Flourishing petroleum industry is the main cause of environmental pollution. According to the estimates, annually from 3 up to 6 million metric tons of crude oil are released into the world's water reservoirs due to oil seepage and spills. Supertanker accidents and oil rig disasters are the cause of major oil spills in the ocean, the oil slick while floating on the water surface can spread out by wind and currents to disrupt the ecosystem at long distances from the source of the spill. To limit the scale of environmental damage some oil spill clean-up techniques have been implemented, like for example skimming - physical separation of oil from water, use of sorbents such as, for example, volcanic ash and shavings of polyester-derived plastic to absorb oil hydrocarbons or application of surfactants to disperse oil plume in a water column and thus make it available for bacterial degradation. Recently, more attention is being paid to bioremediation process employing indigenous and exogenous hydrocarbon degrading bacteria to remove spilled oil fractions. This approach seems most promising and beneficial as ecosystem clean-up and recultivation method, since based on activity of naturally occurring microorganisms it is safer, more sustainable and providing diminished human impact on environment in comparison with other techniques.
PL
Rozwijający się przemysł naftowy jest główną przyczyną zanieczyszczenia środowiska. Według szacunków do światowych zbiorników wodnych trafia od 3 do 6 milionów ton ropy naftowej rocznie w wyniku wycieków. Wypadki supertankowców i katastrofy na platformach wiertniczych są przyczyną dużych wycieków ropy do oceanów. Plamy ropy unoszące się na powierzchni wody mogą rozprzestrzeniać się przez wiatr i prądy zakłócając ekosystem na duże odległości od źródła wycieku. Aby ograniczyć skalę szkód środowiskowych wdrożono techniki usuwania wycieków ropy, takie jak np. skimming - fizyczne oddzielenie ropy od wody, stosowanie sorbentów, takich jak np. popioły lub pyły wulkaniczne, lub tworzyw sztucznych na bazie poliestrów w celu sorpcji smug ropnych na powierzchni wody, a tym samym umożliwiania ich degradacji bakteryjnej. Ostatnio coraz więcej uwagi poświęca się procesowi bioremediacji z wykorzystaniem rodzimych i egzogennych bakterii rozkładających węglowodory do usuwania rozlanych frakcji ropy naftowej. Podejście to wydaje się najbardziej obiecujące i korzystne jako metody oczyszczania i rekultywacji ekosystemów ponieważ oparte są na aktywności naturalnie występujących mikroorganizmów. Techniki to są bezpieczniejsze i bardziej ekologiczne zapewniając mniejszy wpływ człowieka na środowisko w porównaniu z innymi technikami.
Połączenie EC/MS znajduje szerokie zastosowanie w takich dziedzinach nauki, jak toksykologia czy kryminalistyka, między innymi w analizie dopingowej do przewidywania potencjalnych ludzkich metabolitów nielegalnych substancji. Jest to obiecująca metoda w analizie środowiskowej syntezie na skalę preparatywną ,charakterystyce cząsteczek docelowych, a także do syntezy docelowej metabolitów, adduktów DNA lub protein.
Drug analysis necessitates introducing selective methods of detection and enriching the substances present in biomaterial at low concentration levels (trace analysis). Moreover, there is a continuous demand for increase in the quality of drugs that are being developed, which in turn enforces the development of analytical techniques of increasing sensitivity and accuracy with the applicationof combined separation techniques. Thus the premise of this review is to comparethe in vitro metabolic pathways of antibiotic drugs in model conditions such as in the presence of different microsomal fraction enzymes and with the applicationof electrochemical stimulation of metabolic transformations, as well as to the collected data with the results of in vivo experiments.
Cell encapsulation seems to be a promising tool in tissue engineering. However, it has been shown to have several limitations in terms of long-term cell cultures due to an insufficient oxygen supply. In this study we propose the use of novel microcapsules designed for long-term cell culture consisting of an alginate shell and perfluorocarbon (PFC) core, which works as a synthetic oxygen carrier and reservoir. The influence of PFC presence in the culture as well as the size of structures on cell metabolism was evaluated during 21-day cultures in normoxia and hypoxia. We showed significant improvement in cell metabolism in groups where cells were encapsulated in hydrogel structures with a PFC core. The cells maintained a typical metabolism (oxidative phosphorylation) through all 21 days of the culture, overcoming the oxygen supply shortage even in large structures (diameter ¡ 1 mm). Applying PFC in alginate matrices can improve cell metabolism and adaptation in long-term cell cultures.
Mesenchymal stem cells are a promising source for externally grown tissue replacements and patient-specific immunomodulatory treatments. This promise has not yet been fulfilled in part due to production scaling issues and the need to maintain the correct phenotype after reimplantation. One aspect of extracorporeal growth that may be manipulated to optimize cell growth and differentiation is metabolism. The metabolism of MSCs changes during and in response to differentiation and immunomodulatory changes. MSC metabolism may be linked to functional differences but how this occurs and influences MSC function remains unclear. Understanding how MSC metabolism relates to cell function is however important as metabolite availability and environmental circumstances in the body may affect the success of implantation. Genome-scale constraint based metabolic modelling can be used as a tool to fill gaps in knowledge of MSC metabolism, acting as a framework to integrate and understand various data types (e.g., genomic, transcriptomic and metabolomic). These approaches have long been used to optimize the growth and productivity of bacterial production systems and are being increasingly used to provide insights into human health research. Production of tissue for implantation using MSCs requires both optimized production of cell mass and the understanding of the patient and phenotype specific metabolic situation. This review considers the current knowledge of MSC metabolism and how it may be optimized along with the current and future uses of genome scale constraint based metabolic modelling to further this aim.
This paper presents an experimental and theoretical implementation of the influence of the run-walk treatment in the presence of an electro-magnetic field on energy burn increments in the human body, its metabolism, and finally on the decrements of the human body weight. The experimental research presented in this paper was performed using the following devices: a magnetic induction field produced by a new Polish MT-24 Apparatus, a new German Magcell Arthro magneto electronic device, and a Segmental Body Composition Analyzer Tanita MC 780MA. The author's experience was gained in German research institutes, and practical results were confirmed after measurements and information from students and patients. Up to now, theoretical solutions have not been considered. The theoretical and numerical model presented was implemented by using the Mathcad 15 Professional Program. The main conclusion obtained in this paper can be formulated in the following sentence: The run-walk training implemented by an electro-magnetic magnetic field using tight sportswear leads to the increments of the dynamic viscosity of synovial fluid, changes the internal energy contained in the human body, increases the muscle weight, and the percentage of water in the human body; therefore, it accelerates the slimming process connected with the body weight decrements.
PL
Niniejsza praca stanowi teoretyczną i eksperymentalną implementację wpływu biegania i chodu w obecności pola elektromagnetycznego na wzrost energii spalania w ciele człowieka, na jego metabolizm, a ostatecznie na zmniejszenie wagi i masy ciała. Badania doświadczalne przedstawione w pracy przeprowadzono dzięki wykorzystaniu następujących podmiotów i urządzeń: nowy polski aparat MT-24 wytwarzający pole indukcji magnetycznej, niemiecki magnetoelektroniczny aparat Magcell Arthro, Analizator Składu Masy ciała Tanita MC 780MA na licencji japońskiej, doświadczenia badawcze pozyskane w niemieckich instytutach badawczych, wywiady od studentów-sportowców i pacjentów. Do tej pory modele teoretyczne nie były rozpatrywane. Prezentowany w niniejszej pracy teoretyczno-numeryczny model został implementowany Profesjonalnym Programem Mathcad 15. Do najważniejszych rezultatów zawartych w niniejszej pracy zalicza autor wzrost lepkości cieczy synowialnej i potu, wzrost energii wewnętrznej zawartej w ciele człowieka, minimalny wzrost wagi i masy mięśni, wzrost procentowej zawartości wody w organizmie, zmniejszenie masy i wagi sportowca uprawiającego biego-chody implementowane polem elektromagnetycznym z wykorzystaniem w trakcie biegania ciasnego kompletu dresu treningowego.
Powszechnie wiadomo, że koszt procesu poznawczego potrafi być niezwykle wysoki, dlatego ważne jest jak najszybsze wyeliminowanie nieodpowiednich związków. Alternatywą dla drogich i czasochłonnych metod biologicznych jest elektrochemia, która w połączeniu ze spektrometrią mas albo z chromatografią cieczową stanowi niezwykle cenne narzędzie.
Kontrola stężenia mikotoksyn w spożywanej żywności pochodzenia zarówno roślinnego, jak i zwierzęcego jest niezwykle istotna ze względu na niekorzystne efekty zdrowotne.
11
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Zaburzenia w układzie wzrokowym chorych na cukrzycę typu I są wywołane przez nieprawidłowe wartości glikemii oraz zakłóconą gospodarkę metaboliczną. Odchylenia w stężeniach glukozy we krwi są przyczyną zmian refrakcji oka. Mogą też wpływać na sensoryczne funkcje układu wzrokowego (widzenie barwne, poczucie kontrastu, pole widzenia). Ponadto niewyrównana glikemia skutkuje późnymi powikłaniami, np. retinopatią cukrzycową. Jednym z celów specjalistów zajmujących się ochroną zdrowia narządu wzroku u chorych na cukrzycę jest doskonalenie metod wczesnej diagnozy zmian cukrzycowych. Progowa perymetria statyczna jest użyteczną metodą badania wrażliwości siatkówki na bodziec świetlny. Pozwala ona określić granicę rozpoznawalności punktu świetlnego o danej luminancji w określonych kierunkach pola widzenia. Ponadto założyć można, iż badania te, powtórzone po określonym czasie, mogą informować o stabilności odbioru bodźców przez układ wzrokowy.
EN
Dysfunctions in the visual system of patients with type 1 diabetes mellitus (DM 1) are caused by abnormal levels of blood glucose and abnormal metabolic economy. Fluctuations in the blood glucose level cause changes in the refraction error of the eye. It may also affect the sensory function of the visual system (color vision, contrast sensitivity, visual field). In addition, instability in blood glucose levels cause further consequences, such as diabetic retinopathy. One of the main aims of eye healthcare professionals who work with diabetics is to improve early diagnostic methods of diabetic changes. Static threshold perimetry is a useful method for testing of the retina sensitivity to the light stimuli. These measurements allow for determining the lowest luminance which the patients are able to reach as a threshold value in certain directions of the visual field. In addition, threshold perimetry repeated in a given time can indicate the stability of the reception of stimuli by the visual system.
12
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Subiektywny eksperyment, składający się z dwóch części, został przeprowadzony w celu zbadania efektów działania urządzeń przeznaczonych do oczyszczania powietrza na warunki zdrowotne, komfort i wydajność pracy. Dwa typy urządzeń, wolnostojący plazmowy oczyszczacz powietrza oraz jednostka kasetonowa z nawiewem obwodowym z funkcją oczyszczania powietrza, zostały wykorzystane w niezależnych częściach eksperymentu. W przeciągu około pięciu godzin ekspozycji trzydziestu dwóch uczestników wykonało różne zadania, składające się z dodawania, mnożenia i przepisywania tekstów. Pomiary obiektywne zostały przeprowadzone głównie w celu zbadania górnych dróg oddechowych i parametrów powietrza wydychanego (pomiary funkcji życiowych, dróg oddechowych, pomiary z wykorzystaniem pasków Suunto memory belts). Ponadto uczestnicy ocenili odczuwalną jakość powietrza wewnętrznego, komfort termiczny oraz wypełnili kwestionariusze dotyczące Syndromu Chorego Budynku (SBS). Wyniki badań pokazują, iż użycie oczyszczaczy powietrza miało pozytywny wpływ na odczuwalną jakość powietrza wewnętrznego i zredukowało odsetek osób niezadowolonych z jakości powietrza wewnętrznego. Zaobserwowano różnice w pomiarach fizjologicznych przeprowadzonych na uczestnikach pomiędzy ekspozycjami z aktywną i bierną pracą oczyszczacza powietrza (podzespół oczyszczający został zdemontowany). Obserwacje sugerują, iż w pogorszonej jakości powietrza wewnętrznego uczestnicy prawdopodobnie wkładali więcej wysiłku, w celu wykonania testów dotyczących wydajności pracy. Wśród uczestników wrażliwych na jakość powietrza wewnętrznego (w tym astmatyków i alergików) zauważono większy wpływ ekspozycji na pracę układu oddechowego (zmniejszone wartości częstotliwości oddychania oraz maksymalnego strumienia powietrza usuwanego z dróg oddechowych w odniesieniu do osób niewrażliwych). Wyniki sugerują, iż osoby wrażliwe na jakość powietrza mogą mieć większe skłonności do zmian w drogach oddechowych w tym zapalenia w warunkach pogorszonej jakości powietrza. W oparciu o wyniki badań można wywnioskować, że wykorzystane pomiary fizjologiczne, przeprowadzone na uczestnikach eksperymentu, mogą pomóc wyjaśnić otrzymane pomiary laboratoryjne, w których testowano wpływ jakości powietrza wewnętrzneo na wydajność pracy.
EN
A subjective experiment consisting of two phases has been conducted to evaluate the effect of air purification devices on human health, comfort and performance. Two types of devices, a portable plasma streamer and round flow cassette ceiling mounted air purifiers were used in a two phase experiment. During ca. five hours of exposure thirty two participants performed different tasks comprising addition, multiplication and text typing. Objective measurements were carried out to examine the upper respiratory tract and the parameters of exhaled air (measurements of vital signs changes, lung functions and measurements with Suunto memory belts). Moreover the subjects evaluated perceived air quality, thermal comfort and reported the intensity of their SBS symptoms in questionnaires. The results show that the operation of the air purifiers improved perceived air quality and reduced the percentage of the dissatisfied with air quality. The differences in physiological measurements carried out on subjects were observed between the condition when the air purifier was on and off (the purification part of the device was removed). Observation suggest that in poor indoor air quality condition subjects probably exerted more effort in order to perform performance tasks. Subjects sensitive to air quality, including those with allergies and asthma, were found to have their measured parameters of peak expiratory flow (PEF) and respiration rate (RR) at a lower level compared to those of non-sensitive subjects. The results suggest that subjects sensitive to air quality may have an increased tendency to changes in respiratory tract (e.g. irritation or inflammation) when they are exposed to polluted air. Based on the results of the experiment it is possible to conclude that physiological measurements carried out on subjects might help to explain the obtained laboratory results in which the impact of indoor air quality was tested on human performance at work.
Współczesna inżynieria metaboliczna oparta jest na narzędziach biologii systemów i biologii syntetycznej. Modelowanie matematyczne odgrywa istotną rolę w badaniach związanych z modyfikacją sieci metabolicznej, ponieważ pozwala w sposób ilościowy analizować system biologiczny. Analiza bilansu strumieni pozwala na wyznaczenie wartości strumieni w sieci poprzez maksymalizację biologicznej funkcji celu. Algorytmy inżynierii metabolicznej in silico oparte są na procedurach optymalizacji.
EN
Modern metabolic engineering is based on the tools of systems biology and synthetic biology. Mathematical modelling plays an important role in the research related to metabolic network modification, because it enables one to analyze the biological system in a quantitative manner. The flux balance analysis enables one to determine flux values in the network by maximizing the biological objective function. Algorithms of in silico metabolic engineering are based on optimization procedures.
Nasiona ślazowca pensylwańskiego (Sida hermaphrodita L. Rusby) kiełkują w szerokim zakresie temperatury, przy czym bardzo słabo, gdy jej wartości są niskie. Najwięcej nasion (30-50%) kiełkuje w temperaturze 20-35°C. Odpowiednio przeprowadzone hydrokondycjonowanie nasion ślazowca korzystnie wpływa na przyśpieszenie, zwiększenie i wyrównanie ich kiełkowania oraz wzrost i rozwój uzyskanych z nich roślin. Przyśpieszony wzrost roślin jest wynikiem zwiększonej aktywności metabolicznej, m.in. większej aktywności fotosyntetycznej oraz fosfatazy kwaśnej, zasadowej i RNazy, a także mniejszej przepuszczalności membran cytoplazmatycznych. Ze względu na niewielkie koszty hydrokondycjonowanie może być polecane w wielkotowarowej produkcji wymienionego gatunku.
EN
The seeds of Virginia mallow (Sida hermaphrodita L. Rusby) germinate within the wide temperature range, however very poorly at its lower values. At 20-35°C germinate only 30-50% seeds. Properly conducted hydroconditioning treatment of Virginia mallow seeds may accelerate, increase and unify their germination and enhance the growth and development of obtained seedlings. Accelerated plant growth results from the intensified metabolic activity, expressed by intensified photosyntetic processes, acid or alkaline phosphatase and RNase activities as well as by reduced permeability of cytoplasmatic membranes. Hydroconditioning of seeds, at its relatively low costs, may be recommended to applying in market production of the Virginia mallow crops.
15
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Artykuł jest jednym z elementów służących kompleksowemu opracowaniu oceny cyklu życia materiałów wybuchowych w procesach projektowania, wytwarzania, użytkowania oraz poużytkowego przetwarzania w oparciu o normy ISO serii 14040x. Zawiera informacje dotyczące toksyczności materiałów wybuchowych w odniesieniu do ludzi z opisem symptomów, objawów klinicznych oraz skutków toksyczności. Odnosi się on także do analizy toksyczności przeprowadzonej na zwierzętach oraz metabolizmie i degradacji materiałów wybuchowych w środowisku.
EN
The article is one of elements served as comprehensive assessment study of life cycle of explosives into design, producing, using and after using converting processes according to ISO 14040 standard. It also contains information concerning toxicity of explosives with reference to people with the description of symptoms, clinical symptoms and effects of toxicity. The article refers to toxicity analysis performed on animals as well as metabolism and degradation of explosives in environment.
16
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Dynamika przemiany materii organizmów żywych związana jest z pracą serca - głównego elementu układu krążenia. W analogii do systemów naturalnych diagnozy o stanie kondycji "serca miasta", wskazuje na zagrożenia i ryzyko mogące doprowadzić do chronicznej niewydolności tego organu rozpatrywanego zarówno w przestrzennym obszarze funkcjonowania, jak i umownej, psychologicznej sferze pojmowania określenia "serce miasta".
EN
State of the heart - a main element of blood circulation system - is a base for metabolism dynamics of living forms. The city metabolism in analogy to natural systems gives a diagnose about "the city heart" form. It will present dangers and risk of chronic insufficiaentia cordis as well in spatial functionality context as psychological aspects of "heart of the city".
17
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
It was found that pollutants adsorbed by atmospheric particulate matters being collected during the summer and winter seasons in the centre of the city of Wrocław, Poland, are mutagenic. The research was based on a short-term test of Salmonella (the Ames test). The samples tested indicated the presence of pollutants which might affect directly or indirectly the genetic material. In order to activate metabolically the indirect mutagens, two types of rat liver microsomal fraction were used, namely the fraction activated by widely used Aroclor 1254 and the fraction activated by Phenobarbital, rarely used in environmental sample tests. Comparative tests of both fractions show that it might be possible to replace highly toxic Aroclor 1254 with a less harmful Phenobarbital in order to obtain the microsomal fractions that can interact with air particulate pollutants.
PL
Stwierdzono aktywność mutagenną zanieczyszczeń zaadsorbowanych na cząsteczkach pyłu zawieszonego pobranego w sezonie letnim i zimowym w centrum Wrocławia. Badania prowadzono, używając krótkoterminowego testu bakteryjnego Salmonella (test Amesa). W badanych próbach stwierdzono obecność zanieczyszczeń mogących oddziaływać bezpośrednio i pośrednio z materiałem genetycznym. Aby metabolicznie aktywować mutageny pośrednie, użyto dwóch rodzajów wątrobowej frakcji mikrosomalnej aktywowanej powszechnie stosowanym Aroclorem 1254 oraz rzadko stosowanym w badaniach prób środowiskowych fenobarbitalem. Na podstawie badań porównawczych obu frakcji stwierdzono, że silnie toksyczny Aroclor 1254 można zastąpić mniej szkodliwym fenobarbitalem, co pozwoli otrzymać frakcję mikrosomalną aktywnie oddziałującą z pyłowymi zanieczyszczeniami powietrza.
Dinitrofenol (DNP) – mieszanina izomerów: 2,3- DNP, 2,4- DNP i 2,6-DNP z przewagą 2,4-DNP, jest stosowany w produkcji barwników, kwasu pikrynowego i pikraminowego, wywoływaczy fotograficznych i materiałów wybuchowych oraz jako pestycyd w rolnictwie i sadownictwie. Dinitrofenol jest trucizną metaboliczną, a mechanizm jego działania toksycznego polega na rozprzęganiu fosforylacji oksydatywnej. Zawodowe narażenie na pary i pyły 2,4-DNP może wywoływać objawy wzmożonego metabolizmu. 2,4-DNP nie jest kancerogenem, nie wykazuje także działania genotoksycznego ani mutagennego. Za podstawę wyliczenia wartości NDS dla 2,4-DNP przyjęto wartość LOAEL dla skutków metabolicznych. Wartość ta u człowieka wynosi 1,2 mg/kg/dzień. W warunkach narażenia drogą oddechową taką dawkę pracownik może wchłonąć, gdy stężenie 2,4-DNP we wdychanym powietrzu wynosi 10,5 mg/m3. Przyjmując współczynnik niepewności równy 16 (2 dla różnic we wrażliwości osobniczej, 2 dla przejścia z wartości LOAEL do wartości NOAEL, 2 dla różnicy w sposobie narażenia i 2 dla ekstrapolacji z narażenia średnioterminowego do przewlekłego), to wyliczona wartość normatywu będzie wynosiła 0,66 mg/m3. W związku z powyższym proponuje się przyjęcie stężenia 0,5 mg/m3 za wartość NDS dla 2,4-DNP. Przyjmując, że 2,4-DNP jest najbardziej toksycznym izomerem dinitrofenolu oraz, że udział tego izomeru w dinitrofenolu – mieszaninie izomerów jest dominujący, proponujemy przyjęcie dla dinitrofenolu – mieszaniny również takiej samej wartości NDS jaką zaproponowano dla 2,4-DNP.
EN
Dinitrophenol (DNP) is a mixture of 2,4-DNP and smaller amounts of 2,3-DNP and 2,6-DNP). It is a yellow, crystalline solid. DNP is used in synthesis of dyes, picric acid, picramic acid, wood preservatives, photographic developers, explosives, and insecticides. In the 1930s, 2,4-DNP was used as a weight-reducing drug. Short-term exposure to DNP may affect metabolism resulting in hyperthermia. High-level exposure may be fatal. The existing data concerning the health effects of 2,4-DNP oral exposure in humans indicate that the characteristic effects of 2,4-DNP for this route are: increased basal metabolic rate and perspiration, weight loss, a sensation of warmth, and – at higher dosage – increased heart and respiratory rate, and increased body temperature. Repeated or prolonged contact with the skin may cause dermatitis. Exposure to DNP may result in changes in the functional state of the peripheral nervous system, cardiovascular system and gastrointestinal system. It may also induce cataracts. Taking into account the results obtained in clinical studies on people ingesting 2,4-DNP (LOAEL for metabolic effects was 1.2 mg/kg/day), a concentration 0.5 mg of dinitrophenol/m3 is proposed as a maximum exposure limit (maximum admissible concentration) with a skin notation. With regard to systemic effects of DNP no STEL value has beeen established.
The aim of this study was to validate the Edholm scale (Edholm, 1966) and the ISO 8996 standard (International Organization for Standardization [ISO], 1990) by comparing the metabolic rates estimated for both methods with the actual measured metabolic rate (MMeas) in 6 manual material handling tasks simulated under laboratory conditions. The metabolic rate was calculated from oxygen consumption VO2 (19 participants) according to Standard No. ISO 8996 (ISO, 1990). Additionally, the participants estimated perceived exertion using the Borg scale. The metabolic rates derived from the Edholm scale (MEdh) overestimated 5 of 6 activities by 34–50% (< =.05). The metabolic rates derived from ISO 8996 (MISO) overestimated all activities by 7–38% (< =.05).
The aim of this study was to design a prescriptive exercise program for people of various age and fitness basing on the popular in Japan Radio Physical Fitness Exercise, a program based on an experimental approach. The evaluation indices used in the experiment were heart rate (HR), oxygen consumption, and electrical activity of the rectus femoris, latissimus dorsi, and trapezius muscles, which measured during various motion elements of the program performed at various rate. The results of this study enable to calculate equations for predicting HR during exercise from relative metabolic rate (RMR). The data on HR, RMR, and myoelectric potential presented in this study may be a basis for designing individual exercise programs for elderly people.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.