Krzyże, kwiaty, znicze, a nawet nagrobki stojące w miejscu wypadku drogowego są częścią zjawiska określanego w literaturze światowej jako spontaniczne upamiętnienia (spontaneous memorialization) lub przydrożne pomniki (roadside memorials). Architekci, folkloryści, geografowie, psychologowie, socjologowie i inni naukowcy badają przydrożne pomniki pod względem wyglądu, lokalizacji, znaczenia dla ludzi, którzy je wystawili, nie zapominając o poszukiwaniu przyczyn ich pojawiania się we współczesnym świecie. Celem niniejszego artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, jakie czynniki determinują występowanie (powstanie i trwanie) miejsc pamięci przy drogach w Polsce. Chociaż wykorzystano głównie teksty wcześniej publikowane, to dane i ich interpretację zaprezentowano w nowym, oryginalnym zestawieniu. Struktura opracowania jest następująca: po zarysie literatury na temat spontanicznych miejsc pamięci zaprezentowano autorski model występowania tych miejsc przy drogach w Polsce, a następnie wybrane jego elementy szerzej omówiono w kolejnych trzech częściach artykułu.
EN
Crosses, flowers, candles and even gravestones standing in places of fatal accidents are part of phenomenon which in world literature is called spontaneous memorialization or roadside memorials. Architects, folklorists, geographers, psychologists, sociologists and other scholars study roadside memorials in terms of their appearance, location, importance for people who erected them also seeking factors contributing to their occurance in the contemporary world. The aim of the article is to answer the following question: which factors determine occurance (erection and duration) of roadsied memorials in Poland? Although the article is based mainly on papers previously published, data and interpretation are presented in a new and original way. The structure of the article is the following: after the outline of the world literature on spontaneous memorialization, the author`s model of the occurrance of roadside memorials in Poland has been presented, followed by its selected elements further described in detail in the forthcoming three parts of the paper.
Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na krzyże, stawiane jak dawniej przy drogach, ale które wiążą się wyłącznie ze smutnymi wydarzeniami i wyrażają cierpienie po stracie w wypadku drogowym ukochanych osób. W pierwszej części omówiono wybrane prace autorów ukazujących nie tylko samo zjawisko w Szwecji, Włoszech, Stanach Zjednoczonych i Polsce, ale nierzadko także rolę spontanicznych miejsc pamięci we współczesnej kulturze. Przykłady różnych form upamiętnień osób, które zginęły przy ulicach Trójmiasta są przedmiotem dalszej części opracowania. Natomiast spolaryzowane opinie użytkowników portalu Trojmiasto.pl na temat krzyży pamięci ustawianych, zazwyczaj nielegalnie, przy ulicach i drogach ukazuje trzecia, najbardziej rozbudowana część pracy.
EN
The aim of the paper is to pay attention to crosses erected as in the past by the roads but nowadays associated only with sad events because they express pain after the beloved lost in accidents. Firstly, the selected literature have been presented which deal with not only the phenomenon itself in Sweden, Italy, the United States and Poland but also show the interpretation of the spontaneous memorial places as well. The other part of the article is focused on the examples of different forms of commemoration by the streets of Trójmiasto. Polarized opinions of the portal Trojmiasto.pl users on memorial crosses standing by the roads and streets, usually illegally, are the subject of the third and the most extensive part of the paper.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.