Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Uwagi na temat faz budowy dominikańskiego kościoła św. Jakuba w Sandomierzu – wyniki badań interdyscyplinarnych

Kamińska Justyna, Doroz-Turek Małgorzata, Gołembnik Andrzej

Wiadomości Konserwatorskie

|

2023

|

Nr 76

98--114

PL

Artykuł prezentuje przebieg i wyniki interdyscyplinarnych badań przeprowadzonych w kościele św. Jakuba w Sandomierzu w latach 2021–2022 przez zespół badawczy w składzie Justyna Kamińska, Małgorzata Doroz-Turek i Andrzej Gołembnik. Badania objęły kwerendę archiwalną, obserwacje in situ oraz wykonanie i analizę cyfrowych skanów obiektu. Przeprowadzone badania pozwoliły na sformułowanie hipotez dotyczących średniowiecznego procesu budowy korpusu nawowego oraz prezbiterium kościoła św. Jakuba w Sandomierzu (w tym ich chronologii względnej), a także na zidentyfikowanie nowożytnych przekształceń budowli, pomijanych w dotychczasowej literaturze przedmiotu. Główne ustalenia to uznanie korpusu nawowego za najstarszą część kościoła, wyodrębnienie kolejnych faz budowy korpusu oraz prezbiterium, częściowo związanych z problemami konstrukcyjnymi napotkanymi w trakcie budowy, a także wyodrębnienie śladów nowożytnych przebudów.

EN

This paper presents the course and results of interdisciplinary research conducted in the Church of St. James in Sandomierz in the years 2021–2022 by the research team consisting of Justyna Kamińska, Małgorzata Doroz-Turek, and Andrzej Gołembnik. The research included archival searches, in situ observations, as well as the creation and analysis of digital scans of the site. The research carried out has made it possible to formulate hypotheses regarding the medieval construction process of the nave and chancel of the Church of St. James in Sandomierz (including their relative chronology), and to identify modern-period transformations of the building, which have been overlooked in previous literature. The main findings include identifying the nave as the oldest part of the church, identifying successive construction phases of the nave and chancel, partially associated with structural problems encountered during construction, and distinguishing traces of modern alterations at the junction of the chancel and the monastery wing.

2

Perspektywy nowoczesnej rewitalizacji miasta Golub-Dobrzyń w kontekście jego dziedzictwa historycznego, tkanki zabytkowej oraz walorów naturalnych

Białkiewicz Joanna Jadwiga

Wiadomości Konserwatorskie

|

2022

|

Nr 70

34--49

PL

Golub-Dobrzyń to miasto o interesującej historii i z bogatą tkanką zabytkową. Walory te, właściwie zagospodarowane, powinny służyć jego promocji w skali kraju. Określenie atutów miasta i stref wymagających poprawy jest podstawą dla wyznaczenia perspektyw jego rewitalizacji, której celem jest zarówno poprawa jakości życia mieszkańców, jak i zwiększenie ruchu turystycznego. Proponowana rewitalizacja powinna objąć kluczowe strefy dziedzictwa kulturowego, takie jak stare miasto Golub i zamek, ale również obszary w chwili obecnej zaniedbane, a stwarzające pewien potencjał, jak np. brzegi Drwęcy czy zabudowa Dobrzynia. Punktem wyjścia powinna być rewitalizacja golubskiego rynku, który w swoim obecnym efekt, rewitalizacja rynku musi uwzględniać zarówno konserwację zabytkowej architektury, jak i stworzenie atrakcyjnej przestrzeni publicznej, z uwzględnieniem zorganizowanej zieleni i odpowiedniej infrastruktury.

EN

Golub-Dobrzyń is a town with an interesting history and rich historic tissue. These assets, properly managed, should promote the town on the national scale. The identification of the city’s assets and zones in need of improvement is the basis for defining the prospects of its revitalization aimed at both the improvement of the inhabitants’ quality of life and the increase of tourist traffic. The proposed revitalization should encompass the key zones of cultural heritage such as the old town of Golub and the castle, but also areas that are currently neglected but offer certain potential such as the banks of the Drwęca river or the buildings of Dobrzyń. The starting point should be the revitalization of the Golub market square, which in its current shape does not meet the expectations of the residents, nor is it attractive to tourists. To achieve the desired effect, the revitalization of the market square must include both the conservation of historical architecture and the creation of an attractive public space, including organized greenery and appropriate infrastructure.

3

Conservation studies of the ruins of the Gothic Kazimierz castle (2nd half of the 14th century) in Koło (Gozdów)

Niemcewicz Piotr, Polak Katarzyna, Gralińska-Grubecka Aleksandra, Witkowska Karolina, Bartz Wojciech, Chylińska Marta, Podgórski Andrzej

Architectus

|

2022

|

Nr 4 (72)

59--69

EN

The purpose of this article is to present the conservation research carried out as part of the revitalization project of the ruins of the castle in Koło. Basis of the recognition of the monument’s construction technique, identification and determination of the properties of historical and contemporary materials, assessment of the state of preservation and analysis of destructive factors developed a program of conservation works. Research was carried out considering the findings of architectural research. Laboratory tests of the collected material were carried out by a wide team of employees using specialized research techniques. Their results are presented in this article and include petrographic, chemical and thermogravimetric analyses of mortars, rocks and bricks, their capillary and mechanical properties, salinity analysis and microbiological analyses of materials. The undeniable value of the conducted research is a detailed diagnosis of historical building materials, which is a significant contribution to the knowledge of old construction techniques.

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań konserwatorskich zrealizowanych w ramach projektu rewitalizacji ruin zamku w Kole. Obejmowały one rozpoznanie techniki wykonania zabytku, identyfikację i określenie właściwości materiałów historycznych i współczesnych, ocenę stanu zachowania, analizę czynników niszczących, które wraz z wynikami badań architektonicznych stanowiły podstawę opracowania programu prac konserwatorskich obiektu. Analizę zgromadzonego materiału realizował szeroki zespół z wykorzystaniem specjalistycznych technik badawczych. Wyniki przedstawione w artykule obejmują petrografię, analizę chemiczną, termograwimetrię oraz właściwości kapilarne i mechaniczne zapraw, skał i cegieł, stopień zasolenia oraz analizy mikrobiologiczne materiałów. Niepodważalną wartością przeprowadzonych badań, stanowiącą znaczący wkład w zasób wiedzy, jest szczegółowe rozpoznanie historycznych materiałów oraz zastosowanych technik budowlanych.

4

Przekształcenia średniowiecznego klasztoru kanoników laterańskich w Kaliszu w świetle badań architektonicznych elewacji

Prarat Maciej

Wiadomości Konserwatorskie

|

2021

|

Nr 65

157--168

PL

Klasztor kanoników laterańskich w Kaliszu jest jednym z ważniejszych zabytków architektury średniowiecznej zarówno miasta, jak i regionu. W dotychczasowym stanie badań podnoszono, że dzisiejsza bryła zapewne kryje w sobie dwa średniowieczne budynki. Nigdy jednak budynek ten nie był przedmiotem szerszych analiz. Tekst ma na celu prezentację wyników badań architektonicznych, wykonanych w latach 2016–2017. Objęto nimi wszystkie elewacje celem zarówno rozpoznania przekształceń, jak i określenia wniosków do prac konserwatorsko-restauratorskich. Na ich podstawie wyodrębniono osiem głównych faz budowlanych. Pierwotnie budynek ten był o połowę krótszy i nieco wyższy niż obecna bryła. Jeszcze w okresie średniowiecza został rozbudowany w kierunku zachodnim. Nowa część uzyskała jednak zupełnie inną artykulację. Najbardziej charakterystycznym jej elementem były podwójne, wąskie blendy z małymi otworami okiennymi piętra. W drugiej ćwierci XIX w. zmieniono jego funkcję na plebanię, przemurowano wtedy większość otworów. W takim też stanie dawny klasztor zachował się do dziś.

EN

The Monastery of the Canons Regular of the Lateran in Kalisz is one of the most significant monuments of medieval architecture in both the city and the whole region. In the current state of research, it has been emphasized that its present shape probably hides two medieval buildings. However, the building has never been the subject of wider analyzes. The aim of the text is to present the results of architectural research carried out in the years 2016–2017, which covered all the facades, in order to recognize the transformations and determine the conclusions for conservation and restoration works. Consequently, eight main construction phases were distinguished. Originally the building was half shorter and slightly taller than it is today. As soon as in the Middle Ages, it was extended towards the west. The new part, however, was given a completely different articulation. Its most characteristic element were double, narrow blendes with small window openings on the first floor. In the second quarter of the nineteenth century its function was changed into a rectory, and most of the openings were then remodeled. The former monastery has survived in this condition to this day.

5

Loci private na nadwiślańskich zamkach krzyżackich

Lidzbarski Ryszard

Forum Eksploatatora

|

2020

|

Nr 3/4 (108-109)

92-98

PL

Od połowy XIII wieku do połowy XV wieku urodzajnymi ziemiami pradolin Dolnej Wisły zarządzało państwo krzyżackie. Jego zamki z tego regionu (Świecie nad Wisłą, Grudziądz, Nowe, Gniew, Tczew) są mniej znane od monumentalnych budowli w Malborku, czy Kwidzynie. Jednak osobliwością wszystkich zamków krzyżackich były wieże ustępowe, określane spolszczoną nazwą jako gdaniska lub loci private (łac.).

6

How Do They See Us from Afar: British Scholars and Romanesque and Gothic Architecture in Lesser Poland

Węcławowicz T.

Technical Transactions

|

2018

|

Vol. 115, iss. 9

49--56

EN

Romanesque and Gothic architecture in Poland cannot compete with European medieval masterpieces even though before the 15th century, medieval buildings in the Kingdom were created by foreign mastermasons who came from far afield. Until recently, Gothic and especially Romanesque churches did not attract attention of British scholars. It is now rewarding for the Polish reader, that thanks to Paul Crossley, Alexandra Gajewski, Zoë Opačić, Agnieszka Sadraei and primarily Eric Fernie, Polish medieval architecture appears for the first time in international literature. Encouragingly, even if it has been created on the outskirts of the Latin culture, it is now seen as being closely anchored in the European artistic universum of that time.

PL

Romańska i gotycka architektura w Polsce nie może pretendować do najwybitniejszych realizacji europejskich. Należy też pamiętać, iż aż do wieku XV wieku średniowieczne budowle wznosili u nas muratorzy obcy, którzy przybyli z Italii z Węgier lub krajów Cesarstwa. Do niedawna nasze kościoły gotyckie, a zwłaszcza romańskie, nie przyciągały uwagi brytyjskich naukowców. Dla polskiego czytelnika satysfakcjonujące jest to, że od kilku lat dzięki Paulowi Crossleyowi, Alexandrze Gajewski, Zoë Opačić, Agnieszce Sadrei, ale przede wszystkim dzięki Ericowi Ferniemu, polska średniowieczna architektura po raz pierwszy pojawiła się w międzynarodowej literaturze naukowej w całej swej prowincjonalnej okazałości, lecz ściśle związana z artystycznym universum ówczesnej Europy.

7

Nierozpoznany halowy kościół farny z około 1300 roku w Byczynie na Śląsku. O architekturze domniemanej fundacji księcia Henryka III głogowskiego

Adamski J.

Kwartalnik Architektury i Urbanistyki

|

2015

|

T. 60, z. 4

27--51

PL

Fara pw. św. Mikołaja w Byczynie jest niezwykle ciekawym, a w dotychczasowej literaturze zupełnie przeoczonym przykładem halowej budowli z około 1300 roku, która dowodzi poszukiwań właściwej, atrakcyjnej formy okazałego kościoła miejskiego, które nurtowały zarówno inwestorów, jak i budowniczych świątyń parafialnych na Śląsku u schyłku XIII wieku. Wszyscy dotychczasowi badacze uznali ją za jednorodne założenie z końca XIV wieku. Tymczasem ewidentna jest zasadnicza dwufazowość powstawania fary, która u schyłku XIV stulecia została przebudowana na bazylikę i wówczas dopiero uzyskała obecny kształt. Omawiany kościół jest bez wątpienia jedną z najbardziej niezwykłych kreacji architektonicznych z okresu około roku 1300 na Śląsku. Jej twórcy dowiedli znajomości najważniejszych budowli kręgu austriacko-morawskiego, przede wszystkim kończonej wówczas katedry w Ołomuńcu. Wznosząc krótki korpus halowy (względnie pseudobazylikowy) na rzucie kwadratu, wpisali się w główny nurt rozwoju miejskich kościołów parafialnych na Śląsku w drugiej połowie XIII wieku, zaś bez wątpienia na życzenie fundatora – zapewne księcia Henryka III głogowskiego postawili wyniosłą wieżę zachodnią, nawiązującą do kolegiaty w Głogowie. Zapewne również z tej budowli został zaczerpnięty wystrój kamieniarski chóru, na który złożyły się baldachimowe nisze, powiązane ze służkami sklepiennymi. Wschodnia część kościoła swymi rozmiarami i dekoracją podkreślała także archiprezbiterialną godność kościoła. Ze względu na późniejszą przebudowę, największą stratą jest przekształcenie chóru, który w świetle zachowanych reliktów i przeprowadzonej tu analizy przedstawia się jako wyjątkowe dzieło architektury przełomu XIII i XIV wieku, nierozerwalnie związane z politycznymi dziejami Śląska.

EN

The Parish Church of St Nicolaus at Byczyna in Silesia (German Pitschen) presents a most interesting, yet till now unknown example of a hall church from around 1300. It proves that the Silesian founders, as well as builders themselves, sought at the end of the 13th century for an suitable, attractive form of a representative town church. All up-to-date researchers treated the Byczyna church as an integral structure dating back to the end of the 14th century. It is most surprising, as it is more than evident that we deal here with a much older building, which was only much rebuilt to the present shape at the end of the 14th century. With no doubt, the church in question forms one of the most interesting architectural creations of around 1300 in Silesia. Its builder proved their knowledge of many important buildings in Austria and Moravia, especially of the Cathedral al Olomouc/Olmütz, which was near completion at that time. The short hall nave of the Byczyna church counts to the main trend of the parish churches in Silesia from the 2nd half of the 13th century. In turn, the single west tower was erected probably according to the wish of its alleged founder, Henry the Third, duke of Głogów/Glogau. It reminded of the west tower of the Collegiate Church at Głogów, while the unique mason decoration in the Byczyna choir, which encompassed sculpted baldachins and vaulting shafts, was an allusion to the chancel of the aforementioned church at Głogów. The size and opulent articulation of the eastern part of the analysed building stressed the function of the church as a seat of an archpriest. Unfortunately the Byczyna choir, which was a unique structure in the Silesian architecture of around 1300, was later strongly rebuilt and lost its previous shape.

8

Rescue archaeological research on the Dominican Square in Cracow in the light of interdisciplinary studies

Łyczak M.

Geology, Geophysics and Environment

|

2014

|

Vol. 40, no. 2

207--218

EN

The rescue excavations associated with the renovation of surfaces surrounding the Dominican Basilica of the Holy Trinity in Cracow were conducted in 2011-2012 in front of the church. This research confirmed the presence of a churchyard cemetery whose origins date back to the 12th century and led to the discovery of previously unknown relics of medieval architecture in the form of two pieces of the masonry foundation of the Gothic chapels and presumably pre-Dominican (or early-Dominican) church of the Holy Trinity as well as undisturbed culture layers from early mediaeval times. The research was carried out in close collaboration with researchers in architecture and art history; it enabled preliminary reconstruction of the plans of the discovered buildings. Petrographic analysis of building material and samples of mortars used provided information on mediaeval construction techniques. Human bone material was analyzed by anthropologists. As a result, the gender, age and health status of members of the mediaeval and modern populations of Cracow buried in the cemetery were determined. Geochemical studies also helped to assess the degree of land contamination related to the presence of the cemetery. A detailed analysis of the cultural layer representing the residue of the open settlement along with its coeval economical structures was carried out. Layer dating was based on a formal analysis of the ceramic material. Osteological research of the animal bone material and palaeobotanical studies of soil samples taken from settlement layers allowed clarification of the nature of the settlement.

9

Z badań nad domami opatów w klasztorach benedyktyńskich

Kwiatkowska-Kopka B.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2013

|

Nr 35

53--63

PL

Problematyka budynków rezydencjonalnych – domu opata nie jest zagadnieniem często podejmowanym w literaturze przedmiotu. Najnowsze badania w klasztorze benedyktynów w Pécsvárad skłaniają do skreślenia kilku uwag porównawczych. Wieloletnie badania archeologiczne w klasztorze benedyktynów w Tyńcu nie objęły kompleksu budynków zwanych w literaturze „zamkiem – opatówką”. Postulat badawczy dotyczący tej części zespołu klasztornego, w świetle doniesień w Pécsvárad, wydaje się w pełni uzasadniony.

EN

The issue of residential buildings – abbots’ houses, is not frequently addressed in the literature of the subject. The latest research in the Benedictine monastery in Pécsvárad urge to jot down a few comparative remarks. Years-long archaeological research in the Benedictine monastery in Tyniec did not include the building complex known as the “castle – abbot’s house”. In the light of findings from Pécsvárad, a research demand concerning that part of the monastic complex seems to be fully justified.

10

Zamki krzyżackie na ziemi chełmińskiej w świetle najnowszych badań wybranych obiektów

Wiewióra M.

Kwartalnik Architektury i Urbanistyki

|

2013

|

T. 58, z. 1

97--123

PL

Problematyka badawcza dotycząca architektury zamków krzyżackich na ziemi chełmińskiej od dawna cieszy sie niesłabnącą popularnością. Jednak w ograniczonym stopniu opracowania te oparte są na wynikach systematycznych badań archeologiczno-architektonicznych. Zamki krzyżackie na ziemi chełmińskiej są nie tylko architektonicznym, ale przede wszystkim historycznym i artystycznym fenomenem. Mimo niewątpliwych wartości kulturalnych, symbolicznych, artystycznych i historycznych do tej pory nie zrealizowano szerokiego, interdyscyplinarnego programu badawczego obejmującego szczegółowe studia nad architekturą, sztuką, warsztatem budowlanym i szerzej - kulturą materialną. W artykule przedstawiono najistotniejsze wyniki badań zainicjowanych w 2005 r. Celem programu badawczego, realizowanego przez Zakład Archeologii Architektury Instytutu Archeologii UMK w Toruniu, jest analiza architektoniczna i archeologiczna zamków funkcjonujących na terenie państwa krzyżackiego na ziemi chełmińskiej. W tekście omówiono najnowsze wyniki badań archeologicznych zamków w Grudziądzu, Wąbrzeźnie, Papowie Biskupim i Radzyniu Chełmińskim.

EN

Research on the architecture of castles in Chelmno Land is becoming more popular. This is evidenced by numerous publications both scientific and popular, dedicated to the Teutonic Knights history of architecture in general and especially defense architecture. No systematic archaeological and architectural studies have yet been made. The castles of the Teutonic Knights at Chelmno Land display unique architectural features; their historical and artistic identity distinguishes this region from all the other areas in Poland. A broad, interdisciplinary research program is required, involving a detailed study of the architecture, art, and a study of their construction techniques. Since 2005, a research program has been under way examining the architecture and archeology of the castles built by the Teutonic Knights at Chełmno Land. (Nicolaus Copernicus University in Torun, Institute of Archaeology, Department of Archaeology of Architecture.) The aim of the research program was to preserve the remains of both Grudziądz and Wąbrzeźno castles and to initiate a broader discussion about forms and phases of the construction of these facilities. Previous sources of knowledge about these castles came exclusively from historical or iconographical sources. Earlier research programs included two other castles (Radzyń Chelminski and Papowo Biskupie). The research attempted to review arrangements for settlement, layout plans, building forms, etc. and what were the forms of settlements before the arrival of Teutonic Knights. The aim of this project is to start interdisciplinary studies of the Teutonic castles at Chelmno Land combining history, architecture, art and material culture. An important goal will be to create a professional research program. Research already completed, has revealed new archaeological and architectural findings; this should lead to a new conservation program which must restore ancient monuments and secure exposed walls - those both visible on the surface and those that are under the earth's surface.