Ograniczanie wyników
Czasopisma help
Autorzy help
Lata help
Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 42

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 3 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  mechanika górotworu
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 3 next fast forward last
EN
The paper presents a general space-time variant of the geometric-integral theory of influences of Professor Stanisław Knothe. The theory describes the deformations of rock mass and surface area caused by underground mining. Then, calculation algorithms which allow to apply the theory in computer programs were presented. The first of the algorithms worked out in the 1970s by B. Drzęźla [10] assumes that the calculations are carried out in the polar coordinate system. It is characterized by extraordinary numerical effectiveness and it allows to approximate the mining process with any polygon. But the prediction results describe only the final deformation states, which is a kind of limitation. The second described algorithm, worked out by J. Białek [2, 3], uses the relations in a rectangular coordinate system. It allows to include in calculations the space-time evolution of the multi-panel and multi-bed underground mining exploitation. The programs also allow for the description of influence delay with respect to the completed mining exploitation, in line with the differential equation proposed by S. Knothe. The results of the prediction can involve the increment of deformations in any preset time interval, or extreme deformations in that time interval. Finally, the main reasons are presented, explaining why the application of S. Knothe theory has been popular in Poland and worldwide for 65 years.
PL
W nawiązaniu do doświadczeń rodzimych kopalń węgla kamiennego – wskazujących na intensyfikację skali przejawów zagrożeń geodynamicznych, jaka towarzyszy podejmowaniu działalności górniczej w warunkach skrępowanych występowaniem różnego typu i pochodzenia zaszłości eksploatacyjnych – w artykule odniesiono się do geomechanicznych aspektów eksploatacji ścianowej w strefach oddziaływania krawędzi jako jednej z bardziej charakterystycznych zmian w stanie złoża/górotworu będących konsekwencją zaszłych dokonań górniczych w pokładach sąsiednich. Wychodząc z analitycznej metody opisu stanu przemieszczenia i na- prężenia (wytężenia) w otoczeniu elementów ścianowego systemu eksploatacji zaprezentowano rezultaty badań modelowych w zakresie wpływu krawędzi na zachowanie się – pod kątem możliwości utraty ciągłości struktury – przyprzodkowej partii calizny w pokładzie wybieranym pod/nad zaszłością. Opierając się na o przykładowych funkcjach nieliniowych demonstrujących istnienie krawędzi w górotworze analizie porównawczej poddano dwa wzajemnie odwrotne kierunki prowadzenia frontu eksploatacyjnego, a mianowicie od strony zrobów ku caliźnie oraz od strony calizny ku zrobom. Dyskusję wyników realizowano na podstawie obserwacji kształtowania się zmian wielkości ugięcia stropu oraz współczynnika koncentracji pionowej składowej stanu naprężenia w czole ściany.
EN
With reference to the situation experienced in several Polish collieries where the risk of occurrence of gas-geodynamic phenomena is increasing and decisions to start the mining activities need to take numerous constraints associated with previous mining into account, this paper addresses certain geo-mechanical aspects of longwall mining in the zones of excavation edge interactions giving rise to major changes in the conditions of the deposit and rock strata, as a consequence of previous mining operations in adjacent coalbeds. Starting from the analytical description of displacements and stresses in the proximity of longwall mining systems, the paper summarizes the results of model tests and investigations of the influence that the excavation edge has on the behavior and structural continuity of a portion of the coal body in the coalbed beneath or above an old excavation. Based on selected nonlinear functions emulating the presence of edges in the rock strata, a comparative study is carried out by investigating two opposite directions of workface advance, from the gob area towards the coal body and from the coal body towards the gobs. The discussion of the results relies on the analysis of roof deformation and the concentration factor of the vertical stress component at the workface front.
EN
In the case of locating two bedded deposits of different mineral resources in a small vertical distance, additional or increased mining hazards can occur (deformations of the rock mass, crumps and mining shocks, hazards to the land surface). This paper has thoroughly examined the impact of exploitation of the lower-located deposit of copper ore on the higher-located deposit of salt as well as the reverse situation as regards the dynamic phenomena, being the greatest lithospheric hazard in LGOM. At the same time theoretical models of processes were applied, verified by previous observations in situ in mines of Legnica-Głogów Copper Belt.
PL
W przypadku usytuowania dwóch pokładowych złóż różnych surowców mineralnych w niewielkiej odległości pionowej mogą występować dodatkowe lub zwiększone zagrożenia górnicze (deformacje górotworu, tąpania i wstrząsy górnicze, zagrożenie powierzchni terenu). W pracy rozważono wszechstronnie oddziaływanie eksploatacji niżej zalegającego złoża rudy miedzi na wyżej zalegające złoże soli kamiennej oraz sytuację odwrotną w zakresie zjawisk dynamicznych, będących największym zagrożeniem litosferycznym w LGOM. Wykorzystano przy tym modele teoretyczne procesów, zweryfikowane przez dotychczasowe obserwacje in situ w kopalniach Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego.
EN
In area affected by old, shallow extraction in some cases sinkholes are formed, causing security issues in urbanized areas. Problem of working out deterministic forecast of this threat seems to be important and up-to-date. Mathematical model presented in this work let us predict the possibility of sinkhole formation. That prediction is essential for analyzing possibility of investments in such areas. Basing on presented work, it is also possible to determine dimensions of sinkhole. Considerations are based on known from literature Sałustowicz’s theory, which is utilises Huber’s solution of equation describing the stress state around elliptic void made in flat plate.
PL
Początki eksploatacji górniczej na Górnym Śląsku sięgają XVIII stulecia. Dawna eksploatacja prowadzona na głębokościach nie przekraczających 80 m, do dziś generuje zagrożenia bezpieczeństwa powszechnego z uwagi na możliwość wystąpienia zapadlisk. Jak to wynika z pracy (Chudek i in., 2013), obszary pod którymi prowadzono w minionych latach płytką eksploatację zajmują znaczną powierzchnię śląskich miast, które w dalszym ciągu się rozbudowują. Dlatego problem występowania zapadlisk należy w dalszym ciągu uznać za ważny i aktualny. Duża liczba zapadlisk, ze zrozumiałych względów, jest wynikiem utraty stateczności płytkich wyrobisk korytarzowych. Istniejące metody prognozowania zapadlisk pozwalają głównie określać prawdopodobieństwo wystąpienia zapadliska. Jeśli wartość prawdopodobieństwa wystąpienia zapadliska jest większa od 0, wówczas należy się liczyć z zagrożeniem bezpieczeństwa terenu i co istotniejsze ludności. Taki sposób prognozowania wystąpienia zapadlisk nie daje jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy teren objęty analizą jest rzeczywiście zagrożony. Dlatego istotnym jest stworzenie możliwości deterministycznego prognozowania tego typu deformacji. W tym kierunku zmierza propozycja autora pracy, w której wykorzystano teorię sklepienia ciśnień (Sałustowicz, 1956). Teoria ta znakomicie nadaje się do tego celu, gdyż jako jedyna z wielu w tym zakresie pozwala określić, czy pustka związana z wyrobiskiem znajduje się w stanie stateczności. Znane są bowiem przypadki, gdy płytkie wyrobiska górnicze, bez obudowy przez wiele lat pozostają w stanie nienaruszonym. W ramach pracy dokonano szczegółowych obliczeń pola strefy odprężonej nad wyrobiskiem, bez stosowania uproszczeń przyjętych przez autora metody. Stosując podobne założenia jak w innych, znanych z literatury rozwiązaniach, podano warunki, mówiące o tym kiedy gruzowisko skalne zapełni szczelnie pustkę, bez powstania pustki wtórnej, a kiedy pustka wtórna powstanie. Zależy to od wymiarów i głębokości lokalizacji pustki oraz własności górotworu nad pustką. Warunkiem wystąpienia zapadliska jest aby strefa odprężona, związana z pustką pierwotną lub wtórną osiągnęła wysokość, przy której obejmować będzie nadkład, zbudowany ze skał luźnych. W dalszej kolejności zaproponowano wzory umożliwiające określenie wymiarów zapadlisk. Wyróżniono przy tym dwa przypadki: gdy strop pustki osiąga spąg nadkładu – wzór (15), gdy strefa odprężona obejmuje swym zasięgiem luźne skały nadkładu – wzór (19). Dalszym etapem badań prowadzonych przez autora jest sformułowanie warunków, pozwalających stwierdzić, kiedy eksploatacja górnicza prowadzona pod pustką może wywołać jej samopodsadzenie, a w konsekwencji spowodować powstanie zapadliska na powierzchni. Prowadzone są również prace związane z utworzeniem oprogramowania komputerowego, wykorzystującego podane wzory i z weryfikacją rozwiązania w oparciu o przypadki znane z praktyki górniczej.
PL
Zaburzenia tektoniczne, a szczególnie uskoki mają szczególny wpływ na system podziemnej eksploatacji. Jako naturalne obiekty o potencjalnie wysokich możliwościach poślizgowych w fazie czynnej mogą intensywnie oddziaływać na obiekty podziemne, jak i naziemne oraz na ludzi, co jest szczególnie istotne w związku z bezpieczną eksploatacją surowców mineralnych. Wpływ uskoków na górnicze wyrobiska eksploatacyjne oraz możliwe skutki ich wzbudzenia jest szczególnie ważnym problemem w kontekście bezpieczeństwa pracy. W rejonie czynnego uskoku obserwuje się zjawiska wyładowania energii - zwanych w praktyce górniczej odprężeniami. Poślizg na uskoku jako skutek zerwania spójności na jego płaszczyźnie i towarzyszące mu zjawiska dynamiczne, można symulować z zastosowaniem dyskretnych modeli górotworu bazujących na metodach numerycznych. Wyniki symulacji prezentowane są jako zmienne w czasie przemieszczenia, prędkości i przyspieszenia w wybranych punktach. Autorzy pracy postulują, by sygnały końcowe notowane w modelach traktować jako sumę sygnałów wyjściowych wszystkich układów elementarnych składających się na model. Zastosowano analizę, z zastosowaniem cyfrowego filtru dolnoprzepustowego z częstotliwością progową o wielkości ustalonej na podstawie analizy częstotliwościowej sygnału przemieszczeń i zastosowano w przetwarzaniu sygnału prędkości i sygnału przyspieszeń. W pracy zajęto się oddziaływaniem czynnego uskoku na wyrobiska eksploatacyjne w warunkach kopalń węgla kamiennego. Wariantowano w pracy wielkość zrzutu uskoku, a ponadto zatrzymywano eksploatację w skrzydle wiszącym w różnej odległości od uskoku. W wybranych punktach w modelu rejestrowano przemieszczenia poziome i pionowe, a następnie przeprowadzono ich analizę częstotliwościową. Z sygnału przemieszczeń po filtracji wyznaczano prędkości i przyspieszenia.
EN
Tectonic dislocations, especially faults, have a significant influence on the system of underground mining. As natural objects with potentially high sliding ability in the active phase, they may greatly influence both surface and underground objects as well as people, which is particularly important with regard to the exploitation of mineral resources. The influence of faults on excavations and the possible results of their activation are major problems connected with work safety. In the region of an active fault one can observe phenomena of energy discharge — known in mining terminology as distressing. A fault slide which is a result of the breach in the surface continuity and the accompanying dynamic phenomena, can be simulated by means of discrete models of rock mass based on numerical models. Simulation results are presented as displacement, velocity and acceleration in the selected points of the model. The authors postulate that the final signals noted in the models should be treated as a sum of the output signals of all elementary sets comprising a model. The data analysis was based on the use of low-pass filter with cut-off frequency determined on the basis of the frequency analysis of the displacement signal; the frequency analysis was then used in processing the velocity signal and the acceleration signal. This research concerns the influence of the active fault on the excavations in the conditions of a coal mine. Different size parameters of the throw of the fault were applied; and the exploitation of the hanging wall was halted at varied distances from the fault. In the selected points of the model horizontal and vertical displacements were noted; then an analysis of their frequency spectra was performed. After filtering, velocities and accelerations were recovered from the signals.
EN
The paper deals with the problem of shape optimization of underground tunnel excavation. In the pioneering work of Sałustowicz, the elliptic shape was assumed a priori to be an optimal one and then a determination of suitable semi-axes ratio was only the question. Two cases were distinguished there: self-supporting excavation and excavation with the structural support. An evolutionary structural optimization (ESO) procedure, employed in 2005 to optimize shape of underground excavation, confirms the assumptions concerning the case of self-supporting excavations. The case of supported excavation is considered in the present work. Optimization procedure of the simulated annealing (SA) is incorporated in the study. An energetic optimality condition, formulated in the authors’ previous papers is also adopted. Itasca FLAC software is utilized in numerical examples. Four different in situ stress ratios are investigated. The numerical results obtained confirm that the optimal shape tends to be an ellipse. The semi-axes ratio demonstrates compliance with the assumptions already existing in literature.
EN
The paper presents selected issues related to computer modeling of dynamic phenomena in rock mass. There are examples of calculation results presented for the model, where the effects of the releasement of a large fault at different angles of inclination as with conditions found in the Legnica-Glogow Copper Area (LGOM) which have been observed. The illustration of these results are variable in time: displacement, velocity and acceleration, which are all noted at selected points of the model. To complement the picture of the rock mass behavior, observations due to changes in stress were performed, with particular emphasis on the stability of the pillars between chambers.
PL
W pracy przedstawiono wybrane zagadnienia związane z komputerowym modelowaniem zjawisk dynamicznych w górotworze. Zaprezentowano przykładowe wyniki obliczeń dla modelu, w którym obserwowano skutki uwolnienia dużego uskoku przy różnych kątach jego nachylenia w warunkach Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego LGOM. Ilustracją tych wyników są zmienne w czasie przemieszczenia, prędkości i przyspieszenia w wybranych punktach modelu. Uzupełnieniem obrazu zachowania się górotworu są obserwacje zmian stanu naprężenia ze szczególnym naciskiem na stateczność filarów międzykomorowych.
PL
W pracy pokazano, że podział skał złożowych i otaczających na strop, wyrobisko i spąg jest statystycznie istotny. Ocenę podziału oparto na analizie wariancji i klasyfikacji pojedynczej. Badania przeprowadzono dla sześciu parametrów górotworu, która zawierała dokumentacja pomiarów.
EN
It was shown in the paper that differentiation of rock massif into roof, seam and floor rocks is statistically significant. Variance analysis and one parameter classification were utilized to carry out required computation. Six rock parameters from laboratory data were taken into account.
PL
Przedstawiono wyniki prac badawczych KGHM CUPRUM sp. z o.o. - CBR, w ramach których opracowano, wykonano i przebadano tensometryczny przetwornik do ciągłych pomiarów zmian naprężeń in situ w górotworze skalnym. Przetwornik ten należy do grupy przetworników ze "sztywną inkluzją", które charakteryzują się tym, że zbudowane są z materiału o module sprężystości Es wielokrotnie większym niż skała. W artykule opisano budowę przetwornika, gdzie pokazano sposób zamontowania tensometrów i elektroniki wewnątrz stalowego cylindra pomiarowego oraz wygląd rzeczywisty wykonanych modeli. Przedstawiono główne dane techniczne oraz otrzymane charakterystyki prądu wyjściowego przetwornika w funkcji naprężenia w próbce skalnej i aluminiowej. Artykuł podaje proponowane sposoby przesyłu sygnału z przetwornika do systemów dyspozytorskich, istniejących w kopalniach LGOM.
EN
The article presents the results of research works conducted in KGHM CUPRUM Ltd. R&D Centre, which include engineering and examination of the strain gauge transducer for continuous in situ measurements of stress changes in the rock. This is a "rigid inclusion" gauge, made of a material with an elastic modulus Es much greater than the rock modulus. In the paper, a construction of the transducer is described, showing how the foil strain gauges and an electronic board are mounted inside a hollow steel cylinder as well as the view of produced models. It also presents general technical data of the transducer and characteristics of output current signal vs. stress changes in the rock and Al block samples. Proposed ways of transmitting transducer output signals to control rooms in the LGOM mines are included.
10
PL
W artykule przedstawiono funkcje, jakie spełnia geomechanika jako nauka teoretyczna i stosowana. Główne kierunki i zadania geomechaniki skupiają się na badaniach procesów wywołanych działalnością górniczą. W świetle ponad 100-letnich doświadczeń scharakteryzowano etapy rozwoju geomechaniki. Współczesny rozwój badań procesów geomechanicznych oparty jest na szeroko stosowanych w obliczeniach metodach numerycznych oraz tworzeniu komputerowych systemów geomechanicznych monitoringu.
EN
Functions performed by geo-mechanics as the theoretical and applied science are presented. The main directions and tasks of geo-mechanics are concentrated on research of processes caused by mining operations. In the light of over 100-years experience the stages of geo-mechanics development are characterised. Contemporary geo-mechanical processes development is based on widely used in calculations numerical methods as well as creation of computer geo-mechanical monitoring systems.
PL
W artykule przedstawiono teoretyczne aspekty mechanizmu przystosowania stateczności wyrobisk tunelowych do górotworu naruszonego robotami geoinżynieryjnymi. Omówiono czynniki sprzyjające samoczynnemu sterowanemu technicznie przystosowaniu. Podano modele (schematy) układów nośnych przystosowanych do lokalnego ich przeciążenia implikującego częściową degradację.
EN
The theoretical aspect of the shakedown mechanism of stability of tunnel excavations is considered in the paper. There are discussed some factors decide of the natural or technical shakedown mechanism. Some models (schemes) of the degraded bearing systems are given.
PL
W pracy przedstawiono zastosowanie regresji wielokrotnej do określenia zależności między wynikami pomiarów parametrów geomechanicznych złoża i skał otaczających. Wyniki pomiarów gromadzone były w dokumentacji kopalń LGOM. Stosując wybrany model regresji, wyznaczono odpowiednie postacie funkcji. Obliczenia wykonano oddzielnie dla stropu, wyrobiska i spągu i na przykładzie dwóch kopalń "Rudna" i kopalni "Lubin".
EN
Application of multi regression method for determination of relationships between geo-parameter values of seams and surrounding rocks was described in the paper. Data were taken from LGOM mine files. By means of regression method a specific functions were established. Calculations were carried out for seam, roof and floor rocks of "Rudna" and "Lubin" mines.
13
Content available remote Najlepsi fachowcy od budownictwa specjalnego
PL
Krótka relacja z XXXI konferencji "Zimowa Szkoła Mechaniki Górotworu i Geoinżynierii", która się odbyła w dniach 9-14 marca 2008 r. w Krynicy.
PL
W artykule scharakteryzowano górotwór (skały i grunty) naruszony robotami geoinżynieryjnymi jako materiał konstrukcyjny zdolny do samoczynnego tworzenia układów nośnych. Opisano proces samoprzystosowania takich układów - od osiowo ściskanych belek skalnych do podatnych sklepień ciśnień w górotworze zdegradowanym - w dwóch podstawowych zakresach, tj. zmieniającego się modelu (schematu) obliczeniowego oraz przekształcających się warunków brzegowych układu, wywołanych procesem redystrybucji pierwotnych sił wewnętrznych. Podano wzory określające parametry układów nośnych.
EN
The rock-mass (rocks and soils), degradated during geoengineering working, as a construction material is characterized in the paper. This material is self-able to form the carrying systems such as an axial compressed rock beam or, into the degradated rock-mass, as an yielding pressure arch. The sclf-accomodation process is described as: the changing calculation schemes, the transforming boundary conditions implicated by redistribution of the internal forces. Some calculation formulas are given there.
PL
W pracy przedstawiono opis i analizę procesu degradacji i odprężenia górotworu naruszonego robotami geoinżynieryjnymi w sklepionym stropie wyrobiska podziemnego. Podano wzory na określenie zasięgu strefy odprężonej i wielkości pionowego ciśnienia górotworu tej strefy.
EN
Description and analysis of a process of decompression of the depredated rock mass into the vaulted roof of the underground excavation arc given in the paper. There arc some formulas to calculate dimensions of the loosened zone and its vertical pressure.
PL
W artykule opisano mechanizm degradacji półki skalnej i przeanalizowano proces odprężenia górotworu nad wyrobiskiem podziemnym. Podano schemat obliczeniowy podatnego sklepienia ciśnień.
EN
Mechanism of a degradation of the rock plate is described and a process of the rock mass decompression upon the underground excavation is analyzed in the paper. There is given the calculation scheme of a yielding pressure arch.
PL
W artykule rozpatrzono konstrukcje geoinżynieryjne jako niekonwencjonalne układy nośne. Wymieniono główne czynniki umożliwiające przystosowanie się lokalnie zdegradowanej konstrukcji do zmienionych warunków jej pracy statycznej. Przeanalizowano nośność kratownicy Misesa jako praktyczny przykład niekonwencjonalnego układu konstrukcyjnego.
EN
The geoengineering structures as non-conventional carrying systems are considered in the paper. There are listed the main factors of their adaptation for some changing conditions of their statical work. The Mises truss is analysed as the practical example of non-coventional structural-system.
18
Content available Projektowanie obudowy kotwiowej wyrobisk podziemnych
PL
W artykule przedstawiono dwie praktyczne zasady projektowania kotwiowej obudowy wyrobisk podziemnych, a mianowicie: 1) obudowy osłonowej przed lokalnymi obwałami w globalnie ustabilizowanym masywie, 2) obudowy nośnej zabezpieczającej przed zawałem wyrobiska w globalnie naruszonym (zdegradowanym) masywie skalnym. Podano przede wszystkim oryginalny schemat obliczeniowy podatnej obudowy kotwiowej.
EN
Two technical methods of designing the bolting support are considered in the paper. They are the following: 1) as cover support against roof colapse in the general stable strata, 2) as the bearing support against fall in the general disturbed strata. The calculation pattern of bolting support was given.
19
Content available remote Podstawy badawcze do budowy modelu matematycznego górotworu uwarstwionego
PL
W górotworze karbońskim, w którym prowadzona jest eksploatacja pokładu węgla, zasięg naruszenia ośrodka skalnego zależy między innymi od jego budowy, własności fizykomechanicznych skał oraz kierunku i wartości sił powodujących ich przemieszczenie. Model matematyczny takiego górotworu, pomimo wielu założeń, powinien uwzględniać powyższe informacje, wobec czego do jego budowy zasadnym jest wykorzystanie dostępnych danych pomiarowych zarówno laboratoryjnych jak i in situ oraz informacji odnoszących się do zachodzących w nim procesów fizycznych. Prezentowane w artykule wyniki pomiarów i badań oraz przykłady udokumentowanych zjawisk fizycznych wskazują na ich zasadniczą rolę w tworzeniu modelu matematycznego górotworu naruszanego eksploatacją ścianową.
EN
In the carboniferous strata, in which coal mining operations are being conducted, the extent of disturbed rock mass medium depends, among others, upon its structure and physicomechanical properties as well as upon the direction and magnitude of forces responsible for the movement of rocks. The mathematical model of such rock masses should, in addition to a number of assumptions, take into account the above mentioned information. Therefore, it is essential, for its development, to use the available data obtained from both the laboratory and in situ measurements, and the information on the physical processes taking place in a rock mass. The result of measurements and studies and the examples of documented physical phenomena, presented in the paper, show their basic role in the development of the mathematical model of longwall mining-disturbed ground.
20
Content available remote Od teorii do aplikacji
first rewind previous Strona / 3 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.