Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Między Polską Piastów i Polską Jagiellonów a Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Refleksje „anarchologiczne” i ich miejsce w rozwoju myśli historycznej Pawła Jasienicy

Mękarski Artur

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2022

|

T. 67, nr 1

43--68

EN

In March 1962, Paweł Jasienica, known chiefly for his books on the history of Poland, published an article entitled ‘Polska anarchia’ (‘Polish anarchy’). The article, which appeared in the weekly Przegląd Kulturalny, sparked off a heated debate on the sources of the anarchy into which the Polish-Lithuanian Commonwealth began to descend in the latter half of the seventeenth century. Among those who contributed to the debate were some of the leading historians of the day. Encouraged by the response to his article, Jasienica decided to expand it into a full-length book (completed in the spring of 1963). The author first presents the views expounded in the article from Przegląd Kulturalny, and then he reconstructs the debate and examines how Jasienica referred to it in his work on the anarchy. Since Jasienica’s account of the anarchy covers the period with which he was also concerned in Rzeczpospolita Obojga Narodów (published in English as The Commonwealth of Both Nations) - the third part of his series on the history of Poland for which he is most acclaimed - the author also attempts to compare the interpretations advanced in one work with those advanced in the other. As regards the anarchy, Jasienica traced its origin back to the reign of the last two kings of the Jagiellonian dynasty . In compliance with their commitment to securing the support of the great magnates on whom they chose to base their power, Sigismund I the Old (1467-1548) and Sigismund II Augustus (1520-1572) refused to endorse political arrangements advocated by the representatives of the Lower House of Parliament. The failure to reform the country along the lines suggested by the latter group led, in the long term, to political chaos. Unlike Jasienica, according to whom the Commonwealth degenerated into anarchy because of the errors committed almost exclusively by the rulers, the academic historians, whose views were inspired by Marxism, linked the state’s political impotence with the policy pursued by the whole nobility as a class. However, as the author shows, in Rzeczpospolita Obojga Narodów Jasienica radically changed his views. In his later work, all responsibility for the future anarchy was shifted onto Sigismund III Vasa (1566-1632) and his Catholic fanaticism. In revising his interpretation of what is known as the nobles’ anarchy, Jasienica drew, at least to some extent, on works by Jarema Maciszewski and Władysław Czapliński, historians who also represented the official historiography of the Polish People’s Republic.

2

Marksizm w refleksji Kołakowskiego

Musiał-Kidawa A.

Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska

|

2018

|

z. 132

449--456

PL

Publikacja podejmuje kwestie filozoficznych założeń i zainteresowań Leszka Kołakowskiego będącego u progu swej twórczości. W początkach lat pięćdziesiątych XX wieku rozpoczyna się szczególny okres, tak w historii wielkich grup społecznych, jak i opisujących tamten znaczący i tragiczny czas filozofów. Tekst jest próbą przybliżenia filozoficznych argumentów oraz moralnych rozterek i postaw przemawiających na rzecz dokonywanych wyborów. Wyborów tyle znamiennych, że w poważnym stopniu kształtujących obraz ówczesnej rzeczywistości.

EN

The work of Leszek Kołakowski focuses primarily on the philosophical concepts of human existence. The philosopher is interested in man as an individual being and a member of great social formations. The publication discusses the social situation of man and his moral condition conditioned by revolutionary historical and social changes. The philosopher searches for an answer to the question about the meaning of human presence in the world and whether this sense can be found.

3

Kołakowski. Od marksizmu do rewizjonizmu

Musiał-Kidawa A.

Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska

|

2018

|

z. 132

439--447

PL

Publikacja przedstawia istotny i znamienny, ale też stosunkowo krótki fragment w twórczości filozoficznej jednego z najwybitniejszych myślicieli współczesnej humanistyki, Leszka Kołakowskiego. Praca koncentruje się na wczesnym, młodzieńczym okresie kształtowania poglądów przyszłego filozofa i przedstawia intelektualne i moralne motywy dokonywanych wyborów. Ten czas twórczości zostaje podporządkowany i uwarunkowany sytuacją społeczno-polityczną Polski po II wojnie światowej, co odgrywa zasadniczą rolę w percepcji tego okresu i podejmowanych decyzjach. Aktywne zaangażowanie młodego Kołakowskiego w nurt powojennych przemian i wpływ na tworzenie nowej rzeczywistości stanowiło tak sprzeciw wobec tragicznego doświadczenia wojny, jak również realizację młodzieńczej pokusy i iluzji budowania nowoczesnego człowieka.

EN

Leszek Kołakowski subordinates his work to issues related to the essence of human existence, both in the individual dimension and subjected to the inevitable influences of historical processes. All works of the author concentrate on the human being, his social, political and moral status, and the conditions of his rooting in the metaphysical and cultural order. The early stage of Kolakowski's work is a problem of a man whose freedom is confronted with the powerful force of historical necessity, transforming in a revolutionary way the mentality of the individual and the structure of the existing cultural formation.

4

Odrodzenie geopolityki w Polsce

Mikołajec J.

Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska

|

2016

|

z. 98

113--124

PL

Geopolityka powstała pod koniec XIX wieku, jako zjawisko intelektualne z pogranicza nauki i ideologii. Istnieje wiele różnych definicji geopolityki. Po II wojnie światowej wskutek posądzenia o sprzyjanie niemieckiemu militaryzmowi geopolityka została potępiona. W wyniku wydarzeń z przełomu lat 80. i 90. XX wieku odrodziła się, jako nauka z pogranicza geografii, politologii, socjologii i ekonomii. Początki polskiej geopolityki sięgają czasów zaborów. W okresie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej uprawianie geopolityki było utrudnione z uwagi na negatywny stosunek oficjalnej władzy. Po odzyskaniu niepodległości geopolityka polska odrodziła się jako dyscyplina akademicka. Od 2008 roku działa Polskie Towarzystwo Geopolityczne, które co roku organizuje Zjazdy Geopolityków Polskich.

EN

Geopolitics emerged in the late 19th century as an intellectual phenomenon combining science and ideology. There are many different definitions of geopolitics. After World War II the phenomenon was condemned as a result of a belief that it favoured German militarism. Following the events of the late 80s and 90s it was reborn as a science on the borderline between geography, political science, sociology and economics. The origins of Polish geopolitics date back to the Polish partitions. In the times of the Polish People's Republic the practice of geopolitics was hampered by the official power, which had a negative attitude towards it. After regaining independence geopolitics in Poland was reborn as an academic discipline. The Polish Geopolitical Society has been running since 2008 and each year it organizes the Congress of Polish Geopoliticians.

5

Metodologiczne i ontologiczne założenia teorii systemów-światów

Mikołajec J.

Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska

|

2015

|

z. 85

335--345

PL

W szeroko rozumianej dwudziestowiecznej tradycji marksowskiej wzrosło znaczenie geografii. Przykładem tego może być teoria systemów-światów: krytyczna kontynuacja teorii modernizacji i zależności. Podstawowym schematem badawczym tej teorii jest przestrzenna relacja między centrum, półperyferiami i peryferiami, opisująca przestrzenny ład ekonomiczny. Jednym ze źródeł wzrostu znaczenia geografii może być nieuświadomiona przez badaczy autonomia rzeczywistości swoiście geograficznej.

EN

In the broad understood Marxian tradition of the twentieth century increased the importance of geography. An example of this can be the world-systems theory: a critical continuation of modernization and dependency theories. The basic research scheme of this theory is a spatial relationship between the core, periphery and semi-periphery, describing the spatial economic order. One of the sources of the growing importance of geography can be unconscious by researches autonomy of the specifically geographical reality.