Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

The market square in Katowice – a place which no longer exists – an evolution of the spatial structure

Ptasińska-Gucik Karolina

Technical Transactions

|

2023

|

Vol. 120, iss. 1

art. no. e2023006

EN

This study attempts to explain why the space in the centre of Katowice is formally called “The Market Square” even though the square itself no longer exists. Some archival documents and existing studies are analysed. The evolution of the market square in Katowice is presented against the background of historical and economic transformations, putting an emphasis on depicting valuable and interesting architecture that was irretrievably lost and replaced with entirely new urban fabric. Moreover, the article aims to show that the region of Upper Silesia does not only constitute industrial plants but also, created by the mixture of cultures and nationalities, other types of architecture, that was irretrievably lost. It was found out that the market is not actually the main square.

2

Poszukiwanie cech architektury lokalnej historycznego rynku małego miasta na przykładzie Uniejowa

Cieślak-Arkuszewska Adriana

Builder

|

2022

|

R.26, nr 10

70--74

PL

Celem badań prezentowanych w niniejszym artykule jest wzbogacenie wiedzy na temat architektury lokalnej Uniejowa, a w szczególności ustalenie cech charakterystycznych zabudowy przyrynkowej z początków XX w. utraconej w wyniku działań wojennych i powojennych. Przyjęta w artykule metoda badań ma charakter analityczno-poznawczy, retrospektywny i prowadzi do opracowania „stratygrafii” architektonicznej. Badania obejmują skalę obiektu: wysokość, ilość kondygnacji, charakter dachu, kierunek usytuowania kalenicy, szerokość elewacji frontowej, zasady kompozycyjne kształtowania elewacji, a także skalę detalu architektonicznego: obramienia okien i drzwi, gzymsy, fryzy, balkony, wykusze, inne. Uzyskane wyniki prowadzą do wzbogacenia warsztatu projektowego architektów i mogą przyczynić się do ochrony lokalnych krajobrazów kulturowych.

EN

The aim of the research presented in this article is to enrich knowledge about the local architecture of Uniejów, in particular to establish the characteristics of buildings at the square from the beginning of the 20th century. Devolopment of this square has been lost as a result of war and post-war activities. The research methodology in the article is analytical and cognitive, retrospective and leads to the development of anarchitectural „stratigraphy”. The research concerns the scale of the object: height, number of storeys, type of the roof, direction of the ridge location, width of the front elevation, compositional principles of the elevation, as well as the scale of architectural details: window and doorframes, cornices, friezes, balconies, bay windows, etc. The results lead to the enrichment of architects' design skills and may contribute to the protection of local cultural landscapes.

3

Średniowieczny Targ Rybny na Podzamczu w Szczecinie w świetle dotychczasowych badań (na tle wybranych miast portowych południowego pobrzeża Bałtyku)

Płotkowiak Maciej, Słowiński Sławomir, Paszkowski Zbigniew

Wiadomości Konserwatorskie

|

2021

|

Nr 67

71--85

PL

Targ Rybny, położony w najstarszej dzielnicy Szczecina – Podzamczu, przedstawiano w dotychczasowej historiografii miasta nie jako plac targowy, lecz ulicę o niewyróżniającej się formie, łączącą Targ Warzywny z Rynkiem Nowym. W niniejszym artykule zaprezentowano wyniki badań archeologicznych i architektonicznych z lat 1999–2000 i 2017, które stały się podstawą rekonstrukcji układu urbanistycznego tej części miasta. Dowiedziono, że średniowieczny Targ Rybny w Szczecinie miał formę ciągu ulicznego (Strassemarkt) o szerokości około 19 m – czyli analogiczną do form ulic targowych zastosowanych w miastach portowych południowego i południowo-wschodniego wybrzeża Bałtyku lokowanych w średniowieczu, w okresie kolonizacji niemieckiej (m.in. w Lubece, Gdańsku, Elblągu, Braniewie, Kłajpedzie). Targ Rybny wraz z Targiem Warzywnym, Rynkiem Nowym i Rynkiem Siennym tworzył system przestrzeni rynkowych o interesującej kompozycji urbanistycznej, odtwarzanej współcześnie w trakcie odbudowy Podzamcza.

EN

The Fish Market, located in Szczecin’s oldest district- Podzamcze- had been presented in the city’s previous historiography not as a market square, but a street with an indistinct form that linked the Vegetable Market with the New Market. This paper presents the findings of archaeological and architectural studies from the years 1999–2000 and 2017, which became the basis for reconstructing the urban layout of this part of the city. It was proved that the medieval Fish Market in Szczecin had the form of a street sequence (Strassemarkt) with a width of around 19 m - analogous to the forms of commercial streets featured in port towns of the southern and south-eastern coast of the Baltic Sea that had their charters granted in the Middle Ages, during the period of German colonization (e.g., in Lübeck, Gdańsk, Elbląg, Braniewo and Klaipėda). The Fish Market, together with the Vegetable Market, the New Market and the Hay Market, formed a system of commercial spaces with an interesting urban composition that is currently being reconstructed as Podzamcze is being rebuilt.

4

Rewolucja w sercu małego miasta. Rewitalizacja rynku w Osieku

Ciepiela Agnieszka

PUA Przestrzeń Urbanistyka Architektura

|

2021

|

Vol. 2

42--51

PL

Celem artykułu jest przedstawienie transformacji przestrzeni publicznej, jaka zaszła w wyniku przeprowadzenia procesu rewitalizacji. Problem przedstawiono na przykładzie przekształceń, jakim uległ rynek Osieka, małego miasta położonego w województwie świętokrzyskim. Przedstawiono analizę porównawczą w zakresie dostępności, zagospodarowania funkcjonalno-przestrzennego oraz zagadnień kompozycyjnych i estetycznych w odniesieniu do przestrzeni rynku przed rewitalizacją i po rewitalizacji. Wskazano, że realizacje powstające w wyniku rewitalizacji wpływają na poprawę atrakcyjności miejsca. Odpowiednio zagospodarowane małomiasteczkowe rynki krystalizują układ przestrzenny całej miejscowości, stanowiąc ich wizytówkę, są także silnie związane z poczuciem tożsamości lokalnej mieszkańców.

EN

The aim of the paper is to present the transformation of public space that has taken place as a result of the revitalisation process. The issue is presented on the example of the transformation of the market square in Osiek, a small town in the Świętokrzyskie Voivodship. A comparative analysis is presented on accessibility, functional and spatial development as well as compositional and aesthetic issues in relation to the market square space before and after revitalisation. It is indicated that the projects created as a result of revitalisation contribute to the improvement of the attractiveness of the place. Properly developed small-town markets crystallise the spatial arrangement of the entire city and are strongly associated with the sense of local identity of the inhabitants.

5

The history of the Old Town Hall in Sieradz

Sowała Adriana

Przestrzeń i Forma

|

2021

|

nr 47

227--238

EN

The Old Town in Sieradz is one of the oldest and best-preserved medieval urban complexes in Poland. In its center there is the Old Market Square, which was marked out at the intersection of important trade routes in the 13th century. Unfortunately, to this day, the center-market buildings, including the town hall, have not been preserved. Moreover, no photo or drawing showing the appearance of the Sieradz seat of municipal authorities has survived. In connection with the above, the article attempts to present the history of the repeatedly rebuilt town hall in Sieradz from different periods, as well as plans for its reconstruction. For this purpose, the available archival materials, the results of archaeological research and the literature on the subject were used, the analysis of which allowed to draw conclusions about the history of the town hall in Sieradz.

PL

Stare Miasto w Sieradzu to jeden z najstarszych i najlepiej zachowanych zespołów miejskich o genezie średniowiecznej w Polsce. W jego centrum znajduje się Stary Rynek, który został wytyczony na przecięciu ważnych szlaków handlowych w XIII w. Niestety do dnia dzisiejszego nie zachowała się zabudowa śródrynkowa wśród której znajdował się ratusz. Co więcej, nie zachowało się żadne zdjęcie lub rysunek przedstawiający wygląd sieradzkiej siedziby władz miejskich. W związku z powyższym w artykule podjęto próbę przedstawienia historii wielokrotnie odbudowywanego sieradzkiego ratusza z różnych okresów, a także planów jego odbudowy. W tym celu wykorzystano dostępne materiały archiwalne, wyniki badań archeologicznych oraz literaturę przedmiotu, których analiza pozwoliła na wysnucie wniosków przybliżających historię ratusza w Sieradzu.

6

Przekształcenia tkanki roślinnej w krajobrazie miasta na przykładach placów rynkowych północnego Mazowsza

Rykała E. A., Żołnierczuk M.

Topiarius. Studia krajobrazowe

|

2016

|

T. 1

258--270

PL

Artykuł traktuje o zmiennej funkcji, przeznaczeniu i kompozycji tkanki roślinnej placów rynkowych małych miast północnego Mazowsza. Celem jest pokazanie przekształceń placów, a w szczególności ich zielonej strefy, na kanwie czasów historycznych oraz znaczenia tych zmian dla współczesnych układów urbanistycznych. Autorzy uświadamiają w jaki sposób różnorodne kierunki przekształceń placów oraz dzisiejsze procesy modernizacyjne wpływają na tworzenie się nowych lub zatracanie dawnych cennych wartości przestrzennych. Na podstawie obranych badań zaprezentowano wynikowy model będący punktem wyjścia do procesu racjonalnego ożywiania historycznych placów rynkowych.

EN

The article concerns the variable function, purpose and composition of plant tissue of the oldest market squares in the small towns of northern Mazovia. Its aim is to show the transformations of squares, and in particular of their Green Zone, based on historical period as well as the significance of these changes for the present-day urban layouts. The authors explain how different directions of transformation of squares and present-day modernization processes affect the formation of the new losing of the old precious spatial values. Based on selected research, authors present a resultant model which is the starting point for the process of rational animation of the historic market squares.

7

Fasady kamienic pierzei Rynku w Rzeszowie, stan badań i koncepcje rewaloryzacji

Gosztyła M., Huk T.

Przegląd Budowlany

|

2016

|

R. 87, nr 4

50--55

PL

Zabudowa przyrynkowa w Rzeszowie była przedmiotem wnikliwych badań i analiz już w latach 80. i 90. XX w. Przeprowadzone wówczas badania terenowe, historyczne jak również kwerendy archiwalne miały na celu określenie charakterystyki historyczno-architektonicznej analizowanych kamienic oraz sporządzenie dla nich wytycznych konserwatorskich. Pomimo zdefiniowanych założeń konserwatorskich zamierzenia budowlane, pojawiające się z biegiem lat w przestrzeni rzeszowskiego Rynku, nie korespondują z historyczną tkanką miasta. Przygotowana przez autorów analiza historyczno-architektoniczna poprzedzona została badaniami terenowymi, historycznymi oraz kwerendą archiwalną. Przeprowadzone rozpoznanie umożliwiło porównanie stanu istniejącego fasad z zabudową historyczną.

EN

The buildings located at the old town market square in Rzeszów have been the subject of extensive research already in the 1980s and 1990s. The fieldworks conducted at the time as well as the historical research and archival inquires were to determine both the historical and architectural characteristics of the analyzed tenements, aiming at creating the conservation guidelines for them. Despite the conservation objectives defined, plans of the buildings appearing over the years in the market space did not correspond to the historical buildings already existing there. The prepared by the authors comparative analysis of the current state of the market facades and the historic structures allowed the identification of the works being carried out. All the activities conducted in the area of research have been classified into three groups. The prepared typology of modern conservation thought enabled first to draw conclusions and then work out the conservation guidelines. The presented concepts of revaluation of the Rzeszów market square facades attempt – in accordance with the applicable conservation doctrine – to merge the modern buildings with historical structure of the city.

8

Zmiany w aranżacji placów rynkowych miast lokacyjnych w Polsce południowo-wschodniej po 1945 roku (na wybranych przykładach)

Kuśnierz-Krupa D., Krupa M.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2015

|

Nr 41

49--58

PL

Niniejszy artykuł dotyczy problematyki związanej ze zmianami, jakie zaszły po roku 1945 w zagospodarowaniu rynków miast lokacyjnych Polski południowowschodniej. Przedmiotowe zagadnienie opisano na przykładzie trzech wybranych miast: Kołaczyc, Brzostka i Jaślisk. Opisane wyżej zmiany zachodziły w trzech etapach, które były związane z sytuacją polityczno-gospodarczą kraju. Pierwszy etap dokonywał się w okresie zaraz po II wojnie światowej. Wówczas kondycja placów rynkowych zależała od wielkości zniszczeń, jakich na terenie danego ośrodka dokonała wojna. W drugim etapie zmiany w wyglądzie rynków dokonywały się pośrednio pod wpływem ideologii komunizmu. Polegały one m.in. na obsadzaniu rynków zielenią wysoką oraz lokalizacją w ich przestrzeni symboli (pomników) komunizmu, co powodowało zafałszowanie ich pierwotnego charakteru oraz kompozycji. Etap trzeci, który dokonał się, a raczej w wielu przypadkach wciąż się dokonuje, to okres po roku 1989, kiedy to wraz ze stopniową poprawą sytuacji gospodarczej kraju i odejściem od ideologii komunizmu w wielu miastach, także tych na terenie Polski południowowschodniej, obserwujemy działania na rzecz rewaloryzacji przestrzeni rynkowej.

EN

This article concerns the issues connected with changes that took place after 1945 in developing market squares in foundation towns of south-eastern Poland. The main issue was described on the examples of three selected towns: Kołaczyce, Brzostek and Jaśliska. The above mentioned changes took place in three stages which were related to the political-economic situation of the country. The first stage was taking place in the period immediately after World War II. Then the condition of market squares depended on the damage which the war had caused in a given centre. During the second stage changes in the appearance of market squares occurred indirectly under the infl uence of the communist ideology. They involved e.g. planting tall greenery around market squares and locating symbols (monuments) of communism within their space, which resulted in falsifying their original character and composition. The third stage which, in many cases, is still taking place refers to the period after 1989 when, together with the gradual improvement of the economic situation in the country and abandoning the communist ideology, we can observe activities aimed at revalorization of the market space in many towns, also those in south-eastern Poland.

9

Średniowieczne rynki atrakcyjną i indywidualną przestrzenią publiczną małych miast województwa opolskiego

Adamska M. E.

Przestrzeń i Forma

|

2015

|

nr 23/2

281--296

PL

Na terenie województwa opolskiego znajduje się 35 miast, wśród których 23 liczy mniej niż 10 tys. mieszkańców. Większość miast województwa wyróżniają średniowieczne układy staromiejskie z zachowaną zabytkową strukturą i centralnie położonymi placami rynkowymi. W artykule scharakteryzowano wybrane rynki małych miast województwa, analizując ich cechy przestrzenne i funkcjonalne, oraz przedstawiono walory kulturowe, estetyczne i społeczne stanowiące o ich indywidualności i atrakcyjności. Wskazano też obszary problemowe i zjawiska negatywne zakłócające pozytywny wizerunek rynku.

EN

There are 35 towns within Opolskie Voivodeship, among which 23 have population of less than 10.000 inhabitants. Most of these towns distinguish medieval old town structures with preserved historic development and centrally located market squares. In the article chosen market squares of small-sized towns are characterized with the analysis of their functional and spatial features along with cultural, esthetic and social qualities, which constitute their individuality and attractiveness. This study also indicates problem areas and negative phenomena which break positive image of the market square.

10

The markets in urban environment: methods of research and analysis (by the example of Vienna city)

Kryvoruchko O.

Przestrzeń i Forma

|

2014

|

nr 22/2

57--70

EN

The article deals with methods of research of markets in the urban structure. The study is based on the examples of Vienna, the total number of markets and shopping streets that have been studied is 81. The focus is: what is the market in general and its specific types in a city. Market is studied as a separate organization in the urban structure and as a part of its public space and public life. In this approach, it is very important, in which ways a person takes contact with the market, how a person behaves there, how long it stay at the market, which ways runs a human paths through the market, whether the market attract buyers to stay here longer. In conclusion, we can say what makes the market a special place in the city.

PL

Badanie opiera się na przykładach z Wiednia, liczba rynków i ulic handlowych, które zostały zbadane w ilości 81. Сelem badania jest definicja rynku jako zjawiska urbanistycznego oraz określenie jego typów spotykanych w mieście. Rynek jest badany jako organizm osobny w strukturze miejskiej i jako część jego przestrzeni publicznej oraz życia publicznego. Z tego punktu widzenia ważnym jest, w jaki sposób człowiek dokonuje kontaktu z rynkiem, jak on się zachowuje na rynku, jak długo pozostaje tam, czym rynek może zachęcić kupujących, oprócz handlu, do pozostania tu dłużej. Podsumowując, możemy powiedzieć, co sprawia, że rynek jest miejscem szczególnym w mieście.

11

Kilka uwag na temat odnowy przestrzeni miejskich na przykładzie Rynku Ruskiego i Rynku Kościelnego w Surażu

Łapińska H.

Architecturae et Artibus

|

2014

|

Vol. 6, no. 4

38--49

PL

Artykuł dotyczy analizy stanu istniejącego oraz możliwości odnowy przestrzeni obu rynków w Surażu w oparciu o wykonane dla miasta opracowania projektowe. Działania remontowe, modernizacyjne oraz rewitalizacyjne miałyby na celu ożywienie społeczno-gospodarcze tych przestrzeni. Obecnie miasto Suraż, położone w pięknej dolinie rzeki Narew, w otulinie Narwiańskiego Parku Narodowego, nie posiada w swej strukturze przestrzeni, która zapewniałaby kompleksową obsługę turystów. Cenne walory przyrodnicze oraz bogate dzieje historyczne miasta są wystarczającym powodem, aby czerpało ono z tego korzyści. Nie stanie się to jednak bez odpowiednich kompleksowych działań. Najważniejsze obszary miasta, jakimi są rynki, muszą zostać zrewitalizowane w pierwszej kolejności. Przestrzenie rynkowe, które obecnie są niezagospodarowane i bardziej przypominają zapomniane parki, powinny w swojej ofercie programowej zawierać atrakcyjny program użytkowy.

EN

The article is about the analysis of the existing state and the possibility of renewal of both market squares in Suraz, based on design studies prepared for the town. Renovation, modernization and revaluation activities were aimed at socio-economic recovery of these areas. Currently, Suraz, located in the beautiful valley of Narew river, in the buffer zone of Narew National Park, does not have in its structure the area that can provide comprehensive services for tourists. Valuable natural beauty and rich history of the city are the reasons for the city to benefit from them. It will not happen, however, without proper comprehensive actions. The most important areas of the town – the town squares – must be revitalized in the first place. Town squares, that are currently undeveloped and resemble forgotten parks, should include in their programs some attractive utility.

12

Estakada nad rynkiem w Chorzowie

Rybka J., Markocki B., Kanawka S., Stana M., Oleszek R.

Mosty

|

2013

|

nr 5

56--61

PL

W artykule przedstawiono parametry techniczne estakady nad rynkiem w Chorzowie, wybudowanej w latach 70. Od kilkunastu lat trwały dyskusje nad stanem technicznym obiektu i jego dalszą przyszłością. W związku z ograniczeniami finansowymi i istotną rolą obiektu w układzie komunikacyjnym Chorzowa zdecydowano się na przebudowę estakady.

EN

The paper presents the technical characteristics of the overpass over the market square in the Chorzów city, built in 1970s. The debates on the technical condition of the structure and its future have been continued for several years. Due to financial resources limitations and the crucial role of the flyover in the transportation layout of Chorzów, the decision was made to reconstruct the structure.

13

Promocja miasta poprzez wykorzystanie wielofunkcyjnych możliwości placów miejskich

Krause K.

Zeszyty Naukowe. Architektura / Politechnika Śląska

|

2012

|

z. 51

139--147

PL

W artykule przedstawiono problem adaptacji współczesnych placów miejskich do potrzeb szybko zmieniającego się rynku, z wykorzystaniem tradycji miejsca oraz funkcji, jakim są m.in.: targi, jarmarki, a także różnego rodzaju imprezy kulturalne.

EN

In the presentation were presented the aspect of the modem cities which take a battle with the development of the market. Through couples of examples were mentioned some tips how to promote the places with use of outdoor markets, fairs, or other cultural festivals.

14

Rewitalizacja rynku, czyli, poszukiwaniu rozwiązania węzła gordyjskiego

Forczek-Brataniec U., Brataniec M.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2012

|

R. 109, z. 3-A

141--144

PL

Rynek małego miasta od zawsze był miejscem, gdzie splatały się drogi handlowe, drogi strategiczne, szlaki wędrówek ludzi i dóbr. Koncentracja życia wymagała przestrzeni pozwalającej na wymianę myśli i przedmiotów. Rynek inicjował zdarzenia i był ich tłem. Jego wymiary, pojemność i proporcje były adekwatne do potrzeb czasów, w których powstawała struktura przestrzenna miasteczka. Dawny życiodajny splot stopniowo przekształcił się w węzeł coraz silniej zaciskający serce miasta. Obecny stan często przypomina stan zawałowy. Na przykładzie opracowanych przez autorów projektów rewitalizacji zabytkowych centrów trzech miast, realizowanych przy udziale funduszy unijnych, przedstawione zostaną współczesne problemy związane z uporządkowaniem komunikacji w przestrzeni rynku małego miasta. Zarówno w Gorlicach, jak i Mszanie Dolnej i w Starachowicach, projekt komunikacji był kluczowym elementem dyktującym dalsze rozwiązania funkcjonalne i formalne. Żywy gordyjski węzeł rynku nie może zostać przecięty. Jego rozwiązanie wymaga skrupulatnego rozsupłania wątków.

EN

The market square of a town has always been a place where trade routes, strategic routes, trails of people and goods would entwine. Life accumulation required space that would allow for exchange of ideas and objects. The market square was the initiator of events and their background as well. Its dimensions, capacity and proportions were adequate to the needs of the times when the spatial structure of the town was being created. Formerly lively entanglement gradually became a knot that would tighten up the heart of the city with increasing strength. Present situation often reminds us of a human body before a heart attact. On the example of revitalisation projects of three historic city centres, which are being impletemented with the participation of EU funds, we shall present contemporary problems connected with reorganizing transportation within the boundaries of a town market square. Both in Gorlice, and Mszana Dolna, as well as in Starachowice the project for transportation was the key element to impose further solutions of both functional and formal nature. A living Gordian knot of a market square must not be cut. Its unbinding requires meticulous unloosing of the threads.

15

Urok przemyskiego Rynku i dyskusje, które nie milkną

Stojak G.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2011

|

Nr 29

120-125

PL

Rynek przemyski jest objęty prawną ochroną poprzez wpis do rejestru zabytków Placu rynkowego wraz z Placem Dominikańskim pod numerem A-331 z dnia 24.02.2009 roku. Obejmuje on nawierzchnię Rynku, siedemnastowieczny kolektor sanitarny, podziemne pozostałości zachodniej pierzei zwartej zabudowy Rynku, stanowiska archeologiczne AZP nr 103 i 104 oraz starodrzew Placu Dominikańskiego. Przed objęciem Placu rynkowego wpisem indywidualnym Rynek był chroniony jako jeden z zabytków układu urbanistycznego Przemyśla, wpisanego do rejestru zabytków pod numerem A-705/709 decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Rzeszowie z dnia 20.05.1972 r. Indywidualną ochroną prawną objęte są wszystkie kamienice w zabudowie zwartej wokół Rynku. Kamienica przy Rynku 15 została wpisana do rejestru zabytków pod nr A-316 decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Rzeszowie z dnia 05.01.1968 roku. Prawna ochrona przemyskiego rynku gwarantuje nam zachowanie jego struktury i kontrolowanie jego przebudowy, modernizacji i zabiegów konserwatorskich. Od kilku lat temat przebudowy rynku jest żywym tematem do dyskusji dla społeczeństwa, które podzieliło się na zwolenników modernizacji i tych, którzy chcą zachować taki Rynek, jaki jest obecnie. Z dala od medialnego zgiełku i całej tej emocjonalnej dyskusji Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Przemyślu mobilizuje właścicieli kamienic wokół Rynku i wspomaga finansowa - nie konserwatorskich prac przy poszczególnych elewacjach. Jako pierwsza została odrestaurowana kamienica Rynek 15 - najstarsza i posiadająca najciekawszą dekorację grafittową z przełomu renesansu i manieryzmu.

EN

The market square in Przemyśl has been under legal protection since it was entered into the monument register of the Market Square together with the Dominican Square under the signature A - 331 on 24.02.2009. It encompasses the area of the Market Square, a seventeen-century sanitary interceptor, the underground relics of the western frontage of the compact buildings in the Market Square, archeological sites AZP no 103 and 104, and the ancient trees on the Dominican Square. Before it was protected by an individual register entry, the Market Square had been protected as one of the monuments constituting the urban layout of Przemyśl, entered into the monument register under the signature A - 705/709 by the decision of the Voivodeship Monument Conservator in Rzeszow on 20.05.1972. All the tenement houses within the compact building development around the Market Square have been put under individual legal protection. The tenement house at 15 Market Square was entered into the monument register under the signature nr A - 316 by the decision of the Voivodeship Monument Conservator in Rzeszow on 05.01.1968.Legal protection of the Market Square in Przemyśl guarantees the preservation of its structure, control over its rebuilding, modernisation and conservation treatment. For the past few years the idea of rebuilding the market has been the subject of a heated social debate, which divided the society into the supporters of modernization and those who would like to preserve the Market Square in its present shape. Away from the media noise and the whole emotional discussion, the Voivodeship Office of Monument Protection in Przemyśl encourages the owners of tenement houses around the Market Square and contributes financially to the conservation work on particular elevations. The tenement house at 15 Market Square has been restored first - as the oldest and the one boasting the most interesting sgraffito decoration from the turn of the Renaissance and Mannerism.

16

Transformations of urban and architectural space of the market square in Leszno at the turn of the 20th and 21st centuries

Masztalski R., Pach P.

Architectus

|

2010

|

Nr 2(28)

119--126

EN

If we agree with the assumption that an architect and urban planner are the professions which enjoy public trust, then we cannot in our work resort to cultural patterns, social needs or ecological conditions. If, however, we egoistically assume that the most important thing is individual artistic experience of the author, realizing their unrestrained vision of architecture or urban development, and its future users do not participate at all in this process, then we only build a monument of the author which is useless for local community.

PL

Dynamiczny rozwój Leszna po drugiej wojnie światowej wiązał się ze zmianami sposobu kształtowania przestrzeni jego rynku. Rynek miasta średniej wielkości, jakim jest Leszno, będący częścią żywej, wciąż zmieniającej się tkanki miejskiej ośrodka o znaczeniu regionalnym, podlegał przekształceniom estetycznym i politycznym, które zdarzyły się na przełomie XX i XXI wieku w Polsce. Miasto, w latach 1975-1999 było stolicą województwa, co w znacznej mierze przyczyniło się do zmiany wizerunku rynku. Historia tego miejsca w ostatnich kilkudziesięciu latach wyodrębniła w przestrzeni rynku leszczyńskiego funkcje przyczyniające się do tworzenia tu centrum kulturalnego i rozrywkowego miasta. W świetle owych przemian podejmowane współcześnie działania modernizacyjne rynku zdają się mieć jedynie charakter "kosmetyczny", czyli wyłącznie porządkujący. Bardziej zdecydowane działania pozostają wciąż wyłącznie w sferze koncepcyjnej.

17

Rynki małych miast Polski południowo-wschodniej wczoraj i dziś

Przesmycka E.

Architektura Krajobrazu

|

2009

|

nr 2

48-56

EN

The article presents the landscape transformations of chosen small towns of south-eastern Poland. The appearance of their main pointsmarket squares - yesterday and today has been shown. Old market places with traditional fairs have changed their functions within latter years and have been changing their appearance. The possibilities of bailout within the European Union programmes commenced the necessity for improving the image of towns in local societies. Town market squares are the places undergoing refurbishment. The accomplishments are not the best, containing similar elements of small architecture. Similar building materials, pavements, fountains, monuments and fashionable vegetation are dominant. Creating new paved spaces is also an excuse for removal of the already existing greenery, especially trees. Landscape identity of most of the presented market squares undergoes changes, which in turn impinges the landscape of the discussed small towns.

18

Średniowieczny rynek jako "serce miasta" : (na przykładzie rynku Skawiny w Małopolsce)

Kuśnierz-Krupa D., Krupa M.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2008

|

R. 105, z. 3-A

119-125

PL

W artykule omówiono problem rynku jako "serca miasta" historycznego. Prześledzono funkcję jaką pełnił oraz jego kształt na przestrzeni epok, poczynając od greckiej agory, poprzez rzymskie forum, rynek miasta średniowiecznego, renesansowego, kończąc na jego funkcji w XXI w. Zagadnienie ukazano na przykładzie średniowiecznego rynku w podkrakowskiej Skawinie, który nieprzerwanie od XIV wieku jest niekwestionowanym centrum układu urbanistycznego. Opisano jego historię i przeanalizowano układ w powiązaniu z kompozycją całego miasta. W podsumowaniu postawiono pytanie o dalsze losy rynku miasta historycznego i jego miejsce na początku XXI w. na przykładzie rynku w Skawinie. Wskazano pilną potrzebę rewaloryzacji tego historycznego układu urbanistycznego, podkreślając rolę, jaką pełni do dzisiaj, będąc centrum życia publicznego, kulturalnego i towarzyskiego Skawiny.

EN

The article addresses the problem of the market square perceived as the heart of a historic city. The function it fulfilled and its shape have been followed throughout the centuries, starting with the Greek agora, through the Roman forum, the market square of a medieval and Renaissance city, and ending with its function in the 21st century. The issue was exemplified by the medieval market square in Skawina, near Kraków, which has uninterruptedly been the unquestionable centre of urban layout, since the 14th century. Its history was described here, and its layout was analysed in connection with the composition of the whole town. In the conclusion of the work the question was posed concerning further fate of the historic city market square and its place at the beginning of the 21st century, on the example of the Skawina market square. The urgent need to restore this historic urban layout was pointed out by emphasizing the role it has played so far, as the centre of public, cultural and social life in Skawina.

19

Strefa centralna niewielkich miast europejskich jako atrakcyjne środowisko zamieszkania

Kobylarczyk J.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2008

|

R. 105, z. 3-A

83-89

PL

W niniejszym artykule zaprezentowano obszary centralne niewielkich miast europejskich jako pożądane środowiska zamieszkania, które - z jednej strony - zapewniają łatwy dostęp do usług podstawowych i ponadpodstawowych, obecność i możliwość użytkowania przestrzeni publicznych, a z drugiej strony, gwarantują swoim mieszkańcom prywatność i intymność. Ścisłe centra miast, a więc ich "serca" gromadzą wartościowe obiekty historyczne i kulturowe. Zapewniają funkcje mieszkaniową i usługową, często wykorzystując w tym celu wysokie partery kamienic. Są wizytówkami miast, największymi atrakcjami dla turystów. Niemniej jednak często obszar zlokalizowany na obrzeżu strefy centralnej staje się tym najważniejszym, tak jak to ma miejsce w przypadku francuskiego miasta Meudon. Jest to możliwe wówczas, gdy w centrum brakuje wyraźnie zaznaczonego rynku lub gdy obiekty zlokalizowane poza nim są na tyle ważne i atrakcyjne, że mogą bez wątpienia konkurować z tymi zlokalizowanymi w samym centrum.

EN

The paper presents central zones of small size European towns as a desirable residential environment, which on the one hand provide easy access to basic and extra services and availability of public spaces, combined with privacy and intimacy for the residents on the other. In towns' strict centres, that is their hearts, valuable cultural and historical objects are concentrated. The centres provide residential and service functions, often on the ground floors of the apartment houses. They are the towns' "visiting cards", the greatest tourist attractions. However, it is often the area on the edges of the central zone that becomes the most important one, as in case of the French town of Meudon. This is possible when there is no clearly marked market square in the centre, or when the objects situated outside it are important and attractive enough to compete successfully with those in the centre itself.

20

Nieunikniony zmierzch tradycyjnego "serca miasta"

Motak M.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2008

|

R. 105, z. 3-A

257-264

PL

W artykule odniesiono się do medycznego i symbolicznego znaczenia słowa "serce". Przedstawiono supremację funkcjonalno-przestrzenną rynku średniowiecznego będącego wyłącznym "sercem" ówczesnego miasta. Na przykładzie Krakowa ukazano rozmaitość elementów aspirujących do roli obecnego "serca miasta", przy jednoczesnym zaniku wiodącej roli rynku. W konkluzji wskazano na odmienność dwóch koncepcji "serca miasta", które w zróżnicowany sposób odzwierciedlają sytuację polityczną, gospodarczą, społeczną i artystyczną swoich czasów: epoki średniowiecznej zhierarchizowanej jedności i stabilności oraz epoki postmodernistycznej wielości i różnorodności.

EN

The medical and symbolic meanings of the "heart" notion were referred to. Functional and spatial domination of medieval market square as the exclusive "heart of the city" was discussed. Then, with the example of Kraków, variety of elements aspiring to the role of the contemporary "heart of the city" combined with the decline of market square as the leading one was presented. In conclusion it was noted those two different concepts of "the heart of the city" have mirrored the political, economic, social and artistic situation in different times: of medieval hierarchical unity and stability, and of postmodern changeable multiplicity and diversity.