Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Współczesne aspekty relacji malarstwa ściennego i architektury

Drozdowicz Piotr Paweł

Builder

|

2023

|

R.27, nr 10

68--73

PL

Malarstwo od prehistorii związane jest z przestrzenią, w której zamieszkiwał człowiek. Mimo że malarstwo ścienne ma ogromny potencjał w kształtowaniu wrażeń przestrzennych, nie jest ono akceptowane w architekturze współczesnej. Celem podjętej pracy było rozpoznanie korelacji malarstwa i architektury w kształtowaniu wrażeń przestrzennych. Wieloletnia praktyka malarska autora, studia nad sztuką współczesną oraz analiza wybranych dzieł malarstwa ściennego wskazują na to, że malarstwo ścienne w przestrzeni architektonicznej nawiązujące z nią adekwatne relacje przejawia wiele cech sztuki współczesnej i może osiągać efekty wizualne, które obecne są w projekcjach VR i 3D. Do tych efektów należą: intermedialność, interaktywność i immersja. Świadomość cech i możliwości malarstwa ściennego pozwala na nowo wykorzystać potencjał relacji malarstwa i architektury w projektowaniu i tworzeniu przestrzeni.

EN

Painting has been associated with the space inhabited by man since prehistory. Although mural painting has great potential in shaping spatial impressions, it is not accepted in contemporary architecture. The aim of the undertaken work was to recognize the correlation between painting and architecture in creating spatial impressions. The author's many years of painting practice, studies on contemporary art and the analysis of selected works of wall painting indicate that mural painting in an architectural space, establishing adequate relations with it, exhibits many features of contemporary art and can achieve visual effects that available in VR and 3D projections. These effects include: intermediality, interactivity and immersion. Awareness of the features and possibilities of mural painting allows you to re-use the potential of the relationship between painting and architecture in designing and creating space.

2

Emergentne kształtowanie relacji między malarstwem ściennym a wnętrzem architektonicznym na przykładzie projektu wnętrza kościoła pw. Wniebowstąpienia Pańskiego w Przyłękach

Drozdowicz Piotr P.

Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura, Urbanistyka, Architektura Wnętrz

|

2021

|

Z. 5

93--109

PL

Projekt wnętrza kościoła filialnego w Przyłękach pw. Wniebowstąpienia Pańskiego inicjuje refleksję nad współczesnymi relacjami malarstwa i architektury. Projekt zakłada waloryzację przestrzeni sakralnej przez stworzenie kompleksowego projektu wnętrza z zastosowaniem malarstwa ściennego. Podąża on w kierunku wzmocnienia funkcji liturgicznych (użytkowych) oraz powiązania ich ze sferą ideowo-symboliczną obiektu. Celem jest badanie potencjału tradycyjnych metod i technik malarstwa ściennego w kontekście generatywnego projektowania cyfrowego, nowoczesnych technologii w procesie projektowania architektury. W okresie postmodernistycznej separacji architektury i sztuki jest potrzeba pogłębienia świadomości istoty wielowiekowej korelacji malarstwa i architektury, relacji przestrzeni w malowanym obrazie z przestrzenią architektoniczną, gdzie wspólną materią i polem oddziaływania jest ściana. W pracy zastosowano metodę emergencji do zaprojektowania wnętrza architektury i obiektów przestrzennych. Wykorzystano tradycyjne techniki artystyczne połączone z cyfrową wizualizacją.

EN

The interior design of the filial church in Przyłęki, dedicated to the Ascension of the Lord, initiates reflection on contemporary relations of painting and architecture. The project assumes the valorisation of the church’s sacral space by creating a comprehensive interior design with the use of wall painting. It is heading towards strengthening liturgical (utilitarian) functions and linking it with the ideological and symbolic sphere of the object. The aim is to study the potential of traditional methods and techniques of wall painting in the context of generative digital design and modern technologies in the architecture design process. After the separation of architecture and art in the twentieth century, there is a need to deepen the awareness of the eternal correlation of painting and architecture, the relation of space in a painted image with architectural space, where the common matter and the sphere of influence is the wall. The method of emergence in the design of architecture and spatial objects was used in the work. The project used traditional art techniques in combination with digital visualization.

3

Czy architektura jest sztuką przestrzeni? Rzecz o korelacji malarstwa i architektury jako przyczynek do refleksji o nauczaniu sztuki przestrzeni

Drozdowicz Piotr

Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura, Urbanistyka, Architektura Wnętrz

|

2021

|

Z. 4

19--26

PL

Architektura jako sztuka przestrzeni musi otworzyć się na działania kreatywne i współczesną wiedzę humanistyczną, by nie zostać zredukowana do dziedziny inżynieryjno-technicznej, by być dla człowieka i odpowiadać współczesnym wyzwaniom kultury. Postępująca od dekady znaczna redukcja godzin zajęć plastycznych w programach studiów architektonicznych skutkuje zanikiem kreatywności wśród studentów oraz skłania do naśladownictwa zastanych rozwiązań estetycznych i formalnych w projektowaniu. Jednym z pól działań interdyscyplinarnych w architekturze będzie pogłębienie świadomości na temat istoty korelacji malarstwa i architektury, gdzie wspólną wartością i polem działania jest ściana. Kolor, a w szczególności malarstwo ścienne, ma ogromny potencjał w kreowaniu wrażeń przestrzennych, w ich przemianie i dopełnieniu. Promowanie wiedzy o zależnościach barwy i przestrzeni, jak i praktyka związana z projektowaniem oraz realizacją malarstwa w architekturze to ważne czynniki rozwoju kreatywności w nauczaniu architektów.

EN

Architecture as an art of space must open up to creative activities and contemporary humanistic knowledge, so as not to be reduced to the engineering and technical field, to be for people and respond to contemporary cultural challenges. The significant reduction in the number of hours of art classes in architectural study programs, which has been progressing for a decade, results in the loss of creativity among students and prompts them to imitate the existing aesthetic and formal solutions in design. One of the fields of interdisciplinary activities in architecture will be deepening the awareness of the essence of the correlation of painting and architecture, where the wall is the common value and field of activity. Color, and wall painting in particular, has enormous potential in creating spatial impressions, in transforming and complementing them. Promoting knowledge about the dependencies of color and space, as well as the practice related to the design and implementation of painting in architecture are important factors in the development of creativity in teaching architects.

4

Postprawda inskrypcji w malarstwie ściennym - dylematy konserwacji

Święcka Ewa

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2018

|

Nr 5

177--185

PL

Inskrypcje stanowią istotny element wielu malowideł ściennych. Pełnią funkcje nie tylko dekoracyjne, ale także są dokumentem historycznym budynku. Po wielu latach każde dzieło sztuki może ulec znieszczeniu lub przekształcić się w wyniku przemalowań. W takich przypadkach konieczne są zabiegi konserwacyjne i restauracyjne. Podstawowym pytaniem pozostaje, czy działania konserwatorskie prowadzone na zniszczonych elementach winny być takie same w przypadku wszystkich malowideł, czy też istnieje oddzielny system wyłącznie dla inskrypcji. Przykłady praktyk konserwatorskich pokazują, że nie ma szczegółowych regulacji protekcji 'dokumentów zapisanych na ścinanach'. Zniszczone inskrypcje historyczne często są uzupełniane, a nawet rekonstruowane.

EN

Inscriptions are important element of many wall paintings. They are not only part of interior’ decoration but also written document of history of the building. After many years every work of art can be damaged or changed by overpainting and needs conservation and restoration. The fundamental question is if the rules of reintegration of lost parts are the same for all paintings or there is a system specific only for inscriptions? Examples from conservator’s practice show, that there is no strict regulation for protection of “documents written on the wall”. Damaged historic inscriptions are often completed and even reconstructed.

5

W pogoni za oryginałem – palimpsest w malarstwie ściennym. Eksponowanie odkrywek

Święcka E.

Architectus

|

2018

|

Nr 4 (56)

43--52

PL

W artykule przedstawiono problemy związane z należącym do procesu badań powierzchni architektonicznych odsłanianiem malowideł ściennych. Omówiono też sposób przygotowywania w przeszłości wtórnych powłok przed nanoszeniem kolejnych dekoracji oraz podstawowe zasady postępowania konserwatorskiego. Warstwy stratygraficzne malarstwa ściennego stanowią: murowane podłoże, tynki, pobiały i warstwy barwne. Nie zawsze zdejmowane są wszystkie wtórne nawarstwienia z całej powierzchni oryginalnej dekoracji, czasami wykonuje się jedynie niewielkie odkrywki. Zdejmowanie przemalowań jest prowadzone w ramach prac konserwatorskich, dlatego duża część rozstrzygnięć należy do specjalistów z tej dziedziny. W przeszłości konserwatorzy odsłaniali zwykle w całości zachowaną warstwę najstarszą; późniejsze były po prostu tracone. Dziś istnieje wiele metod konserwacji i sposobów ekspozycji, aby ocalić malowidła pochodzące z kilku okresów historycznych, stworzone na tej samej ścianie. Różne sposoby i formy ich ekspozycji pokazano w artykule na fotografiach. Należy podkreślić, że jednoczesna prezentacja malowideł pochodzących z kilku okresów to głównie kwestia estetyczna. Nie wolno też zapominać, że dekoracja malarska nie tylko jest dziełem sztuki, ale stanowi dokument losów historycznej budowli.

EN

The article presents problems of revealing of mural paintings which is an integral part of architectural surfaces investigation. The paper also describes different kinds of preparatory layers used in the past as a support for new decorations and general rules of its conservation proceedings. The stratigraphic layers of mural painting are the following: the wall, plasters and renderings, strata of whitewash and polychromes. In some cases only limited parts of authentic paint are presented without removing of all layers added later on the whole decorated surface. Overpaintings are removed in conservation treatment, that is why the conservator is the one to make the most important decisions. In the past conservators used to reveal the oldest existing paint layer; overlapping layers were simply lost. Today there are many solutions and methods of conservation allowing to preserve and expose paintings created on the same wall in different historical periods. The photographs included in the article illustrate different systems and forms of presentation. It should be stressed that parallel presentation of paintings coming from several periods is mainly an aesthetical problem. One should also remember that painted decoration is not only a work of art but also a document of history of the building.

6

Polichromia w kaplicy kościoła pw. Bożego Ciała w Szczecinie jako obraz statyczny i ruchomy

Wasyłyk E.

Architecturae et Artibus

|

2017

|

Vol. 9, no. 1

96--103

PL

Polichromia w kaplicy kościoła rzymskokatolickiego pw. Bożego Ciała w Szczecinie jest w pełni autorską tematycznie i estetycznie całością. Jej ogólne założenie kolorystyczne wynika z dwóch faktów: mistycznego, że Jezus Chrystus jest światłością świata, oraz z fizycznego, że kolor jest zjawiskiem istniejącym tylko w środowisku światła. Zatem wizerunki osób będących we wspólnocie z Chrystusem wyznaczone są kolorem, a pozostałych, do których nauka Chrystusa jeszcze nie dotarła – ciemnym rysunkiem. Celem tematycznym realizacji było stworzenie narracji, która wyraziłaby ruch oparty na duchowej interakcji związanej z chrystocentrycznym procesem personalizacji, z aktywnością czystego serca, o którym mówił Jezus Chrystus w Kazaniu na Górze. Czystość według ks. Józefa Tischnera to „nic innego jak wewnętrzna logika miłości (...)”. Głównym celem artystycznym było uzyskanie poczucia substancji malarskiej i dynamiki form w rzeczywistej, fizycznej przestrzeni kaplicy. Ruchomy punkt widzenia nieustannie doświadczany w trakcie realizacji, zobowiązywał autorkę nie tylko do myślenia o odpowiedniej ekspresji form wizerunków węzłowych dla całości, ale również do wzmocnienia ogólnej dynamiki przestrzeni poprzez wprowadzenie wizerunków postaci na lizeny – w taki sposób, aby każdy pokrywał sobą wszystkie płaszczyzny. Zastosowane w nich deformacje łączą je tematycznie i estetycznie ze ścianami, aby w trakcie przemieszczania się oglądającego zaistniała bardziej narracja filmowa niż zdjęciowa. Poszczególne wizerunki osób ukształtowane są w znacznej części rysunkiem malarskim – zarówno jako granicą między różnymi jakościowo plamami, jak również kolorowym rysunkiem, który uwydatniając formę, nie tylko jest jej konturem w ścisłym tego słowa znaczeniu, ale też zróżnicowaną walorowo i chromatycznie linią różnorodnej szerokości, która płynnie wchodzi w pogranicza chromatyczno-walorowe i w ten sposób zagęszczona buduje strukturę koloru, jego morfologię. Uzyskana tkanka malarska jest jakością inną estetycznie niż plama informująca o powierzchni, o zewnętrzu. Stwarza większą możliwość wyrażenia przestrzenności osoby, jej duchowości i ewentualnej świetlistości, jak to ma miejsce w przedstawieniu bł. Pier’a Giorgi’a Frassati (ryc. 5). Stanowi ono rodzaj odautorskiej, malarskiej definicji ucznia Jezusa. Morfologia koloru budującego jego wizerunek, a wynikająca z rysowania, ukazuje strukturę osoby, która mocą chrystusowego Ducha jest światłem świata.

EN

The polychromy in the chapel of The Corpus Christi Catholic Church in Szczecin is thematically and estethically a fully authorial entirety. Its general colouristic presumption results from two facts: mystical, that Jesus Christ is the light of the world and physical, that colour is a phenomenon present only in the light environment. Therefore, the images of persons who are in Christ’s communion are indicated by colour, and the rest, who did not learn from Christ yet, by a dark drawing. The author intended to express the movement based on spiritual interaction, Christocentric process of personalisation, purity – transparency of persons through the contents of the pictorial-teological polychromy. According to priest Józef Tischner, chastity “is nothing else than the inner logic of love (...)”. One of the general assumptions of this accomplishment was to obtain the feeling of pictorial substance in the actual space of the chapel, as well as through some compositional measures on walls and pilars-pilaster strips. I was bearing in mind the relations between the specific pictorial phrases placed on them and the onlooker moving around. The moving viewpoint, which I was continually experiencing during my work, obliged me not only to think about a suitable expression of forms of nodal points for the whole, but also to emphasise the dynamics of the space through introducing the images of persons on pilars in a way, that they cover all the surface and, through distortion, link them thematically and esthetically with the walls to create a film narration rather than picture narration, which can be experienced while moving around. Individual images of persons are mainly shaped by picture drawing, as a border between different quality of splashes and also by a colourful drawing, which by emphasizing the form, is not only its contour, but also, diversified in value and chromatically, a line of different width, which smoothly enters the value-chromatic borders, and concentrated, builds up the structure of colour. The obtained ”artistic fabric” is esthetically a different quality than the patch, which informs about the surface, the outside. It creates a greater possibility to express the spaciousness of a person, their spirituality and light, as it can be observed in the presentation of blessed Pier Giorgio Frassati (ryc. 5). It constitutes a kind of author’s painted definition of the follower of Jesus. The morphology of colour building his image, and resulting from drawing, shows the structure of a person who, by the power of Christ’s Spirit, becomes the light of the world.

7

Konserwacja malarstwa ściennego w 1. połowie XX w. i kwestie autentyzmu

Święcka E.

Architectus

|

2015

|

Nr 4(44)

33--42

PL

W tekście omówiono cechy malarstwa ściennego, a także ukazano różnice między tego rodzaju dziełami sztuki a innymi obiektami malarstwa. Pokrótce przedstawiono metodykę badań i warsztat konserwatora malowideł ściennych, w tym podejście do kwestii autentyzmu. Główną uwagę skupiono na ukazaniu historii polskiej myśli konserwatorskiej w 1. połowie XX w. Polscy konserwatorzy popełnili wiele błędów. Malowidła głównie restaurowano, często poprzez ich przemalowywanie. Metody konserwatorskie i szacunek dla substancji zabytkowej wchodziły do praktyki stopniowo. Gdy dawniej dbano przede wszystkim o utrwalenie autentycznego przekazu estetycznego dzieła, nowoczesna konserwacja oparta na podstawach naukowych kładła główny nacisk na świadectwo oryginalnej materii i walor malowidła jako historycznego dokumentu.

EN

The text presents mural paintings’ character and shows differences between wall paintings and other kind of paintings. Reviews of the methodology of research and techniques of conservation of mural paintings as well as the approach to the question of authenticity have been presented. The main topic is history of conservation in Poland in 1st half of 20th century, Polish restorers made many mistakes at that time. Mural paintings were restored mainly by their overpainting. Respect for the preserved matter and methods of conservation were gradually accepted. In the past only the aesthetic value of the work of art was protected and believed to be authentic. Modern conservation – supported by science – respects and protects traces of the original material treated as a historical document.

8

Verification of the Utilization of Pigments Obtained from Red Mud and Converter Waste in Mural Painting

Cernotova L., Zamrazilova L., Miskova L., Tora B.

Inżynieria Mineralna

|

2014

|

R. 15, nr 1

235--248

EN

The objective of the research was to verify the utilization of the pigments prepared using selected red mud from aluminia plant and the converter wastes and their comparison with industrial pigments when used in mural painting. Two types of wastes were selected for the research. The criteria included the colour, availability and earlier research. The research focused on red mud generated by bauxite processing at the Birač Alumina Industry (BH) plant and converter sludge generated by steel production at Třinecké železárny a.s. The testing of the materials under examination included their grinding and application in the restoration of a mural painting on a test panel, simulation of the aging process in a climatic chamber and a comparison with an industrial pigment commonly used in practice by means of a microscopic analysis, infrared and Raman spectrometry.

PL

Celem badań jest sprawdzenie możliwości wykorzystania wybranych odpadów – czerwonego szlamu i odpadów konwertorowych jako pigmentu oraz porównanie pigmentów z pigmentami handlowymi. Dwa rodzaje odpadów zostały wytypowane do badań. Kryterium było uzyskanie koloru, dostępność wykazane we wcześniejszych badaniach. Badania obejmowały czerwony szlam pochodzący z zakładu Birač Alumina Industry (BH) i szlam konwertorowy z huty Třinecké železárny a.s. Badania obejmowały badanie efektywności rozdrobnienia pigmentu i jego zastosowanie w malarstwie ściennym na testowym panelu, badanie w komorze starzenia, porównanie z pigmentem handlowym w wykorzystaniem mikroskopii skaningowej, spektrometrii w podczerwieni oraz ramanowskiej.

9

Verification of the Utilization of Fly Ash Generated by Municipal Sewage Sludge Incineration as A Pigment in Mural Painting

Cernotova L., Zamrazilova L., Miskova L., Tora B.

Inżynieria Mineralna

|

2014

|

R. 15, nr 1

249--258

EN

The objective of the research was to verify the possibilities of utilizing fly ash generated by municipal sewage sludge incineration, following an adjustment of the grain size, as a pigment and its comparison with an industrial pigment used in mural painting. The testing of the sample under examination included its grinding, application in the restoration of a mural painting on a test panel, simulation of the aging process in a climatic chamber and a comparison with an industrial pigment commonly used in practice by means of a microscopic analysis, infrared and Raman spectrometry.

PL

Celem badań było przeprowadzenie weryfikacji możliwości wykorzystania popiołów lotnych ze spalania komunalnych osadów ściekowych jako pigmentu do malarstwa ściennego. Badania próbek obejmowało rozdrabnianie pigmentu oraz jego wykorzystanie w malarstwie ściennym na panelu testowym, starzenie próbek w komorze starzenia oraz porównanie z pigmentem handlowym z wykorzystaniem mikroskopii, spektrometrii w podczerwienie oraz ramanowskiej.

10

Pojęcie autentyzmu i malarstwo ścienne

Święcka E.

Architectus

|

2014

|

Nr 1(37)

41--47

PL

Konserwator dzieł sztuki, Warszawa/Restorer of works of art, Warsaw Malowidła ścienne tworzą swoisty pomost pomiędzy architekturą a ruchomymi dziełami sztuki. W odniesieniu do każdego z tych trzech typów obiektów wypracowana została odrębna metodyka ochrony i konserwacji. I choć istnieje na tym polu wiele punktów stycznych, to jednak odmienny charakter poszczególnych grup wymaga szczególnego podejścia i interpretacji. Dotyczy to także zagadnienia autentyzmu. Kluczowy problem stanowią tu transfery malarstwa ściennego eksponowane w galeriach jak obrazy sztalugowe.

EN

Wall paintings provide a special bridge between architecture and movable artworks. In reference to these three types of structures a separate method of protection and conservation has been developed. Although there are many common points, the different character of the individual groups requires a special approach and interpretation. This also regards the issue of authenticity. The key problem in this respect includes transfers of wall paintings displayed in galleries as easel paintings.

11

Zagadnienia estetyczne w konserwacji malarstwa ściennego na przykładzie wybranych zabytków wrocławskich

Żelbromski J.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2008

|

Nr 23

71--79

PL

Wrocław - jedno z wielu miast Europy, w poważnym stopniu zostało zniszczone w końcowej fazie II wojny światowej. Najbardziej dotkliwe straty miasto poniosło w zakresie zabytkowej substancji urbanistycznej i architektonicznej. W okresie powojennej odbudowy popełnione zostały liczne błędy konserwatorskie, które na dziesiątki, a może nawet setki lat wniosły nowe jakości burząc jedność historycznej zabudowy miasta. Z niezrozumiałych względów zostały powalone zachowane, choć uszkodzone frontony zabytkowych kamienic, pałaców, obiektów użytkowości publicznej. W wielu odbudowanych obiektach zdemontowano częściowo elementy i detale architektonicznego wystroju, zubażając ich architektoniczną kompozycję. Ten redukcyjny, spowodowany tempem prac i ograniczonymi .środkami finansowymi program prac konserwatorskich miał i ma wpływ na jakość rewaloryzowanych obiektów. Ciągi monotonnych, nierespektujących historycznego układu działek budowlanych nowo wybudowanych domów tworzą nowy obraz placów i długich fragmentów ulic. Powojenni architekci i urbaniści rzadko w swej pracy brali pod uwagę kontekst zabytkowy. Słaba kompozycja architektoniczna i monotonia są najczęściej efektami ich pracy. Zabytki współcześnie odnawiane drażnią najczęściej bez badań opracowywaną kolorystyką, która w żaden sposób nie nawiązuje do uwarunkowań pozostających w związku z estetyką każdej z minionych epok. Konsekwencją nieudanych działań w tym zakresie jest niezgodny z pierwotnym zamiarem rozkład elementów kompozycji architektonicznej. Sposób malowania stolarki okiennej (najczęściej w kolorze białym) skupia uwagę na tych elementach wystroju, które w zamiarze pierwotnym nie miały roli wiodącej. Malowanie elewacji farbami kryjącymi przy wielokrotnej ich aplikacji powoduje, że wyglądają one jak teatralne dekoracje. Rzadko się zdarza, by nadzór konserwatorski dbał o jakość historyczną faktur wypraw zewnętrznych. Od tej reguły wyjątki są bardzo rzadkie, a problem dotyczy również działań konserwatorskich nie tylko na Śląsku, ale i poza jego granicami.

EN

Wrocław - one of several European cities largely destroyed towards the end of World War II. The historic urban and architectural substance was most severely damaged. During the post-war reconstruction numerous conservation errors were committed, which introduced new qualities for tens or even hundreds of years, simultaneously ruining the unity of the historic buildings of the city. For incomprehensible reasons, the preserved although damaged facades of tenement houses, palaces and other public buildings were demolished. In many restored buildings, elements and details of architectonic décor were dismantled, thus impoverishing their architectonic composition. This reductive conservation programme, caused by the pace of work and limited funds, has influenced the quality of the restored objects. Rows of monotonous plots of newly built houses, not respecting the historic layout, create new images of squares and streetscapes. Postwar architects and urban planners rarely took into consideration the historic landscape context. Poor architectonic composition and monotony are the most frequent effects of their work. Currently restored historic monuments annoy with their colour schemes not preceded by any research, and which is in no way connected to the conditions associated with the aesthetics of the bygone epochs. The consequence of those inept activities is the arrangement of architectural composition elements totally at variance with the original intention. The manner of painting window frames (mostly white) focuses the attention on those elements of décor which in the original concept did not have the leading role. Painting the house fronts with covering paint and applying several coats of paint makes the front elevations resemble theatre set. Seldom does it happen, for the conservation supervisors to take care about the historic quality of the textures of the outer frontages. There are few exceptions to this rule, and the problem concerns conservation activities not only in Silesia but also outside the region.

12

Konserwacja reliktów architektury i malarstawa ściennego w Marinie el-Alamein

Medeksza S.

Architectus

|

2000

|

Nr 1(7)

5--18

PL

W okresie od 16 marca do 30 maja 1999 r., w Mannie el-Alamein, na terenie wczesnorzymskiego miasta, piąty sezon [7, s. 42-52], [8, s. 82-88], [9, s. 72-76], [10, s. 51-62], pracowała polsko-egipska misja konserwatorska.Głównym tematem prac konserwatorskich jest częściowa rekonstrukcja reliktów domów mieszkalnych i ich wyposażenia, pochodzących z okresu grecko-rzymskiego, oznaczonych na planie numerami H9 i H9a oraz H10, HlOa, HlOb i H19 (ryc. 1 i 2). Na podstawie znalezisk oraz biorąc pod uwagę wyniki badań polskich archeologów pracujących na terenie zachodniej nekropolii sądzimy, że miasto funkcjonowało w długim okresie od II w. p.n.e. - VI w. [3, s. 12], [8, s. 82-88]. Domy mieszkalne, w ich pierwszej fazie, roboczo można datować na koniec I i na II wiek [8, s. 82-88], [10, s. 51-62], [12, s. 117-154]. W późniejszym okresie były one wielokrotne przebudowywane. Struktury poddawane konserwacji są wstępnie datowane na koniec II i III w. W niewiele zmienionej formie domy te funkcjonowały co najmniej do końca IV w. [ 10, s. 51 -62], [12, s. 117-154]. Zniszczenie układów pierwotnych wiązać można ze skutkami jakiegoś kataklizmu. Może było to trzęsienia ziemi. Tego typu hipotezę sugerować mogą mury i kolumny przewrócone do pozycji poziomej w niezmienionym, choć rozłuźnionym układzie wątku. W ostatnim czasie uchwycono w paru miejscach pierwotny poziom zabudowy. W domach HIOa i H9b oraz pierwszy poziom użytkowy ulicy przy wejściu do domuH10 jest o około 1,00 m niższy od poziomu kamiennych posadzek domów z końca II i przełomu III i IV w.

EN

The Polish-Egyptian Conservation Mission, directed by the author, has been working in Marina el-Alamain on the terrain of an early Roman town, for the fifth season. The subject of the con-servation works is a complex of dwelling house relics together with the furnishings originating from the Greek-Roman period. It is very difficult to date them as we have no evidence from older excavations. Basing on our findings and taking into consideration the results of investigations of Polish archeologists carrying out explorations in the area of the western necropolis, we think that the town together with its necropolises functioned in a long time span, from the 2nd to the 6th century B.C. Whereas, the houses may practically be dated as coming from the end of the 1st and 2nd century B.C. Later, they were rebuilt many times. The structures undergoing conservation we initially date at the 2nd to the 4th century B.C. The devastation of original arrangements may be bound partly with the results of various c^aclysms and partly with natural degradation. In the last years we have been able to observe in some places an earlier level of building, about 0,80-1 m lower than the level of the houses undergoing conservation. The houses are located in the southern part of the antique town whose ancient name has not, as yet, been precisely determined. According to analyses of sources the town could have been called Leucaspis or Antiphrae. We have no material references which would enable us to establish ultimately its name. In the season of 1998 we came upon on the relics of a niche enclosed by plastered half-columns and surmounted by a moulding and a triangled tympanum filled by a conch. There were also discovered fragments of paintings which we connect with the solar cult. The reconstructed fragment shows three busts of figures above the clouds. Each of the heads is surrounded by a halo. The first on the left is Helios, the second Harpokrates as the young sun, and highest is Serapis. They all look to the right. The main figure was in the axis of the painting and this, up to our times, has been preserved only in faint fragments. To the right, symmetrically to the preserved figures there were, most probably, female moon deities: Selene versus Helios and Isis as the mother of Harpokrates. As yet, it has not been determined which goddess could have been the third image in this, without doubt, symmetrical painting. Initially, on the basis of the style, we can assume that the cult niche with this painting comes, most probably, from the turn of the 2nd and 3rd century B.C. These opinions will, succeedingly, be verified by comparative studies. The niche itself shows a double-phaseness. On the basis of vague fragments of capitals we may initially ascertain that at least in phase I they represent a type called Nabatean, popular in the locality of Marina. The painting underwent carefull conservation in the season of the year 1999. Due to constant, very profuse graining out, its transformation to a new, free from pollution foundation, was decided. Also in the season of 1999, the niche in accomodation 2. was subjected to partial anastylosis and reconstruction. We do not foresee the mounting of the painting in the niche. The original, after conservation, has been prepared for exposition in a museum. During the cleaning of accomodation 2. we came upon an additional, small accomodation. It is located next to the main entrance to the house. From the rubble heaps we extracted a fairly well preserved relic of another wall painting, most probably presenting Heron or Serapis, with fragments of a painted black frame. Initially, we can also date it at the turn of the 2nd and 3rd century. The bearded head is surrounded by a blue halo, the hair flows on either side of the neck to the shoulders. A mondius is recognizable on the head. From behind the right shoulder there is visible the handgrip (hilt-guard) of a sword or the shaft of a spear. The figure holds a cornucopia in its left hand. A fragment of a garland is seen above the figure. This may testify to the fact that the figure discovered may only be a part of the presentation. A fragment of the lower part of the painting has been preserved, showing either a pedestal on which stood the fully dimensioned figure or a fragment of the altar. Doubts as to the interpretation of details are created by the very bad state of the painting's surface. In 1999 the painting was subjected to a detailed conservation. In this case the foundation was supplemented, it was formed of artificial stone. The painting was made ready for a museum expo-sition. In the portico courtyard and surrounding accomodations there were found many architectonic details. These were: fragments of mouldings, tambours, capitals and bases of columns, as well as fragments of door jambs. All architectonic details have been catalogued.