Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Zagospodarowanie wód opadowych – przykłady gmin korzystających z usług ekosystemów

Ryńska Joanna

Rynek Instalacyjny

|

2024

|

Nr 4

98--103

PL

Zagospodarowanie wód deszczowych na terenach gmin czy wokół poszczególnych obiektów gminnych (np. szkół) coraz powszechniej postrzegane jest jako jeden z filarów adaptacji miast do zmian klimatu. Wymaga jednak łączenia rozwiązań typowo technicznych czy infrastrukturalnych („infrastruktura szara”) z opartymi na przyrodzie rozwiązaniami z zakresu „błękitno-zielonej infrastruktury”.

2

Simple irrigation control system used in small-scale retention

Kicana Grzegorz, Michalski Andrzej, Watral Zbigniew

Przegląd Elektrotechniczny

|

2023

|

R. 99, nr 7

1--8

EN

The article presents the concept of the device and a description of the prototype used to ensure optimal soil moisture by controlling irrigation. A broad analysis of published research in this field is presented. In the absence of a simple and inexpensive system that would provide optimal conditions for plant growth, the authors propose a solution that is able to fill the existing gap. The assumptions and requirements for the entire system and its individual elements were defined. The article contains a description of the construction of the prototype of the control device and describes the individual elements, indicating the purposefulness of the solutions used. The article ends with conclusions and tasks adopted for further development work.

PL

W artykule przedstawiono koncepcję urządzenia oraz opis prototypu zastosowanego do zapewnienia optymalnej wilgotności gleby poprzez sterowanie nawadnianiem. Przedstawiono szeroką analizę opublikowanych badań z tego zakresu. Wobec braku prostego i niedrogiego systemu, który zapewniałby optymalne warunki wzrostu roślin, autorzy proponują rozwiązanie, które jest w stanie wypełnić istniejącą lukę. Zdefiniowano założenia i wymagania dla całego systemu oraz jego poszczególnych elementów. Artykuł zawiera opis budowy prototypu urządzenia sterującego oraz opisuje poszczególne elementy, wskazując na celowość zastosowanych rozwiązań. Artykuł kończą wnioski i zadania przyjęte do dalszych prac rozwojowych.

3

Portable dam as a warehouse for retention and use of rainwater

Kolasińska Karolina

Polish Technical Review

|

2022

|

No. 3

15--17

EN

The portable dam is a monolithic device for storing and retaining rainwater. Ways of using portable weirs can be divided into categories depending on the length of the damming period. Short-term damming (several - several hours) may be useful in carrying out hydrological, hydraulic and biological measurements. In forest areas, pastures and meadows, it enables the damming of water necessary for the intake of water by the fire brigade while extinguishing the fire.

PL

Przenośna zapora to monolityczne urządzenie do przechowywania i retencjonowania wody deszczowej. Sposoby wykorzystania jazów przenośnych można podzielić na kategorie w zależności od długości okresu piętrzenia. Piętnienia krótkotrwałe (kilka-kilkanaście godzin) mogą być przydatne przy wykonywaniu pomiarów hydrologicznych, hydraulicznych i biologicznych. Na terenach leśnych, pastwiskach i łąkach umożliwia spiętrzenie wody niezbędnej do poboru wody przez straż pożarną podczas gaszenia pożaru.

4

Zjawisko suszy w wodach podziemnych i sposoby łagodzenia jego negatywnych skutków

Kowalczyk Agnieszka

Gospodarka Wodna

|

2022

|

Nr 3

21--27

PL

W pracy wyjaśniono, czym jest susza w wodach podziemnych. Podano, od czego zależy wrażliwość danego terenu na niżówkę hydrogeologiczną zarówno w aspekcie uwarunkowań naturalnych, jak również technicznych. Opisano możliwe negatywne skutki niżówki hydrogeologicznej i działania, jakimi można im przeciwdziałać. Podniesiono kwestię właściwej lokalizacji sztucznych, powierzchniowych zbiorników wodnych w aspekcie wód podziemnych i realizacji zadań tzw. „małej retencji", przy czym zwrócono uwagę na kluczową rolę przepływowości zbiornika. Wskazano na zalety magazynowania wody w warstwach wodonośnych.

EN

The article describes the groundwater drought phenomenon. The author explains what determines the vulnerability of a given area to groundwater drought, both in terms of natural and technical conditions. The paper describes the possible negative effects of periods of decreased groundwater levels and the actions that can be used to counter them. The article also raises the subject of adequate location of artificial surface water reservoirs in terms of groundwater recourses and main tasks of small water retention. Particular attention was addressed to the key role of flow reservoirs. The paper indicates the benefits of water storage in aquifers.

5

Wielkie efekty małej retencji - przegląd nowoczesnych budowli piętrzących wykorzystujących grodzice winylowe

Gralewski Jacek, Jasiński Dawid

Gospodarka Wodna

|

2022

|

Nr 2

20--22

PL

Mała retencja polega na gromadzeniu wody w zbiornikach naturalnych (oczkach, starorzeczach) i sztucznych (stawach, wyrobiskach, niewielkich zbiornikach zaporowych) o pojemności do kilku tysięcy metrów sześciennych, jak również na jej gromadzeniu w sieciach rzecznych i rowach melioracyjnych. Dzięki zwiększeniu uwilgotnienia siedlisk i podniesienia poziomu wód gruntowych mała retencja pozwala stworzyć bardziej przyjazny dla fauny i flory mikroklimat. Tradycyjnie, małe obiekty hydrotechniczne służące retencjonowaniu wód były budowane z materiałów takich jak drewno, beton, kamień tub stal. Bardziej trwałą, ekologiczną i przyjazną cenowo alternatywą dla konwencjonalnych rozwiązań są produkty z termoplastów, np. grodzice winylowe oraz kompleksowe winylowe zastawki małej retencji.

6

Wsparcie małej retencji – aktualności

Ryńska Joanna

Rynek Instalacyjny

|

2021

|

Nr 10

82

PL

Mijający rok obfitował w wydarzenia związane z szeroko rozumianym wsparciem inwestycji w małą retencję. Pokazuje to zarówno duże zainteresowanie różnych grup społecznych, jak i niedobór instrumentów pomocowych – prawnych, podatkowych czy finansowych.

7

The Water Balance in a Dam Reservoir - a Case Study of the Przebędowo Reservoir

Waligórski Błażej, Korytowski Mariusz, Zydroń Adam, Liberacki Daniel, Fiedler Michał, Stasik Rafał

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2020

|

Tom 22, cz. 1

324--346

EN

This study presents the results of investigations conducted in the hydrological years of 2017 and 2018 in the immediate catchment of the Przebędowo reservoir, located in the Wielkopolskie province 25 km north of Poznań in the Murowana Goślina commune. The immediate catchment of the reservoir is approx. 95 km2 in area, while the direct recharge area of the lake (immediate catchment) covers 1.31 km2. The areas adjacent to the reservoir are arable lands composed of fluvial Quaternary (Pleistocene) deposits, while the analysis of layers covered by piezometers showed a predominance of medium sands deposited to a depth of approx. 3 m. The analysed reservoir was constructed in the valley of the Trojanki river (from 6+915 km to 8+371 km of its course) by the Wielkopolska Land Reclamation and Hydraulic Structure Authority in Poznan and it was commissioned in November 2014. The embankment dam of the reservoir is class IV, it is 334 m in length and 3.30 m in height. The reservoir of 1450 m in length and maximum width of 120 m, at the normal pool elevation of 72.50 m a.s.l. has a mean depth of 0.94 m and the pool area of 12.03 ha. The shoreline length of the reservoir is 2980 m, shoreline density is 248 m·ha-1 and the elongation index is 12. In turn, the flood control capacity derived from the difference between normal and maximum pool level is around 67 000 m3. The conducted analyses confirmed that apart from the weather conditions such as precipitation, air temperatures and evaporation from the reservoir a considerable role for the fluctuations in water levels in the reservoir was played by the anthropogenic factor. It was particularly related with the manner of reservoir operation frequently characteristic to dammed reservoirs and with the artificial control of water circulation. Analysis of the water balance for the Przebędowo reservoir showed that in the winter half-years of the analysed hydrological years of 2017 and 2018 the dominant factor in the case of increments was connected with inflow to the reservoir in the Trojanka watercourse, amounting to 12.9 hm3 and 5.16 hm3, respectively. To a much lesser extent the increments of water in those half-years were determined by the inflow to the reservoir from adjacent areas and by precipitation. In the case of losses the greatest share in the water balance was observed in the discussed half-years for outflow from the reservoir through the watercourse, which amounted to 10.0 hm3 and 3.75 hm3. To a lesser extent losses were determined by the uncontrolled underground outflow and subsurface inflow to the reservoir from adjacent areas. In turn, evaporation from the reservoir surface and water storage losses determined losses only slightly. Whereas in the summer half-years the increments in the water balance to the greatest extent were determined by inflows to the reservoir through the watercourse, which amounted to 10.7 hm3 (2017) and 3.59 hm3 (2018), while in the case of losses it was outflows from the reservoir amounting to 9.06 hm3 and 2.7 hm3. In turn, a lesser role was played in the case of losses by outflow from the reservoir to adjacent areas, which in the discussed half-years was comparable and amounted to a mean 0.66 hm3. Throughout the entire period of the analysed hydrological years of 2017 and 2018 the greatest share in the water balance for the Przebędowo reservoir was recorded for the components related with the horizontal water exchange. Inflows to the reservoir through the Trojanka watercourse and outflows constituted mean 49% and 38%, respectively. In the dry hydrological year of 2018 a significant share, in comparison to the other components, in the water balance was also found for the subsurface outflows from the reservoir to adjacent areas, accounting for 9%. In contrast, no major share in the water balance was found for the factors related with the vertical water exchange, characteristic of reservoirs having no outlets, such as precipitation and evaporation from the reservoir surface.

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych w latach hydrologicznych 2017 i 2018 w zlewni bezpośredniej zbiornika Przebędowo, zlokalizowanego w województwie wielkopolskim, 25 km na północ od Poznania w gminie Murowana Goślina. Powierzchnia zlewni całkowitej zbiornika wynosi około 95 km2, natomiast obszar bezpośredniej alimentacji jeziora (zlewnia bezpośrednia) zajmuje powierzchnię 1,31 km2. Tereny przyległe do zbiornika to grunty orne zbudowane z osadów czwartorzędowych (plejstocen) fluwialnych, a analiza warstw objętych piezometrami wykazała przewagę piasków średnich zalegających do głębokości około 3 m. Analizowany zbiornik został wykonany w dolinie rzeki Trojanki (od km 6+915 do km 8+371 jej biegu), przez Wielkopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Poznaniu i został oddany do eksploatacji w listopadzie 2014 roku. Ziemna zapora czołowa na zbiorniku jest klasy IV, jej długość wynosi 334 m, przy wysokości 3,30 m. Zbiornik o długości 1450 m i szerokości maksymalnej 120 m, przy normalnym poziomie piętrzenia (NPP) wynoszącym 72,50 m n.p.m. ma średnią głębokość 0,94 m i powierzchnię zalewu 12,03 ha. Długość linii brzegowej omawianego zbiornika wynosi 2980 m, jej rozwinięcie kształtuje się na poziomie 248 m·ha-1 a wskaźnik wydłużenia wynosi 12. Natomiast rezerwa powodziowa stanowiąca różnicę pomiędzy NPP, a Max. PP osiąga wartość na poziomie około 67000 m3. Przeprowadzone badania potwierdziły, że poza czynnikami meteorologicznymi takimi jak opady atmosferyczne, temperatury powietrza oraz parowanie z powierzchni zbiornika duży wpływ na kształtowanie się stanów wody w zbiorniku miał również czynnik antropogeniczny. W szczególności związany z, często charakterystycznym dla zbiorników zaporowych, sposobem eksploatacji zbiornika i sztucznym sterowaniem obiegiem wody. Analiza bilansu wodnego zbiornika Przebędowo wykazała, że w półroczach zimowych analizowanych lat hydrologicznych 2017 i 2018 czynnikami wiodącymi po stronie przychodów były dopływy do zbiornika ciekiem Trojanka wynoszące odpowiednio 12,9 hm3 i 5,16 hm3. W znacznie mniejszym stopniu o przychodach wody w tych półroczach decydowały dopływ do zbiornika z terenów przyległych oraz opad atmosferyczny. Po stronie rozchodów największy udział w równaniu bilansowym miał, w omawianych półroczach odpływ ze zbiornika ciekiem, który wyniósł 10,0 hm3 i 3,75 hm3. W mniejszym stopniu o rozchodach decydował niekontrolowany odpływ wgłębny oraz dopływ podpowierzchniowy do zbiornika z terenów przyległych. Parowanie z powierzchni zbiornika oraz ubytki retencji decydowały o rozchodach w sposób nieznaczny. Natomiast w półroczach letnich o przychodach w równaniu bilansowym w największym stopniu również decydowały dopływy do zbiornika ciekiem, które wyniosły 10,7 hm3 (2017) oraz 3,59 hm3 (2018), a postronnie ubytków odpływy ze zbiornika kształtujące się na poziomie odpowiednio 9,06 hm3 oraz 2,7 hm3. Natomiast w mniejszym stopniu o rozchodach decydował odpływ ze zbiornika do przyległych terenów, który w omawianych półroczach był zbliżony i kształtował się na średnim poziomie 0,66 hm3. W skali całych analizowanych lat hydrologicznych największy udział w bilansie wodnym zbiornika Przebędowo miały składowe związane z poziomą wymianą wody. Dopływy do zbiornika ciekiem Trojanka oraz odpływy stanowiły średnio około 49% i 38%. W suchym pod względem opadów roku hydrologicznym 2018 istotny, w porównaniu do pozostałych składowych, udział w bilansie miał również odpływ podpowierzchniowy ze zbiornika do przyległych terenów stanowiąc 9%. Natomiast nie stwierdzono w bilansie wodnym znacznego udziału czynników związanych z wymianą pionową wody, charakterystycznego dla zbiorników bezodpływowych, takich jak opady atmosferyczne oraz parowanie z powierzchni zbiornika.

8

The comparison of urban policy documents in the context of adaptation to climate change – case study of Wrocław

Chrobak Katarzyna, Kryczka Piotr

Przestrzeń i Forma

|

2020

|

nr 42

147--176

EN

Urban policy has a crucial role in mitigating climate change. The aim of this elaboration is to systematize the knowledge in this area, based on the critical analysis of spatial and sectoral documents of Wrocław. The level of correlation of these documents was verified based on the references to main risks connected with climate change identified in the city. As a result, the references to the adaptation actions that are connected with realisation of integrated spatial policy in the field of adaptation to climate change in urbanised areas were made. In conclusion, the substance of integrated urban planning as the most effective adaptation tool, was underlined.

PL

Polityka miejska odgrywa szczególną rolę w łagodzeniu zmian klimatu. Celem niniejszego opracowania jest usystematyzowanie wiedzy z zakresu adaptacji do zmian klimatu na podstawie krytycznej analizy dokumentów planistycznych i sektorowych Wrocławia, weryfikując stopień ich korelacji w odniesieniu do głównych zagrożeń zidentyfikowanych na obszarze miasta. W rezultacie odniesiono się do działań adaptacyjnych, na podstawie których możliwa jest realizacji spójnej polityki przestrzennej odpowiadającej na zmiany klimatu na obszarach zurbanizowanych. We wnioskach wskazano istotę planowania zintegrowanego jako najefektywniejszego w obliczu omawianych zagrożeń.

9

Nowy pomysł rządu na walkę z suszą

Bielarz Izabela

Przegląd Komunalny

|

2020

|

nr 10

49--51

PL

Rząd pracuje nad zmianą wysokości podatku deszczowego, zakładającą jego zwiększenie. Głównym celem zwiększenia opłaty jest z kolei odwrócenie trendu tzw. betonowania miast na rzecz zwiększenia powierzchni zatrzymujących wodę. Nowe rozwiązania mają promować rozwój małej retencji.

10

Europejskie kierunki dla wody i ścieków

Krawczyk Barbara, Pewiński Szymon

Przegląd Komunalny

|

2020

|

nr 11

33--35

PL

Nad Polską wisi groźba kar finansowych za niespełnianie wymogów dyrektywy ściekowej. Zagrożenie to zbiega się w czasie z nowymi wyzwaniami podejmowanymi przez Unię Europejską w zakresie ochrony zasobów wodnych. Te tematy podejmowano podczas sesji Envicon Woda – integralnej części Kongresu Envicon, który w wersji on-line odbył się 19 i 20 października br.

11

Ogrody deszczowe jako sposób retardacji strat wody opadowej w terenach zieleni miejskiej

Czerniakowski Zbigniew W., Gargała-Polar Marta

Polish Journal for Sustainable Development

|

2020

|

T. 24, cz. 1

17--24

PL

Ogrody deszczowe są jednym z najprostszych i wysoce efektywnych sposobów zagospodarowania wody opadowej. Zakładane w gruncie bądź w pojemniku wbrew pozorom przypominają „zwykłe ogrody”, jednak dzięki odpowiednio dobranym gatunkom roślin hydrofitowym stają się naturalnym rezerwuarem wody, szczególnie na terenach zieleni miejskiej. W wielu krajach europejskich oraz w USA, badanie oraz projektowanie ogrodów deszczowych jest jednym z najbardziej aktualnych zadań planowania przestrzennego oraz architektury krajobrazu. Także w Polsce w ostatnich latach zdecydowano się na wdrożenie tego rodzaju budowli hydrotechnicznych w krajobrazie miejskim. Powstają one z inicjatywy obywatelskiej lub są częścią budżetu gminy. Niezależnie od źródła finansowania stanowią trzon działań związanych z adaptacją do zmian klimatu i spowalnianiem strat wody opadowej w terenach miejskich.

EN

Rain gardens are one of the simplest and highly effective ways to manage rainwater. Founded in the ground or in a container, contrary to appearances, they resemble "ordinary gardens", However, thanks to carefully selected species of hydrophyte plants, they become a natural water reservoir, especially in urban green areas. In many European countries and the US, research and design of rain gardens is one of the most current tasks of spatial planning and landscape architecture. Also in Poland in recent years it has been decided to implement this type of hydrotechnical buildings in the urban landscape. They arise on the citizens' initiative or are part of the commune budget. Regardless of the source of funding, they form the core of activities related to adaptation to climate change and slowing down the loss of rainwater in urban areas.

12

Assessment of the Impact of a Dammed Reservoir on Groundwater Levels in Adjacent Areas Based on the Przebędowo Reservoir

Waligórski Błażej, Korytowski Mariusz, Stachowski Piotr, Otremba Krzysztof, Kraczkowska Karolina

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2019

|

Tom 21, cz. 1

767--788

EN

The article presents the results of investigations carried out in the hydrological years of 2015, 2016 and 2017 in the Przebędowo reservoir basin (in areas adjacent to the reservoir). It is located in the Wielkopolskie province, 25 kilometres north of Poznań in the Murowana Goślina commune. The analysed catchment with an area of approx. 100 km2 is mostly covered by forests, while in the immediate vicinity of the reservoir it also comprises arable land. The entire catchment is covered by postglacial deposits, such as sands and clays. Areas adjacent to the reservoir are composed of quaternary (Pleistocene) fluvial deposits. The analysis of layers contained within piezometers showed the predominance of medium sands, which were deposited up to a depth of about 3 m. The groundwaters in those layers formed a continuous aquifer horizon. The analysed reservoir was constructed in the valley of the Trojanka river, from km 6 + 915 to km 8 + 371 of the river course, by the Greater Poland Provincial Land Drainage and Water Units Board in Poznań. It was put into operation in November 2014. The earth dam of the reservoir is class IV it is 334 meters long and 3.30 meters high. The reservoir with a length of 1450 m and a maximum bed-width of 120 m at a normal damming level has a flooded surface of 12.03 ha. The main purpose of the reservoir is to store water for agricultural purposes, improve climatic and water conditions in the adjacent agricultural areas, provide protect against flooding and fire for areas lying both below the dam and adjacent to the reservoir. Around the reservoir an ecological buffer zone was made in the form of tree and shrub plantings. It reduced runoff of biogenic compounds (nitrogen and phosphorus) and pesticides from adjacent agricultural areas. The conducted analysis of precipitation data according to the criterion developed by Kędziora (1995) (following Kaczorowska, 1962) showed that the water year of 2015 was dry. The precipitation total in that year was 429 mm and was lower than the average of the multi-year period by 131 mm, while temperature was higher than average by 0.5°C. In contrast, the water year of 2016 was wet, as the precipitation total in that year was 682 mm, i.e. by 122 mm higher than the average of the multi-year period, with the air temperature higher than the average by 0.4°C. The last water year analysed (2017) was very wet, because the precipitation total exceeded the multi-year average by 244 mm, with the air temperature close to the average. Results indicated that next to the character of the reservoir, also meteorological conditions had a considerable impact on changes in water levels in the analysed reservoir and groundwater levels in the adjacent area. Research showed a hydraulic connection between the water retained in the reservoir and groundwater in the adjacent areas. It was found that over a greater part of the water years analysed in this paper the water retained in the Przebędowo reservoir fed groundwaters of the adjacent areas. The longest supply time, which ranged from 282 days to 366 days, was recorded for wells P-2 to P-21. They are located within a short distance from the dam. In contrast, in the case of wells 1' to 6', located near the middle part of the reservoir, two-way water flow was found. In the analysed years the water in reservoir was fed by the groundwater from the wells for a period between 7 days (st. 2') to 365 days (st. 5'). The analyses carried out in the winter and summer half-years of the discussed water years indicated mostly strong relations between the elevation of water levels in the reservoir and groundwater elevation in the studied wells. However, it was found that the interrelationships between the discussed values were stronger in the summer half-years. The obtained research results generally showed that the waters accumulated in the Przebędowo reservoir have a positive impact on groundwaters in the adjacent areas and feed them during drought periods.

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych w latach hydrologicznych 2015, 2016 oraz 2017 w zlewni zbiornika Przebędowo (w terenach bezpośrednio przyległych do zbiornika), zlokalizowanej w województwie wielkopolskim, 25 km na północ od Poznania w gminie Murowana Goślina. W omawianej zlewni, o powierzchni około 100 km2 przeważają lasy, a w mniejszym stopniu w terenie bezpośrednio przyległym do zbiornika występują grunty orne. Na całym obszarze zalegają utwory polodowcowe takie jak piaski i gliny. W ogólnym ujęciu tereny przyległe do zbiornika zbudowane są z osadów czwartorzędowych (plejstocen) fluwialnych, a analiza warstw objętych piezometrami wykazała przewagę piasków średnich zalegających do głębokości około 3m, w których wody gruntowe tworzą ciągły poziom wodonośny. W terenie bezpośrednio przyległym do zbiornika występują grunty orne. Analizowany zbiornik został wykonany w dolinie rzeki Trojanki, od km 6+915 do km 8+371 jej biegu przez Wielkopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Poznaniu i został oddany do eksploatacji w listopadzie 2014 roku. Ziemna zapora czołowa na zbiorniku jest klasy IV, jej długość wynosi 334 m, przy wysokości 3,30 m. Zbiornik o długości 1450m i szerokości maksymalnej 120m, przy normalnym poziomie piętrzenia (NPP) ma powierzchnię zalewu 12,03ha. Głównym celem zbiornika jest magazynowanie wody dla celów rolniczych, poprawa warunków klimatycznych i wodnych na przyległych użytkach rolnych, oraz ochrona przeciwpowodziowa i przeciwpożarowa terenów leżących poniżej zapory, a także terenów przyległych do zbiornika. Wokół zbiornika wykonano ekologiczną strefę buforową w postaci nasadzeń z drzew i krzewów, redukującą spływy związków biogennych (azot, fosfor) i środków ochrony roślin z przyległych terenów użytkowanych rolniczo. Przeprowadzona analiza wilgotnościowa omawianych w pracy lat według kryterium Kędziory 1995 (za Kaczorowska 1962) pozwoliła stwierdzić, że pierwszy analizowany w pracy rok hydrologiczny 2015 był rokiem suchym, w którym suma opadów wyniosła 429 mm i była niższa od średniej z wielolecia o 131 mm, przy temperaturze powietrza wyższej od średniej o 0,5°C. Natomiast rok hydrologiczny 2016 był rokiem wilgotnym, w którym suma opadów wyniosła 682 mm i była wyższa od średniej z wielolecia o 122 mm, przy temperaturze powietrza wyższej od średniej o 0,4°C. Ostatni analizowany w pracy rok hydrologiczny 2017 był bardzo wilgotny, gdyż suma opadów przekroczyła w tym roku średnią z wielolecia aż o 244 mm, przy zbliżonej do średniej temperaturze powietrza. Uzyskane wyniki badań potwierdziły, że duży wpływ na zmiany stanów wody w analizowanym zbiorniku i wód gruntowych w terenie przyległym, poza charakterem zbiornika, miał przebieg warunków meteorologicznych. Badania wykazały, że pomiędzy wodami retencjonowanymi w zbiorniku a wodami gruntowymi w terenach przyległych istnieje więź hydrauliczna. Stwierdzono, że przez większą część analizowanych w pracy lat hydrologicznych retencjonowane w omawianym zbiorniku wody zasilały wody gruntowe terenów przyległych, przy czym najdłuższy czas zasilania, wynoszący od 282 dni do 366 dni, stwierdzono dla studzienek od P-2 do P-21 zlokalizowanych w niedalekiej odległości od zapory. Natomiast w przypadku studzienek od 1’do 6’ zlokalizowanych w okolicach środkowej części zbiornika stwierdzono dwukierunkowy przepływ wód. W analizowanych latach wody gruntowe zasilały od strony tych studzienek wody zbiornika przez okres od 7 dni (st. 2’) do 365 dni (st. 5’). Przeprowadzone w analizowanych półroczach zimowych i letnich omawianych lat hydrologicznych obliczenia związków pomiędzy rzędnymi stanów wody w zbiorniku, a rzędnymi zwierciadła wód gruntowych w badanych studzienkach wykazały w większości silne zależności. Stwierdzono jednak, że wzajemne powiązania pomiędzy omawianymi wielkościami silniejsze były w półroczach letnich analizowanych lat. W ogólnym ujęciu uzyskane wyniki badań wykazały, że zasoby wodne gromadzone w zbiorniku Przebędowo pozytywnie oddziaływają na wody gruntowe terenów przyległych, zasilając je w okresach posusznych.

13

Odtworzenie stanu retencji wód podziemnych i powierzchniowych w wybranych lokalizacjach dawnych zbiorników piętrzących na podstawie metod modelowych (wschodnie Mazowsze)

Zabłocki Sebastian

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2019

|

nr 476, Hydrogeologia z. 17

133--140

PL

W artykule przeanalizowano dokumenty oraz programy związane z zagadnieniem małej retencji w zlewni Osownicy zlokalizowanej na obszarze wschodniego Mazowsza. Na podstawie mapy topograficznej z 1915 r. odwzorowano poziom i zasięg piętrzenia wód powierzchniowych w miejscach, gdzie na początku XX w. znajdowały się dwa zbiorniki retencyjne. Funkcjonowanie tych zbiorników i ich wpływ na wody podziemne określono przez symulacje modelowe przepływu wód podziemnych w wariancie reprezentującym obecne warunki hydrogeologiczne, czyli stan przed piętrzeniem wód powierzchniowych oraz w wariancie odtwarzania tych zbiorników, czyli po ich spiętrzeniu. Wyniki wskazują na znaczny zasięg oddziaływania zbiorników na wielkość zasobów wód podziemnych poziomu przypowierzchniowego, którego poziom zwierciadła podniesienie się maksymalnie o 3 m. W granicach zasięgu znacznemu przekształceniu ulegnie bilans wód podziemnych, a względny przyrost ich zasobów wyniesie średnio 41–52%. Zbiorniki będą miały również wpływ na wielkość zasobów odnawialnych niższego poziomu o charakterze użytkowym. Obliczono również potencjał energetyczny, który mógłby zostać wykorzystany do zaspokojenia potrzeb gospodarstw domowych w sieci lokalnej.

EN

The article presents analysis of documents and programs related to the issue of small retention in the Osownica catchment located in eastern Mazovia. Based on the topographic map from 1915, the level and extent of surface water damming have been mapped in places where two retention reservoirs were located at the beginning of the 20th century. The functioning of these reservoirs and their impact on groundwater were determined by model simulations of groundwater flow in a variant representing the current hydrogeological conditions – the state before damming the surface waters, and in a variant of recreating these reservoirs ˗ after damming them. The results indicate a significant range of impact of the reservoirs on the volume of groundwater resources of the first aquifer, the groundwater table level will rise by a maximum of 3 m. Within the limits of the reservoir influence, the groundwater balance will undergo a significant transformation, and the relative increase of groundwater resources will amount to an average of 41–52%. The reservoirs will also have an impact on the volume of renewable resources of the lower aquifer. Energy potential has also been calculated, which can be used to meet the needs of households in the vicinity of the reservoirs.

14

Hydrologiczne aspekty funkcjonowania planowanego zbiornika wodnego Wierna Rzeka (Wyżyna Przedborska)

Ciupa T., Suligowski R.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2018

|

T. 18, z. 1

5--22

PL

W pracy określono uwarunkowania hydrologiczne i morfologiczne niezbędne do utworzenia zbiornika wodnego małej retencji „Wierna Rzeka” zlokalizowanego na rzece Łososinie. Zbiornik ten jest projektowany w środkowej części rolniczo-leśnej zlewni Łososiny – w mezoregionie Wzgórz Łopuszańskich. Powierzchnia zlewni zamkniętej zaporą czołową będzie wynosić 149,7 km2 , a zbiornika w warunkach normalnego poziomu piętrzenia (NPP) – 0,74 km2. Objętość osiągnie ok. 1,1 mln m3, a maksymalna głębokość – 3,9 m. Charakterystykę hydrologiczną zlewni zbiornikowej opracowano na podstawie danych IMGW (rzeka Łososina, przekrój Bocheniec, 1961–1995), wykorzystując metodę analogii. Na podstawie numerycznego modelu terenu, wykonanego technikami skaningu laserowego, wyznaczono linię brzegową misy zbiornika, opracowano krzywe – batymetryczną i pojemności. Określono natężenie przepływów charakterystycznych (m.in. NNQ = 0,05 m 3· s-1, SSQ = 0,808 m3·s-1 i WWQ = 14,45 m3 · s-1), obliczono średni roczny odpływ jednostkowy (SSq = 5,4 dm3· s-1· km-2) oraz współczynnik odpływu (α = 27%). W analizie uwzględniono również reżim odpływu, a także przepływy nienaruszalne obliczone trzema metodami, w tym najbardziej restrykcyjną – metodą Kostrzewy. Na podstawie przeprowadzonej analizy hydrologicznej można stwierdzić, że zasoby wód rzeki Łososiny są wystarczające do szybkiego napełnienia zbiornika „Wierna Rzeka” (od 21 do 96 dni w zależności od pory roku), nawet gdy uwzględni się najbardziej wymagające kryterium wyznaczania przepływów nienaruszalnych. Stan jakości wód rzeki zasilającej w 2015 r. nie wskazywał na występowanie istotnych zagrożeń ekologicznych, ponieważ w zakresie stanu elementów: fizykochemicznych, hydromorfologicznych i biologicznych udokumentowano stan dobry i powyżej dobrego. Zatem zasoby jakościowe wód płynących w zlewni Łososiny są również wystarczające do prawidłowego funkcjonowania planowanego zbiornika.

EN

“Wierna Rzeka” water reservoir is designed in the middle part of the Łososina River catchment, in the Łopuszno Hills physiographic mesoregion. The area of the planned reservoir catchment is 149.7 km2, and the area of its surface at the normal water level (NPP) will reach 0.74 km2. Under those conditions water volume is designed to be about 1.1 million m3, and the reservoir’s maximum depth – 3.9 m. The hydrological characteristics of the reservoir catchment were compiled on the basis of data from the Institute of Meteorology and Water Management (Łososina River, cross-section Bocheniec, 1961–1995) using the method of hydrological analogy. The high resolution digital elevation model made with Airborne Laser Scanning technique allowed to determine the course of the reservoir shoreline and to develop the bathymetric and capacity curves. The calculated characteristics included the mean annual values of specific runoff (5.4 dm3·s-1 ·km-2 ), runoff coefficient (27%), specific discharge and the filling time. The analysis also concerned the flow regime and the environmental flow, which was calculated with the use of three different methods. The performed research showed that the Łososina River water resources are enough to fill the designed “Wierna Rzeka” Reservoir (depending on the season it will take from 22 to 96 days), even when applying the most restrictive criteria of environmental flow calculation. The ecological quality of the Łososina water in 2015 did not show any significant environmental threats in terms of physicochemical, hydromorphological and biological criteria and therefore Łososina River water quality is enough for proper functioning of the planned reservoir.

15

Planowanie małej retencji w lasach w oparciu o naturalne czynniki zwiększające zasoby wodne

Kocięcka J., Liberacki D.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2018

|

Tom 20, cz. 2

1302--1317

PL

Wielkopolska należy do jednych z najbardziej deficytowych pod względem zasobów wodnych obszarów w kraju. Obecny rozkład opadów atmosferycznych oraz występowanie coraz wyższych temperatur przyczynia się do pogłębiania niekorzystnego bilansu wodnego. Niezwykle ważne zatem jest zwiększanie zasobów wodnych obszaru. W tym celu realizowane są programy małej retencji. Pomimo licznych dowodów na potrzebę ich wdrażania na obszarach leśnych oraz unijnych dofinansowań, z realizacją programów zwiększających retencję związanych jest wiele problemów. W nadleśnictwach brakuje ekspertów z dziedziny hydrologii oraz odpowiednich baz danych umożliwiających wytypowanie potencjalnych miejsc do realizacji inwestycji. W takich przypadkach przy doborze odpowiedniej lokalizacji do wykonania urządzeń piętrzących przydatna może być obserwacja i analiza procesów kształtujących w sposób naturalny retencję wodną. W szczególności warto zwrócić uwagę na czynnik zoogeniczny jakim jest działalność bobra europejskiego. W pracy dokonano oceny wielkości retencji wywołanej przez gatunek Castor fiber oraz możliwości wykorzystania w przyszłości opuszczonych przez niego stanowisk do budowy urządzeń piętrzących. Badania przeprowadzono w Parku Krajobrazowym Puszcza Zielonka na odcinku rzeki Trojanki od obszaru źródliskowego – Stawów Huckich do przekroju zamykającego – Jeziora Zielonka. Prace terenowe obejmowały m.in. inwentaryzację zapór na cieku utworzonych przez bobra europejskiego. Szczegółowe pomiary przeprowadzono na piętrzeniu zlokalizowanym na jednym ze Stawów Huckich, gdzie odnotowano największą aktywność gatunku. W ramach badań wykonano za pomocą drona zdjęcia lotnicze zbiornika. Przy zastosowaniu echosondy i sprzętu geodezyjnego wykonano również pomiary batymetryczne. Uzyskane wyniki głębokości poddano testowi Shapiro-Wilka w programie Statistica celem zweryfikowania hipotezy o zgodności rozkładu wykonanych sondowań zbiornika z rozkładem normalnym. Następnie przy pomocy programu QGIS opracowano ortofomapę Stawów Huckich, mapę batymetryczną badanego stawu 1 oraz numeryczny model jego dna. Obliczono również ilość zgromadzonej w nim wody oraz określono o ile zwiększa się retencja w badanym zbiorniku na skutek działalności bobra europejskiego. Przeprowadzone badania wykazały, iż naturalne przetamowanie na stawie przyczynia się do zwiększenia zasobów wodnych nawet o 6000 m3 (29%). Stwierdzono również, że bóbr europejski instynktownie wybiera miejsca do budowy tam w lokalnych zwężeniach i wypłyceniach cieku Trojanka. Uzyskuje tym samym jak największą powierzchnię zalewu stosunkowo małym nakładem pracy. Lokalizacje do budowy piętrzeń wybierane przez gatunek są idealnym miejscem do realizacji inwestycji z zakresu małej retencji wodnej. Proponuje się zatem stworzenie w nadleśnictwach w oparciu o system geoinformacji szczegółowej bazy danych istniejących tam bobrowych. Po opuszczeniu stanowisk przez bobra europejskiego należy zastanowić się nad wykorzystaniem ich lokalizacji do realizacji inwestycji zwiększających retencję.

EN

Greater Poland Voivodeship is one of the regions that faces the highest water scarcity in the country. The current distribution of precipitation and higher temperatures are the cause of the increasing unfavorable water balance. It is extremely important to increase the water supplies of the area. To do so, several programs of small retention have been implemented. Despite much evidence for the need of the programs in the forest areas, as well as many donations from the European Union for that cause, there have been many issues involved. Forestry management lacks experts in the field of hydrology, as well as the database that would make it possible to identify areas for the investment. In those cases, the observation and analysis of the processes of natural water retention are very useful for finding the location for the water raising installations. In particular, it is worth taking into account the zoological factor of the European beaver activity. In this analysis, the retention capability created by the Castor fiber species along with the possibility of transforming abandoned dams built by the beavers into water raising installations have been evaluated. Research has been conducted in the Puszcza Zielonka Landscape Park from the source of the Trojanka river (Huckie Ponds) to the mouth of the river at Lake Zielonka. Fieldwork included among the others dam inventories on the path created by European beavers. Detailed measurements have been made on water raising installations located on one of the Huckie Ponds, where beaver’s highest activity has been observed. The drone pictures of the reservoir have been taken as a part of the research. The bathymetrical measurements have been made with the use of fathometer and geodesic equipment. The depth measurements were Shapiro-Wilk tested in the Statistica software to verify the hypothesis of the normality of the measurements of the bathometer. Next, an orthophoto of the Huckie Ponds and a bathymetric map of Pond 1 with its numeric model of the bottom have been developed using the QGIS program. The amount of water gathered in the reservoir, as well as the increase of retention levels caused by European beaver activity have been calculated. Research proved that the natural dam system causes water levels to increase up to 6000 m3 (29%). It was also stated that the European beaver chooses narrow and shallow parts of the Trojanka river to build the dams. Thanks to that, with relatively less effort, beavers gain bigger surface area throughout the river. The locations chosen by beavers to build water raising installations are perfect for the small retention investments. I suggest creating a database in the forestry based on the geographic information systems of the existing beaver dams. The use of the location of the abandoned beaver dams should be taken into consideration in the investments that aim at increasing the retention levels.

16

Wstępny monitoring poziomów wód powierzchniowych oraz gruntowych w wybranych małych zbiornikach wodnych na terenach rolniczych

Ligocka K.

Inżynieria Ekologiczna

|

2018

|

Vol. 19, nr 1

36--43

PL

Celem podjętych badań był wstępny monitoring poziomów wód gruntowych oraz powierzchniowych na terenach rolniczych. Dla zrealizowania postawionego celu wytypowano oczka wodne na terenach rolniczych. Badania prowadzono od 2015 do 2017 roku w następujących miesiącach: od marca do października. W okresie badań wykonywano pomiary poziomów wód powierzchniowych oraz wód gruntowych. Na podstawie uzyskanych wyników można stwierdzić, iż w szczególności poziom wód powierzchniowych analizowanych obiektów, pomimo zbliżonych sum opadów z roku na rok, ulegał obniżeniu. W szczególności oczka nr 2 i 3 zmniejszyły swoje powierzchnie. Poziomy wód powierzchniowych i gruntowych w okresie badań różniły się istotnie statystycznie w poszczególnych miesiącach.

EN

Studies were aimed to perform an initial monitoring of ground- and surface water levels in the agricultural areas. In order to reach this goal, ponds in the agricultural areas were chosen. The studies were performed in March and October of each year from 2015 to 2017. During studies, the measurements of surface- and ground water levels were carried out. On the basis of the obtained results, it can be stated that especially the water surface levels, despite similar precipitation levels, were reduced. Particularly, the surfaces of pond no 2 and 3 were reduced. The surface- and ground water levels were statistically significantly varied in the research period.

17

The scope of survey necessary to identify water-related hazards in rural areas

Posiak B.

Geomatics, Landmanagement and Landscape

|

2017

|

no. 3

107--117

EN

Broadly understood agricultural-arrangement works are a tool for the implementation of multifunctional rural areas development. These works are defined as a set of integrated technical, organizational and legal procedures, taking into account the natural, economic, legal and social conditions, aimed at adapting the spatial structure of the area to the needs of its sustainable development, including new organization of agricultural production space. These may be activities in the field of water resources management, the purpose of which is to minimize the occurrence of extreme water-related phenomena – droughts and floods. However, it should be emphasized that these works are multidimensional. In addition to their positive impact on water resources, they create favourable conditions for the development of biological diversity, maintaining cultural landscape or limiting pollution to water. However, such activities may be properly planned and carried out in the course of the agricultural-arrangement works only when it is possible to identify and determine the elements that affect the circulation of water in rural space.

PL

Szeroko rozumiane prace urządzeniowo-rolne są narzędziem realizacji wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich. Prace te zdefiniowane są, jako zespół zintegrowanych zabiegów technicznych i organizacyjnych, uwzględniających uwarunkowania przyrodnicze, ekonomiczne, prawne i społeczne, mający na celu dostosowanie struktury przestrzennej danego obszaru do potrzeb jego zrównoważonego rozwoju, w tym nowej organizacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej. W ich skład mogą wchodzić działania z zakresu gospodarowania rolniczymi zasobami wodnymi, których celem jest m.in. minimalizowanie występowania ekstremalnych zjawisk związanych z wodą – susz i powodzi. Należy jednak podkreślić, że prace te są wielowymiarowe. Oprócz pozytywnego wpływu na zasoby wodne, tworzą one sprzyjające warunki dla rozwoju różnorodności biologicznej, utrzymania krajobrazu kulturowego, czy ograniczenia przedostawania się zanieczyszczeń do wód. Jednak, aby takie działania mogły zostać w ramach prac urządzeniowo-rolnych prawidłowo zaplanowane i przeprowadzone, niezbędna jest identyfikacja i określenie elementów, które mają wpływ na obieg wody w przestrzeni wiejskiej.

18

Roślinność jako ważny element systemu gospodarowania wodami opadowymi na terenach miejskich

Suchocka M., Siedlecka M.

Drogownictwo

|

2017

|

nr 7-8

236--243

PL

Zarządzanie wodami opadowymi stało się dużym wyzwaniem, z którym jesteśmy zmuszeni zacząć sobie radzić w sposób inny niż te dotychczas nam znane. Ludzie w znaczący sposób wpłynęli na zmiany w procesie cyrkulacji wody opadowej. Procesy, które występują w środowisku naturalnym, na obszarach miejskich zostały zaburzone. Skalę problemu niedostatecznej przepuszczalności gruntu obserwować możemy na przykładzie Warszawy, gdzie stosunek powierzchni nieprzepuszczalnych, uszczelnionych do całkowitej powierzchni danej zlewni w centrum miasta wynosi 0,9 natomiast na obrzeżach miasta 0,4–0,7, co powoduje wiele problemów z eksploatacją i konserwacją urządzeń odprowadzających spiętrzony nadmiar wody. Nasila się zjawisko miejskiej wyspy ciepła, obniża poziom wód gruntowych i powierzchniowych, pogorsza się stan zieleni miejskiej a wszystkie te tendencje w znacznym stopniu wpływają na pogorszenie warunków życia mieszkańców. Drzewa i inna roślinność pełnią bardzo ważną rolę na terenach zurbanizowanych. W niniejszym artykule opisane zostały sposoby wykorzystania ich pracy, zwanej usługami ekosystemowymi, w poprawie funkcjonowania miasta, ze szczególnym uwzględnieniem małej retencji.

EN

Rainwater management has become a big challenge, with which we are forced to start working in ways different from what we know so far. People caused significant changes in rainwater circulation. The processes that occur in the natural environment on urban areas have been disturbed. The magnitude of the problem of insufficient soil permeability can be observed in the case of Warsaw, where the ratio of impervious pavement and areas to the total surface area in the city center is 0.9 and 0.4–0.7 outside of the city, which causes many problems with the installation and maintenance of drainage infrastructure. The phenomenon of Urban Heat Island intensifies, lowering of the ground and surface water level is causing worsening of urban greenery condition, and all these tendencies seriously affect the deterioration of city dwellers living conditions. In that context urban trees and greenery play a very important role in the city, and this article describes how to use “work of trees”, called ecosystem services, to improve the city’s functioning, with particular emphasis on urban retention.

19

Powierzchniowe systemy infiltracyjne z możliwością retencji wody jako metoda odwadniania nawierzchni dróg i ulic

Suchocka M., Siedlecka M.

Drogownictwo

|

2017

|

nr 4

128--136

PL

Podtopienia i stagnowanie wody opadowej na chodnikach i drogach stają się coraz częstszym zjawiskiem. System odwodnienia nawierzchni usytuowanych w pasie drogi, służących do odprowadzenia wody z powierzchni jezdni, podbudowy i podłoża drogi wpływają na poprawę bezpieczeństwa ruchu zapobiegając zniszczeniu nawierzchni a ich zastosowanie wiąże się ze zmniejszeniem nakładów na amortyzację ciągów komunikacyjnych. Ograniczenie spływu powierzchniowego, a więc stworzenie warunków wsiąkania wody jak najbardziej zbliżonych do tych występujących w środowisku naturalnym wpisuje się w zasady zrównoważonego gospodarowania wodami opadowymi i może być realizowane poprzez zwiększenie powierzchni biologicznie czynnej na danym terenie lub zastosowanie roślinności w celu zwiększenia stopnia retencji. W artykule opisane zostały wybrane przykłady rozwiązań z wykorzystaniem roślinności poprawiających retencję w sąsiedztwie dróg, które pełnią również dodatkowo inne funkcje, zapewniając szeroki wachlarz usług ekosystemów.

EN

Flooding and stagnation of precipitation water on pavements and roads is becoming more frequent. The drainage system of pavements located next to the road used to the remove the water from the road surface improves the safety of traffic, preventing the destruction of the road surface and is associated with a reduction of the roads maintenance costs. The limitation of surface runoff, i.e. the creation of conditions for the water infiltration as similar as possible to those present in the natural environment, follows the principles of sustainable water management and can be achieved by increasing the biologically active area or by use of vegetation to increase retention and infiltration. The article suggest retention tools that use vegetation. This article describes selected examples of vegetation-enhancing plants in the vicinity of roads, which also provide additional functions, providing a wide range of ecosystem services.

20

Landscape solutions for small retention

Wojnowska-Heciak M., Janus A.

Structure and Environment

|

2016

|

Vol. 8, no. 2

116--124

EN

The article presents landscape solutions for natural water retention named in Poland ‘small water retention’. The paper covers examples of neighbourhood scale interventions, which use natural environmental factors to optimize the stormwater storage capacity. They fit into the mainstream of natural ecosystem and landscape-oriented ways that influence and change microclimate of a particular area.