Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

The Complete Approach to the Impact of Selected Lubricating Additives on the Tribological Properties of Engine Oils by Means of a Partial Experimental Design

Bąkowski Henryk

Tribologia

|

2022

|

nr 2

7--13

EN

This paper presents the effect of lubricating additives used in engine oils on wear processes characteristic of rolling contact in the presence of a lubricating medium. A comprehensive approach to the problem was proposed by applying a D-optimal poliselective experimental design incorporating the influence of the most significant operational factors (load, temperature and lubricating additives). The study aimed to compare the effect of lubricants on surface wear at elevated temperatures using oils typical of engines used in passenger vehicles as a base enriched with additives. Using graphite, molybdenum disulphide, and ultra-dispersible copper particles can bring advantages and disadvantages that will increase the wear of engine components instead of prolonging their operation. Tribological tests were carried out on a T-03 tribotester (four-ball apparatus) under operating conditions taking into account the influence of temperature, load, type of additive or engine oil of different viscosity. The tribological tests carried out made it possible to determine the values of friction coefficients and the durability of the tested combination, while metallographic tests made it possible to determine the wear trace and, thus, the intensity of wear. Słowa kluczowe: dodatki smarnościowe, olej silnikowy, zużycie.

PL

W artykule przedstawiono wpływ użytych w olejach silnikowych dodatków smarnościowych na procesy zużywania charakterystyczne w skojarzeniu tocznym w obecności medium smarnego. Zaproponowano kompleksowe podejście do zagadnienia poprzez zastosowanie D-optymalnego poliselekcyjnego planu eksperymentu ujmującego wpływ najbardziej istotnych czynników eksploatacyjnych (obciążenia, temperatury i dodatków smarnościowych), którego celem było porównanie wpływu środków smarnościowych na powierzchniowe zużycie w podwyższonej temperaturze z zastosowaniem olejów typowych dla silników stosowanych w pojazdach osobowych jako bazy wzbogaconej dodatkami. Zastosowanie grafitu, dwusiarczku molibdenu i ultradyspersyjnych cząstek miedzi może przynieść zarówno korzyści, jak i negatywne aspekty, które spowodują wzrost zużycia podzespołów silnika zamiast wydłużyć jego działanie. Badania tribologiczne przeprowadzono na tribotesterze T-03 (aparat czterokulowy) w warunkach eksploatacji uwzględniających wpływ temperatury, obciążenia, rodzaju dodatku czy oleju silnikowego o różnej lepkości. Przeprowadzone badania tribologiczne pozwoliły na określenie wartości współczynników tarcia oraz trwałości badanego skojarzenia, a badania metalograficzne na określenie śladu zużycia, a tym samym intensywności zużywania.

2

Analiza wpływu planu eksperymentu na jakość modelu właściwości przeciwzużyciowych

Trzos M., Ruta R.

Tribologia

|

2014

|

nr 6

165--178

PL

W artykule przedstawiono wyniki analiz odwzorowania granicznego obciążenia zużycia opracowanego na podstawie danych eksperymentalnych. Badaniom poddano elementy współpracujące tarciowo w styku smarowanym olejem mineralnym modyfikowanym dodatkami przeciwzatarciowymi i przeciwzużyciowymi. Przeprowadzono dwie tury badań na podstawie różnych planów eksperymentu: planu dla mieszanin z ograniczeniami oraz centralnego planu kompozycyjnego. Uzyskane wyniki eksperymentów zostały wykorzystane do budowy modeli opisujących wpływ zawartości dodatków w badanym środku smarowym na jego własności przeciwzużyciowe oceniane za pomocą granicznego obciążenia zużycia. Na podstawie wyników weryfikacji opracowanych modeli przeanalizowano przydatność przyjętych planów eksperymentu do opisu analizowanego wskaźnika tribologicznego oraz porównano jakość odwzorowań opracowanych z wykorzystaniem danych uzyskanych na podstawie różnych planów eksperymentu. Porównano również jakość modeli regresyjnych oraz jakość modeli opracowanych z wykorzystaniem sztucznych sieci neuronowych.

EN

The article presented the results of analysis of models of the wear limiting load capacity that were developed based on the experimental data. The elements of friction contacts lubricated with mineral oil with additives were investigated. Two rounds of investigation were conducted based on different experimental plans, which were a plan for mixtures with limitations, and the central compositional plan. The experimental results were used to develop the models of the relationships of the wear limiting load capacity and the content of the antiwear and antiseizure additives in the lubricant. Based on the results of verification experiments, the usefulness of the experimental plans for modelling of the tribological properties was analysed and evaluated. A comparison of the quality of the regression models and the models developed with the use artificial neural networks was also presented.

3

Wpływ dodatków AW/EP na właściwości smarne ekologicznych kompozycji smarowych

Rogoś E.

Tribologia

|

2013

|

nr 6

109--120

PL

Przedstawiono wyniki badań właściwości przeciwzużyciowych i przeciwzatarciowych kompozycji olejowych zawierających bezpopiołowe dodatki smarne AW/EP, dedykowane olejom biodegradowalnym. Dla porównania zbadano efektywność działania dodatku smarnego dla produktów naftowych. Kompozycje wytworzono na bazach olejowych o klasie lepkości VG 46 i VG 68. Obie bazy były mieszaninami oleju rzepakowego i rycynowego. Po badaniach tribologicznych wykonano analizę powierzchni śladów tarcia. Stwierdzono, że bezpopiołowe dodatki smarne efektywnie modyfikowały przeciwzatarciowe i przeciwzużyciowe właściwości roślinnych baz olejowych. Można nimi zastąpić klasyczne dodatki smarne AW/EP.

EN

The paper presents antiwear and extreme-pressure properties of lubricants containing ecological ashless AW/EP additives. The comparison with the commercial petrol additive was performed. The lubricants were prepared on oil bases in VG 46 and VG 68 viscosity grade. The bases were formulated from rapeseed and castor oils. After tribological examinations were analysed the wear scars. It was concluded that ecological ashless additives improve lubricating properties of vegetable oil bases. They can be applied instead of petrol ones.

4

Przemiany struktury smarów plastycznych po testach tribologicznych

Pawelec E., Siwiec E.

Tribologia

|

2013

|

nr 2

141--150

PL

W artykule przedstawiono wyniki badania składu smarów plastycznych po testach tribologicznych prowadzonych w warunkach stałego obciążenia węzła tarcia. W tym celu wykonano widma IR smaru wyjściowego i porównano je z widmami uzyskanymi dla smarów po testach tribologicznych. Zidentyfikowano pasma charakterystyczne dla badanych smarów i oceniono zmiany w tych zakresach. Uzyskane wyniki wykazały, że właściwości przeciwzużyciowe badanych smarów nie są jedynie funkcją ilościowego udziału dodatków, ale także produktów oksydacji, jakim ulegają składniki smaru.

EN

This paper presents the results of grease composition analysis when tribological tests are performed under constant load. The analysis was conducted by comparing the IR spectra of grease before and after tribological tests. The changes in the identified spectra characteristic of the greases were used to evaluate changes in the grease structures. The results showed that the anti-wear properties of lubricants tested are both a function of the quantitative contribution of additives and the oxidation products that are components of the grease.

5

Modelowanie wpływu zawartości dodatków AW i EP na właściwości tribologiczne środków smarowych

Ruta R.

Tribologia

|

2013

|

nr 5

99--113

PL

W artykule przedstawiono rezultaty analizy statystycznej wyników badania wpływu kompozycji komercyjnych pakietów dodatków AW i EP na właściwości tribologiczne środków smarowych utworzonych na bazie oleju mineralnego. Oceny właściwości smarnych wytworzonych środków dokonano na podstawie wielkości granicznego obciążenia zużycia (Goz) oraz granicznego nacisku zatarcia (poz) wyznaczonych za pomocą aparatu czterokulowego T-02. W rezultacie przeprowadzonych badań oszacowano wpływ kompozycji wybranych dodatków AW i EP na wartości charakterystyk Goz i poz. Uzyskane wyniki umożliwiły opracowanie modeli regresyjnych, istotnych statystycznie, odwzorowujących wpływ zawartości wybranych dodatków przeciwzużyciowych i przeciwzatarciowych na właściwości tribologiczne środków smarnych wytworzonych na bazie mineralnego oleju bazowego.

EN

The article presents the statistical analysis of the research results concerning the influence of the commercial AW and EP additives on the tribological properties of lubricant that was produced based on mineral oil. The experiments were conducted with the use of a four-ball machine. The tribological properties of lubricants were assessed based on a limiting load of the wear (Goz) and limiting pressure of seizure (poz). The influence of additives' content on the poz and Goz parameters was estimated. Using the obtained results, the statistically significant regression models of these relationships were developed.

6

Modelowanie wpływu dodatków EP/AW na właściwości tribologiczne środków smarowych

Ruta R., Matuszewska A., Grądkowski M.

Tribologia

|

2013

|

nr 2

169--182

PL

W artykule przedstawiono rezultaty analizy statystycznej wyników badania wpływu rodzaju oraz zawartości komercyjnych pakietów dodatków smarnych w mineralnym oleju bazowym na właściwości kompozycji smarowej utworzonej na jego bazie. Badania tribologiczne prowadzono za pomocą aparatu czterokulowego T-02. Oceny właściwości smarnych wytworzonych kompozycji dokonywano na podstawie wielkości granicznego obciążenia zużycia (Goz) oraz granicznego nacisku zatarcia (poz). W rezultacie przeprowadzonych badań oszacowano wpływ zawartości wybranych dodatków smarnych na wartości charakterystyk Goz i poz wytworzonych kompozycji. Na podstawie tych danych opracowano istotne statystycznie modele regresyjne, odwzorowujące wpływ zawartości wybranych dodatków przeciwzużyciowych i przeciwzatarciowych na właściwości smarne kompozycji wytworzonych na bazie mineralnego oleju bazowego.

EN

The article presents the statistical analysis of research results concerning the influence of commercial antiwear additives on the tribological properties of lubricants that was produced based on mineral oil. The experiments were conducted with the use of a four-ball apparatus. The tribological properties of lubricants were assessed based on following indicators: a limiting pressure of seizure (poz) and a limiting load of the wear (Goz) In the analysis, the influence of the additives on the poz and Goz indicators was estimated. The statistically significant regression models of these relationships were developed.

7

Properties of lubricants designed for WC/C-coated elements of tribosystems

Grądkowski M., Bednarska A., Dziosa K.

Problemy Eksploatacji

|

2013

|

nr 3

55--62

EN

Synthetic-oil based lubricants designed for WC/C-coated elements of tribosystems were formulated. These lubricants were mixtures of poli-alpha-olefin oil (PAO-8) and different contents of an ecological additive package (containing products of chemical or biochemical conversions of substances of plant origin) and essential improvers such us anti-foaming agents, dispersants, and corrosion inhibitors. AW/EP and antipitting properties of the lubricants in a WC/C-WC/C tribosystem were investigated. On this basis, the most efficient lubricants were indicated. It has been found that lubricants with improved ecological qualities can reduce wear and scuffing of the tribosystems. However, the problem to be solved is the formulation of lubricants preventing pitting in WC/C-WC/C tribosystems.

PL

Wytworzono kompozycje do smarowania węzłów tarcia, w których występują elementy pokryte powłokami WC/C. Bazą tych kompozycji jest syntetyczny olej poli(alfa)olefinowy PAO-8, do którego wprowadzano różne ilości modelowego pakietu dodatków smarnych, zawierającego produkty chemicznej lub biochemicznej konwersji składników olejów roślinnych. Kompozycje te uzupełniono o niezbędne dodatki uszlachetniające, w tym przeciwpienne, powierzchniowo-czynne oraz inhibitory korozji. Zbadano działanie przeciwzużyciowe i przeciwzatarciowe tych kompozycji oraz ich działanie przeciwpittingowe w węzłach tarcia z powłokami WC/C. Uwzględniając wyniki tych badań, wytypowano kompozycje, których właściwości smarne względem powłok WC/C były najkorzystniejsze. Stwierdzono, że możliwe jest wytworzenie ekologicznych kompozycji smarowych, które poprawiają odporność węzła tarcia na zużywanie i zacieranie. Problemem do rozwiązania pozostaje jednak wytworzenie kompozycji smarnych zapobiegających pittingowi elementów z powłokami WC/C.

8

Wpływ nanododatków ceramicznych na charakterystyki tribologiczne biodegradowalnych smarów plastycznych

Kozdrach R.

Tribologia

|

2012

|

nr 4

75-88

PL

W publikacji przedstawiono wyniki badań wpływu dodatków ceramicznych na właściwości tribologiczne wybranych kompozycji smarowych. Do modyfikacji smarów plastycznych wytworzonych na bazie mineralnej, syntetycznej oraz roślinnej i zagęszczonych stearynianem litu zastosowano płomieniową krzemionkę amorficzną AerosilŽ oraz montmorylonit jako przedstawiciel krzemianów warstwowych. Za pomocą aparatu czterokulowego wykonano testy tribologiczne dla smarów bazowych, tzn. niezawierających dodatków modyfikujących, i porównano je z wynikami uzyskanymi dla smarów plastycznych zmodyfikowanych wyżej wymienionymi dodatkami. Do oceny tych właściwości wykorzystano wyniki badań granicznego obciążenia zużycia, obciążenia zespawania, obciążenia zacierającego, granicznego obciążenia zatarcia oraz granicznego nacisku zatarcia. Na podstawie wyników badań tribologicznych wybranych kompozycji smarowych stwierdzono, że zastosowane dodatki modyfikujące w postaci krzemionki amorficznej oraz montmorylonitu korzystnie wpływają na zmianę wartości poszczególnych parametrów określających poziom właściwości smarnych badanych kompozycji smarowych.

EN

The paper presents the results of research of ceramic additives on the change of the tribological properties of selected lubricating compositions. The study used of greases based on paraffin oil of pharmaceutical purity, rapeseed oil, and synthetic oil Priolube 3970. As a thickener of lubricating greases, lithium stearate was used. The lubricating compositions were produced using modified ceramic additives in the form of flame amorphous silica Aerosil and laminated silicates in the form of montmorillonite. These additives in amount of 8% m/m were introduced to the structure of each grease. In the early phase of the experiment, tribological tests of compositions containing from 1 to 10% additives were carried out to determine the optimum amount of lubricating compositions. The tribological tests were carried out using four-balls apparatus for lubricating greases not containing the modified additive, and the results were compared to the results obtained for lubricating greases modified with additives mentioned above. The tribological properties of the tested compositions were determined by measurement of the limiting load of wear (Goz/40), welding load (Fz), scuffing load (Ft), limiting load of scuffing (Foz), and the limiting pressure of seizure (Foz). The research affirmed, that the flame amorphous silica is a less effective modifier for reducing anti-scuffingly by stepwise increasing load of the friction, under conditions of linearly increasing load, seizure, and anti-wear under constant load of the friction than montmorillonite regardless of the base oil. However, the flame amorphous silica improves the resistance to scuffing of the surface layer and wear in relation the basic lubricating compositions.

9

Zmiany składu chemicznego powierzchni stali podczas tarcia

Grądkowski M., Matuszewska A., Makowska M.

Tribologia

|

2011

|

nr 4

97-112

PL

Za pomocą aparatu czterokulowego, w którym obciążenie węzła tarcia przyrasta liniowo, wyznaczano wielkość obciążenia zacierającego stalowych węzłów tarcia, smarowanych mineralnym olejem podstawowym SAE 30/95, zawierającym dodatki smarne typu AW/EP, charakteryzujące się różnym udziałem pierwiastków, uznawanych za aktywne tribologicznie, tj. siarki i fosforu. Biegi testowe przerywano przy różnych obciążeniach (P), ustalanych dla badanej kompozycji na podstawie wartości obciążenia zacierającego (Pt), tj.: P = Pt, P = Pt – 400 N, P = Pt + 400 N. Następnie, za pomocą mikrospektrofotometrii w podczerwieni (FTIRM) oraz mikroanalizy rentgenowskiej (SEM/EDS), szczegółowo zbadano skład chemiczny powierzchni tarcia. Stwierdzono, że jeszcze przed przerwaniem warstwy smarowej (P = Pt–400 N) na powierzchni stali, w obrębie kontaktu, powstają stałe produkty przemiany składników środka smarowego. Analiza FTIRM wykazała, że są to substancje organiczne, powstałe w wyniku tribochemicznych przemian (przede wszystkim utleniania) składników środka smarowego. Nie stwierdzono natomiast obecności produktów organicznych na powierzchniach tarcia, gdy testy przerywano przy obciążeniu zacierającym lub wyższym. W tych przypadkach następowała przebudowa struktury chemicznej powierzchni tarcia, polegająca na zmianie zawartości tlenu, węgla oraz pierwiastków aktywnych, pochodzących z dodatków smarnych. Ich zawartość na powierzchni tarcia wzrastała, chociaż nie wprost proporcjonalnie, wraz ze wzrostem stężenia dodatku w oleju i obciążenia węzła tarcia.

EN

The primary objective of this work was to investigate the chemical composition of the sliding surfaces during tribological tests with the participation of lubricants based on mineral oil SAE 30/95 and selected AW/EP additives containing sulphur and phosphorus. Standard parameters - limiting wear of load (Goz) and scuffing load (Pt) - were measured by means of a specialised four-ball machine T-02 (made in Institute for Sustainable Technologies in Radom). Tribological tests were carried out during a linear increase of load (P). Some experiments were paused before (P = Pt – 400 N) and after reaching scuffing load (P = Pt + 400 N). To investigate in detail sliding steel surfaces, the researchers used analytical techniques including FTIRM, SEM/EDS, and FTIRM. Results indicate that some organic products of tribochemical conversions of the lubricant were present on the steel surface before the breakdown of lubrication layer. There were no organic compounds on the rubbing surface when load was equal or higher than Pt (then chemical structure of the surface was modified – increase of the content of oxygen, carbon and active elements coming from additives).

10

Migracja pierwiastków aktywnych tribologicznie z oleju smarowego do materiału węzła tarcia

Makowska M., Matuszewska A., Grądkowski M.

Tribologia

|

2011

|

nr 4

163-176

PL

Zbadano skład chemiczny warstwy wierzchniej roboczych powierzchni tarcia, po testach tribologicznych przeprowadzonych za pomocą aparatu czterokulowego, z zastosowaniem mikroanalizy rentgenowskiej (SEM/EDS) oraz rentgenowskiej spektroskopii fotoelektronów (XPS). Do smarowania węzła tarcia zastosowano olej podstawowy SAE 30/95, zawierający 3% m/m dodatku smarnego na bazie dialkiloditiofosforanu cynku. Stwierdzono, że na skutek tarcia warstwa wierzchnia wzbogacana jest pierwiastkami aktywnymi tribologicznie pochodzącymi z dodatku (przede wszystkim siarką i w mniejszym stopniu fosforem), a także tlenem i węglem. Pierwiastki te migrowały w głąb materiału. Najwyższą tendencję w tym zakresie wykazywał tlen, mniejszą węgiel, a zdecydowanie najniższą - siarka i fosfor. Siarka dominowała w warstwie wierzchniej w postaci siarczków, zaś fosfor - w postaci fosforanów.

EN

The chemical composition of the external layer of rubbing elements after tribological tests performed using four-ball machine by means SEM/EDS and XPS techniques was investigated. Base oil SAE 30/95 containing 3%w/w ZDDP-based additive package was applied as the lubricant. The results indicate that the surface layer was modified by tribological active elements coming from the additive (mainly by sulphur and phosphorus) as well as by oxygen and carbon. These elements migrated into the material of friction couple. The highest tendency to migrate was shown by oxygen. Carbon was clearly lower, and sulphur and phosphorus were the lowest. Sulphur was present in the external layer in the form of sulphides, and phosphorus in the form of phosphates.

11

Wpływ dodatku modyfikującego AR na właściwości tribologiczne ekologicznych smarów plastycznych

Kozdrach R., Drabik J., Pawelec E., Molenda J.

Tribologia

|

2010

|

nr 1

27-39

PL

W publikacji przedstawiono wyniki badania wpływu dodatku polimerowo-krzemionkowego na właściwości smarne wybranych kompozycji smarowych. Do modyfikacji smarów plastycznych wytworzonych na bazie mineralnej oraz silikonowo-mineralnej, zagęszczonych stearynianem litu oraz modyfikowaną krzemionką zastosowano mieszaninę proszku teflonowego oraz krzemionki modyfikowanej w proporcji 3:2. Wykonano testy tribologiczne za pomocą aparatu czterokulowego dla smarów bazowych, tzn. niezawierających dodatku modyfikującego i porównano je z wynikami uzyskanymi dla smarów plastycznych zmodyfikowanych wyżej wymienionym dodatkiem. Do oceny tych właściwości wykorzystano wyniki badań granicznego obciążenia zużycia, obciążenia zespawania, obciążenia zacierającego, granicznego obciążenia zatarcia oraz granicznego nacisku zatarcia. Na podstawie wyników badań tribologicznych smarów plastycznych stwierdzono, że dodatek polimerowo-krzemionkowy wpływa na wzrost właściwości przeciwzatarciowych kompozycji smarowych poddanych badaniom, przy jednoczesnym nieznacznym pogorszeniu się właściwości przeciwzużyciowych nie dyskwalifikujących badanych smarów z zastosowania praktycznego.

EN

In this article, the investigation result on the influence of additive silica and Teflon on lubricating properties of selected lubricated compositions are presented. For modification of greases made on silica-mineral and mineral bases, modified silica thickened with lithium stearate and was used in the shape of Teflon powder and colloidal silica at a ratio 3:2. Tribological tests were carried out using four-ball apparatus for lubricants not containing the modified additive and compared them with the results obtained for greases modified with the additive mentioned above. For the estimation of these properties, the results of investigations limiting load of wear, weld point, scuffing load, limiting load of scuffing and limiting pressure of seizure were used. On the basis of tribological properties of the examined greases, we concluded that additive of silica and Teflon influences the greases by increasing the anti-scuffing properties of lubricating compositions. Simultaneously, insignificant deterioration of antiwear properties is not disqualifying examined greases for practical applications.

12

Wpływ wymuszeń mechanicznych na kształtowanie właściwości fizykochemicznych smarów plastycznych

Pawelec E.

Tribologia

|

2009

|

nr 6

91-102

PL

W publikacji przedstawiono wyniki badania wpływu wymuszeń mechanicznych na stabilność mechaniczną i termiczną smarów plastycznych. Badane kompozycje smarowe otrzymano dyspergując w syntetycznym oleju estrowym i oleju mineralnym zagęszczacz nieorganiczny. Do kształtowania właściwości tribologicznych zastosowano estrowe i nieorganiczne dodatki smarne. Poprzez pomiar penetracji, temperatury kroplenia i ilości wydzielonej fazy dyspergującej oceniono wpływ zastosowanych składników na właściwości fizykochemiczne. Kompozycje poddano również działaniu wymuszeń mechanicznych i oceniono ich wpływ na zmianę wartości badanych parametrów. Przeprowadzone badania wykazały, że dla mineralnej kompozycji smarowej nastąpiło obniżenie stabilności mechanicznej i termicznej. Natomiast syntetyczne smary poprawiły swoje parametry w zakresie stabilności termicznej i mechanicznej.

EN

The paper presents the results of investigation of the mechanical force on the mechanical and thermal stability greases. Research grease composition received was dispersed on the synthetic and mineral oils with inorganic filler. The esters and inorganic additives were created on the tribological properties. The physicochemical properties that were examination through penetration, drop point and quantity of separation oil from greases were evaluated. The influences of the mechanical force on the change of selected parameters were also investigated. It was stated that mineral grease reduces mechanical and thermal stability. The synthetic greases increased thermal and mechanical stability.

13

Optymalizacja zawartości dodatków smarnych w modelowych kompozycjach smarowych

Matuszewska A., Grądkowski M., Makowska M.

Tribologia

|

2009

|

nr 3

171-184

PL

Zbadano wpływ wybranych, komercyjnych dodatków smarnych na zdolność środka smarowego na bazie mineralnego oleju podstawowego SAE 30/95 do przeciwdziałania zacieraniu. Badania prowadzono za pomocą aparatu czterokulowego T-02, umożliwiającego liniowy przyrost obciążenia węzła tarcia. Porównania właściwości smarnych badanych dodatków dokonano na podstawie wielkości obciążenia zacierającego (Pt), granicznego nacisku zatarcia (poz) oraz analizy zmian momentu i współczynnika tarcia w funkcji obciążenia. Wartości poszczególnych badanych parametrów zależą od rodzaju i zawartości dodatków smarnych w kompozycji smarowej. W wielu przypadkach stwierdzono brak monotonicznej zależności badanej cechy od zwartości dodatku w kompozycji, przy czym maksima dla różnych badanych dodatków oraz poszczególnych badanych cech występują przy różnych stężeniach dodatków w kompozycji smarowej. Brak monotoniczności oraz różna zależność badanych cech dla różnych dodatków od ich stężenia w oleju uniemożliwia aprioryczną optymalizację składu oleju smarowego. Stwierdzono także, że kompozycje smarowe o porównywalnej wartości Pt mogą wykazywać znaczne różnice wartości poz i odwrotnie. Wskazuje to, że maksymalna wartość obciążenia zacierającego nie powinna być jedynym kryterium optymalizacji zawartości dodatku smarnego w kompozycji. Fakty te powinny być brane pod uwagę podczas komponowania środków smarowych dla określonych rodzajów węzłów i warunków tarcia.

EN

The paper discusses the research on the influence of selected commercial lubricating additives on the ability of the lubricant based on SAE 30/95 to prevent scuffing. The research was done using the T-02 four-ball apparatus, which allows a proportional increase of the load of the friction pair. The comparison of the investigated additives was based on the value of scuffing load (Pt), limiting pressure of seizure (poz) and on changes of the moment and coefficient of friction as a function of the load. The values of the examined parameters depend on the type and quantity of additives in the lubricating composition. In many cases, no monotonic dependence of the parameters on the content of additive was observed, and maxima for different additives and investigated features are present at different concentrations of the additives in the lubricating composition. No monotonicity and varying dependence of the investigated features for different additives and their concentration prevents aprioric optimisation of the lubricating oil composition. It has also been concluded that lubricating compositions of comparative values of Pt can show significant differences in poz values and vice versa. This shows that the maximal value of scuffing load should not be the only criterion for optimising the content of the additive in lubricant. These facts should be considered during composing the lubricants for specified friction pairs and friction conditions.

14

Kształtowanie właściwości użytkowych nowej generacji płynów obróbkowych wytworzonych na bazie estrów metylowych wyższych kwasów tłuszczowych

Karaś J., Urbański A.

Problemy Eksploatacji

|

2008

|

nr 2

63-71

PL

W pracy oceniono przydatność klasycznych dodatków uszlachetniających oraz modyfikacji chemicznej za pomocą siarkowania FAME do kształtowania właściwości użytkowych cieczy obróbkowych na bazie produktów roślinnych. Przedstawiono wyniki badań wpływu dodatków depresujących na właściwości niskotemperaturowe estru metylowego wyższych kwasów tłuszczowych oleju rzepakowego, a także zbadano właściwości smarne kompozycji FAME z wybranymi dodatkami AW/EP. Porównano właściwości tribologiczne siarkowanych estrów metylowych wyższych kwasów tłuszczowych oleju rzepakowego z kompozycjami FAME zawierającymi komercyjne dodatki smarne. Uzyskane wyniki wskazują, iż siarkowane FAME charakteryzują się lepszymi właściwościami przeciwzatarciowymi niż kompozycje FAME z dodatkami AW/EP, a wprowadzenie klasycznych wiskozatorów umożliwia uzyskanie optymalnych właściwości reologicznych w niskich temperaturach.

EN

The possibility of using vegetable-originated cutting fluid chemical modification by means of commercial additives or sulfurization processes is evaluated. The influence of depressants on the low-temperature characteristics of rapeseed oil FAME and the lubricity of FAME containing selected AW/EP additives are investigated. The tribological characteristics of sulfurized FAME and FAME containing commercial lubricating additives were compared. Obtained results have shown that sulfurized FAME has better antiseizure properties than FAME containing AW/EP additives. Application of the classic viscosity additives enables optimum rheological properties at low temperatures to be obtained.

15

Przemiany tribochemiczne wybranych nienasyconych eterów stosowanych jako dodatki smarne do olejów napędowych

Molenda J., Makowska M., Leśniewska A.

Tribologia

|

2007

|

nr 5

97-107

PL

W artykule przedstawiono rezultaty badań smarności kompozycji oleju napędowego z wybranymi eterami nienasyconymi (eter allilowo-n--butylowy, eter allilowo-2,3-epoksypropylowy oraz eter allilowo-2,3--dihydroksy-propylowy), przeprowadzonych za pomocą HFRR. Zbadano także strukturę chemiczną deponowanych warstw granicznych. Do tego celu wykorzystano mikroskopię sił atomowych (AFM), skaningową mikroskopię elektronową sprzężoną z rentgenowską spektrometrią dyspersji energii (SEM/EDS) oraz rentgenowską spektrometrię fotoelektronową (XPS). Stwierdzono, że właściwości przeciwzużyciowe zbadanych dodatków wynikają z tworzenia się warstw granicznych, złożonych głównie z produktów organicznych o strukturze karboksylanów.

EN

It has been investigated lubricity of the compositions of diesel fuel and some unsaturated ethers (allyl-butyl ether, allyl-2,3-epoxypropyl ether, 3-allyloxy-1,2-propanodiol) by means of High-Frequency Reciprocating Rig (HFRR) method. Moreover, chemical structure of the boundary layers formed on the friction surface was analyzed by Atomic Force Microscope (AFM), Scanning Electron Microscopy with Energy Dispersion Spectroscopy (SEM/EDS) and X-Ray Photoelectron Spectroscopy (XPS). Antiwear properties of the investigated additives result from formation of the boundary layers mainly consist of organie products such us carboxylates.

16

Komponowanie środków smarowych do smarowania węzłów tarcia z powłoką niskotarciową

Matuszewska A., Grądkowski M., Szczerek M.

Tribologia

|

2007

|

nr 2

445-457

PL

W pracy podjęto próbę określenia reguł komponowania ekologicznych olejów smarowych z przeznaczeniem do smarowania węzłów tarcia, w których elementy trące są pokryte niskotarciowymi twardymi powłokami typu WC/C. Ekologiczność oleju uzyskuje się poprzez użycie do ich komponowania syntetycznych baz olejowych oraz minimalnych ilości klasycznych dodatków smarnych. Stwierdzono, że w oparciu o poli(alfa)olefinową bazę można skomponować olej zawierający jedynie około 0,5% dodatków EP, który zwiększa odporność węzła pokrytego powłokami WC/C na zużycie, zacieranie i, co najważniejsze, powierzchniową trwałość zmęczeniową (pitting). Efektywność przeciwzużyciową takich kompozycji można poprawić o dodatkowe kilka procent poprzez wprowadzenie do nich produktów naturalnych (pochodnych olejów roślinnych), posiadających w strukturze aktywne grupy funkcyjne: karboksylową, estrową, hydroksylową itp.

EN

The authors attempt to determine the composition rules of ecological lubricants designed for friction couples covered by WC/C low-friction coating. The ecological lubricants can be obtained by the use of synthetic base oils and low quantity of classic lubricating additives to their composition. It has been stated that with the use of poly(alfa)olefine base oil can be composed oil containing c.a. 0,5% of EP additives. This oil improves wear-, seizure- and (what is very important) pitting (fatigue life)-resistance. The antiwear action of such lubricating oils can be improved by few percents when we add to them natural products (derivatives of vegetable oils), which include carboxyl, ester, hydroxyl functional group in the compound structure.

17

Efektywność działania dodatków EP i AW w roślinnych bazach olejowych

Rogoś E.

Tribologia

|

2007

|

nr 1

137-148

PL

Przedstawiono wyniki badań modyfikowania właściwości przeciwzatarciowych i przeciwzużyciowych roślinnych baz olejowych o różnej klasie lepkości, wytworzonych jako mieszaniny różnych produktów roślinnych. Jako dodatki przeciwzatarciowe stosowano siarkowane oleje roślinne i komercyjny dodatek zawierający siarkę. Dodatki przeciwzużyciowe były komercyjnymi dodatkami opartymi na dialkiloditiofosforanie cynku. Testy tribologiczne prowadzono za pomocą klasycznego i zmodyfikowanego aparatu czterokulowego dla skojarzenia stal-stal. Stwierdzono, że każdy z badanych dodatków miał korzystny wpływ na właściwości przeciwzużyciowe i przeciwzatarciowe olejów roślinnych. Wykazano, że najkorzystniejsze działanie przeciwzatarciowe miały oleje siarkowane: słonecznikowy i sojowy. Zapewniały one także porównywalną do dodatków przeciwzużyciowych ochronę węzła tarcia przed zużyciem. Stwierdzono, że kompozycje zawierające siarkowane oleje roślinne charakteryzowały się wyższą trwałością filmu smarnego od komercyjnego dodatku zawierającego siarkę i zapewniały porównywalną z nim ochronę węzła tarcia przed zużyciem w warunkach zacierania.

EN

This paper presents results of research on modification of antiwear and antiseizure properties of vegetable oil bases. There were tested mixtures of various vegetable oils of various viscosity grade. There were used as additives sulphuric vegetable oils and commercial additives containing sulphur. As antiwear additives commercial additives based on zinc diaktylodithiophosphate were used. Tribological tests were conducted with standard and modified four-ball machine for steel-steel tribosystem. It has been stated that each of tested additives proved a positive effect on antiwear and antiseizure properties of vegetable oils. There were showed that sulphuric oils: soya and sunflower assured protection of tribosystem against wearing which can be compared to antiwear additives effect. They also have the highest antiseizure effectiveness. It has been proved that compounds which contained sulphuric vegetable oils had better load carrying capacity of lubricating film than compound with commercial additive containing sulphur. That also assured protection of tribosystem against wearing in conditions of high loads which can be compared commercial additive effect.

18

Ocena aktywności tribologicznej dodatków smarnych w olejach roślinnych

Rogoś E., Urbański A.

Tribologia

|

2004

|

nr 5

221-228

PL

W artykule omówiono efektywność działania dodatków smarnych wprowadzonych do mieszaniny olejów roślinnych. Badano skutki działania dodatków przeciwzatarciowych o różnej budowie chemicznej oraz dodatków przeciwzużyciowych opartych na dialkiloditiofosforanie cynku. Stwierdzono, że najkorzystniejsze działanie przeciwzatarciowe wykazują dodatki oparte na organicznych związkach siarki. Dodatek wytworzony w wyniku chemicznej modyfikacji siarką oleju słonecznikowego charakteryzuje się również korzystnym działaniem przeciwzużyciowym. Dodatki przeciwzużyciowe wykazują różną skuteczność działania, zależną, od warunków panujących w strefie tarcia.

EN

This paper presents the effectiveness of the operation of antiwear and antiseizure additives put into the mixture of vegetable oils. The operation results of antiwear additives with different chemical structure and antiwear additives based on zinc dialkyl dithiophosphate were investigated. It has been stated that the most effective antiwear effect have additives based on organic sulfur compounds. An additive generated in the effect of chemical modification of the sunflower oil by the sulfur is characterized by favorable antiwear operation. Antiwear additives prove different effectiveness depending on the circumstances in the wear zone.

19

The influence of some additives on the lubricating properties of semisynthetic easter oils

Fiszer S., Szałajko U., Klomfas J., Lipa B.

Tribologia

|

2000

|

nr 6

1031-1045

EN

The article referes research of lubricating properties of semisynthetic oils, made as composition of mineral oils and esters, for synthesis whose used as acid substrates the products of paraffin oxidation to high degree conversion. It was measured the last monseiure load (Pn), welding point (Pz), load wear index (Ih), limiting wear load (Goz) of basic oil and possibilities of improvement of their properties through introduction individual lubricating and polyfunctional additives or their mixtures. It was waluated the efficiency of action of additives in dependence of their chemical characteristic and concentration also of chemical nature of ester component of semisynthetic oil.

PL

Artykuł dotyczy badań właściwości smarnościowych półsyntetycznych olejów estrowych, stanowiących mieszaninę oleju mineralnego i syntetycznych estrów, otrzymanych przy wykorzystaniu jako substratu kwasowego produktów utleniania parafiny do wysokiego stopnia przemiany. Przeprowadzono badania na aparacie czterokulowym właściwości smarnościowych olejów bazowych oraz możliwości ich poprawy przez wprowadzenie różnych dodatków i ich mieszanin. Stwierdzono, że efektywność działania dodatków zależy od ich struktury chemicznej i stężenia jak też od charakteru chemicznego składnika estrowego.

20

Tribological performance of some polyethoxy glycol esters of dithophosphate and dithiocarbonate acid derivatives

Wesołowski W., Margielewski L., Celichowski G.., Płaza S.

Tribologia

|

1999

|

nr 3

333-354

EN

Tribological properties of water solution of some polyehoxy glycol esters of dithiophosphorate and dithiocarbonate acid derivatives has been tested with using four-ball and pin-on-disk machines. The wear, weld loads and friction coefficient werw estimated.Worn surfaces of balls were analysed with using SEM/EDS technique>thermal stability of additives was investigated with DTA analysis.

PL

Właściwości tribologiczne roztworów wodnych pochodnych kwasu ditiofosforowego i ditiowęglowego badano za pomocą aparatów :czterokulkowego i tzpień-tarcza.Oznaczono zuzycie, obciążenie zespawania i współczynniki tarcia.Powierzchnie zużycia na kulakach analizowano za pomocą SEM/EDX.Termostabilność zsyntetyzowanych dodatków badano za pomocą DTA.