PL
 |
EN
Preferencje help
Polish version English version Język
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 24

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  litosfera
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
1
Content available Geodynamics of the Eurasian and Africa–Arabian collision zone as exemplified by the Black Sea–Caspian Sea region
Adamia Shota, Sadradze Nino, Chabukiani Alexander, Lebanidze Zurab, Aphkhazava Maia, Sadradze Guga
Geotourism / Geoturystyka
|
2023
|
nr 1-2 (72-73)
9--10
EN
The lithosphere structure and geological evolution of the Caucasus and adjacent areas is determined by its position in the continental collision zone between the Eurasian and African-Arabian lithosphere plates, where convergence is still on-going at average rate of movement 10–30 mm/per year. The region located in the central part of the collision zone represents the lithosphere fragments collage of the Tethys Ocean and its continental margins. Within this area the system of island arcs, intra- and back arc bsins existed during Neoproterozoic–Early Cenozoic. Supra-subduction, midocean ridges and within plate magmatic activity took place during Paleozoic–Early Cenozoic. In Late Cenozoic closure of the oceanic and backarc basins took place followed by the continent-continent collision, topography inversion and formation of modern structures in the region (Adamia et al., 1981, 2017; Dercourt et al., 1986). During the pre-collision stage there were not two, but three Tethys branches. The third of them is Van-Khoi oceanic branch. Number of palaeo-subduction zones (two or three?) is still debatable within the academic community. One research group (e.g. Sosson et al., 2010; Barrier et al., 2018) admits existence of two subduction zones: Peri-Arabian and Ankara-Erzincan-Sevan-Zangezur zones, whilst another group including the abstract authors refer to the presence of three subduction zones and aside from abovementioned zones consider the presence of the Khoy Ocean and third subduction zone related to one of the Neotethys branches (Adamia et al., 1981, 2017; Dercour et al., 1986; Stampfli, 2001). According to Adamia et al. (1981, 2017), Dercourt et al. (1986), Daralogöz-South Armenian block and Nakhchevan (SAB) in the Late Paleozoic–Mesozoic–Early Cenozoic represent the part of the Iranian but not the Anatolian Microcontinent.
2
Content available Bulldoze and rebuild: Modifying cratonic lithosphere via removal and replacement induced by continental subduction
Meng Lingtong, Chu Yang, Lin Wei, Mitchell Ross N., Zhao Liang
Geotourism / Geoturystyka
|
2023
|
nr 1-2 (72-73)
47--48
EN
Establishing the mechanisms for craton modification is critical for understanding cratonic stability and architecture. Both plate tectonics and mantle plumes can cause weakening, mechanical decoupling, and even lithospheric removal. But craton modification  – craton destruction accompanied or followed by craton rejuvenation  – has received less attention. It is well-known that oceanic subduction dominantly destroys cratonic lithosphere with replacement to a lesser degree, and mantle plumes have been related to both destruction and rejuvenation. The role of continental subduction in craton modification, however, remains a comparatively open question. The North China Craton, as a previously stable continent with a lithosphere of more than 200 km since the Paleoproterozoic, was reworked and substantially destroyed since the Mesozoic, with intensive destruction occurring in the Early Cretaceous. Earlier in the Mesozoic, North China Craton experienced a continent-continent collision (as the upper plate) with the South China Block, forming the Sulu orogenic belt, providing an opportunity to understand the potential for craton modification due to deep continental subduction In the North China craton, we report the presence of material (i.e., Yunshan unit) sourced from the underlying subducted plate. It is composed of foliated monzonitic granite and metamorphic sedimentary rocks that locally experienced crustal anatexis. Through detailed zircon U-Pb dating, it formed at latest Triassic (ca. 212 Ma). Importantly, the 800–700 Ma inherited zircons from the Yunshan foliated granite resemble those from the South China Block rather than the North China Craton. According to structural and magnetic data, the fabrics of the Yunshan foliated granite, characterized by gentle magnetic/mesoscopic foliations and conspicuous NW-SE-trending magnetic/mesoscopic lineations with a top-to-the-NW shearing. Its geometry, kinematics, and timing all compare favorably with the latest Triassic extensional structure accounting for the exhumation of the Sulu orogenic belt. We thus interpret the Yunshan unit to have been sourced from the subducted South China Block, then exhumed and emplaced into the overriding North China Craton (Fig. 1A). Combining our new results with previous geological and geophysical data, we argue that from 250–220 Ma a 200-km-long tract of North China Craton lithosphere was bulldozed by the subducted South China Block, resulting in a lithospheric suture far from the suture zone at the surface. This lithospheric removal occurred at mid-lower crustal levels (16–20 km depth)  – much shallower than previously thought possible. The bulldozed North China Craton lithosphere was simultaneously replaced by the reworked underlying South China Block plate. Such a “bulldoze and rebuild” lithospheric modification process minimized asthenosphere-lithosphere interaction, thus preventing the North China Craton from further modification (Fig. 1B–1D). Because there was essentially no net loss of lithosphere during deep continental subduction, the North China Craton largely maintained its stability for the time and did not suffer intensive destruction until later Early Cretaceous palaeo-Pacific oceanic subduction. This “bulldoze and rebuild” model can thus account for how a craton can maintain its stability during a collision with another continental plate.
3
Content available Environmental history of the twentieth century. An introductory didactic course
Simeonov Vasil
Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology
|
2019
|
R. 24, NR 1-2
7--21
EN
The present manuscript presents the view point of the author for providing a course on environmental history for chemistry students and secondary school pupils. Special attention is paid on the societal developments in the twentieth century when the anthropogenic impacts on the environment have become especially deep and devastating. The course of lectures is focused on the environmental changes in each environmental phase (lithosphere, atmosphere, hydrosphere, biosphere) as well as in the society as a whole. The process of environmental changes is illustrated by various examples from each natural system in consideration and the anthropogenic factor for each one of them is defined and discussed. The presented material is an example for organization of an environmental history course of lecture which could be subject of additional information and conclusions related to the social attitude to the problem of environmental pollution and environmental risk assessment.
4
Content available Od dryfu kontynentów Alfreda Wegenera do tektoniki płyt
Jurewicz E.
Przegląd Geologiczny
|
2015
|
Vol. 63, nr 11
1266--1271
EN
The modern theory of plate tectonics has been the basis of works of several generations of geologists and geophysicists. One of them was Alfred Wegener and his theory of continental drift. The imperfection of the theory (lack of any explanation for the mechanism of continents movement) was the driving force for further studies. The most important ones were the detailed recognition of the ocean floor, and the discovery of the rift and subduction zones.
5
Content available remote Passive Seismic Experiment "13 BB Star" in the Margin of the East European Craton, Northern Poland
Grad M., Polkowski M., Wilde-Piórko M., Suchcicki J., Arant T.
Acta Geophysica
|
2015
|
Vol. 63, no. 2
352--373
EN
The lithosphere-asthenosphere boundary (LAB) is investigated recently very effectively, mostly using seismic methods because of their deep penetration and relatively good resolution. The nature of LAB is still debated, particularly under “cold” Precambrian shields and platforms. Passive experiment “13 BB star” is dedicated to study deep structure of the Earth’s interior in the marginal zone of the East European craton in northern Poland. The seismic network consists of 13 broadband stations on the area of ca. 120 km in diameter. The network is located in the area of well-known sedimentary cover and crustal structure. Good records obtained till now, and expected during next 1-year long recording campaign, should yield images of detailed structure of the LAB, „410”, “?520”, and „660” km discontinuities, as well as mantle-core boundary and inner core.
6
Content available Using GNSS technologies for research features vertical movements of the crust of Europe
Tretyak K., Romaniuk V.
Geomatics and Environmental Engineering
|
2013
|
Vol. 7, no. 2
71--77
EN
In order to study the dynamics of vertical crustal movements it was processed database with 196 stations according to the results of GNSS-observations on the permanent stations. Based on the continuous series of observations we determined the changes of absolute and regional velocity of vertical crustal movements, their spatial distribution and relationship with the tectonic structure of the region. We made the maps of regional rates of vertical crustal movements in the period since 2000-2011. It was also investigated seismic activity in Europe during this period. The accumulated research results indicate the necessity for systematic studies of the impact of various geophysical factors on the stability and permanent displacement of plants and their relation to seismic activity.
PL
W celu zbadania dynamiki pionowych ruchów skorupy ziemskiej przetworzono wyniki obserwacji GNSS z 196 stacji permanentnych. Na podstawie ciągłej serii obserwacji stwierdzono zmiany absolutnej i regionalnych prędkości pionowych ruchów skorupy ziemskiej, analizowano ich rozmieszczenie przestrzenne i zależność od tektonicznej struktury regionu. Wykonano mapy rozkładu regionalnych pionowych ruchów skorupy ziemskiej w latach 2000-2011. Badano również aktywność sejsmiczną w Europie w tym okresie. Uzyskane wyniki wskazują na konieczność systematycznych badań wpływu różnych czynników geograficznych na stabilność kontynentu oraz potwierdzają związek między stałym przemieszczaniem się roślin a aktywnością sejsmiczną.
7
Content available remote Zastosowanie metody GPR do ustalenia zmian antropogenicznych w górotworze w strefie "A" ochrony uzdrowiskowej w gminie Iwonicz-Zdrój
Lipińska E.
Górnictwo i Geologia
|
2012
|
T. 7, z. 2
151-164
PL
Celem zastosowania metody GPR było wykonanie badań warstw litosfery. Uzyskano ich przestrzenny rozkład oraz model ośrodka litologicznego. Oceniono przydatność metody do poszukiwania i lokalizacji antropogenicznych zmian w górotworze. Obiektem badań były dawne wyrobiska górnicze, zwane „kopankami". Do interpretacji pomiarów GPR wykorzystano wyniki badań geologiczno-inżynierskich.
EN
The purpose of the GPR methods was to perform the test with layers of the lithosphčre. Obtained the spatial distribiuton and lithological model center. Usefulness of the method to search and location of anthropogenic changes in the subfarce. The object of the study were the old main workings to call "kopanka". For the interpretation of GPR measurements based on the results of engineering-geological studies.
8
Przestrzenne modele litosfery w strefach aktywnych krawędzi kontynentów i ich znaczenie geotektoniczne.
Wiktorowicz J., Zagożdżon P.
Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej. Konferencje
|
2007
|
Vol. 120, nr 49
305-314
PL
W artykule przedstawiono wyniki cyfrowego modelowania struktur geotektonicznych - bloków litosfery pogrążających się w płaszczu, w obrębie tzw. aktywnych krawędzi kontynentów (rejony rowów oceanicznych: Atakamskiego, Kurylsko-Kamczackiego i Kermadec-Tonga). Przeanalizowano położenie wyselekcjonowanych ognisk wstrząsów sejsmicznych, na tej podstawie wygenerowano modele przestrzenne i poddano je interpretacji. Stwierdzono, że wszystkie modele ukazują wyraźnie nieciągłą strukturę litosfery oceanicznej w rejonach analizowanych aktywnych krawędzi kontynentów, na głębokościach 30-700km.
EN
The paper presents results of three-dimensional models of geotectonic structures - the blocks of lithosphere sinking in Earth mantle in the so called active Continental margins (in the area of the ocean trenches: The Peru-Chile, The Kuril-Karnchatka and The Kermadec-Tonga). The positions of selected earthąuakes focus have been analyzed. The created 3D models have been interpreted. Ali models show the good visible discontinuous structure of ocean lithosphere in analyzed active Continental margins, at the depth of 30-700 km.
9
Content available Charakterystyka termiczna głębokiej litosfery w rejonie Karpat polskich
Wróblewska M.
Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
|
2007
|
T. 33, z. 4/1
237-245
PL
Przeprowadzone w ostatnich latach w Europie głębokie sondowania sejsmiczne umożliwiły analizę kolejnych pól potencjalnych. Od terenu Karpat pokrytego przez profile sejsmiczne CELEBRATION 2000 zapoczątkowano prace w tym zakresie. Ponowna analiza archiwalnych danych termicznych oraz włączenie nowych wyników, uzyskanych z wykorzystaniem metody obliczeniowej uwzględniającej wpływ czynnika paleoklimatycznego, stanowiły etap przygotowawczy do obliczenia pola temperatur głębokiej litosfery południowej Polski. Przedstawione mapy wynikowe temperatury oraz gęstości strumienia cieplnego w strefie przejściowej Moho charakteryzują pole cieplne skorupy i poszerzają możliwości prowadzenia dalszych prac badawczych w zakresie pól potencjalnych. Podwyższone wartości strumienia w strefie Moho obserwuje się w strefie Nowy Sącz - Krosno. Wynika to z obniżenia astenosfery w tym rejonie do około 50 km.
EN
Deep seismic sounding made in Europe enabled analysis of potential field methods to be made. The Carpathians were covered by seismic experiment CELEBRATION 2000 that initiated work with the problem within this area. Renewed analysis of borehole data, gathering new information together with applying a new estimation methodology respecting paleoclimatic effect, was the first preparatory stage for evaluation of deep lithosphere thermal regime in southern Poland. The outcome maps of temperature and heat flow density in Moho zone characterize thermal regime of the crust and allow research within the range of potential field issues to be continued. Increased values of heat flow and temperature are localized at Nowy Sącz - Krosno zone. It results from dipping - in of the asthenosphere that reaches here depth about 50 km.
10
Content available Thermal state of the lithosphere in the bending zone of Eastern Carpathians and adjacent areas
Tumanian M., Demetrescu C.
Reports on Geodesy
|
2006
|
z. 5/80
421--422
11
Content available Lithosphere dynamics, crust deformation and non-tidal gravity changes across major lithosphere boundaries on the Romanian territory
Besutiu L., Zlăgnean L., Horomnea M.
Reports on Geodesy
|
2006
|
z. 5/80
423--427
12
Content available Geological map of Bosnia and Herzegovina 1: 300.000 : content and application
Čičić S., Bašagić M.
Reports on Geodesy
|
2006
|
z. 5/80
93--110
13
Content available remote Modele reologiczne litosfery w poprzek szwu transeuropejskiego w północnej i zachodniej części Polski
Jarosiński M., Dąbrowski M.
Prace Państwowego Instytutu Geologicznego
|
2006
|
T. 188
143--166
PL
Modelowanie reologii litosfery przeprowadzono wzdłuż 5 przekrojów sejsmicznych projektu POLONAISE’97 oraz wzdłuż przekrojów TTZ i LT-7. Modele termiczne litosfery wskazują na skokowy wzrost intensywności produkcji ciepła radiogenicznego pomiędzy blokami tektonicznymi przylegającymi do kratonu wschodnioeuropejskiego (EEC), a pozostałymi fragmentami skorupy, należącymi do szeroko pojętej strefy TESZ. Na tej podstawie wyznaczono hipotetyczną granicę pomiędzy blokami o proweniencji baltickiej i gondwańskiej. Modele litologiczne poszczególnych warstw litosfery zbudowano na podstawie rozkładów prędkości podłużnej fali sejsmicznej (Vp). Parametry funkcji potęgowej pełźnięcia mikrodyslokacyjnego dla każdej warstwy obliczono poprzez uśrednienie parametrów dla jej składników litologicznych. Skonstruowano alternatywne modele reologiczne dla trzech wariantów tempa deformacji i trzech reżimów tektonicznych. W rezultacie otrzymano charakterystykę mechaniczną litosfery w postaci rozwarstwienia krucho-podatnego, ze wskazaniem poziomów możliwego mechanicznego odkłucia. Oszacowano również całkowitą wytrzymałość litosfery oraz przedstawiono rozkład wytrzymałości pomiędzy skorupą a płaszczem. Przedyskutowano niektóre aspekty spójności modelu reologicznego z koncepcjami tektonicznymi badanego obszaru.
EN
A complex crustal structure and significant lateral changes in the surface heat flow make the TESZ an interesting object for a study of the rheological differentiation of the lithosphere. Two-step, 1D thermal and mechanical modelling were performed for the POLONAISE'97, TTZ and LT-7 deep seismic sections. The results of thermal modelling indicate that the heat production in the EEC-type of the crust is significantly less than in the rest of the crust within the TESZ. The difference in a radiogenic heat production points to a hypothetical limit of the Gondvana-derived terranes and the Baltica-type of crust. Based on the seismic velocity structure, petrological models for discriminated lithospheric layers were built. Parameters of the "power law" creep function for each layer were calculated by averaging of adequate parameters for its petrological constituents. Rheological modelling for a scope of the most probable strain rates and tectonic regimes lead, to identification of a brittle/ductile stratification of the lithosphere and location of potentially mechanical decoupling levels. Also an integrated strength of the lithosphere was estimated with differentiation between the crustal and mantle strength. The consistency of rheological models was compared with the concept of tectonic evolution of research area, than some alternative solutions of rheological models were discussed.
14
Content available remote Budowa geologiczna głębokiego podłoża platformy paleozoicznej południowo-zachodniej Polski w świetle wyników eksperymentu sejsmicznego Polonaise’97
Mazur S., Jarosiński M.
Prace Państwowego Instytutu Geologicznego
|
2006
|
T. 188
203--222
PL
Profile sejsmiczne eksperymentu POLONAISE’97 dokumentują budowę wgłębną strefy szwu transeuropejskiego (TESZ), który stanowi szeroką strefę akrecji terranów na pograniczu proterozoicznej litosfery kratonu wschodnioeuropejskiego oraz młodszej, paleozoicznej litosfery zachodniej Europy. Uzyskane rezultaty sondowań sejsmicznych, w połączeniu z danymi pól potencjalnych i modelami termicznymi, pozwalają na wydzielenie 5 typów litosfery: (1) typ LEEC — litosfera kratonu wschodnioeuropejskiego, (2) typ LTTZ — bloki litosfery przylegające bezpośrednio do kratonu wschodnioeuropejskiego i sięgające po południowo-zachodnią granicę wału śródpolskiego, (3) typ LTES — skorupa szwu transeuropejskiego pomiędzy LTTZ a strefą tektoniczną Dolska, (4) typ LPP — fragment litosfery pomiędzy strefą Dolska a uskokiem środkowej Odry, (5) typ LVP występujący na południe od strefy uskokowej środkowej Odry. Dwa pierwsze typy litosfery (LEEC i LTTZ) są genetycznie związane z Baltiką. Litosfera typu LTES i LPP stanowi osobny blok podłoża, który wywodzi się z Awalonii lub ze spokrewnionego z nią terranu przyłączonego do brzegu Baltiki we wczesnym paleozoiku. Jej struktura sejsmiczna jest prawdopodobnie wypadkową szeregu hipotetycznych czynników, takich jak m.in. wczesnopaleozoiczne podklejanie dolnej skorupy przez magmy wytapiane z subdukowanej płyty oceanu Tornquista, kolizja kaledońska czy wieloetapowe przemieszczenia przesuwcze. Litosfera LPP została również przebudowana w efekcie głęboko zakorzenionej tektoniki waryscyjskiej. Litosfera typu LVP należy do orogenu waryscyjskiego i stanowi fragment Armoryki. Granice pomiędzy blokami litosfery najwyższej rangi, takimi jak Baltika, Awalonia i Armoryka, zaznaczają się subtelnie w obrazie sejsmicznym. Większe kontrasty w strukturze sejsmicznej mogą występować w obrębie jednorodnych genetycznie fragmentów litosfery, rozczłonkowanych przez główne strefy dyslokacyjne.
EN
Seismic profiles of the POLONAISE'97 experiment provide evidence for the deep basement structure of the TESZ area representing a broad and complex zone of terrane accretion which separates the old Proterozoic lithosphere of the East European Craton (EEC) from the younger Palaeozoic lithosphere of western Europe. The obtained results combined with potential field data allows the differentiation of 5 varieties of lithosphere: (1) LEEC variety -a lithosphere of the East European Craton, (2) L TTZ variety -lithospheric blocks adjacent to the EEC and extending to the south-western margin of the Mid-Polish Swell belonging to the Teisseyre-Tornquist Zone (TTZ), (3) LTES variety - a lithosphere of the Trans European Suture Zone (TESZ) between the L TTZ and the Dolsk Fault Zone, (4) LPP variety- a segment of the lithosphere be-tween the Dolsk Fault Zone and the Middle Odra Fault Zone, (5) L VP variety occurring to the south-west of the Middle Odra Fault Zone belonging to the typical Variscan platform. The two types LEEC and LTTZ are genetically linked to Baltica, while LTES and LPP represent a lithosphere of Avalonia. A lithosphere of the Palaeozoic Platform (LTES), embraced between the Variscan orogen and the EEC, represents a separate basement błock derived from Avalonia or an Avalonia-related terrane accreted to the Baltica margin during the Early Palaeozoic. The three-layer seismic structure of a crust in that area is probably produced by a number of superimposed effects like under platting by magmas melted off from a subducted plate of the Tornquist ocean. The results of the POLONAISE'97 experiment verify the role of the Dolsk Fault Zone as the northeastern boundary of the area affected by a thick-skinned Variscan tectonics. The Variscan-related modification of a seismic structure has its effect not only on a lithosphere of the Bohemian Massif, usually correlated with the Arrnorica terrane assemblage, but also on a fragment of the Palaeozoic platform of southwestern Poland located between the Dolsk Fault Zone and Middle Odra Fault Zone.
15
Content available remote Huge contrasts of the lithospheric structure revealed by new generation seismic experiments in Central Europe
Guterch A., Grad M., Keller R. G.
Przegląd Geologiczny
|
2004
|
Vol. 52, nr 8/2
753-760
EN
Beginning in 1997, Central Europe, between the Baltic and Adriatic Seas, has been covered by an unprecedented network of seismic refraction experiments (Fig.1A). These experiments — POLONAISE’97, CELEBRATION 2000, ALP 2002, and SUDETES 2003—have only been possible due to a massive international cooperative effort. International Consortium consisted of more than 30 institutions from 16 countries in Europe and North America—Austria, Belarus, Canada, Croatia, Czech Republic, Denmark, Finland, Germany, Hungary, Lithuania, Poland, Russia, Slovakia, Slovenia, Turkey, and the United States. The majority of the recording instruments was provided by the IRIS /PASCAL Instrument Center and the University of Texas at El Paso (USA), the Geological Survey of Canada, and other countries. For example, in the CELEBRATION experiment, the total number was 1230 stations and 147 shot points located along seismic lines of a total length of about 9000 km. A large number of seismic sources and stations in all experiments means that besides 2-D approach along profiles, also 3-D approach could be implemented in data interpretation. Total length of seismic profiles in all experiments is about 20,000 km.
16
Content available remote Geodiversity. The concept and scope of geodiversity
Kozłowski S.
Przegląd Geologiczny
|
2004
|
Vol. 52, nr 8/2
833-837
EN
A definition of geodiversity is presented, analogous to that of biodiversity. An outline of existing Polish geodiversity studies is given, with emphasis on geoenvironmental cartography and regional monographs. The ideas of a European geodiversity atlas and geosphere monitoring program are put forward. The author postulates also to proclaim an international convention on geodiversity protection.
17
Content available remote Jednowymiarowe modelowania reologii litosfery - wprowadzenie do metody
Jarosiński M., Poprawa P., Dąbrowski M.
Przegląd Geologiczny
|
2002
|
Vol. 50, nr 10/1
879-892
PL
Zaprezentowano metodę modelowania jednowymiarowych profili reologicznych litosfery. Wykresy reologiczne, zwane również obwiedniami wytrzymałościowymi, przedstawiają wielkość maksymalnych naprężeń dyferencjalnych w funkcji głębokości. W modelach reologicznych uwzględnia się trzy typy deformacji: sprężystą (opisaną prawem Hooka), kruchą (opisaną kryterium Coulomba-Naviera) oraz deformację podatną (najczęściej pełźnięcie mikrodyslokacyjne, opisane równaniem potęgowym). Główne warunki brzegowe stanowią, oddziaływanie stałej siły poziomej (dla modeli dynamicznych) lub występowanie stałego tempo deformacji poziomej (dla modeli kinematycznych). Podstawowymi danymi do modelu reologicznego są struktura petrologiczna oraz profil termiczny litosfery. Struktura petrologiczna jest interpretowana z profilowań sejsmicznych i eksperymentów sejsmologicznych. Wyniki badań petrofizycznych pozwalają na przypisanie, poszczególnym domenom struktury prędkościowej, przybliżonego składu petrograficznego. Profil termiczny litosfery określany jest na podstawie modelu gęstości powierzchniowego strumienia cieplnego oraz założonego rozprzestrzenienia produkcji ciepła radiogenicznego. Istotną rolę w modelu reologicznym odgrywa również sposób odkształcania litosfery, który określany jest poprzez tempo deformacji i towarzyszący jej reżim tektoniczny. Powszechnie obserwowanym efektem modelowań reologii litosfery kontynentalnej jest jej mechaniczne rozwarstwienie, będące skutkiem odmiennej reakcji podstawowych składników mineralnych poszczególnych warstw na wzrost temperatury i ciśnienia wraz z głębokością. Generalnie przyjmuje się, że reologia uwarunkowana jest przez najsłabszy spośród składników skałotwórczych, którymi są: w przypadku górnej warstwy skorupy ziemskiej - kwarc, dolnej skorupy - plagioklaz, natomiast górnego płaszcza - oliwin. Wyniki modelowania obarczone są szeregiem błędów, wynikających zarówno z uproszczonej procedury modelowania, niedokładności danych wejściowych jak również z algorytmów obliczeniowych, nie oddających pełnej złożoności procesów naturalnych. Mimo tych problemów, profile reologiczne litosfery są niezbędnym elementem rekonstrukcji geodynamiki dużej skali.
18
Content available remote Interpretacja i modelowanie ziemskiego strumienia cieplnego w obszarze eksperymentu sejsmicznego POLONAISE'97 - analiza krytyczna
Majorowicz J., Wróblewska M., Krzywiec P.
Przegląd Geologiczny
|
2002
|
Vol. 50, nr 11
848-857
PL
Analiza pola geotermicznego na obszarze eksperymentu sejsmicznego POLONAISE'97 może napotkać na szereg problemów, które poddano krytycznej analizie. Niska lub średnia dokładność profilowań temperatury w kilkuset otworach na terenie Polski wynika głównie z braku dostatecznie ustalonej równowagi termicznej w momencie pomiaru, jednak głębsze partie otworów, gdzie pomiary wykonano po długim czasie tak zwanej "stójki wiertniczej" mogą być wykorzystane do określenia wartości strumienia cieplnego. Błędy określenia strumienia sięgają co najmniej 15% co wynika z błędów określeń gradientu geotermicznego, oraz błędów pomierzonych bądź estymowanych wartości przewodnictwa cieplnego. W związku z tym w interpretacji oraz modelowaniach wzięto pod uwagę tylko wyraźne zmiany wartości, wyższe niż błąd pomiarowy. Zmiany strumienia na terenie Polski są głównie rzędu 40 - 80 mW/m2, co pozwala na interpretację regionalnych zmian strumienia cieplnego. Analiza zmian o mniejszej skali jest mało wiarygodna. Wstępna interpretacja danych geotermicznych przy wykorzystaniu danych sejsmicznych jest niejednoznaczna, co wynika głównie ze słabej znajomości rozkładu ciepła radiogenicznego w skorupie. Modelowanie produkcji ciepła radiogenicznego w oparciu o jego relacje z rozkładem prędkości sejsmicznych daje duży kontrast temperatury obliczonej na granicy Moho między platformą wschodnioeuropejską a obszarami przyległymi. Nie jest to poparte przez bardzo wysokie wartości prędkości sejsmicznych Pn w obszarze o najwyższym strumieniu cieplnym. Przyszłe nowe projekty głębokich wierceń proponowane dla Polski powinny uwzględnić wykonanie badań geotermicznych wyższej jakości.
EN
Interpretation of thermal field within the area of the POLONAISE'97 seismic experiment faces numerous problems, that are analyzed in this paper. Low to medium quality of temperature logs acquired in several hundreds of deep boreholes is mainly result of measurements completed under unstable conditions, before thermal equilibrium time; however, data from deeper parts of boreholes could be used for interpretation. Error of heat flow determination within 15%, and results from errors of measured geothermal gradient, and errors of measured or estimated thermal conductivity. Because of these errors, interpretation and modeling of geothermal data should take into account only significant variations, beyond the measurement error range. Heat flow variations within the Polish territory area in order of'40-80 mW/m , and this allows for interpretation of regional variations of heat flow changes; analysis of smaller variations would be unreliable. The preliminary results of integrated geothermal-seismic analysis are ambiguous, mainly because of poor knowledge of radiogenic heat production within the crust. Modeling of radiogenic heat production using corelation with crustal seismic velocities suggests high thermal contrast across Moho surface within the area between the East European Craton and adjacent areas. These results are not compatible with highPn velocities in the area characterized by highest heat flow. Future projects of deep research boreholes should contain proposals for high quality thermal measurements.
19
Content available remote Recent results of the gravity and magnetotelluric modellings: lithosphere structure in the Polish Carpathians
Królikowski C., Petecki Z.
Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
|
2001
|
nr 396
86-87
20
Content available remote New deep seismic studies of the lithosphere in Central Europe : POLONAISE'97 and CELEBRATION 2000 seismic experiments
Guterch A., Grad M.
Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
|
2001
|
nr 396
55-61
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.