Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Litogeneza i sedymentacja osadów kenozoiku w profilu otworu wiertniczego Suchostruga (niecka warszawska)

Kenig K.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2012

|

nr 453

81--95

PL

Otwór wiertniczy Suchostruga znajduje się około 15 km na wschód od Mszczonowa i z geologicznego punktu widzenia leży w niecce warszawskiej, stanowiącej część jednostki tektonicznej – synklinorium brzeżnego. Jest jednym z sześciu otworów badawczych na arkuszu Mszczonów Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski (SMGP) w skali 1:50 000, ale jako jedyny udokumentował pełen profil osadów kenozoiku o łącznej miąższości 284,6 m. Na podstawie wyników analiz uziarnienia, składu mineralnego frakcji ciężkiej i lekkiej oraz składu petrograficznego żwirów wykazano różnice litologiczne i facjalne w osadach powstających w odmiennych basenach sedymentacyjnych nawet tego samego wieku, rozpatrywanych na podstawie osadów graniczących ze sobą w tym jednym profilu wiertniczym. Dodatkowym potwierdzeniem tego wnioskowania są wyniki analiz palinologicznych i mikropaleontologicznych. Badane osady powstawały w środowisku morskim i lądowym. Odniesiono je do jednostek chronostratygraficznych paleocenu, eocenu, miocenu (pliocenu) oraz czwartorzędu. Profil Suchostruga można uznać za profil odniesienia – hipostratotyp o zasięgu regionalnym na obszarze środkowej Polski, a przynajmniej dla niecki warszawskiej.

EN

The Suchostruga borehole was drilled approximately 15 km east of Mszczonów. From the geologic point of view, it lies in the Warsaw Trough that is part of a tectonic unit called the Marginal Trough. The borehole is one of six reconnaissance wells drilled in the Mszczonów Sheet of the SMGP (Detailed Geological Map of Poland), scale 1:50 000. However, this is the only borehole that has documented a complete Cainozoic section, 284.6 m thick. Lithological and facies differences between deposits that accumulated in different sedimentary basins of the same age, considered based on adjacent sediments in this single section have been proved based on the grain-size analysis, composition of heavy and light minerals and petrographic composition of gravels. Additional confirmation of the inference is the results of palynological and micropaleontological investigations. The sediments were deposited in marine and terrestrial environments. Finally, they have been correlated to the chronostratigraphic units of the Paleocene, Eocene, Miocene (Pliocene) and Quaternary. That is why the Suchostruga section can be considered a reference section for central Poland – a regional-scale hypostratotype, at least for the Warsaw Trough.

2

Naturalne geologiczne bariery izolacyjne na obszarach glacjalnych na przykładzie fragmentu Wysoczyzny Nidzickiej w okolicach Grzebska

Falkowska E.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2008

|

T. 34, z. 4

663-675

PL

Badania prowadzono na glacjalnym obszarze Wysoczyzny Nidzickiej w okolicach Grzebska. Celem ich było wykazanie związku występowania naturalnych geologicznych barier izolacyjnych z morfogenezą tego obszaru. Opierając się na analizach właściwości filtracyjnych, pojemności wymiany kationowej, charakterystyce litologicznej oraz na analizie geomorfologicznej, przyporządkowano jednostkom geomorfologicznym klasy zdolności do zatrzymywania zanieczyszczeń. Do I klasy zaliczono formy, które zbudowane są z gruntów o wysokich właściwościach sorpcyjnych, niskiej wodoprzepuszczalności oraz charakteryzujące się ciągłością struktur i niskim poziomem zwierciadła wód podziemnych, a więc takie, w obrębie których występuje naturalna bariera izolacyjna. Zaliczono do nich misy wytopiskowe doliny Orzyca, obniżenia wytopiskowe na wysoczyźnie i dolinki boczne. II klasę stanowi wysoczyzna morenowa w strefie wychodni glin, III - pokrywy ablacyjne, IV - kemy, kemy dolinne, moreny czołowe i moreny martwego lodu. V klasę tworzą jednostki geomorfologiczne, w obrębie których bariera izolacyjna nie występuje. Należą do nich tarasy kemowe i równiny wodnolodowcowe. Badania wykazały przydatność analizy morfogenetycznej do waloryzacji obszaru o genezie glacjalnej pod względem występowania naturalnych barier izolacyjnych.

EN

The investigations were carried out in the eastern part of the Nidzica Upland near Grzebsk. The main aim of this research was to prove the connection between the occur of natural isolation barriers and the morphogenesis of this postglacial area. A geomorphologic model of the area was constructed. Geomorphological units were divided into five classes with regard to their abilities to retain pollution. The classification is based on the lithological characteristics of deposits, permeability coefficient, cation exchange capacity (CEC) and presence of continuous layers. Class I includes melt-out depressions, ice-dammed basins within the plateau, and side valleys which are built of peats, warps and gytia. They are characterized by very high sorption abilities, low permeability coefficient, and occurr as a continuous layer and at low groundwater level. Class II includes a morainic plateau built of glacial till; class III - an ablation cover, class IV - kames, valley kames, frontal moraines and dead-ice maraines, class V includes gemorphological units without natural isolation barriers in form of kame terrace and fluvioglacial plateau. The usefulness of morphogenesis analyses to valorize the studied part of the Nidzica Upland as a natural isolation barrier has been shown.

3

Ocena wrażliwości środowiska geologicznego na zanieczyszczenia w planowaniu przestrzennym na przykładzie obszaru okolic Orli na Podlasiu

Falkowska Ewa

Geologos

|

2007

|

Vol. 11

151--162

PL

Badania przeprowadzone na obszarze Równiny Bielskiej w okolicach Orli w celu określenia prawidłowości rozmieszczenia naturalnych barier izolacyjnych (geologicznych) wskazują na występowanie związku pomiędzy genezą form geomorfologicznych a zdolnościami do zatrzymywania zanieczyszczeń osadów budujących ich strefę przypowierzchniową. W ramach badań wykonano kartowanie geologiczne z wykorzystaniem zdjęć lotniczych oraz określono skład granulometryczny, zawartość węglanu wapnia, zawartość substancji organicznej, pH, pojemność wymiany kationowej (CEC) oraz zawartość Cu, Cr, Co, Zn, Pb dla reprezentatywnych próbek gruntów. Morfogeneza obszaru, związana z procesem deglacjacji arealnej, spowodowała powstanie różnorodności litologicznej i strukturalnej tej strefy, a w konsekwencji także odmienności właściwości izolacyjnych osadów. Wysoczyznę morenową w okolicach Orli, ze względu na niską wodoprzepuszczalność i wysokie wartości pojemności sorpcyjnej budujących ją osadów, można uznać za obszar występowania naturalnej bariery izolacyjnej. Potencjalne zagrożenie stanowić tu może jednak odpływ ewentualnych zanieczyszczeń ze spływem powierzchniowym w kierunku stref o gorszych własnościach izolacyjnych, takich jak równiny akumulacyjne, tarasy kemowe lub fluwioglacjalne równiny piaszczyste. Rolę bariery izolacyjnej spełniają także organiczne utwory obniżeń wytopiskowych - torfy i namuły. Tarasy kemowe wysoczyzny zbudowane z piasków są strefami ułatwionej migracji potencjalnych zanieczyszczeń. O wysokim poziomie zagrożenia tych stref decyduje też płytkie położenie zwierciadła wód gruntowych. Dlatego lokalizacja obiektów uciążliwych w strefach występowania kemów i równin akumulacyjnych wymaga rozważenia konieczności zastosowania sztucznych barier izolacyjnych. W rejonie Orli stwierdzono również występowanie strefowości układu form geomorfologicznych. W sąsiedztwie doliny Białki i Orlanki powstały obszary o skomplikowanej budowie geologicznej i mozaikowym układzie wychodni. Natomiast fragmenty wysoczyzn morenowych oddalone od dolin rzecznych charakteryzują się występowaniem większych i jednorodnych litologicznie form. Jest to prawidłowość, która w znacznym stopniu powinna ułatwiać proces planowania przestrzennego.

EN

Estimating the level of geological environment degradation risk appears to be a very important element of land planning. Among other things it should include an assessment of the soils susceptibility to pressure from anticipated anthropogenic factors. With the aim of such an assessment, investigations were carried out in the part of the Bielska Plain near Orla (eastern part of the Polish Lowlands). A geomorphologic model of the area was constructed as well as the evaluation of the susceptibility of cover soils to pollution. Lithological characteristics of deposits, filtration coefficient, cation exchange capacity (CEC) and heavy metal content (Pb, Cd, Cu, Cd, Cr, Zn, Co) were adopted as indicators of deposits’ pollution retention abilities. The connection between the presence of natural insulation barriers, and the geological setting and origin of postglacial areas in the Bielska Plain area was established. The geomorphology of the studied area was as the result of areal deglaciation. Typical morphological forms in the analyzed area include moranic plateau, melt-out depressions, side valleys connecting postglacial smaller melt- outs on the plateau and accumulation plains with a high-stand or ice-dammed sandy-silty or sandy cover. These forms are of different sediments which are characterized by different physical and chemical properties. Due to very high sorption abilities, low permeability potential and cohesive soils of morainic plateau and organic sediments form a natural barriers protecting groundwater from pollution.

4

Niektóre problemy interpretacji wyników analiz minerałów ciężkich w badaniach osadów czwartorzędowych

Racinowski R.

Przegląd Geologiczny

|

2000

|

Vol. 48, nr 4

354-359

PL

Na podstawie dotychczasowych wyników badań minerałów ciężkich w osadach czwartorzędowych Polski, stwierdza się, że tylko w sposób ograniczony wykorzystane mogą być do celów litiogenetycznych i litostratygraficznych. W niektórych regionach kraju analizy minerałów ciężkich zwalają ustalić źródła lokalnego materiału osadotwórczego. Większe zastosowanie analizy minerałów ciężkich maja do charakterystyki litodynamicznej środowisk prądowych. Konieczna jest standaryzacja metodyki badawczej oraz zasad interpretacji wyników analiz minerałów ciężkich. Na podstawie dotychczasowych wyników badań minerałów ciężkich w osadach czwartorzędowych Polski, stwierdza się, że tylko w sposób ograniczony wykorzystane mogą być do celów litiogenetycznych i litostratygraficznych. W niektórych regionach kraju analizy minerałów ciężkich zwalają ustalić źródła lokalnego materiału osadotwórczego. Większe zastosowanie analizy minerałów ciężkich maja do charakterystyki litodynamicznej środowisk prądowych. Konieczna jest standaryzacja metodyki badawczej oraz zasad interpretacji wyników analiz minerałów ciężkich.

EN

It is stated, on the basis of hitherto existing investigation results of heavy minerals in Quaternary sediments of Poland that they can be used for lithogenetic and lithostratigraphic purposes in a limited way only. In some regions of the country, analyses of heavy minerals allow to define sources of local sediment-forming material. Analyses of heavy minerals are more often used for lithodynamical characteristic of current-type environments. Standardisation of investigation methodology and rules for interpreting results of heavy minerals analyses is necessary.

5

Trace elements in soils of various ecosystems of the Siedlce Upland

Raczuk J., Deska J.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2000

|

Vol. 7, nr 11

1229-1236

EN

The total content and distribution orMo, Zn, Co, Pb, Ni, Cr in soils of various ecosystems of the Siedlce upland was investigated. The study was condueted on 6 profiles exhibiting different physico-chemical properties. The mean content of Mn, Zn, Pb, Cr, Co, Ni in the investigated soils are: 227; 30.8; 17.9; 12.2; 9.0; 5.9 mg/kg d.m. respectively. The highest level of enrichment in Mn, Zn, Pb and Cu in relation to their contenIs in the parent rocks displayed humus horizons of the meadow black earths. The contents and distribution of the trace elements in the soil horizons are connected with the lithogenesis and pedogenesis as well as, in case of Pb, to some extent with anthropogenesis.

PL

Badano zawartość Mn, Zn, Cu, Pb, Ni, Cr w glebach ekosystemów leśnych, łąkowych i pól uprawnych Wysoczyzny Siedleckiej. Badaniami objęto 6 profilów glebowych charakteryzujących się zróżnicowanymi właściwościami fizykochemicznymi. Średnia zawartość Mn, Zn, Pb, Cr, Cu i Ni w badanych glebach wynosiła odpowiednio: 227; 30,8; 17,9; 12,2; 9,0 oraz 5,9 mg/kg s.m. Największe wzbogacenie w Mn, Zn, Pb, i Cu w stosunku do ich zawartości w skale macierzystej wykazują poziomy próchniczne gleb ekosystemów łąkowych. Stwierdzono, że na zawartość pierwiastków śladowych w analizowanych glebach wpłynęła litogeneza, pedogeneza oraz w przypadku Pb antropogeneza. Słowa kluczowe: gleby płowe, brunatne, gruntowo-glejowe, czarne ziemie, części spławialne, pedogeneza, litogeneza, antropogeneza