Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Mrongovian and Brokian, new stratigraphical units of the Middle Pleistocene in northeastern Poland

Lisicki S., Winter H.

Kwartalnik Geologiczny

|

1999

|

Vol. 43, Nr 1

9-18

EN

Results of palynologie and lithologic analyses of 6 key sections from northeastem Poland have been reinterpreted. Two new stratigraphic units within the Middle Pleistocene were defined, the warm Mrongovian and the cold Brokian. A completely new interstadial pollen succession, named the Mrongovian one, was distinguished. Lace and lace-fluvial deposits of the Mazovian Interglacial (upper series) and Mrongovian Interstadial (lower series) are separated with a till. Stratigraphic rank of the separating till results from determination of a new stratigraphic units of the Middle Pleistocene in northeastern Polandnew palynostratigraphic unit. Petrographic character of its lithologic type and stratigraphic location suggest correlation of this till either to a younger stadial of the Wilgian Glaciation or to a new glaciation.

PL

W artykule przedstawiono reinterpretację wyników badań palinologicznych i litologiczno-stratygraficznych osadów z profili Gawrych Ruda, Goleń, Koszarki, Śniadowo, Węgorzewo III i IV. Szczególną uwagę zwrócono na osady jeziorne, bagienne i jeziorne-rzeczne. Osady te, przedzielone gliną zwałową, a miejscami piaskami i żwirami wodnolodowcowymi, zostały początkowo na podstawie badań palinologicznych zaliczone do interglacjału mazowieckiego (S. Lisicki, 1997). Jednak powtórna analiza wyników badań palinologicznych i litologiczne-petrograficznych w profilu Goleń (H. Winter, S. Lisicki, 1998) pozwoliła na wyróżnienie dwóch odrębnych sukcesji pyłkowych. W Goleniu seria górna obejmuje osady interglacjału mazowieckiego, czyli okresy pyłkowe II-IV, natomiast seria dolna prezentuje fragment nowej, interstadialnej sukcesji pyłkowej - sukcesji mrągowskiej. Do cech charakterystycznych tej sukcesji należą: duża rola świerka (Picea) w całej sukcesji ze znaczącym udziałem olchy (Alnus) na początku, wczesne pojawienie się jodły (Abies) wraz z grabem (Carpinus), niski udział procentowy ciepłolubnych drzew liściastych, głównie dębu (Quercuc), obecność pyłku Taxuc, kulminacja brzozy Betula) łącznie z roślinami zielnymi i jodłą (Abies), a następnie z sosną (Pinus) i świerkiem (Picea). Występowanie dwóch różnych sukcesji pyłkowych - mazowieckiej i mrągowskiej - stwierdzono również w profilach: Gawrych Ruda, Śniadowo, Węgorzewo III i Koszarki. Jedną z podstaw opracowania podziału stratygraficznego plejstocenu Polski północne-wschodniej było szczegółowe zbadanie 32 profilów otworów kartograficzne-badawczych z centralnej części Pojezierza Mazurskiego (S. Lisicki, 1996, 1997). Na podstawie badań litologiczne-petrograficznych, w tym głównie analizy składu petrograficznego żwirów (średnica 5-l0 mm) z próbek glin zwałowych i badań palinologicznych osadów interglacjalnych (Z. Borówko-Dłużakowa, W. Słowański,1991; M. Sobolewska,1975), wyodrębniono 14 litotypów glin morenowych. Ważnym poziomem stratygraficznym w Polsce północno-wschodniej są osady czerwonego kompleksu ilastego. Wykształcone są one w facji ilastych glin spływowych i iłów zbiornikowych z pojedynczymi małymi ziarnami żwiru. Są to utwory jeziorne-peryglacjalne i jeziorne chłodniejszego odcinka ciepłego okresu mrŕąowskiego (R). W omawianych profilach do cieplejszego odcinka tego okresu należy zaliczyć osady wykształcone w facji jeziornej, bagiennej i jeziorne-rzecznej. W profilu Goleń na Mazurach na szarej glinie spływowej spoczywają osady bagienne i jeziorne o miąższości 3,2 m. Zostały one zbadane palinologicznie, a otrzymane wyniki ponownie zinterpretowane przez H. Winter (H. Winter, S. Lisicki, 1998). W profilu Koszarki osady jeziorne i bagienne opracowane palinologicznie (Z. Borówko-Dłużakowa, W. Słowański,1991 ) są kontynuacją utworów czerwonego kompleksu ilastego. W profilu Węgorzewo IV serii tej odpowiadają prawdopodobnie piaski rzeczne z fragmentami szczątków roślinnych. Osady te nie były badane palinologicznie. Na Suwalszczyźnie w profilu Gawrych Ruda osady jeziorne w środkowej części zawierają liczny detrytus roślinny. W profilu Śniadowo, między Łomżą a Ostrołęką, do ciepłego okresu mrągowskiego (R) zaliczono osady jeziorno-rzeczne wykształcone w dwóch cyklach akumulacyjnych. Na osadach ciepłego okresu mrągowskiego zalega najczęściej glina zwałowa lub rezyduum żwirowo-głazowe, przykryte utworami interglacjału mazowieckiego. Występują one w profilach: Goleń, Węgorzewo IV i Śniadowo. Litotyp gliny charakteryzują średnie współczynniki petrograficzne wynoszące 1,46-0,73-1,29 w Goleniu (4 próbki), a 1,53-0,75-1,12 w Śniadowie (1 próbka-tylko 61 żwirów). W profilu Węgorzewo III rezyduum po tej glinie stanowi zapewne bruk żwirowo-głazowy, leżący na osadach czerwonego kompleksu ilastego. Utwory interglacjału mazowieckiego występują we wszystkich analizowanych profilach. Są to osady bagienne, jeziorne, jeziorno-rzeczne i rzeczne. W profilu Gawrych Ruda na głębokości 97,3-106,0 m występują zbadane palinologicznie jeziorne mułki interglacjału mazowieckiego. Jednak w tym profilu znajdują się one w pozycji porwaka (kry lodowcowej) w spągowej części glacjalnego kompleksu zlodowacenia warty. Powtórna analiza dokumentacji paleobotanicznej i litologiczno-petrograficznej dała podstawy do wyróżnienia nowego, ciepłego okresu mrągowskiego (R), interpretowanego dawniej w niektórych dyskutowanych profilach jako Szaferowski II okres pyłkowy interglacjału mazowieckiego. Do podstaw tych należy odrębność sukcesji mrągowskiej w stosunku do innych znanych sukcesji interglacjalnych i interstadialnych, konsekwentny związek osadów tego okresu z utworami reprezentującymi interglacjał mazowiecki, rozdzielność osadów obu okresów ciepłych w postaci gliny zwałowej lub bruku żwirowo-głazowego oraz częste występowanie w spągu osadów okresu mrągowskiego utworów czerwonego kompleksu ilastego. Nowo odkryty okres jest chłodnym interglacjałem albo ciepłym interstadiałem. W takiej sytuacji glinę zwałową o nowym litotypie, rozdzielającą osady okresu mrągowskiego od utworów interglacjału mazowieckiego należy określić jako należącą do nowego zlodowacenia albo do młodszego stadiału zlodowacenia wilgi. S. Lisicki przychyla się do pierwszej wersji interpretacji i nazywa nowy zimny okres zlodowaceniem broku (D) -od nazwy prawego dopływu Bugu na Międzyrzeczu Łomżyńskim, a nowy litotyp oznacza literą D

2

Lithostratigraphy of loesses and silty sediments in the Western Roztocze, southeastern Poland

Łanczont M., Wojtanowicz J.

Kwartalnik Geologiczny

|

1999

|

Vol. 43, Nr 1

19-26

EN

A regional stratigraphic pattern was prepared for the Pleistocene period from 530 to 10 ka BP. Development of loesses and "non-loess" silty sediments was presented against the background of palaeogeographic conditions characterized by processes of pedogenesis, erosion at denudation, weathering type and extents of the Scandinavian ice sheets. Loesses were accumulated mostly in pleniglacials of the specific glaciation periods under conditions of arid subarctic climate, while silty sediments, which were referred to as having aeolian-wash colluvial origin, formed in the earlier phase of glaciations, under conditions of a polar moist climate.

PL

Wnioski, przedstawione w artykule, oparte są na badaniach dwu reprezentatywnych profili: profilu lessowego Błażek oraz profilu pokryw pylastych w Blinowie (w dwu stanowiskach), położonych na zachodnich peryferiach Roztocza. Oba profile były szczegółowo opracowane oraz datowane metodą TL. Profil lessowy w Błażku reprezentuje, ze względu na swe położenie, fację lessu subaeralnego wierzchowinowego. Wyróżniono w nim trzy podstawowe kompleksy stratygraficzne lessów, odpowiadające zlodowaceniom: odry (solawy I) - warstwy h-l(2), warty (solawy II) - warstwy f(1)-f(5) i Wisły - warstwy atol. Przedzielone są one dwoma glebami wyższej rangi stratygraficznej: interglacjałów lubelskiego (warstwa g) i eemskiego (warstwa e). W spągu profilu, pod lessami, występuje gleba (warstwa m(t)), która można by wiązać z interglacjałem mazowieckim s. 1. (holsztyńskim s.l. ). Profil utworów pylastych w Blinowie reprezentuje kilka generacji pokryw pylastych, które leżą na serii gruzowo-solitlukcyjnej. Pokrywy pylaste można wiązać kolejno ze zlodowaceniami: Sanu 2 (elstery 2), liwca (Fuhne) i warty (solawy II). Przedzielone są one powierzchniami denudacyjnymi i zachowanymi fragmentarycznie glebami kopalnymi. Przeprowadzono porównawczą charakterystykę litologiczną lessów i utworów pylastych, opartą na parametrach granulometrycznych. Z analizy tej wynika, że pod względem cech litologicznych pokrywy pylaste różnią się w sposób dość istotny od lessów. Skonstruowano regionalny schemat stratygraficzny dla górnej części plejstocenu w przedziale czasu 530-10 ka BP, przedstawiając łącznie rozwój akumulacji lessu i utworów pylastych. Przeprowadzone badania wskazują, że oba typy utworów nie powstawały równocześnie. Pokrywy pylaste związane były głównie z fazą wczesna glacjałów i są starsze od lessów danego piętra. Powstawały one w warunkach klimatu polarnego wilgotne w którym zachodziło wietrzenie mrozowe (kriogeniczne), ale równocześnie rozwijały się procesy glebowe typu glejowego w środowisku tundrowymi oraz intensywnie działały procesy stokowe, w tym soliflukcja, a w ich wyniku i akumulacja stokowa. Utworom pylastym datowanym na ten okres można : przypisać genezę eoliczno-deluwialną. Lessy akumulowane były w pleniglacjale w klimacie subarktycznym suchym, o intensywnym wietrzeniu mrozowym i wzmożonej działalności eolicznej. Rozważano także zagadnienia źródła materiału pylastego, który brał udział w tworzeniu lessów i pokryw pylastych na Roztoczu Zachodnim, charakter i długość transportu, wreszcie związek tych osadów z rzeźbą terenu. Peryglacjalne pokrywy pylaste lokują się głównie w dolnych partiach kopalnych stoków, a w ich formowaniu brał udział materiał pylasty spłukiwany prawdopodobnie również przewiewany, i na tej drodze transportowany na krótkich odcinkach w dół stoku. Obszarów źródłowych dla pokryw lessowych bardziej obfitych w pył należałoby dopatrywać się głównie w nanosach peryglacjalnych, deponowanych w obrębie kotlin i w dolinach rzecznych skąd był wywiewany w suchych warunkach klimatycznych pleniglacjału. W odniesieniu do kierunków transportu materiału tworzącego te dwa typy osadów można zatem postawić tezę, iż były one ogólnie przeciwstawne.

3

Indicator stone counts on Elsterian and Saalian sediments from eastern Germany

Hoffmann K., Meyer K-D.

Kwartalnik Geologiczny

|

1999

|

Vol. 43, Nr 2

233-240

EN

Indicator stone counts of the coarse gravel fraction and evaluation by the mean erratic source location (TGZ) method were carried out on tills and meltwater deposits in Saxony, Saxony-Anhalt and Lower Saxony. In samples from the first Elsterian till, a high proportion of stones from Dalarna are identified, with a relatively low proportion of the Aland stones. In Saxony, the first and second Elsterian tills can be distinguished by the higher proportion of the eastern Baltic stones in the second till. The glacial and glaciofluvial sediments of the Drenthian Stadial (Saalian) are characterised by many Swedish indicator stones, but with a lower proportion from the Dalarna area. In Lower Saxony and Saxony-Anhalt, the Younger Drenthian deposits are distinguished by high flint contents, while the Warthian Stadial (Saalian) is typified by the eastern Baltic provenances with high proportions of the Aland stones and the Palaeozoic dolomites and limestones. The results of the indicator stone counts illustrate a clear shift in source area from the north-west in the Elsterian to the south-east in the Saalian as well as successively from west to east in the glacial deposits investigated in Germany.

PL

Określono spektrum zespołów eratyków przewodnich z gruboziarnistej frakcji żwirowej i średnie położenie obszaru źródłowego materiału eratycznego TGZ (niem. German Theoretisches Geschiebezentrvm) dla glin i osadów wodnolodowcowych Saksonii, Saksonii-Anhalt i Dolnej Saksonii, zgodnie z metodyką zaproponowaną przez G. Liittiga (1958). W próbkach z dolnej gliny zwałowej zlodowacenia elstery stwierdzono znaczącą zawartość materiału z Dalarny i stosunkowo mało z Wysp Alandzkich. W Saksonii obie gliny zwałowe zlodowacenia elstery można odróżnić na podstawie wyższej zawartości materiału wschodniobałtyckiego w glinie górne. Osady lodowcowe i wodnolodowcowe stadiału drenthe (zlodowacenie solawy) zawierają wiele wskaźnikowego materiału szwedzkiego, lecz mniej z obszaru Dalarny. W Dolnej Saksonii i Saksonii-Anhalt, osady młodszego stadiału drenthe charakteryzują się wysoką zawartością krzemieni, natomiast osady stadiału warty -pochodzeniem wschodniobałtyckim z dużą zawartością materiału z Wysp Alandzkich oraz dolomitów i wapieni paleozoicznych. Otrzymane wyniki wskazują na wyraźne przemieszczenie obszaru źródłowego z północnego zachodu podczas zlodowacenia elstery na południowy wschód podczas zlodowacenia solawy, jak również stopniowo z zachodu na wschód.

4

New palyno-and lithostratigraphic interpretation of the Cenozoic lake sediments in the section Goleń, Mazury Lakeland

Winter H., Lisicki S.

Kwartalnik Geologiczny

|

1998

|

Vol. 42, nr 1

87-98

EN

Three lacustrine series were examined in the section Goleń. History of vegetation and respective climatic changes were presented on the basis of a palynological study. The Upper Miocene and Lower Pliocene sequence was defined at depth 119.10-138.75m. Fragment of pollen succession at depth 35.10-36.92m has been correlated with pollen periods II,III and IV of the Mazovian Interglacial. A new warm unit of the Pleistocene in Poland is represented by pollen succession recorded at depth 50.31-53,21m. Petrographic analysis determined lithotypes of tills within the Quaternary complex. The tills were ascribed to Sanian, Wilgian, Liviecian, Odranian, Wartanian and Vistulian Glaciations. Interglacial lacustrine sediments defined by a palynological study are to be located at two stratigraphic positions alternatively. According to the first one, they can be correlated with the Mazovian Interglacial with the lower series in situ, and the upper being a glacial raft. The warm unit in the stratigraphy of the Quaternary of Poland

PL

W 1981 r. w centralnej części Pojezierza mazurskiego wykonano kartograficzno-badawczy otwór wiertniczy Goleń. Do 1997 r. odwiercono w tym rejonie łącznie 60 otworów kartograficzno-badawczych. W profilach sześciu z nich stwierdzono, na podstawie badań palinologicznych, jeziorne osady interglacjału mazowieckiego. W profilu Goleń metodą analizy pyłkowej przebadano trzy serie osadów jeziornych. Na podstawie wyników analizy pyłkowej scharakteryzowano zbiorowiska roślinne, rozwój roślinności i zmiany klimatu. Spektra pyłkowe najstarszej serii jeziornej z głębokości 119.10-138.75 m charakteryzują różnego typu zbiorowiska leśne i zbiorowiska terenów otwartych. Zbiorowiska leśne reprezentowane są przez lasy mieszane z Pinus, Picea, Sciadopitys, Abies, Tsuga, Sequoia, Betula, Quercus, Carpinus, Castanea, Tilia i Aesculus, lasy łęgowe z Ulmus, Pterocarya, Fraxinus, Liquidanbar i Salix oraz lasy bagienne z przewagą Alnus, Nyssa i przedstawicielami Taxodiaceae-Cupressaceae. Roślinność zbiorowisk otwartych o charakterze stepu jest reprezentowana głównie przez Gramineae, Cruceferae, Chenopodiaceae oraz Artemisia. Pojawia się ona cyklicznie na przemian ze zbiorowiskami leśnymi. Tego typu zmiany uwarunkowane były zmianami klimatu w kierunku klimatu umiarkowanie ciepłego o zróżnicowanej wilgotności. Wiek osadów omawianej serii określono jako najwyższy górny miocen i najniższy dolny pliocen. W serii najmłodszej z głębokości 35.31-36.92m udokumentowano fragment mazowieckiej sukcesji pyłkowej obejmujący okres pyłkowy II,III i IV. Okres pyłkowy II charakteryzuje panowanie lasów świerkowo-olchowych, stopniowo przeobrażających się w lasy jodłowo-grabowe cechujące okres pyłkowy III. W okresie IV zanika grab, a powraca świerk, który stanowi najważniejszy składnik lasów świerkowo-jodłowo-olchowych. Fragment sukcesji pyłowej z osadów z głębokości 50.31-53.21m prezentuje początkowo mieszane lasy świerkowo-olchowe z liczną domieszką sosny, brzozy i wzrastającym udziałem jodły, dębu, graba, leszczyny i cisa oraz ze sporadycznym udziałem Ptecocarya i Juglans. Stopniowo następujące zmiany w składzie lasów cechujące się ekspansją brzozy i wzrostem udziału roślin zielonych wskazują na pogorszenie warunków klimatycznych. Dalsze zmiany w zbiorowiskach leśnych scharakteryzowane są przez wycofywanie się brzozy i formowanie się lasów sosnowo-świerkowych. Fragment sukcesji pyłkowej pochodzącej z głębokości 50.31-53.21m odbiega od innych sukcesji pyłowych. Jest to prawdopodobnie fragment nowej sukcesji pyłkowej o niepewnej randze klimatycznej i palinostratygraficznej, której pozycja stratygraficzna jest określona poprzez nadległe położenie gliny zwałowej i osadów reprezentujących okres pyłkowy II,III i IV interglacjału mazowieckiego. Na Pojezierzu Mrągowskim wyróżniono gliny zwałowe 8 zlodowaceń:narwi, nidy, sanu, wilgi, liwca, odry, warty i wisły, głównie na podstawie analizy składu petrograficznego żwirów (średnica 5-10mm) z glin zwałowych oraz obliczenia procentowej zawartości różnych skał skandynawskich, skał lokalnych i współczynników petrograficznych a także badań palinologicznych osadów interglacjalnych, pobranych z 32 profilów otworów kartograficzno-badawczych. Z rdzenia wiertniczego z profilu Goleń 42 próbki poddano badaniom litologiczno-petrograficznym. Utwory plejstoceńskie tworzą tu kompleksy osadów zlodowaceń: sanu, wilgi, liwca, odry, warty i wisły. Między glinami zwałowymi zlodowacenia wilgi i liwca przewiercono osady jeziorne o grubości 3,2m. Badania palinologiczne wykazały duże podobieństwo tej sukcesji do Szaferowskiego piętra pyłkowego II interglacjału mazowieckiego. W części spągowej starszej gliny zlodowacenia odry stwierdzono mułki jeziorne z muszelkami mięczaków, o grubości prawie 2 m. Badania palinologiczne pozwoliły skorelować tę sukcesję z Szaferowskim piętrem pyłkowym III interglacjału mazowieckiego. Jeśli przyjąć, że obie serie osadów jeziornych należą do interglacjału mazowieckiego, należy górne osady traktować jako leżące w pozycji porwaka, gdyż dolne i górne utwory jeziorne przedziela m.in. glina zwałowa litotypu grubości 5,2 m. W świetle nowych dociekań palinologicznych możliwa jest również inna interpretacja stratygraficzna osadów z profilu Goleń. Młodsze osady interglacjału mazowieckiego leżą in situ, a starsze osady jeziorne należą do ciepłej jednostki o nieznanej do tej pory randze stratygraficznej. W tej wersji należałoby w profilu Goleń określić pozycje gliny zwałowej litotypu jako starszą od interglacjału mazowieckiego.

5

Attempt of lithostratigraphic correlation of tills in northeastern Poland and southern Lithuania

Lisicki S.

Kwartalnik Geologiczny

|

1998

|

Vol. 42, nr 2

161-172

EN

Six boreholes have been completed in the Polish-Lithuanian borderland. Samples of tills were collected to petrographic analysis of gravels 5-10 mm in diameter. Petrographic characteristics of tills were compared with lithotypes from central part of the Mazury lakeland and the Augustów Lowland. Stratigraphic position of tills has been defined and then, the results were recalculated with application of the Lithuanian petrographic method. Comparative study indicated that there is no stratigraphic correlation between tills in southern Lithuania and northeastern Poland.

PL

W Polsce i na Litwie stosuje się od lat podobną metodykę oceny cech diagnostycznych osadów morenowych będących podstawą korelacji litostratygraficznej plejstocenu. Dla potrzeb realizacji Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000 wykonuje się standardowe badania litologiczno-petrograficzne osadów plejstoceńskich, pobieranych z rdzeni wiertniczych. Metodyka takich badań została opracowana w Polsce przez J. Rzechowskiego (1971, 1974), a na Litwie przez A.I. Gaigalasa (1979). Najbardziej przydatnymi do określania litostratygrafii osadów morenowych, a tym samym do konstrukcji schematów stratygraficznych plejstocenu, są wyniki analizy składu petrograficznego żwirów glin zwałowych. Dla analizy składu petrograficznego żwirów (próbki zawierające min. 100 ziaren o średnicy 5-10 mm) z glin zwałowych, stosowanej w Polsce, oblicza się zawartość procentową różnych grup skał skandynawskich (północno-paleozoicznych i starszych oraz bardzo rzadko spotykanych na terenie Polski skał triasowych i jurajskich): skały krystaliczne, wapienie , dolomity, piaskowce i kwarcyty, kwarc oraz lokalnych (trzeciorzędowych i kredowych) : wapienie i margle, piaskowce oraz mułowce i iłowce. Następnie oblicza się wskaźniki petrograficzne charakteryzujące zależności między udziałem różnych grup skał skandynawskich (północnych) w żwirach glin zwałowych, Stosowana na Litwie analiza składu petrograficznego żwirów (próbki zawierające ok. 300 ziaren o średnicy 5-10 mm) z glin zwałowych obejmuje: skały krystaliczne, kwarc północny, skalenie i podrzędnie kwarcyty (w przybliżeniu odpowiadające w polskiej metodzie sumie skał krystalicznych i kwarcu północnego); jotnickie, paleozoiczne i mezozoiczne piaskowce, rzadko mułowce (w polskiej metodzie piaskowce północne); dewońskie dolomity (w polskiej metodzie dolomity północne); wapienie organogeniczne ordowiku i syluru oraz pozostałe wapienie paleozoiczne, triasowe i jurajskie (w polskiej metodzie łącznie wapienie północne); a także kredowe margle (w polskiej metodzie w przybliżeniu wszystkie skały lokalne - głównie, trudne do rozdzielenia, wapienie i margle kredowe i paleoceńskie). W opracowaniach litewskich zawartość procentową tych skał przedstawia się w formie słupkowej. Wartość 100% słupka dopełniają, podobnie jak w metodzie polskiej, krzemienie, lidyty, fosforyty i in. A.I. Gaigalas (1979) prezentuje wyniki badań petrograficznych również w postaci histogramu ukazującego różnice w zawartości żwirów różnych skał dla poszczególnych kompleksów glin zwałowych w stosunku do średniej zawartości tych żwirów obliczonych dla wszystkich glin z wielu profilów danego regionu. Histogram taki został przekazany stronie polskiej w 1995 r. Przedstawia on uśredniona charakterystykę petrograficzną glin zwałowych z rejonu Vistytis. Identyczną metodą wykonano uśrednienie dla analizowanych w niniejszym opracowaniu glin zwałowych. Materiał geologiczny pochodzi z sześciu otworów wiertniczych zlokalizowanych na pograniczu polsko-litewsko-rosyjskim w rejonie Wiżajn. Pięć otworów (Żytkiejmy Nadleśnictwo,Żytkiejmy, Bolcie, Stankuny i Poszeszupie) wykonano po stronie polskiej, w ramach realizacji arkuszy SMGP: Żytkiejmy, Wiżajny i Poszeszupie. Po stronie litewskiej wykonano otwór Norvydai, któregoprofil był badany w ramach współpracy polsko-litewskiej. W analizowanych profilach wyróżniono osady ośmiu zlodowaceń i określono ich pozycję stratygraficzną. Nawiązano do wyników badań i klasyfikacji litostratygraficznej z centralnej części Pojezierza Mazurskiego i Niziny Augustowskiej. Przyjęta korelacja litostratygraficzna glin wałowych Polski północno-wschodniej i południowej Litwy przedstawia się następująco: ˇ gliny kompleksu Dzukija odpowiadają glinie starszego stadiału zlodowacenia nidy; ˇ gliny kompleksu Dainava odpowiadają glinie młodszego stadiału zlodowacenia nidy ˇ gliny kompleksu Żemaitija , charakteryzujące się maksymalną zawartością dolomitów, odpowiadają glinie zlodowacenia wilgi i zlodowacenia liwca, być może również glinie zlodowacenia sanu; ˇ gliny kompleksu Medininkai to nie gliny zlodowacenia warty, ale gliny zlodowacenia odry; ˇ gliny kompleksu Gruda odpowiadają glinie starszego stadiału (świecia) zlodowacenia wisły; ˇ gliny kompleksu Baltija odpowiadają glinie młodszego stadiału (leszczyńsko-pomorskiego) zlodowacenia wisły. ˇ Korelację litostratygraficzną skonstruowano na bazie korelacji stratygraficznej plejstocenu Polski i Litwy według J. Satkunasa i in. (1996). W tabeli brak litewskich odpowiedników zlodowacenia narwi, sanu i warty. Brak glin zwałowych zlodowacenia narwi można tłumaczyć brakiem tego kompleksu w rejonie Vistytis (południowa Litwa). Rzadko wystepujące na Pojerzierzu Suwalskim gliny zwałowe zlodowacenia sanu cechuje zbliżona do glin kompleksu Żemaitija charakterystyka petrograficzna, choć te pierwsze wykazują nieco podwyższoną zawartość skał krystalicznych. To podobieństwo być może spowodowało włączenie glin zlodowacenia sanu do kompleksu litostratygraficznego żemaitija, który odpowiada prawdopodobnie glinom zlodowacenia wilgi i liwca. Gliny zwałowe zlodowacenia warty są cienkie (do kilku metrów grubości) i przeważnie występują wśród miąższego kompleksu piaszczysto-żwirowego rozdzielającego poziomy morenowe zlodowacenia odry i wisły. Być może słabe wykształcenie glin zlodowacenia warty w rejonie pogranicza polsko-litewskiego spowodowało pominiecie ich po stronie litewskiej w charakterystyce petrograficznej i litostratygraficznej. Geolodzy litewscy niesłusznie włączyli cały kompleks piaszczysto-żwirowy do zlodowacenia wisły (Nemunas). Przedstawiony materiał upoważnia do sformułowania następujących wnisków: 1. Wydzielone przez A.I.Gaigalasa kompleksy litostratygraficzne pleistocenu rejonu Vistytis odpowiadają niektórym poziomom litostratygraficznym wydzielonym w rejonie Wiżajn. 2. Południowolitewskie kompleksy litostratygraficzne o określonej od lat pozycji stratygraficznej wiekowo często nie odpowiadają przyporządkowanym im poziomom litostratygraficznym na terenie Polski. 3. Do przedstawionego schematu podziału stratygraficznego Polski i Litwy nie pasuje schemat litostratygraficzny opracowany przez A.I. Gaigalasa dla rejonu południowej Litwy. Kompleksy: dainava, Żemaitija, Medininkai nie odpowiadają wyróżnionym piętrom chronostratygraficznym o takiej samej nazwie. Wydaje się ponadto, że kompleks Żemaitija może korelować z glinami zlodowacenia liwca (lub) wilgi , a może nawet zlodowacenia sanu. W Polsce północno-wschodniej gliny zwałowe zlodowacenia wilgi i liwca rozdzielają zbadane palinologicznie osady interglacjału mazowieckiego. Na terenie południowej Litwy nie wyróżniono kompleksów litostratygraficznych odpowiadających zlodowaceniom narwi, sanu i warty. 4. Określenie pozycji stratygraficznej glin zwałowych południowej Litwy jest dyskusyjne. Zdaje się świadczyć o tym również pogląd A.I. Gaigalasa mowiący o różnym, regionalnym wykształceniu petrograficznym równowiekowych kompleksów glacjalnych Litwy. Pogląd ten jest sprzeczny z rysującym się dość jednolitym obrazem petrograficznym równowiekowych glin zwałowych Polski północno-wschodniej. Być może ponowna, przestrzenna korelacja kompleksów glin zwałowych Litwy doprowadzi do większego ujednolicenia ich obrazu petrograficznego, a tym samym do pełnej zgodności litostratygraficznej i stratygraficznej osadów plejstoceńskich na obszarze Litwy i Polski północno-wschodniej.