Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wieś Buczyna jako przykład krajobrazu pogórniczego

Gontaszewska-Piekarz Agnieszka

Przegląd Budowlany

|

2024

|

R. 95, nr 6

61--63

PL

W pracy przedstawiono opis wsi Buczyna, która została założona jako osiedle górnicze. Podano zarys historii jednego z większych przedsiębiorstw górniczych na terenie obecnej Ziemi Lubuskiej. Początki tej kopalni sięgają roku 1867, a zakończenie wydobycia to rok 1927. Eksploatacja odbywała się metodą podziemną w kilku szybach, a także w dwóch odkrywkach. Pokazano dość bogaty materiał zdjęciowy archiwalny oraz współczesny.

EN

The paper presents a description of the village of Buczyna, which was founded as a mining estate. An outline of the history of one of the largest mining enterprises in the area of today’s Lubuskie Region is provided. The beginnings of its activity back to 1867, and the end of mining was in 1927. Exploitation was carried out underground in several shafts, as well as in two open-pit mines. A fairly extensive photographic material, both archival and contemporary, was shown.

2

The valuation of exit option in a lignite mine using Monte Carlo simulation

Pawlak Marcin, Wiśniewski Tomasz

Journal of Sustainable Mining

|

2024

|

Vol. 23, iss. 1

40--54

EN

This study aims to demonstrate the application of simulation techniques to the valuation of real options. The nature of the paper is methodological and empirical. The purpose of the valuation of the option to close a lignite mine in Poland is to demonstrate the methodology and advantages of employing Monte Carlo simulation in the valuation of real options. Close to actual numerical data reveals a complex optimization problem in the context of strategy selection by decisionmakers. Numerous factors (extraction costs, reclamation costs, the write-off for the reclamation fund, etc.), their interpenetration and multilevel influence on the decision to close the mine early enables simulation methods to demonstrate their valuation capabilities. The valuation techniques used in the paper, particularly the simulation comparative valuation method, are described in detail and are rooted in the literature and theory of finance.

3

Czy możliwa jest budowa elektrowni szczytowo-pompowej na terenach po wydobyciu węgla brunatnego? Analiza zagrożeń, ograniczeń i korzyści

Naworyta Wojciech, Sikora Mateusz

Nowa Energia

|

2023

|

nr 3

38--43

PL

Idea elektrowni szczytowo-pompowej (ESP) jest stara, ma co najmniej kilkadziesiąt lat. Jednak obecne zupełnie nowe okoliczności związane z czasową nadprodukcją energii z OZE, sprawiają, że budowa tych kosztownych instalacji hydrotechnicznych coraz częściej staje się przedmiotem publicznej dyskusji.

4

Odkrycie złóż oraz początki górnictwa węgla brunatnego w Zielonej Górze

Gontaszewska-Piekarz A.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2018

|

R. 63, nr 4

21--45

EN

The work describes the discovery of lignite deposits by C.A. Pohlez in 1838 near Zielona Góra that initiated extraction of this mineral coal by several mines. Exploitation of lignite in Zielona Góra and its neighbourhood was taking place in the years 1841-1948. The article describes only the first years of mining and creation of the Gewerkschaft “Consolidierte Grünberger Gruben”, which embraced almost all mines in the vicinity. Extraction of lignite was conducted in the Wilkanowo and Słone villages near Zielona Góra, and also in the western part of the city. The text describes areas where particular mines belonging to the Gewrkschaft worked and presents well-known locations of the oldest mineshafts. It also presents available historical maps containing data on mining in the area of Zielona Góra and, on the basis of few preserved source materials and the 19th-century geological and mining literature, certain data concerning employment and the amount of extraction. The article introduces us also to the economic situation of the 19th-century Gewerkschaft.

5

Kopalnia węgla blanowickiego „Zygmunt” w Porębie koło Zawiercia

Wójcik A. J., Preidl W.

Hereditas Minariorum

|

2015

|

Vol. 2

27--49

PL

Historia górnictwa węgla brunatnego, zwanego blanowickim, w rejonie Zawiercia oraz Siewierza jest długa i obejmuje różnego rodzaju okresy rozwoju jak i upadków. Na tym obszarze w XIX i w pierwszej połowie XX w. działo ponad czterdzieści kopalń. Wśród nich na szczególne zainteresowanie zasługuje kopalnia „Zygmunt”, znajdująca się w Porębie koło Zawiercia. Powstała i działała w latach 1919–1935. Osiągała największe wydobycie wśród wszystkich zakładów górniczych. Próbowano ją także choć bezskutecznie reaktywować w okresie II wojny światowej. Należy zaznaczyć, że do dnia dzisiejszego zachowało się niewiele dokumentów archiwalnych, które mogły pomóc w ustaleniu dziejów samej kopalni. Materiały są bardzo rozproszone i znajdują się w archiwach wielu instytucji. Pozwalają one jednak na przeprowadzenie analizy i próbę zestawienie informacji dotyczących kopalni.

EN

The history of so called “Blanowice coal” lignite mining in the area of Zawiercie and Siewierz is long and includes periods of development as well as decline. In the 19th and during the first half of the 20th century more than forty mines operated in this region. One of them – the “Zygmunt” mine – located in Poręba near Zawiercie was particularly interesting. Established and fully operational between 1919 and 1935 it was the most productive among of the mines. There had been plans – eventually unsuccessful – to reactivate it during the Second World War. It should be noted that nowadays only a few documents stating the history of the “Zygmunt” mine still remain. The materials are dispersed and located in archives of various institutions. They are, however, sufficient to review and summarise the information on the “Zygmunt” mine’s history.

6

Węgiel blanowicki – zarys historii rozpoznania i eksploatacji do 1870 roku

Wójcik A. J., Preidl W.

Hereditas Minariorum

|

2014

|

Vol. 1

29--45

PL

Wśród różnorodnych wystąpień mezozoicznego węgla brunatnego w Polsce, który na ogół nie tworzy form złożowych, szczególną pozycję zajmuje węgiel brunatny wieku dolnojurajskiego z rejonu częstochowsko-zawierciańskiego, zwany węglem blanowickim. Zwiększona węglonośność, zaznaczająca się lokalnie w profilu osadów lądowych górnego liasu, była podstawą rozwoju górnictwa węglowego na tym obszarze w latach 1818–1959. Centrum ówczesnego górnictwa skupiało się w okolicach Poręby koło Zawiercia, jak i w kilkunastu innych miejscowościach, między innymi w: Ciągowicach, Blanowicach, Łazach, Siewierzu. Jego podstawą była eksploatacja płytko położonego pokładu węgla o miąższości do 2,0 m. Rozpoznanie geologiczne tego rejonu zostało zapoczątkowane już pod koniec XVIII w. Znaczący udział w pracach badawczych mieli udział Leopold von Buch, Georg G. Pusch, Ludwik Zeuschner (Zejszner) oraz Ferdinand Roemer.

EN

Among many various types of Mesozoic brown coal in Poland, which typically do not create complex forms, the so called Blanowice coal originating from Lower Jurassic series in Częstochowa-Zawiercie region, is unique. An increased coal bearing capacity that appears locally in the profile of land deposits of Upper Lias was the main reason for coal mining development in the area between 1818 and 1959. The centre of coal mining of the time focused around Poręba near Zawiercie as well as in several other locations, including but not limited to: Ciągowice, Blanowice, Łazy, Siewierz. The main activity was the exploitation of shallow coal deposits of the thickness of up to 2.0 m. The geological identification of the region began at the end of 18th century. Leopold von Buch, Georg G. Pusch, Ludwik Zeuschner (Zejszner) and Ferdinand Roemer contributed significantly to the research in the area.

7

Uprawa konopi włóknistych przyśpieszająca rekultywację terenów pokopalnianych po odkrywce węgla brunatnego

Mańkowski J., Kołodziej J., Kubacki A., Baraniecki P, Pniewska I, Pudełko K

Chemik

|

2014

|

Vol. 68, nr 11

983--988

PL

Jednym z podstawowych surowców energetycznych w Polsce jest węgiel brunatny. Wydobycie węgla odbywa się metodą odkrywkową. Powoduje to ogromne negatywne zmiany w środowisku naturalnym. Po wydobyciu węgla pozostaje martwe wyrobisko, które w miarę posuwania się odkrywki za złożem wydobywanego węgla, zasypywane jest materiałem z nakładu. Powierzchnia po odkrywce zostaje wyrównana, lecz powstała w ten sposób wierzchnia warstwa terenu cechuje się znikomą zawartością próchnicy. Do rekultywacji obszarów poodkrywkowych można wykorzystać konopie włókniste, których uprawa, a następnie przyorywanie, przyspiesza procesy glebotwórcze. W 2012 r. Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich wspólnie ze Spółdzielnią Kółek Rolniczych w Kazimierzu Biskupim, rozpoczął realizację projektu pt. „Rekultywacja terenów zdegradowanych w rejonie KWB Konin z zastosowaniem uprawy konopi włóknistych”. Projekt współfinansowany jest przez Unię Europejską w ramach mechanizmu Life+ oraz przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

EN

One of the main energy sources in Poland is lignite. Lignite is excavated by strip mining method. Unfortunately this method caused huge negative transformations in natural environment. When lignite seam is exhausted, a dead excavations site is left which is next filled with the material initially taken away when accessing the lignite seam – an overburden. In the result, the surface is levelled but the top layer is not normally formed soil, as it contains only trace amounts of humus. Remediation of such land can be done by cultivation of industrial hemp and ploughing the hemp plant matter down which leads to remediation of degraded land. In 2012, the Institute of Natural Fibres and Medicinal Plants, in cooperation with Farmers’ Cooperative in Kazimierz Biskupi initiated a project „Reclamation of Degraded Land in the Region of Lignite Mine in Konin by Cultivation of Industrial Hemp”. The Project is subsidized by the European Commission and the National Fund for Environmental Protection and Water Management. The objective of the Project is reclamation of land by cultivation of two crops in a crop rotation – hemp and alfalfa. At the end of vegetation period plants are ploughed down to supply organic matter and accelerate the formation of soil humus layer.

8

Technologia urabiania utworów trudno urabialnych na przykładzie kopalni węgla brunatnego South Field w Grecji

Kasztelewicz Z., Zajączkowski M., Sikora M.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2013

|

nr 85

171--180

PL

Kopalnia South Field jest największą kopalnią węgla brunatnego w Grecji o rocznym wydobyciu na poziomie 26 mln Mg. Jest przykładem połączenia dwóch układów technologicznych: ciągłego oraz cyklicznego. Urabianie cykliczne stosowane jest w przypadku zdejmowania nadkładu zbudowanego z utworów trudno urabialnych, tj. takich, których urobienie nie jest możliwe za pomocą koparek wielonaczyniowych. Roczne wydobycie tych utworów wynosi około 34,2 mln m3, co świadczy o skali trudności i problemach napotykanych podczas prowadzenia robót górniczych. Kopalnia ta jest przykładem niedostatecznego rozpoznania zalegania utworów trudno urabialnych na etapie projektowania kopalni, przez co jej umaszynowienie nie zostało prawidłowo dobrane. Obecnie wskaźniki wykorzystania efektywności całkowitej koparek wielonaczyniowych osiągają bardzo małe wielkości, co spowodowane jest koniecznością urabiania ponad połowy całkowitej ilości nadkładu za pomocą koparek jednonaczyniowych, czasami przy wsparciu robotami strzałowymi. Na przestrzeni ostatnich 30 lat szukano najkorzystniejszego sposobu eksploatacji utworów trudno urabialnych, wprowadzając coraz to nowsze koparki jednonaczyniowe. Były to koparki przedsiębierne hydrauliczne lub linowe, jednak na bazie zebranych doświadczeń stwierdzono, że do urabiania utworów trudno urabialnych w warunkach kopalni South Field najefektywniejsze będą koparki podsiębierne hydrauliczne o pojemności łyżki 22 m3. Dlatego też w,2011 r. zakupiono dwie takie koparki typu CAT6040. W artykule przedstawiono rozwój systemów cyklicznych w kopalni South Field do urabiania utworów trudno urabialnych. Omówiono pracujące w kopalni koparki jednonaczyniowe oraz wozidła technologiczne. Przedstawiono także ich podstawowe parametry pracy osiągnięte w 2012 r.

EN

The South Field Mine is the biggest opencast lignite mine in Greece with annual output at 26 million Mg. This mine is an example of the combination of two excavation systems: continuous and cyclic one. The cyclic system is used for hard rock excavation which cannot be excavated by bucket wheel excavators. The annual output of this kind of overburden is approximately 34.2 million m3. It shows the level of difficulty and problems with mining operating in this mine. The South Field Mine is an example of insufficient recognition of overburden layers during mine planning stage. It was the main reason of incorrect selection of primary machines. Nowadays, the general efficiency ratio of bucket wheel excavator has achieved very low values. This is due to the necessity of extraction more then half overburden by shovel, sometimes with support of blasting. For the last 30 years has been search for the best solution for hard rock excavation by still introducing newer shovels. There were rope and hydraulic system face shovels, but based on the current experiences it was decided that the best machines for hard rock excavation in South Field's mining condition will be hydraulic backhoe excavators. Because of these, two excavators CAT6040 were bought. The paper presents a development of cyclic operation system in South Field Mine for hard rock excavation. Shovels and haul trucks which are working in this pit are described. The primary parameters of working machines achieved in 2012 were also shown.

9

Modernizacja mechanizmu napędu układu urabiania koparek wielonaczyniowych kołowych

Alenowicz J., Wygoda M.

Napędy i Sterowanie

|

2011

|

R. 13, nr 7/8

146-151

PL

Przedstawiono stan dotychczasowy oraz przyczyny dotyczące podejmowania działań modernizacyjnych mechanizmów napędów układów urabiania koparek wielonaczyniowych kołowych eksploatowanych w krajowych kopalniach odkrywkowych węgla brunatnego. Podano szczegółowe zakresy modernizacji mechanizmów napędów układów urabiania koparek kołowych KWK 1400, SchRs 1200, KWK 1500 w KWB „Turów”. Przedstawiono zakresy modernizacji mechanizmów napędów układów urabiania koparek kołowych eksploatowanych w pozostałych krajowych kopalniach odkrywkowych węgla brunatnego. Zaprezentowano korzyści wynikające z powyższych działań oraz wykazano celowość ich kontynuacji.

EN

State of the art and reasons of undertaken activities of modernization of driving gear of digging systems of bucket wheel excavators operating in national brown coal opencast mines have been discussed in the paper. Detailed scopes of modernization of driving gear of digging systems of KWK 1400, SchRs 1200, KWK 1500 bucket wheel excavators in Turów Brown Coal Mine have been presented. Scopes of modernization of driving gear of digging systems of bucket wheel excavators exploited in other domestic brown coal opencast mines have been indicated. Benefits of above mentioned activities have been presented and advisability of their continuation has been pointed out.

10

Model przepływu wód podziemnych dla zwałowiska nadkładu z odkrywkowej kopalni węgla brunatnego

Wiencław E., Marek Z., Kaczarewski T., Koda E.

Górnictwo i Geoinżynieria

|

2008

|

R. 32, z. 2

321-328

PL

W artykule przedstawiono przykład numerycznego modelowania przepływu wód podziemnych podczas odwadniania odkrywki kopalni węgla brunatnego. Zapewnienie wystarczającej kubatury dla gruntów z nadkładu węgla jest konieczne dla dalszej eksploatacji KWB "Turów". Model FEMWATER zwałowiska nadkładu z kopalni opracowano dla numerycznego rozwiązania przepływu wód podziemnych dla projektu rozwoju zwałowiska wewnętrznego w tej kopalni. Podstawą rozwiązania numerycznego był problem przepływu opisany równaniami Richarda w ujęciu trójwymiarowym, z zastosowaniem metody elementów skończonych. Głównym celem przeprowadzonego modelowania była prognoza podtopień (zawodnienia) zwałowiska nadkładu i jego bezpośredniego otoczenia. Wyniki badań modelowych przepływu wód podziemnych zostaną wykorzystane do projektu rozbudowy systemu odwodnienia odkrywki i zwałowiska oraz rozbudowy monitoringu potencjalnych zagrożeń stateczności skarp zwałowiska w sąsiedztwie obiektów chronionych. Główne obiekty podlegające zabezpieczeniu w rejonie projektowanego zwałowiska to: filar Nysy Łużyckiej, droga międzynarodowa Trzcinie-Sieniawka oraz zaplecze techniczne i magazynowe kopalni. Wyniki modelowania będą również wykorzystane do zaprojektowania technicznych zabezpieczeń zwałowiska w rejonie tych obiektów.

EN

The paper presents the example of numerical modelling of groundwater flow during dewatering of excavation in the lignite open pit mine. Sufficient cubic capacity for overburden soils is necessary to continue operation of the lignite mine in Turów site. The FEMWATER model of the overburden bank from the lignite open pit mine consists computer solution of groundwater flow for the design of the overburden heap in this site. The basis of numerical solution was the problem of groundwater flow described by Richard's equation, using 3-D finite elements method. The main, sophisticated purpose of the modelling carried out, taking into consideration this model, was the prediction of underflooding of the overburden bank and its surroundings. Modelling test results of the groundwater flow will be applied for extension of dewatering system and the design of monitoring system of potential threat of the overburden bank stability, constructed in the close vicinity of protected objects. The main objects which need special protection during overburden bank construction and dewatering are: the bank of Nysa Łużycka River, international road and industrial infrastructure around TURÓW lignite open mine. The modelling results also will be applied in designing of adequate technical safety solutions to protect these objects.

11

Jednorodność parametrów kopaliny testowana metodą geostatystyczną - prezentacja działania oprogramowania na danych z KWB "Bełchatów"

Mastej W., Kądzioła L.

WUG : bezpieczeństwo pracy i ochrona środowiska w górnictwie

|

2007

|

nr 6

23-25

PL

Zbudowano program komputerowy ŚredniGMZ (skrót od "średni geostatystyczny model zmienności"), który umożliwia oszacowanie jednorodności parametrów kopaliny, o ile znane są geostatystyczne modele zmienności tych parametrów. Wiarygodna ocena jednorodności jest konieczna ze względu na wymogi zakładów przeróbczych. Jako miary niejednorodności użyto tzw. wariancji międzyblokowej, pokazującej zmienność parametrów między blokami (parcelami) eksploatacyjnymi o zdefiniowanym kształcie i wielkości. Podczas każdego przebiegu programu można symulować inny kształt i wielkość bloków eksploatacyjnych dla zadanego parametru złożowego. Pozwala to tak dobrać bloki, by wartość wariancji międzyblokowej nie przekroczyła z góry założonego progu.

EN

Computer program ŚredniGMZ (abbreviations of 'mean geostatistical variability model') was built to evaluate the parameters homogeneity of mineral raw-materials if geostatistical variability models are known. Reliable homogeneity evaluation is necessary because of the requirements of processing plants. The dispersion variance was used as a measure of non-homogeneity, which shows parameter variability among exploitation blocks of defined shape and size. During each run of the program, simulation of various shapes and sizes of blocks can be done for the selected parameter. This allows the selection of blocks such that the dispersion variance does not to exceed the presumed value.

12

Gospodarka wodami kopalnianymi w górnictwie węgla brunatnego na tle całego przemysłu wydobywczego

Dulewski J., Walter A.

WUG : bezpieczeństwo pracy i ochrona środowiska w górnictwie

|

2007

|

nr 6

5-10

PL

Do najistotniejszych skutków eksploatacji, jakie powoduje górnictwo węgla brunatnego zaliczyć można zajmowanie i przekształcanie terenów pod działalność górniczą oraz zmianę stosunków wodnych w rejonie funkcjonowania odkrywki, związaną z odwodnieniem złoża. Autorzy poniższego artykułu przedstawiają gospodarkę wodami kopalnianymi prowadzoną przez odkrywkowe górnictwo węgla brunatnego na tle całego polskiego sektora wydobywczego. Okres analizy obejmuje lata 1996 - 2005, a więc czas intensywnych przemian gospodarczych, które wytyczyły kierunki zmian w przemyśle wydobywczym.

EN

The occupation and transformation of lands as well as change of water conditions in the vicinity of open-pit mines can be included into the most important "results" of lignite exploitation. The authors present in the paper analysis of mine waters management in lignite open-pit mines carried out on the background of the whole Polish mining sector. The analysis period is 1996 - 2005, that is the time of intense economic changes, which lay out the directions of mining sector development.

13

Kopalnia węgla brunatnego i elektrownia jako bilateralny monopol

Jurdziak L.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2007

|

R. 49, nr 5-6

63-68

PL

W artykule przedstawiono wyniki analizy ekonomicznej funkcjonowania kopalni węgla brunatnego i elektrowni. Tandem kopalni i elektrowni potraktowano jako bilateralny monopol, co dzięki zastosowaniu algorytmu Lerchsa-Grossmanna umożliwiło znalezienie optymalnego rozwiązania dla całego układu w długim okresie. Zastosowanie metod teorii gier w tym schematu arbitrażowego Nasha oraz prezentacja poziomic cen węgla na wykresie podziału łącznego zysku dla poszczególnych optymalnych wyrobisk docelowych pozwala przeanalizować różne strategie obu stron i zbadać skłonność kopalni do oportunizmu. Polega on na rezygnacji kopalni z eksploatacji wyrobiska optymalnego dla całego układu na rzecz eksploatacji wyrobiska optymalnego tylko dla niej. Kierowanie się racjonalnością grupową zamiast indywidualnej może być osiągnięte nie tylko poprzez integrację pionową obu podmiotów, lecz również poprzez wybór ceny węgla na poziomie nie niższym niż cena optymalna lub poprzez oparcie formuły ceny bazowej węgla na wspólnie uzgodnionym podziale zysku -potraktowanie ceny węgla jako ceny transferowej. Przykładową analizę przeprowadzono dla hipotetycznej elektrowni i kopalni eksploatującej złoże węgla brunatnego, dla którego wygenerowano optymalne wyrobiska docelowe dla różnych poziomów cen bazowych węgla.W artykule przedstawiono wyniki analizy ekonomicznej funkcjonowania kopalni węgla brunatnego i elektrowni. Tandem kopalni i elektrowni potraktowano jako bilateralny monopol, co dzięki zastosowaniu algorytmu Lerchsa-Grossmanna umożliwiło znalezienie optymalnego rozwiązania dla całego układu w długim okresie. Zastosowanie metod teorii gier w tym schematu arbitrażowego Nasha oraz prezentacja poziomic cen węgla na wykresie podziału łącznego zysku dla poszczególnych optymalnych wyrobisk docelowych pozwala przeanalizować różne strategie obu stron i zbadać skłonność kopalni do oportunizmu. Polega on na rezygnacji kopalni z eksploatacji wyrobiska optymalnego dla całego układu na rzecz eksploatacji wyrobiska optymalnego tylko dla niej. Kierowanie się racjonalnością grupową zamiast indywidualnej może być osiągnięte nie tylko poprzez integrację pionową obu podmiotów, lecz również poprzez wybór ceny węgla na poziomie nie niższym niż cena optymalna lub poprzez oparcie formuły ceny bazowej węgla na wspólnie uzgodnionym podziale zysku - potraktowanie ceny węgla jako ceny transferowej. Przykładową analizę przeprowadzono dla hipotetycznej elektrowni i kopalni eksploatującej złoże węgla brunatnego, dla którego wygenerowano optymalne wyrobiska docelowe dla różnych poziomów cen bazowych węgla.

EN

The outcome of economic analysis of a lignite mine and a power plant operation is presented. Tandem of a mine and a power plant has been treated as a bilateral monopoly, what thanks to application of the Lerchs-Grossmann algorithm enable finding the optimal solution for the whole system in long run. Application of game theory methods including the Nash bargaining solution and the presentation of lignite contours on the chart of joint profit split between both partners for different optimal ultimate pits enables consideration of different price strategies of both sides and analyze mine's enhancement to opportunism. It can he described as the resignation by the mine from mining the pit, which is optimal for both sides on the pit, which is optimal only for the mine. Group rationality can be attained not only through vertical integration but also through careful choice of lignite price on the level not lower than the optimal price for the whole unit or basing the price formula on the agreed split of profit - treatment of lignite price as the transfer price. Example analysis is based on a hypothetical power plant and a mine excavating the lignite deposit for which the set of optimal ultimate pits has been generated for different levels of lignite price.

14

The stistical-balance method of predicting open-pit mine flooding processes

Polak K., Klich J.

Archives of Mining Sciences

|

2006

|

Vol. 51, no 2

181-196

EN

This paper presents one method of forecasting flooding in open-cast mines, the Statistical Balance Method. This method - using the equation of water balance discharge - was processed using data from the initial flooding period of the (post-mining) open-pit "P'ltnow", in the Poznan region of Poland. The parameters of this equation were detennined using multiple regression. The quality of the prognostic model was estimated ex ante based on statistical values. The next step involved ex post verification of the model, conducted by comparing the original forecast data to the results of the monitoring of the consequent flooding of the open-pit mine over a period of 18 months. The updated prognosis of the flooding of the "Pątnów" reservoir as well as the data concerning the subsequent and actual flooding of the reservoir is hereby presented.

PL

Napełnianie wodą odkrywkowych wyrobisk poeksploatacyjnych jest końcowym stadium działalności górniczej, mającym na celu przygotowanie obiektu do przekazania dla użytku publicznego. Prognoza przebiegu napełniania zbiornika może wspomóc proces podejmowania decyzji odnośnie koniecznych do przeprowadzenia prac inżynierskich oraz stanowić podstawę do opracowania projektów zagospodarowania terenów przyległych. Dotychczasowe prognozy napełniania wyrobisk opracowywano w oparciu o modelowanie numeryczne procesu filtracji przy pomocy dostępnych programów komputerowych. Prognozowanie napełniania wyrobiska odkrywkowego wykracza jednak poza zagadnienia hydrogeologiczne, zbiornik końcowy może bowiem być napełniany nie tylko przy wykorzystaniu zasobów wód podziemnych, ale także przy wykorzystaniu wód powierzchniowych. Ważną rolę w procesie napełniania mogą odgrywać wody opadowe oraz ich spływ powierzchniowy po zboczach wyrobiska. W niniejszej pracy zaprezentowano metodę prognozowania napełniania wyrobisk odkrywkowych opartą o prognozowanie przyczynowo-skutkowe wykorzystujące dane przedstawione w postaci szeregów czasowych, reprezentujących dane hydrogeologiczne, hydrologiczne jak i meteorologiczne. Metoda prognozowania opracowana została w oparciu o statystyczne testowanie danych pomiarowych pochodzących z początkowego okresu napełniania wyrobiska poeksploatacyjnego "Pątnów". W opracowanej metodzie wykorzystano równanie bilansu dopływów wód. Parametry równania bilansu obliczono przy wykorzystaniu regresji wielorakiej. Obliczenia prognostyczne dotyczące wielkości dopływów wody na kolejnych poziomach piętrzenia zbiornika, poprzez wykorzystanie cyfrowego modelu wyrobiska końcowego, pozwoliły na sporządzenia prognozy wzniosu zwierciadła wody w zbiorniku Wznios zwierciadła wody w zbiorniku końcowym determinuje wydajność napływu wód podziemnych, dlatego w obliczeniach koniecznym jest sporządzenie prognozy wielkości tego dopływu dla kolejnych poziomów piętrzenia wody w wyrobisku. Jakość modelu prognostycznego oceniono ex ante na podstawie wartości uzyskanych statystyk modelu. Następnie przeprowadzono weryfikację ex post modelu zjawiska, poprzez porównanie wyników pomiarowych pochodzących z kolejnego etapu napełniania z wynikami wstępnej prognozy. Wyniki weryfikacji modelu wykazały, że błąd względny oceny tempa wzniosu zwierciadła wody, w okresie 18 miesięcznego okresu trwania napełniania zbiornika, wyniósł 0.4%. W końcowej części pracy przedstawiono uaktualnioną prognozę napełniania zbiornika Pątnów aż do calkowitego wypełnienia go wodą.

15

Występowanie metanu w złożu węgla brunatnego KWB "Bełchatów" S.A.

Macuda J., Zawisza L.

Wiertnictwo, Nafta, Gaz

|

2005

|

R. 22/1

233--238

PL

Gazy występujące w formacjach węglonośnych są akumulowane zarówno w strukturze węgli, jak i w porowatych skałach towarzyszących. Mogą one występować jako gazy wolne, zawarte w szczelinach i przestrzeniach porowatych oraz jako gazy zaadsorbowane w węglu. Gazy wolne stanowią tylko od 1 do 5% objętości wszystkich gazów nagromadzonych w pokładach eksploatowanego węgla. W artykule przedstawiono wyniki badań stężenia metanu w obrębie odkrywki KWB "Bełchatów" S.A. przy równoczesnym uwzględnieniu budowy geologicznej oraz zaawansowania prac górniczych. Stwierdzono, że emisja metanu do atmosfery w istotnym stopniu uzależniona jest od odwodnienia złoża, jak i wielkości zebranego nadkładu oraz postępu prac eksploatacyjnych. Odwodnienie górotworu jest niezbędnym warunkiem migracji metanu systemami szczelin, porów z rozwiniętymi kontaktami hydraulicznymi oraz strefami uskokowymi. Drugim, niezwykle istotnym czynnikiem podwyższonej emisji metanu jest również odprężenie serii złożowej w wyniku zdejmowania nadkładu. Potwierdzeniem tego są pokazane na wykonanych mapach zmiany koncentracji metanu w obrębie odkrywki.

EN

Gases in coal-bearing strata are accumulated both in the coal structure and in the pores of the accompanying rocks. They may take the form of free gases present in the fractures and porous spaces, or may be adsorbed in coal. Free gases make up ca. 1 to 5% of volume of all gases accumulated in the exploited coal seams. The authors present results of many years' analyses of methane concentration within the opencast KWB "Bełchatów" S.A. accounting for the geological conditions and advancement of mining works. Methane emission to the atmosphere greatly depends on dewatering of the field and the magnitude of the mined overburden and advancement. Dewatering of the rock mass preconditions methane migration through a system of fractures, pores with developed hydraulic contacts and fault zones. Another important factor responsible for increased methane emission is relaxation of the deposit strata while removing the overburden. This has been shown on the maps of changes methane concentration in the opencast area.

16

Sterowanie I automatyzacja procesów technologicznych w kopalniach węgla brunatnego

Rosseger A., Borczyk Z.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2005

|

Vol. 47, nr 6

81-88

PL

W artykule przedstawiono aktualne stosowane systemy nadzoru dyspozytorskiego oraz systemy sterowania i nadzoru maszyn i przenośników taśmowych. Zwrócono uwagę na praktyczne efekty eksploatacyjne wynikające z zastosowania nowoczesnego sterowania oraz systemów zdalnej diagnostyki. Uwypuklono wpływ sposobów i zakresu udostępnianych obsłudze technologicznej i serwisowej informacji na poprawną i bezpieczną eksploatacje kopalń. Dyspozytorzy odkrywek posiadają obecnie wszystkie niezbędne informacje z maszyn i przenośników dostępne w czasie rzeczywistym. Możliwość zdalnego wpływania na ich pracę i wydajność znacznie przyspiesza uruchamianie i zatrzymywanie ciągów technologicznych. Na maszynach podstawowych przeprowadza się kompleksowe modernizacje strony elektrycznej z zastawaniem sterowników PLC. Do sterowania napędów głównych stosuje się falowniki oraz prostowniki regulowane. Niezależne od nowoczesnego sterowania maszyny i przenośniki są wyposażone w systemy zdalnej diagnostyki dające służbom eksploatacyjnym pełną informację o stanach pracy, pomiarach i awariach bez konieczności wyjazdu na obiekt. Na przenośnikach stosuje się nowoczesne stacje ze sterownikami PLC, co w połączeniu ze zdalnym nadzorem i diagnostyką pozwala na wprowadzanie ciągów bezosobowych. Efektem prowadzonych wieloletnich prac modernizacyjnych i inwestycyjnych jest znaczące skrócenie czasu awaryjnych postojów, zmniejszenie kosztów eksploatacyjnych oraz redukcja bezpośredniej obsługi górniczej i technicznej na maszynach i przenośnikach.

EN

Dispatcher control systems, excavators and belt conveyors steering and supervision, applied currently, have been presented in this article. Practical exploitation effects, resulting from machines and belt conveyors modern steering and remote diagnostic application, have been described. The influence of methods and ranges of information, made available to technical personnel and service for correct and safe mining exploitation, have been emphasized. The string mine dispatcher presently possessed all indispensable information from machines and conveyors accessible in actual time. The possibility of remote influence on their work and efficiency accelerate starting and stoppage of technological lines. Complex modernization of electric side PLC programmers' application is realized in basics machines. Apart from modern steering, machines and conveyors are provided with remote diagnostics systems, yielding exploitation services full information about operating conditions, measurements and failures without departure on object. Modern stations with PLC programmers are applied on conveyors, what in connection with remote control and diagnostic enables service-free lines introduction. Meaningful reduction of shutdowns, operating costs and direct mining and technical service on machines and transporters, result from ong-term modernization and investment activities.

17

Wpływ optymalizacji kopalń odkrywkowych na rozwiązanie modelu bilateralnego monopolu: kopalnia & elektrownia w długim okresie

Jurdziak L.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2004

|

R. 46, nr 7/8

103-110

PL

W artykule przedstawiono klasyczne i zmodyfikowane rozwiązanie bilateralnego monopolu dla układu kopalnia węgla brunatnego i elektrownia korzystając zarówno z metod graficznych jak i analitycznych. Określony w wyniku optymalizacji kopalń odkrywkowych oraz procesu parametryzacji wpływ przyszłej ceny węgla na podaż kopalni w długim okresie oraz na zmienności parametrów zagnieżdżonych wyrobisk (m.in. stosunek nadkładu do węgla) oraz na jakość zawartego w nich węgla (wartość opałową, zawartość siarki i popiołu) wykorzystano do znalezienia optymalnego rozwiązania dla bilateralnego monopolu: kopalnia & elektrownia. Wykazano, że w przeciwieństwie do rozwiązania klasycznego rozwiązanie zmodyfikowane jest zdeterminowane nie tylko w zakresie ilości produktu pośredniego (węgla), lecz również jego ceny. Zaprezentowano i omówiono hipotetyczne rozwiązanie dla wyrobiska zlokalizowanego na złożu "Szczerców".

EN

In paper the classical and modified solution of bilateral monopoly for the system opencast mine and power plant has been presented both using graphical and analytical methods. Determined through pit optimization and parameterization the influence of lignite base price on lignite supply in long run and on volatility of nested pits' parameters (e.g. overburden to coal ratio) and quality of lignite contained in them (calorific value, sulphur and ash content) has been used to find optimal solution for bilateral monopoly: mine & power plant. It was shown that in contrary to the classical solution the modified one is determined not only in area of quantity of intermediate product (lignite) hut also in its price. The hypothetical solution for the pit placed on the "Szczerców" deposit has been shown and discussed.

18

Porównanie polskich kopalń węgla brunatnego

Kasztelewicz Z.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2004

|

R. 46, nr 2

21-32

PL

Niestabilna sytuacja polityczna, wokół podstawowych surowców energetycznych, importowanych przez kraje wysoko rozwinięte, powinna powodować większe zainteresowanie rodzimymi, tanimi i łatwo pozyskiwalnymi surowcami energetycznymi, które mogą, w przyszłości, zastąpić dostawy ropy i gazu. W Polsce od kilkudziesięciu lat z powodzeniem działają elektrownie, w których paliwem energetycznym jest węgiel brunatny. Porównując cztery polskie kopalnie węgla brunatnego przeprowadzono analizę danych otrzymanych od poszczególnych kopalń i zestawiono niektóre parametry opisujące pracę każdej z nich. Zdając sobie sprawę z tego, że kopalnie węgla brunatnego są bardzo skomplikowanymi organizmami i biorąc pod uwagę różne warunki w jakich prowadzą eksploatację, nie da się porównać ich pracy w sposób bezwzględny. W związku z tym nie dokonano w artykule oceny i nie stworzono rankingu poszczególnych kopalń, pokazano jednak, jak na przestrzeni ostatnich lat, zmieniały się parametry opisujące pracę kopalni.

EN

Unstable political situation around basic strategic energy resources imported by developed nations should result in increased interest in domestic, inexpensive, and easily extractable energy resources, which in future may substitute oil and gas. In Poland, there are power plants successfully operating on lignite for past few tenths of years. Data from four Polish lignite mines were comparatively analyzed to compile some of its working parameters. However, one have to have in mind that is almost impossible to compare mines in absolute way due to different natural conditions and mine's complex nature. Therefore, paper does not present any assessment o ranking of lignite mines but presents trends of mine working parameters changes over the period of last few years.

19

Koszty regeneracji krążników w kopalni węgla brunatnego

Jurdziak L., Zasadziński E.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2004

|

R. 46, nr 1

53-61

PL

Regeneracja krążników jest powszechną praktyką w polskich kopalniach węgla brunatnego. Szacunki wskazują, że ponad połowa montowanych, co roku krążników nie jest nowa, lecz pochodzi z regeneracji. Opisano procedurę regeneracji wybranego zestawu krążnikowego oraz wymagania jakościowe stawiane przez kopalnię przy odbiorze jakościowym regenerowanych krążników. Przedstawiono szczegółową analizę kosztów robocizny i zużytych materiałów oraz kosztów ogólnych uwzględnionych w obliczeniach. Porównano koszty regeneracji z cenami nowych krążników i ich zestawów. Z uwagi na to, że trwałość krążników i koszty ich eksploatacji (zależne od oporów ruchu) są również istotne dla prawidłowego porównania łącznych kosztów użytkowania krążników nowych i regenerowanych wyznaczono specjalne progi rentowności dla czasów pracy krążników zregenerowanych. Są one wyrażone procentem czasu pracy krążników nowych i obliczono je dla różnych cen energii, oraz różnych czasów pracy przenośników w ciągu roku. Zwrócono uwagę na konieczność wprowadzenia racjonalnej gospodarki krążnikami (najlepiej komputerowo wspomaganej jak dla taśm przenośnikowych) i rozpoczęcie systematycznych badań jakości krążników, by móc obniżyć wysoki poziom, wydatków kopalń na krążniki.

EN

Refurbishment of idlers is a common procedure in Polish lignite mines. It is estimated that over half of idlers mounted, each year in mines are not new but comes from refurbishment. The recondition procedure of chosen idler set and quality requirements used by one of mines in the process of quality acceptance of refurbished idlers has been described. The detail calculation of costs of manual work and materials used in the refurbishment process has been discussed together with other overhead costs included in calculations. The comparison of refurbishment costs with prices of new idlers and their sets is presented. Due to durability of idlers and their costs of operation (dependent of their resistance to motion) are also important to comparison of overall costs of idlers usage the special break-even times have been calculated. They are measured as percentage of new idler durability and have been calculated taking into account different energy prices and different annual operational time of conveyors. The attention is focused on necessity of rational management, of idlers in mines (the best computer aided as for conveyor belts) and systematic quality tests of new and refurbished idlers in order to lower the high level of expense on idlers in mines.

20

Koncepcja mechanicznego urabiania skał o dużej spójności w warunkach kopalń odkrywkowych

Krauze K.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2003

|

R. 45, nr 7-8

50-55

PL

W artykule podano przyczynę poszukiwania przez kopalnie węgla brunatnego innej metody pozwalającej na wybieranie skał o dużej spójności, która uniemożliwia zdejmowanie nadkładu obecnie stosowanymi metodami (kopanie). Analiza metod skrawania, wyposażenia technicznego kopalń oraz uzyskanie wymaganej wydajności urabiania, granulacji urobku i mobilności maszyny pozwoliła na opracowanie zespołu urabiającego wykorzystującego technikę frezowania, zainstalowanego na ciągniku gąsienicowym, stanowiącego jego dodatkowe wyposażenie. Przeprowadzone badania wstępne w warunkach KWB Bełchatów, ciągnika, gąsienicowego z zespołem urabiającym wykazały przydatność tego rozwiązania i określiły parametry kinematyczne i konstrukcyjne organu urabiającego. Powyższe rozwiązanie może być adoptowane i stosowane w innych kopalniach odkrywkowych, co pozwoli na minimalizacją kosztów inwestycyjnych.

EN

The paper provides the reasons why brown coal mines have to search for a new mining method that would allow for mining compact rocks when the current, methods (excavation) prove inadequate. The analysis of machining techniques, the equipment available in the mines together with the need to reach the required mining efficiency and the required parameters of the mined mineral and machine mobility led to the invention of a tracked cutting unit utilising the milling processes. Preliminary tests conducted in the open-strip mine KWB Bełchatów of a tracked tractor equipped with a cutting unit showed the usefulness of this machine and allowed for finding the kinematic and constructional parameters of a cutting tool. This solution might be easily adapted and employed also in other open-casts.