Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Rozwój leja depresji w rejonie olkuskich kopalń rud cynku i ołowiu

Motyka Jacek, D'Obyrn Kajetan, Wójcik Tomasz, Cebula Bartosz

Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie

|

2022

|

nr 2

2--9

PL

Dane geologiczne rejestrowane od 1948 r. w rejonie olkuskiego wydobycia rud cynku i ołowiu pozwoliły przedstawić w artykule ewolucję leja depresji wokół kolejno powstających kopalń: „Bolesław”, „Olkusz” i „Pomorzany” oraz ujęcia głębinowego w Łazach Błędowskich. Kształt leja depresji zdefiniowany został głównie poprzez budowę geologiczną górotworu, ze szczególną rolą tektoniki i wzajemnego oddziaływania poszczególnych ośrodków drenażu. Zasięg drenażu osiągnął na początku lat 90. XX w. swoje maksimum (ok. 400 km2), przyjmując formę eliptyczną rozciągniętą w kierunku NW-SE. Ograniczenie funkcjonowania ujęcia wód w Łazach Błędowskich było pierwszym krokiem zmierzającym do zmniejszenia zasięgu leja depresji. Planowane wyłączenie pomp likwidowanej kopalni „Olkusz-Pomorzany” proces ten zakończy, w wyniku czego w rejonie Olkusza przywrócone zostaną stosunki wodne zbliżone do naturalnych.

EN

Geological data recorded since 1948 in the Olkusz area where zinc and lead ores are mined was used to develop the evolution of the depression crater around the gradually opened mines: „Bolesław", „Olkusz" and „Pomorzany", and in the vicinity of the deep-water intake in Łazy Błędowskie. The shape of this depression crater was primarily defined by the geological form of the rock mass, with particular emphasis on tectonics and and the mutual interactions among individual drainage centers. At the beginning of the 1990s, the drainage center reached its maximum (ca. 400 km2), taking on an elliptic form stretched to the NW-SE. Restricted functioning of the water intake in Łazy Błędowskie was the first step towards reducing the range of the depression crater. The planned decommissioning of the pumps in the liquidated „Olkusz-Pomorzany" mine is close to completion. This will restore near-natural water conditions in the Olkusz area.

2

Wykorzystanie systemów automatyki do obserwacji zmian środowiska wodnego i parametrów klimatycznych w rejonie KWB Bełchatów

Stobiecki Zbigniew

Przegląd Górniczy

|

2020

|

T. 76, nr 7

26--33

PL

W artykule przedstawiono praktyczne aspekty wykorzystania nowoczesnych systemów automatyki wdrożonych w Kopalni Bełchatów do kontroli zmian warunków hydrograficznych, hydrogeologicznych i czynników atmosferycznych w otoczeniu wyrobisk eksploatacyjnych. Omówiony został system nadzoru nad parametrami studni odwadniających i piezometrów, monitoring zrzutu wód do sieci hydrograficznej, a także pokazano w jaki obecnie sposób prowadzone są obserwacje w stacji meteorologicznej Chabielice. Dzięki wdrożeniu automatyki do monitoringu środowiska naturalnego pozyskiwane są obecnie ogromne ilości interesujących danych, które po odczytaniu są archiwizowane, a następnie poddawane obróbce w specjalistycznych programach, pozwalających na dokładniejszą ocenę i obserwację zjawisk zachodzących w środowisku naturalnym, a także ich zrozumienie. Wdrożenie do praktycznego użytkowania opisanych w artykule systemów poprawiło pracę kopalni Bełchatów poprzez podniesienie efektywności i sprawności użytkowanych dotychczas systemów nadzoru nad środowiskiem. Przełożyło się to z kolei na optymalizację procesu monitoringu środowiska, co w konsekwencji spowodowało zmniejszenie ilości zużytej energii elektrycznej w procesie odwadniania wyrobisk, a także zmniejszenie kosztów osobowo-sprzętowych związanych z obsługą starszego typu urządzeń.

EN

The article presents the practical aspects of using modern automation systems implemented in the Belchatow Mine to control changes in hydrographic, hydrogeological and atmospheric conditions in the vicinity of mining excavations. The system of supervision over the parameters of drainage wells and piezometers was discussed, as well as the monitoring of water discharge into the hydrographic network, and the current observations at the Chabielice meteorological station were shown. Thanks to the implementation of automation for environmental monitoring, huge amounts of interesting data are now obtained, which, after reading, are archived and then processed in specialized programs, allowing for a more accurate assessment and observation of phenomena occurring in the natural environment, as well as their understanding. The implementation for practical use of the systems described in the article improved the work of the Bełchatów mine by increasing the effectiveness and efficiency of the environmental supervision systems used so far. This, in turn, translated into the optimization of the environmental monitoring process, which in turn resulted in a reduction in the amount of electricity used in the process of drainage of excavations, as well as a reduction in personnel and equipment costs related to the operation of older types of devices.

3

Metody oceny stanu technicznego obiektów odwodnienia wgłębnego w KWB Bełchatów

Stobiecki Z., Pierzchała K.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2018

|

R. 59, nr 2

27--33 poz.

PL

Odwadnianie wyrobisk górniczych kopalni odkrywkowej węgla brunatnego Bełchatów wymaga ciągłego i precyzyjnego monitoringu zmian warunków hydrogeologicznych w otaczającym górotworze. Zmiany te powodowane są przez ciągłą eksploatację odwodnieniowych studni głębinowych. Efekty ich pracy monitorowane są za pomocą systemu otworów obserwacyjnych obejmujących swym zasięgiem rejon prowadzonych robót górniczych w wyrobisku, jak również otoczenie kopalni w promieniu nawet kilkudziesięciu kilometrów. W tym aspekcie istotnym jest, aby zarówno studnie głębinowe jak i piezometry charakteryzowały się wysoką sprawnością. Wiarygodność prowadzonych obserwacji położenia zwierciadła wody ma zasadnicze znaczenie dla bezpieczeństwa prowadzenia robót górniczych w wyrobisku oraz optymalizacji kosztów budowy i eksploatacji podstawowego systemu odwodnienia złoża węgla brunatnego. W artykule opisano różne metody oceny stanu technicznego obiektów jakie obecnie stosowane są w kopalni Bełchatów dla nowych obiektów odwodnienia wgłębnego, jak i będących już w eksploatacji. Przedstawiono również, wypracowane w sposób praktyczny, kryteria oceny jakości studni odwadniających i otworów obserwacyjnych.

EN

Drainage of the excavation pits of the Bełchatów opencast brown coal mine requires continuous and precise monitoring of changes in hydrogeological conditions in the surrounding rock mass. These changes are caused by the continuous exploitation of drainage deep wells. The effects of their work are monitored by means of a system of observation holes covering the area of mining works carried out in the excavation pits as well as the surroundings of the mine within a radius of several dozen kilometers. In this aspect, it is important that both deep wells and piezometers are characterized by high efficiency. The reliability of the observations/monitoring of the location of the water table which have been carried out, is of fundamental importance for the safety of mining works in the excavation pit and for the optimization of construction and operation costs of the basic drainage system of brown coal deposits. The article describes various methods of assessing the technical condition of the facilities which are currently used in the Bełchatów brown coal mine for new deep drainage facilities as well as for those which have already been in operation. In the article there are also presented some criteria, which were developed in a practical way, for assessing the quality of drainage wells and observation wells.

4

Hydrogeological investigations of river bed clogging at a river bank filtration site along the River Warta, Poland

Przybyłek J., Dragon K., Kaczmarek P. M. J.

Geologos

|

2017

|

Vol. 23, No. 3

201--214

EN

River bank filtration (RBF) is a system that enriches groundwater resources by induced infiltration of river water to an aquifer. Problematic during operation of RBF systems is the deterioration of infiltration effectiveness caused by river bed clogging. This situation was observed in the Krajkowo well field which supplies fresh water to the city of Poznań (Poland) during and after the long hydrological drought between the years 1989 and 1992. The present note discusses results of specific hydrogeological research which included drilling of a net of boreholes to a depth of 10 m below river bottom (for sediment sampling as well as for hydrogeological measurements), analyses of grain size distribution and relative density studies. The results obtained have allowed the recognition of the origin of the clogging processes, as well as the documentation of the clogged parts of the river bottom designated for unclogging activities.

5

Wpływ nawożenia na skład runi i plonowanie łąki na glebie torfowo-murszowej w warunkach leja depresji wody gruntowej

Miatkowski Z., Turbiak J.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2016

|

T. 16, z. 1

39--53

PL

Celem badań było określenie wpływu nawożenia na skład botaniczny oraz plonowanie łąki w warunkach leja depresji wody gruntowej. Udział gatunków roślin określano metodą Klappa, przed zbiorem pierwszego pokosu. Badania prowadzono w latach 2005˗2014 na trzech kompleksach zlokalizowanych w siedliskach o zróżnicowanych warunkach wodnych. Pierwszy z kompleksów łąkowych był położony poza zasięgiem, drugi – na granicy, a trzeci w zasięgu leja depresji wody gruntowej. Stwierdzono korzystny wpływ nawożenia mineralnego na zwiększenie udziału traw w runi oraz zmniejszenie udziału roślin z grupy ziół i chwastów na kompleksach zasilanych wodą gruntową. Nawożenie mineralne powodowało zmniejszenie udziału roślin bobowatych. Stwierdzono także, że głębokie obniżenie poziomu wody gruntowej w siedliskach pobagiennych spowodowało drastyczne ograniczenie plonu roślin. Na kompleksie pozbawionym zasilania gruntowego średnie plony siana na poletkach nienawożonych i nawożonych wynosiły odpowiednio 0,40 i 0,85 Mg•ha-1 i były około 10-krotnie mniejsze niż na kompleksach zasilanych wodą gruntową.

EN

The aim of the studies was to determine the effect of mineral fertilization on botanical composition, and meadows yields depending on water conditions. The studies were carried out in the years 2005–2014 at three sites located in habitats with different water conditions. The first of the sites was located out of the reach, the second – on the boundary and the third within the ground water depression cone. A favourable effect of mineral fertilization on increasing grasses share and decreasing herbs and weeds share in the sward at sites supplied with ground water was found. Mineral fertilization caused decrease in papilionaceous plants share. It was also found that deep lowering of ground water level at post-bog sites caused drastic reduction in plant yield. At the site without ground supply mean hay yield in plots without fertilization and with fertilization was 0.40 and 0.85 Mg•ha-1 respectively and was about 10 times lower than at sites supplied with ground water.

6

Lej depresji a zasięg negatywnego oddziaływania odwodnienia wyrobiska górniczego

Polak K., Kaznowska-Opala K., Różkowski K., Pawlecka K.

Przegląd Górniczy

|

2015

|

T. 71, nr 9

98--103

PL

W wyniku eksploatacji na terenach działalności górniczej naturalne warunki wodne ulegają przekształceniu. Górnictwo ingeruje w naturalne środowisko wodne zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym. Skutki ujemnego oddziaływania górnictwa na środowisko wodne są wielorakie. Celem artykułu jest określenie szkodliwego wpływu odwodnienia zakładu górniczego na środowisko naturalne. W praktyce przyjmuje się, że maksymalny zasięg występowania obniżeń zwierciadła wody wyznacza zasięg negatywnego oddziaływania. Tymczasem badania wskazują, że odwodnienie, objawiające się powstaniem obniżeń zwierciadła wody nie zawsze ma działanie szkodliwe dla środowiska.

EN

Natural water environment conditions usually change by mining exploitation, Mining interferes in water environment by changing water quality and quantity. The negative effects are varied. The aim of this paper is to determine the harmful effects of dewatering. In practice, it is assumed that the maximum range of cone of depression determines the negative impact extent. However, studies indicate that dewatering which cause the water level decreasing, do not always cause negative impacts on the environment.

7

Zastosowanie metody georadarowej do określania położenia swobodnego zwierciadła wód podziemnych w trakcie próbnego pompowania

Gańko M., Mieszkowski R., Gańko A.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 10/1

721--726

EN

In this paper were verify the possibilities of use the ground penetrating radar method to defining the range of depression cone during pumping test the first free aquifer. On the experimental area there were: pumping well with observation weels, geotechnical weels and cone penetration tests. This made possible the credible interpretation of the results with GPR investigations. GPR measurements were executed before pumping and after stabilizing the depression. On the echograms there were clearly appeared the free aquifer before and during of the pumping. On the basis of geophisical investigations it was successful to interpret the position of free aquifer and the range of depression cone.

8

Wpływ eksploatacji ujęcia komunalnego Mirów–Srocko–Olsztyn koło Częstochowy na dynamikę wód podziemnych czwartorzędowo-jurajskiego poziomu użytkowego

Kaczor-Kurzawa D.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2013

|

nr 456 Hydrogeologia z. 14/1

249--257

PL

Obserwowany od 1997 roku spadek wielkości poboru wód na ujęciu komunalnym Mirów–Srocko–Olsztyn koło Częstochowy spowodował wyraźne zmniejszenie głębokości i zasięgu leja depresji. Świadczą o tym wyniki pomiarów położenia zwierciadła wód podziemnych, wykonanych w 2011 roku w 66 studniach wierconych, 12 studniach kopanych i 23 piezometrach. Wyniki te odniesiono do danych przedstawionych na mapie głównego użytkowego poziomu wodonośnego (1997 rok) i pierwszego od powierzchni terenu poziomu wodonośnego (lata 2006–2008). W ten sposób określono zmiany położenia zwierciadła wód podziemnych, ukazujące jego podwyższenie (miejscami ponad 20 m).

EN

Reduction in groundwater exploitation by 25% in the Mirów–Srocko–Olsztyn intake, noted during the period 1997–2011, led to a significant decrease of the depth and range of the depression cone, which is recognizable on a 50 km2 area near Częstochowa (southern Poland). Such conclusion is based on the measurements of groundwater table conducted in 2011 in 101 documentation points (66 extraction wells, 12 hand-dug wells, 23 observation wells). The measurement results were compared to data presented on the Map of the Main Usable Aquifer (1997) and the Maps of the Uppermost Aquifer (2006–2008). This allowed determining the relative latitude changes of groundwater table.

9

Wahania zwierciadła wód neogeńskiego piętra wodonośnego w rejonie Wrocławia

Korwin-Piotrowska A., Krawczyk J., Russ D.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2013

|

nr 456 Hydrogeologia z. 14/1

299--303

PL

Neogeńskie piętro wodonośne w rejonie Wrocławia stanowi centralną część hydrostrukturalnej jednostki niecki wrocławskiej, przykrywającej krystaliczne serie bloku przedsudeckiego i dyskordantnie zalegające osady monokliny przedsudeckiej. Jego bazę drenażu stanowi Odra o kierunku NW–SE, przecinająca centralnie miasto Wrocław. W drugiej połowie ubiegłego stulecia prowadzono intensywną eksploatację wód piętra neogeńskiego na terenie Wrocławia. Efektem czego naturalny, naporowo-artezyjski reżim wód podziemnych, zmienił charakter na wyłącznie naporowy a jego powierzchnia piezometryczna uległa znacznemu obniżeniu. W wyniku zmian gospodarczych zapoczątkowanych pod koniec ubiegłego wieku, nastąpił drastyczny spadek eksploatacji wód tego piętra, co do dzisiaj skutkuje redukcją leja depresji. Odmienna sytuacja występuje w okolicach Wrocławia. W latach 90., w związku z budową systemu odprowadzania ścieków i sieci wodociągowej przyległych gmin, zaczęto rozbudowywać istniejące i zakładać nowe ujęcia wód poziomu neogeńskiego. W rejonach tych mamy do czynienia z dynamicznym charakterem zwierciadła wody. W ramach badań prowadzonych od 2009 roku, podjęto próbę analizy zmian hydrodynamicznych w poziomie neogeńskim, w trakcie procesu wypełniania (redukcji) leja depresji.

EN

The groundwater Neogene multiaquifer is the central hydrostructural part of Wrocław basin unit, which covers crystalinic series of przedsudecki block and dyscordantly lying residuals of the Sudetian Monocline The Odra river forms its drainage base of the direction NW–SE, crossing centrally the city of Wrocław. The natural, confined-artesian regime of groundwater Neogen multiaquifer in Wrocław has changed its regime to the unconfined regime only and its groundwater level decreased due to the intensive exploitation in the second half of the previous century. Due to the economic changes of the end the previous century the exploitation of the Neogene groundwater decreased, which has the influence on the reduction the depression cone. A completely different situation is in the areas surrounding Wrocław where the development of new groundwater intakes and the extension of the existing ones started in the 90’s. This being connected with the obligation of sewage system and waterworks implementation. In those regions we observe the dynamic groundwater level. Within the research commenced in 2009 the trial to analyse the hydrodynamic changes in the Neogen multiaquifer during the reduction process of the depression cone was taken.

10

Ocena zmian odpływu w zlewni rzeki Widawki w roku hydrologicznym 2010 pod wpływem oddziaływania inwestycji górniczo-energetycznej w rejonie Bełchatowa

Wachowiak G., Galiniak G., Jończyk W., Martyniak R.

Górnictwo i Geoinżynieria

|

2011

|

R. 35, z. 3

381-395

PL

Jednym z ważnych elementów oddziaływania odkrywkowej eksploatacji węgla brunatnego i powiązanej z nią energetyki na środowisko naturalne są zmiany zachodzące w środowisku wodnym (wody powierzchniowe i podziemne). W niniejszym artykule autorzy charakteryzują (dla roku hydrologicznego 2010) wpływ Kopalni oraz Elektrowni "Bełchatów" na odpływ rzeczny w zlewni rzeki Widawki. Z jednej strony istnieje zwiększenie przepływu w ciekach powierzchniowych na skutek odprowadzania wód pochodzących z odwodnienia złoża, z drugiej strony wytworzony lej depresji oraz pobór wód dla potrzeb Elektrowni zmniejszają zasilanie i przepływ naturalny. Analizę zmian w odpływie wykonano w oparciu o wyniki stałego monitoringu prowadzonego w celu ustalenie przepływów rzecznych (rzeczywistych i odtworzonych jak dla warunków naturalnych) oraz wielkości czynników antropogenicznych.

EN

Changes in water conditions (surface and groundwater) are one of the important elements of the impact of open pit lignite mining and associated energy production on the environment. In this article, the authors characterize (for the hydrological year 2010) the impact of the mine and power station "Belchatow" on the river runoff in the catchment of Widawka river. This influence is manifested primarily by providing the hydrographic network with drainage water coming from the mine; by flow-reducing influence of the depression cone, as well as by abstractions for the power station. The analysis of changes in the outflow was based on the determination of river flows (actual and reconstructed as in natural conditions) and on the size of anthropogenic factors.

11

Stopień antropogenicznego zanieczyszczenia wód podziemnych w północnej części Wysoczyzny Tureckiej

Porowska D., Sawicka K.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2011

|

nr 445 Hydrogeologia z. 12/2

475--484

PL

Celem badań było określenie stopnia przekształceń antropogenicznych chemizmu wód podziemnych występujących w utworach czwartorzędowych i górnokredowych Wysoczyzny Tureckiej, a także rozpoznanie możliwego wpływu odkrywkowej Kopalni Węgla Brunatnego „Adamów” na środowisko hydrogeochemiczne omawianego rejonu. Chemizm wód poziomu górnokredowego kształtowany jest pod wpływem czynników naturalnych, natomiast w wodach poziomu czwartorzędowego zauważalny jest początkowy stopień przekształceń antropogenicznych.

EN

The objective of this study was to identify the influence of the brown coal mine anthropopresion on chemical composition of groundwater in the Quaternary aquifer and in the Upper Cretaceous aquifer in Turek Glacial Upland. Generally, the water chemistry within Upper Cretaceous aquifer is controlled by natural processes, whereas in the Quaternary aquifer antropogenic influence can be seen.

12

Weryfikacja zasięgu leja depresji wokół ujęć w dolinie Supraśli na podstawie numerycznego modelu przepływu wód podziemnych

Olesiuk G., Majer K.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

nr 436, z. 9/2

353-359

PL

Zbiornik wód podziemnych nr 218 - Pradolina rzeki Supraśl jest podstawowym źródłem zaopatrzenia w wodę Białegostoku. Od początku lat 90. XX w. notowany jest stały spadek zużycia wody. Dane opisujące zasięg leja depresji zastosowane na Mapie hydrogeologicznej Polski w skali 1:50000 opierają się na danych archiwalnych. Symulacja w warunkach ustalonych z zastosowaniem programu ModFlow pozwoliła na uzyskanie bardziej szczegółowych i wiarygodnych wyników. Na podstawie analizy GIS, do modelowania wykorzystano również bardzo szczegółowy moduł zasilania, oparty na analizie warunków geologicznych, morfologii, pokrycia terenu i głębokości do zwierciadła wód podziemnych.

EN

The groundwater storage in the Supraśl River Valley is an essential water supply source for Białystok. Significant decrease of water consumption has been reported in the city since the early 1990s. Drawdown data used in the Hydrogeological Map of Poland, scale 1:50,000, are based on archival sources. Steady state simulation used in the ModFlow software for impact assessment of groundwater capture in the Supraśl River Valley demonstrated much more detailed and reliable results. A very detailed recharge module, with GIS application, based on analysis of geology, morphology and area coverage groundwater depth was also applied for groundwater modelling.

13

Wybrane przykłady i analizy zagrożeń, mające wpływ na projektowane inwestycje liniowe

Twaróg B.

Zeszyty Naukowo-Techniczne Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji w Krakowie. Seria: Materiały Konferencyjne

|

2008

|

Nr 85, z. 141

197-228

PL

Funkcjonowanie dróg w sąsiedztwie obiektów realizujących podstawowe cele gospodarki wodnej wymaga zarówno od projektantów, inwestorów, wykonawców oraz zarządców posiadających obiekt w eksploatacji uwzględnienia szeregu ograniczeń głównie skumulowanych wokół prawa budowlanego, prawa wodnego, prawa ochrony środowiska, szczegółowo zapisanych w szeregu rozporządzeniach. W artykule autor prezentuje rzeczywiste przykłady oceny zagrożeń wybranych zjawisk o naturze hydrologicznej na inwestycje liniowe.

EN

Operation of roads located close to the objects fulfilling aims of water economy demand of investors, constructors and managers to take into account the sets of limitations concerning the building law, the water law, the environment protection law and many other particular regulations. The real examples of threads assessment for events of hydraulic nature towards road investments have been presented.

14

Wpływ głębokiej eksploatacji węgla brunatnego na zmiany środowiska wodnego w rejonie Kopalni "Bełchatów"

Motyka J., Czop M., Jończyk W., Stachowicz Z., Jończyk I., Martyniak R.

Górnictwo i Geoinżynieria

|

2007

|

R. 31, z. 2

477-487

PL

Wydobycie węgla brunatnego w Kopalni "Bełchatów" jest ściśle związane z koniecznością prowadzenia intensywnego, głębokiego drenażu wód podziemnych z wodonośnych pięter czwartorzędowego, trzeciorzędowego i kredowo-jurajskiego. Odwadnianie zasobnych pięter wodonośnych spowodowało uformowanie się wokół wyrobiska kopalni "Bełchatów" znacznych rozmiarów leja depresji. Strefa zmian warunków hydrodynamicznych aktualnie obejmuje powierzchnię około 450 km2. W centralnej części leja depresji Kopalni "Bełchatów" zwierciadło wody zostało obniżone o ponad 250 metrów. Kolejnym elementem wpływu działalności Kopalni na środowisko wodne jest przeobrażenie warunków hydrologicznych zlewni położonych w zasięgu leja depresji, związane głównie z obniżeniem zasilania cieków z dopływu wód podziemnych. Odpompowywanie dużych ilości wód podziemnych jest również przyczyną uformowania się antropogenicznej, młodej strefy aeracji z dostępem tlenu. Zmiany jakości wód podziemnych w leju depresji kopalni "Bełchatów" zachodzą w wyniku połączonych ze sobą procesów geochemicznych: utleniania siarczków, buforowania powstających kwaśnych wód kopalnianych i formowania bardzo dobrze rozpuszczalnych wtórnych minerałów siarczanowych oraz na skutek występowania wód typu Na-CI w rejonie wysadu solnego "Dębina". Prowadzony w Kopalni "Bełchatów" systematyczny monitoring środowiska wodnego daje możliwość śledzenia stanu środowiska wodnego, a także umożliwia planowanie scenariuszy dla jego remediacji.

EN

Brown coal exploration in the Bełchtów open-pit is connected with intensive and deep drainage of the groundwater from Quaternary, Tertiary and also Cretaceous-Jurassic aquifers. Drainage of the high permeable aquifers has led to the formation of the extensive zone of the hydrodynamical changes of water environment. Bełchatów open-pit cone of depression has an a area of about 450 km2. Within central part of this cone in the vicinity of the Bełchatów open-pit, groundwater table was highly lowered, on the order of tens metres. The next influence of the mining activity in Bełchatów open-pit is connected with changes in surface water budget, mainly in decreasing in groundwater recharge of the cachtments. Drainage of the groundwater is a reason for formation of the anthropogenic, modern vadose zone with availability of the oxygen. Groundwater quality deterioration within cone of depression is connected with geochemical processes of the sulphide minerals oxidation, buffering of the acid mine drainage and formation of the highly soluble secondary sulphate minerals and also occurrence of the Na-CI groundwater in the "Dębina" salt dome area. Monitoring system of the water environment in the vicinity of Bełchatów open-pit gave the possibility for observation of the water environment and also for planning of the remediation scenarios.

15

Emisja CO2 z gleb torfowo-murszowych położonych w zasięgu leja depresji wody gruntowej

Turbiak J.

Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska

|

2006

|

Vol. 15, No. 2

199--208

EN

The aim of the paper was to determine a CO2 emission rate from peat-muck soils depending on moisture conditions of sites. The studies of CO2 emission were carried out at four experimental sites located in the region of the “Bełchatów” brown coal mine in 2002-2005. In the study period the highest CO2 emission was found at the site supplied with ground water - 851 mg m-2·h-1. At the sites deprived of ground water supply CO2 emission was 4,5, 22,3 and 30,2% lower. It was also found that in the growing season average in respect of precipitation sum CO2 emission at the sites lying within the ground water dezpression cone was higher than at the site supplied with ground water, whereas in dry and very dry years this relationship was reverse. A reduction in a CO2 emission rate at the sites lying within the ground water depression cone resulted from a reduction in respiration intensity of plant roots caused by water deficiency.

16

Wpływ eksploatacji Górniczej na obiekty przemysłowe.

Głowacki T., Strzelecki T.

Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej. Konferencje

|

2001

|

Vol. 92, nr 29

41-45

PL

W opracowaniu przedstawiono wpływy pośrednie eksploatacji górniczej na obiekty przemysłowe znajdujące się poza terenem górniczym. Przedstawiono zależności pomiędzy osiadaniem punktów pomiarowych zlokalizowanych na słupach nośnych obiektu a budowa geologiczna i warunkami hydrotechnicznymi terenu, na którym znajdują się mierzone obiekty.

EN

Relationship between settling of geodetic marking points (repers) and geological and hydrotechnical structure of surrounding area been discussed in the paper.

17

Degradation and transformation of meadow habitats and communities on organic soils in a depression funnel

Kozłowska T.

Journal of Water and Land Development

|

2000

|

no. 4

151-161

EN

A decrease in the ground water table and the formation of extremely drained areas are observed in the surroundings of towns and industrial plants. The extreme decrease of surface waters results in the formation of a depression funnel and in unfavorable changes in meadow habitats and communities. The studies were carried out in the depression funnel of brown coal opencast mine near Belchatow. Botanical composition, yield and micro-relief of grasslands were evaluated. The extreme draining of meadows situated on organic soils resulted in a great transformation of the soil mass and in a release of large amounts of mineral nitrogen. Initially these changes were reflected by an abundant growth of meadow plants, the simplification of meadow communities and by an increase in their productivity. Simplified communities were dominated by two grass species: Alopecurus pratensis and Poa pratensis. The prolonged influence of unfavorable water conditions was followed by further unfavorable changes in botanical composition, by a decrease in the viability of the present plants, which were replaced by annual ones. Later on, even annual plants retreated giving way to perennial herbs and weeds typical of dry sites. The sward became loosened with many empty, moss covered places. Degraded communities of low productivity resulted, which lost, as did the habitats, their character of meadow communities. Initial seasonal changes of meadow communities became successional and the process of habitat dying proceeded.

PL

W sąsiedztwie zakładów przemysłowych oraz miast obserwuje się obniżanie poziomów wód gruntowych i powstawanie obszarów nadmiernie odwodnionych. Nadmierne obniżanie się wód powierzchniowych powoduje powstanie leja depresji i niekorzystnych zmian w siedliskach i zbiorowiskach łąkowych. Badania prowadzono w leju depresji powstałym w sąsiedztwie kopalni węgla brunatnego Bełchatów. Oceniano: skład botaniczny, plon oraz mikrorzeźbę użytków zielonych. Głębokie odwodnienie łąk położonych na glebach organicznych powoduje bardzo duże przeobrażenia masy glebowej i uwalnianie się dużej ilości azotu mineralnego. Początkowo następuje bujny rozwój roślinności łąkowej i upraszczanie zbiorowisk łąkowych oraz wzrost ich produkcyjności. W uproszczonych zbiorowiskach dominowały dwa gatunki traw: Alopecurus pratensis i Poa pratensis. Przedłużające się oddziaływanie niekorzystnych warunków wodnych powoduje dalsze niekorzystne zmiany składu botanicznego, zmniejszenie się żywotności roślin budujących zbiorowisko, których miejsce zajmują rośliny jednoroczne. Następnie wypadają z runi również rośliny jednoroczne. Ich miejsce zajmują wieloletnie gatunki ziół i chwastów stanowisk suchych. Ruń jest rozrzedzona, z dużą ilością pustych miejsc porośniętych mchem. Powstają zdegradowane zbiorowiska o niskiej produkcyjności, które zatraciły charakter zbiorowisk łąkowych, podobnie jak i siedliska. Początkowe zmiany sezonowe zbiorowisk łąkowych przechodzą w sukcesyjne, postępuje proces grądowienia siedlisk łąkowych.