Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 29

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  landscape values
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
EN
Landscape values are defined in the Polish nature protection law as the natural, cultural and visual values of a given area formed by the nature forces or human activity. Protection of landscape values is realized by the establishment of nature conservation categories with different conservation regimes. No less important instrument for the protection of landscape amenities is spatial planning. This is particularly important in areas exposed to urbanization pressures due to the attractiveness of the area for the development of residential and tourist functions. The aim of this study was to assess the effectiveness of different instruments for the protection of valuable landscape structures. The research was conducted in the Wysowa village, a health and tourist resort. The analysis showed that the most stable elements of the landscape structure are forests. The most vulnerable to irreversible changes are arable land and pastures. Despite many provisions regarding the preservation of scenic exposure, landforms, historical layout of fields and buildings, one can get the impression that activities in the field of preserving landscape values are not strictly followed. This is due to the fact that some of the analysed documents do not have the character of commonly binding laws. In the documents legally binding at the municipal level, the provisions relating to the need to preserve protection of scenic values are very general and lack detailed guidelines regarding the specific measures that should be applied. As a result, there is a considerable flexibility in land use changes, which reduces the protection of landscape values.
EN
Grasslands were seen in the past primarily as a source of feed. The important function of grassland, beside the role of feed, consists in their natural value and role in the landscape. The aim of this study was to assess natural and landscape values of the distinguished meadow-pasture communities in Kłodzko. It is located in the south-western part of Poland, within the Sudety chain and is surrounded by mountains that form its natural boundary. The whole area of the county is very diverse in terms of physiogeography and climate what affects its natural and landscape values. The natural value of the seven distinguished plant units: 4 assosciations - Angelico-Cirsietum oleracei, Arrhenatheretum elatioris, Lolio-Cynosuretum, FestucoCynosuretum, 3 communities with dominant species - Poa pratensis-Festuca rubra, community with Agrostis capillarisFestuca rubra, community with Trisetum flavescens, on subject area was determined on the basis of the species richness represented by the total number of species, the Shannon-Wiener species diversity index H' and the presence of endangered and rare species. These phytocenoses are characterized by a large species richness from 34 to 150 species. The values of the H' index are at an average level and ranged from 2.32 to 2.64. Community with Trisetum flavescens is characterized by the highest diversity index value. The biggest species richness is in the Lolio-Cynosuretum. Among species legally protected are noted in Poland: Carlina acaulis and Colchicum autumnale and near threatened (NT) Geranium sylvaticum. Plant species richness, the high proportion of the color of flowering herbs and weeds and Fabaceae plants flowering in different time of the growing season, affect the aesthetic qualities and the landscape values of the meadow-pasture communities analyzed. Their location in the landscape varied with hills and terrain, enhancing the landscapes of the studied Kłodzko county.
PL
Użytki zielone postrzegane były w przeszłości przede wszystkim jako źródło paszy. Obecnie, zwłaszcza w sytuacji zaniechania lub ograniczania chowu zwierząt, ważną funkcją użytków zielonych, obok roli paszowej, jest ich wartość przyrodnicza i rola w krajobrazie. Celem pracy było określenie wartości przyrodniczej oraz krajobrazowej wyróżnionych zbiorowisk łąkowo-pastwiskowych w powiecie kłodzkim, który znajduje się w południowo-zachodniej części Polski, w obrębie łańcucha Sudetów. Otoczony jest górami stanowiącymi jego naturalną granicę. Cały obszar powiatu jest silnie zróżnicowany pod względem fizjogeograficznym i klimatycznym, co wpływa na jego walory przyrodnicze i krajobrazowe. Walory przyrodnicze wyróżnionych na badanym terenie siedmiu zbiorowisk roślinnych (4 zespołów - Angelico-Cirsietum oleracei, Arrhenatheretum elatioris, Lolio-Cynosuretum, Festuco-Cynosuretum oraz 3 zbiorowisk z gatunkiem dominującym: Poa pratensisFestuca rubra, zbiorowisko z Agrostis capillaris-Festuca rubra, zbiorowisko z Trisetum flavescens) określono na podstawie bogactwa gatunkowego wyrażonego liczbą gatunków ogółem, współczynnika różnorodności gatunkowej ShannonaWienera, wyrażonego wskaźnikiem H' oraz obecności gatunków chronionych i rzadkich. Fitocenozy te charakteryzują się dużym bogactwem gatunkowym od 34 do 150 gatunków. Wartości wskaźnika H’ kształtują się na średnim poziomie i wynoszą od 2,32 do 2,64. Najwyższą wartością współczynnika różnorodności charakteryzuje się zbiorowisko z Trisetum flavescens, a największym bogactwem gatunkowym Lolio-Cynosuretum. Spośród gatunków prawnie chronionych w Polsce odnotowano obecność: Carlina acaulis i Colchicum autumnale, a bliskich zagrożenia (NT) - gatunek Geranium sylvaticum. Bogactwo gatunkowe roślin, wysoki udział barwnie kwitnących w różnych porach sezonu wegetacyjnego ziół i chwastów oraz roślin z rodziny bobowatych wpływają na walory estetyczne i krajobrazowe analizowanych zbiorowisk łąkowo-pastwiskowych. Ich lokalizacja w krajobrazie urozmaiconym wzniesieniami, zagłębieniami terenu, podnoszą atrakcyjność badanych rejonów powiatu kłodzkiego.
3
Content available The landscape in times of populism and post-truth
EN
The fascination with the landscape - which has led to the emergence of the art of the creation and protection of beauty in human surroundings - as a profession - has always been the domain of the elite. When a society follows the ideas of the elite, the level of culture rises, whilst when it is the other way around, when the elite follows the voice of the people – culture undergoes a regression. That which has been happening in Poland for the past 20 years can, without a doubt, be called a pauperisation of planning. The awareness of the essence of planning - of the fact tha a good plan should offer something more than the satisfying of the expectations of its future users, is disappearing in a populist atmosphere. This is the innovative value of plans and the essence of the progress of civilisation. This has been happenning for a very long time in those countries to whose standard of living we aspire to. The Landscape Architecture Forum has been an occasion to exchange thoughts for 20 years.Today we should return o the topic from which we started - to didactics! In order so that we can, through its earnestness, increase the level of social capial without surrendering to the deviation of the “threat of the forest within the forest” - no matter if this or that minister would compliment us for it. The duty of a university - one that has remained unchanged since the time of Plato’s Academy - is preparing young people to become a part of the elite - capable of searching for truth and of the creation and spreading of higher values based on truth. The functioning of the elite - and as such, a minority within the majority - is difficult in a democracy. However, this does not justify helplessness and idleness. In the field of didactics we have it easier - we can do what we want without paying attention to public opinion polls. Thus: Let us do our thing! Let us educate the elite!
PL
Fascynacja krajobrazem, która doprowadziła z końcem XIX w. do wyodrębnienia sztuki tworzenia i ochrony piękna w otoczeniu człowieka jako zawodu, zawsze była udziałem elit. Gdy społeczeństwo podąża za upodobaniami elit, poziom kultury podnosi się, natomiast gdy jest odwrotnie i elity kierują się głosem ludu - w kulturze pojawia się regres. To co dzieje się w Polsce od 20 lat bez wątpienia można nazwać pauperyzacją planowania. W populistycznej atmosferze znika świadomość istoty planowania, tego mianowicie że dobry plan powinien oferować coś więcej niż oczekują jego przyszli użytkownicy. W tym tkwi innowacyjny walor planu i sedno postępu cywilizacyjnego. Tak od dawna działo się i nadal dzieje się w krajach, którym zazdrościmy standardu życia. Forum Architektury Krajobrazu od 20 lat jest okazją do wymiany myśli. Dziś należy wrócić do tematu, od którego zaczynaliśmy - do dydaktyki! Aby poprzez jej rzetelność podnosić poziom kapitału społecznego, nie ulegając dewiacji o „szkodliwości puszczy w puszczy”, choćby ten czy inny minister nas za to głaskał. Obowiązkiem wyższej uczelni - niezmiennym od czasów Akademii Platońskiej - jest przygotowanie młodych ludzi do tego, aby stali się elitą zdolną do poszukiwania prawdy oraz do tworzenia i krzewienia wysokich wartości na podstawie prawdy. Funkcjonowanie elit, a więc mniejszości wśród większości, jest w demokracji trudne. Ale to nie usprawiedliwia bezradności i bezczynności. Na polu dydaktyki mamy łatwiej, możemy robić swoje, nie zwracając uwagi na sondażowe słupki. Zatem: Róbmy swoje! Kształćmy elity!
4
PL
Współczesny krajobraz Karpat Polskich ulega silnemu przekształceniu związanemu z intensyfikacją funkcji osadniczej. Negatywny aspekt tego zjawiska jest powodowany przez rozproszony charakter zabudowy w obrębie stoków i wierzchowin górskich, zwłaszcza położonych w pobliżu większych miast, jak np. w sąsiedztwie Rzeszowa. W artykule przedstawiono skutki krajobrazowe, przyrodnicze, społeczne i ekonomiczne zjawiska rozpraszania zabudowy. Przeprowadzono także studium przypadku polegającego na ocenie różnic w rozpraszaniu zabudowy w strefie podmiejskiej Rzeszowa pomiędzy gminami Krasne w Kotlinie Sandomierskiej i Chmielnik na Pogórzu Dynowskim. Analizy GIS wykazały, że zjawisko to jest intensywniejsze w karpackiej części tego obszaru. Niepokojącym faktem obecnie jest coraz intensywniejsze zabudowywanie grzbietów i wierzchowin górskich kosztem dolin i stoków. Rodzi to obawę o nieodwracalną utratę cennych dla turystyki krajobrazów karpackich. Te negatywne procesy wskazują na konieczność zmian prawnych ograniczających rolę decyzji lokalizacyjnych.
EN
The contemporary landscape of the Polish Carpathians is strongly modified by intensification of the settlement. The negative aspect of this process is caused by dispersing of new buildings on the mountain slopes and flat topped hills, especially on the outskirts of cities, such Rzeszow. The article presents the impact of the scattering of buildings on landscape, environment, social and economic processes. The evaluation of the different scale of dispersed settlement was made in the case study of the suburban area of Rzeszów. Two communities were analysed: Krasne, located in the Sandomierz Basin and Chmielnik in the Dynowskie Foothills. GIS analysis showed that negative processes in the settlement mainly occurred in the Carpathian part of the area. In the Chmielnik community, buildings are more intensively scattered and located increasingly on flat topped hills in stead of valleys and slopes. These factors cause the irretrievable loss of value for tourism in the Carpathian landscape. The legislative changes restricting the role of location decisions are needed to counteract these negative processes.
PL
Walory krajobrazowe miasta stanowią istotny element budowy jego tożsamości. Szczególną rolę w tym zakresie pełnią wnętrza, które rzeka tworzy z miastem. Przykład portowego Szczecina pokazuje potencjał krajobrazu nabrzeża Odry, ujawniony przez analizy krajobrazowe, badające wartości historyczne, walory widokowo-kompozycyjne i rodzaj użytkowania przestrzeni, w tym dostępność rzeki. Na przykładzie dwóch odrębnych fragmentów nabrzeży ukazano możliwości relacji miasta z rzeką oraz typy zagrożeń dla identyfikacji tych miejsc i społecznego wykorzystania ich potencjału.
EN
A city's landscape values are a significant element in building its identity. Interiors which are formed by the river with the city play a particular role in this respect. The example of the port city of Szczecin demonstrates the landscape potential of the embankment of the Odra river, disclosed through landscape analyses, studying historical values, scenerycomposition qualities and the type of use of space, including the availability of the river. The possibility of relations between the city and the river as well as the types of hazards for the identification of the place and the social use of its potential are presented on the example of two separate fragments of the embankment.
PL
Na podstawie 121 zdjęć fitosocjologicznych wykonanych w latach 2010–2014 w zbiorowiskach muraw kserotermicznych na Pogórzu Przemyskim oraz bogatej dokumentacji foto-graficznej dokonano charakterystyki tych ekosystemów pod względem różnorodności florystycznej oraz walorów krajobrazowych. Wyróżniono zbiorowisko Brachypodium pinnatum zróżnicowane na siedem wariantów. Występowało ono w urozmaiconych warunkach siedliskowych (zbocza wzniesień o zróżnicowanej wystawie i nachyleniu, wierzchowiny wzniesień). Wyróżnione fitocenozy były bogate florystycznie. Licznie występowały w nich rośliny dwuliścienne o barwnych kwiatach, które decydują o walorach krajobrazowych. Badane murawy kserotermiczne wyróżniały się kolorystycznie, szczególnie latem, na tle monotonnej barwy upraw rolniczych i roślinności leśnej. Bogactwo gatunków roślin w płatach muraw i ich aktualna faza rozwojowa to ważne elementy, które wpływają na estetykę krajobrazu rolniczego Pogórza Przemyskiego.
EN
On the basis of 121 phytosociological relevés taken in the years 2010–2014 in xerothermic grassland communities in the Przemyśl Foothills and rich photographic documentation, these ecosystems were characterized in terms of floristic diversity and landscape values. The community of Brachypodium pinnatum was distinguished and differentiated into 7 variants. It occurred in varied habitat conditions (slopes of varying exposition, angle, and altitude). The distinguished phytocenoses were floristically rich. Dicotyledonous plants with colourful flowers, which determine landscape values, occurred abundantly. The studied xerothermic grasslands could be distinguished by colour, especially in summer, against monotonous agricultural crops and forest vegetation. The richness of plant species in grassland patches and their current development phase are important elements that affect aesthetics of the agricultural landscape of the Przemyśl Foothills.
PL
Niniejszy artykuł podejmuje zagadnienia dotyczące zmieniających się kryteriów wartościowania krajobrazów w zależności od uwarunkowań, które je kształtowały w kolejnych epokach, od okresu przemysłowego do współczesności. Ma na celu przeanalizowanie przyczyn zachodzących zmian, ich tendencje oraz kierunki w odniesieniu do przestrzeni o charakterze przemysłowym i sakralnym, dominujących na obszarze Górnego Śląska, oraz odnalezienie w tych przemianach specyfiki tożsamości kulturowej regionu.
EN
This article undertakes the issue pertaining to the changing criteria of evaluating landscapes, depending on the conditions they were shaped by in subsequent epochs from the industrial period to the contemporary times. It is aimed at analysing the reasons for the occurring changes, their tendencies and directions with reference to the industrial and sacral space dominating in Upper Silesia and finding the specificity of the region's cultural identity in these changes.
PL
Opole, obok Wrocławia, Szczecina i Ostrawy, jest jednym z większych miast położonych nad Odrą. Ważną częścią krajobrazu Opola są dwie sąsiadujące ze sobą wyspy, Bolko i Pasieka, wyznaczone przez Odrę i jej kanały. Wyspa Bolko, bardziej oddalona od historycznego centrum Opola, do pocz. XX w. pozostawała w izolacji pokryta w większości lasem. Obecnie na jej obszarze znajdują się: rozległy park miejski oraz nowoczesny ogród zoologiczny, a lokalizacja w dolinie Odry sprzyja bioróżnorodności flory i fauny. Z położoną w bliskości Starego Miasta Wyspą Pasieką związana jest najstarsza historia Opola – tutaj znajdowała się osada przedlokacyjna, a następnie siedziba książęca. W wyniku XIX-wiecznej urbanizacji większa część wyspy przekształciła się w dzielnicę o charakterze willowym z towarzyszącym parkiem. W artykule przedstawiono etapy historycznego rozwoju obu wysp, poddano analizie zakres ich przemian przestrzennych i funkcjonalnych, a następnie podjęto próbę wskazania ich walorów krajobrazowych.
EN
Opole, beside Wrocław, Szczecin and Ostrava, is one of the major cities located on the Odra river. The important part of Opole’s landscape are two neighboring islands, Bolko and Pasieka, determined by the Odra river and its canals. Bolko Island, more distant from the historical core of Opole, was isolated and covered by the forest till the beginning of the 20th century. Presently a vast public park and a modern zoological garden are located in its territory, location in the Odra river’s valley favors biodiversity of its flora and fauna. The origins of Opole’s history are connected with Pasieka Island – here the pre-location settlement was situated and next the princely residence. In the result of 19th century urbanisation greater part of the island was transformed into villa quarter with an adjacent park. In the paper phases of historical development of both islands are presented, also the scope of their spatial and functional transformations analysed. Furthermore the attempt is made to indicate the landscape values of the Odra river’s islands of Opole.
PL
Artykuł analizuje sposób zagospodarowania terenów dolin małych rzek w celu wykorzystania atrakcyjności tych obszarów. Pozytywny wpływ rzek lub zbiorników wodnych na krajobraz miasta jest niezaprzeczalny, szczególnie, gdy dotyczy dużych rzek w skali kraju, dających możliwość obcowania z walorami zarówno estetycznymi, krajobrazowymi jak i przyrodniczymi. Natomiast w przypadku małych cieków, ich potencjał jest nie dostatecznie wykorzystany.
EN
The paper concerns the development of areas of small river valleys in order to use their attractiveness. A positive influence of rivers or water reservoirs on the town landscape is indisputable; it concerns especially the biggest rivers in the country which give opportunities to enjoy and take advantage of the landscape, aesthetic and natural values. However, in a case of small watercourses, their potential is not sufficiently used.
PL
W pracy przedstawiono walory krajobrazowe i wartość przyrodniczą zbiorowisk łąkowych położonych w granicach obszaru objętego programem ochrony Natura 2000 „Ostoja Nietoperzy Gór Sowich”. Na podstawie przeprowadzonych badań wyróżniono 6 zbiorowisk roślinnych, które charakteryzowały się dużym bogactwem gatunkowym (od 64 do 109 gatunków w zbiorowisku) i średnimi wartościami wskaźnika różnorodności florystycznej (H’= 2,1-2,4). Największą wartością przyrodniczą charakteryzowało się zbiorowisko łąkowe ze związku Polygono-Trtisetion, wyróżniające się w krajobrazie badanego terenu bogactwem kolorów, dzięki obecności w runi 109 gatunków roślin, w tym wielu barwnie kwitnących. Jego wartość przyrodniczą i krajobrazową podnosi obecność gatunków objętych ochroną ścisłą, wśród nich należących do zagrożonych wymarciem i rzadkich. Wszystkie badane zbiorowiska użytków zielonych, położone wśród ciemnozielonych, dominujących w krajobrazie tego obszaru lasów, są jednym z ważniejszych elementów decydujących o jego walorach krajobrazowych.
EN
The paper presented landscape and natural values of meadows situated within the Natura 2000 “Ostoja Nietoperzy Gór Sowich” area. Based on the study, 6 plant communities were highlighted. They were characterized by high species richness (from 64 to 109 species in a community) and average values of floristic diversity index H’ (2.1-2.4). The greatest natural value of grassland community was found in Polygono-Trtisetion community - distinctive in its color richness, thanks to the presence in the sward of 109 species of plants, including many colorfully flowering ones. Its natural and landscape value was increased by the presence of species under strict protection (with endangered and rare species among them). All studied grassland communities, located among dark green forests, which dominate in this area, are one the most important element deciding about landscape values.
PL
Wieś Borysławka (Góry Sanocko‐Turczańskie) istniała do lat 40. XX wieku. Liczyła w 1939 roku 810 mieszkańców, z tego 780 osób deklarowało narodowość ukraińską. Z ponad 140 gospodarstw do naszych czasów nie pozostał żaden dom. Łąki i pola orne zostały zalesione lub leżąc odłogiem podlegały wtórnej sukcesji. Aktualnie jedynymi osobami zapuszczającymi się w głąb lasu są pracownicy leśni, zbieracze poroża i z rzadka potomkowie byłych mieszkańców... Krajobraz byłej wsi Borysławka został na nowo ukształtowany przez ideologię i politykę. Nagła i radykalna zmiana większości charakterystyk badanego krajobrazu spełnia definicję transformacji. Z transformacją krajobrazu wiąże się z kolei utrata jego dotychczasowej tożsamości, ginie duch miejsca (łac. genius loci). W tym kontekście zasadne wydaje się pytanie, czy, a jeśli tak, to jakie wartości można przypisać tak przekształconemu krajobrazowi.
EN
Borysławka village (Sanok‐Turka Mountains) existed until the 1940s. In 1939 there were 810 inhabitants, of which 780 declared Ukrainian nationality. Out of 140 farms no building survived to our times. Meadows and arable land have been afforested or being left uncultivated have undergone secondary succession. Currently, the only people penetrating the forest are foresters, antler gatherers and seldom descendants of former residents. The landscape of the former Borysławka village was shaped again by ideology and politics. The sudden and radical change of most characteristics of studied landscape meets the definition of transformation. Landscape transformation, in turn, entails the loss of its previous identity; the spirit of the place (genius loci) dies. In this context it seems reasonable to question whether, and if so, what values can be assigned to this type of transformed landscape.
PL
W artykule przedstawiono walory krajobrazowe Andów Środkowych. Zachodnie Andy budują w większości nieczynne stożki wulkanów o kulminacjach przekraczających 6500 m n.p.m. Kordyliera Wschodnia pokryta jest w wielu miejscach lodowcami i odwadniana przez rzeki dorzecza Amazonki i La Platy. Porastają ją wilgotne lasy górskie sięgające ponad 3000 m n.p.m., w których przetrwały ruiny budowli inkaskich. W krajobrazie płaskowyżu Altiplano (3600-4500 m n.p.m.) dominują rozległe bezodpływowe równiny pokryte przez roślinność puny. W północnym Altiplano położone jest jezioro Titicaca, natomiast na południu płaskowyżu ze względu na bardzo niskie opady występują solniska. Zachodni pas wybrzeża i przedgórza Andów zajmuje pustynia Atakama. Na terenach o wysokich walorach krajobrazowych i kulturowych utworzono liczne parki narodowe. Rozmiary ruchu turystycznego, ze względu na słabo rozwiniętą infrastrukturę, są niewspółmiernie małe w stosunku do stopnia atrakcyjności turystycznej.
EN
The paper presents landscape values of the Middle Andes. The western Andes compose numerous inactive volcanic cones ranging over the 6500 m a.s.l. The Eastern Cordillera are covered by glaciers in many places and drained by rivers of the Amazon and La Plata drainage basins. The basins are covered by humid montane forests reaching an altitude over the 3000 m a.s.l., where the ruins of Inca buildings remain. The landscape of the Altiplano (3600-4500 m a.s.l.) is predominated by vast endorheic plains covered by grass and scrub vegetation (puna). In the northern Altiplano, the Titicaca Lake is located. In the southern Altiplano, due to very little precipitation there are playas with salt crusts .Western belt of coast and foreland of the Andes occupies the Atacama Desert. The national parks were established in the terrains of high landscape and cultural values. Due to the poor infrastructure, tourism development is very low and incomparable to the degree of tourist attractions.
PL
Miejscowości: Andrzejewo, Radziłów, Wąsosz, Wizna łączy historyczny rodowód lokacji miejskiej z okresu średniowiecza, utrata praw miejskich w 1870 roku oraz utrzymanie statusu wsi do czasów współczesnych. Niepowodzenia w historii, które wpłynęły na stagnację w rozwoju, mogą stać się współcześnie turystycznym atutem miejscowości. Wsie zachowały czytelny średniowieczny układ urbanistyczny a także skalę zabudowy charakterystyczną dla małych miasteczek płn-wsch. Polski z okresu XVIII – XIX w.
EN
There are places called: Andrzejewo, Radziłów, Wąsosz, Wizna in north-east Poland. They have parallel history since medieval age, when small towns were located, in 1870 they lost rights of town and they are villages till today. You can see historical structure of small town from 18th and 19th century of north-east Poland here in Andrzejewo, Radziłów, Wąsosz and Wizna.
EN
This paper presents some issues related to designing forest landscape located close to the areas of watercourses and water reservoirs. Surface waters, beside forests and diverse terrain relief, constitute the main element deciding about tourist and recreation attractiveness of every such area. Some surveys on the evaluation of forest recreational potential prove that the forest attractiveness is closely connected with the quantity and quality of water reservoirs and watercourses. Due do their functions (environmental, hydrological, economic and social), and the fact that over the past decades both their number and surface area have decreased, water areas require particular protection and concern. The aim of this paper is to highlight the necessity of defining the principles of designing forest landscape, with the consideration of the role of forest water areas in recreational and tourist development of forests.
PL
W artykule przedstawiono zagadnienia dotyczące kształtowania walorów krajobrazowych w sąsiedztwie śródleśnych zbiorników wodnych i cieków. Wody powierzchniowe obok lasów oraz urozmaiconej rzeźby terenu stanowią podstawowy składnik decydujący o atrakcyjności turystyczno-wypoczynkowej każdego obszaru. Liczne badania nad oceną potencjału rekreacyjnego lasu dowodzą, że atrakcyjność terenów leśnych ma ścisły związek z występowaniem i jakością zarówno zbiorników, jak i cieków. Obszary wodne, ze względu na pełnione funkcje (przyrodnicze, hydrologiczne, gospodarcze, społeczne) oraz fakt, iż w ostatnich dziesięcioleciach istotnie zmniejszyła się zarówno ich liczba, jak i powierzchnia, wymagają szczególnej ochrony i dbałości. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na konieczność opracowania zasad krajobrazowego kształtowaniu lasu z uwzględnieniem roli i znaczenia śródleśnych obszarów wodnych w zagospodarowaniu turystyczno-rekreacyjnym.
PL
Dynamika zachodzących zmian krajobrazowych wokół PPN jest niepokojąca ze względu na radykalne przekształcenia nie tylko fizjonomii samych wsi, ale nieomal całej przestrzeni pomiędzy strukturami osiedleńczymi, czyli obszaru tworzącego strefę ekumeny. Zakres terytorialny i głębokość zmian historycznie wykształconego krajobrazu ewokują kwestię tożsamości obecnej, nowej tkanki zabudowy w relacji do starych układów osadniczych powstałych w wyniku długich procesów gospodarczych i historyczno-politycznych. Nowa zabudowa tworząca nową jakość krajobrazową jest w przeważającej mierze dysharmonijna, ekspansywna przestrzennie, a w wyniku rozproszenia deformująca zastane struktury i skalę przestrzenną czternastowiecznych układów osadniczych. Zasygnalizowanie w krytycznej analizie skali i zakresu zaistniałych zmian jest wstępem do szerszej dyskusji na temat przyszłości krajobrazu wokół Pienin.
EN
The article is an attempt to make estimate of the contemporary state of the landscape values in the District Pieniny on the basis of the essential critical analysis of the contemporary planning and building development in the mountain area. There are important destruction changes of the contemporary state of the landscape values as well on the village structures. It is the special problem of the planning methods on the mountain region. The Pieniny region has the most outstanding landscape, unusual quality of the mountain nature as well the traditional excellent cultural values i.e. historical rural structures (Middle Ages, i.e. the 14th c.). This particular values decide about the destination of this region for nature protection as well cultural values and consequently for recreational purposes in the scale of the whole country.
16
Content available remote Przemiany funkcjonalno-przestrzenne miast i miasteczek regionu karpackiego
PL
Małe i średnie miasta górskie i podgórskie tworzą charakterystyczne dziedzictwo kultury materialnej regionu Polski Południowej. Artykuł podejmuje temat przemian funkcjonalnych i przestrzennych, które znajdują odzwierciedlenie we współczesnym obrazie tych ośrodków. Zwrócono uwagę na konflikty, deformacje i zagrożenia wynikające ze zmian sposobu użytkowania i zagospodarowania terenów wybranych miast karpackich w nowej i najnowszej historii ich rozwoju.
EN
Small and medium towns create the characteristic heritage of material culture of the Polish Karpaty area. The article deals with the theme of functional and spatial transformations which can be observed within their contemporary development. The alternations in the way of exploiting and shaping the above mantioned towns during the last decades are followed by numerous conflicts, deformations and threats.
18
Content available Zarządzanie krajobrazem w czasach konsumpcji
PL
Zarządzanie przestrzenią było zawsze sposobem uprawiania polityki, kierowaniem, administrowaniem, rządzeniem w długim okresie, w obecności zdefiniowanej hierarchii wartości i celu oraz przy użyciu sposobów i środków umożliwiających podjęcie skutecznego działania. Staromodna polityka, także przestrzenna, zakładała postęp osiągany w drodze konsekwentnego wysiłku. Dopiero w przyszłości odnajdywała pełną realizację przypisanych ludzkiej naturze potrzeb. Dziś polityka i władza polityków nad przestrzenią ustępują przed rynkiem. Obserwujemy wycofywanie się polityki lokalnej i poddanie jej terytorium władzy globalnej ekonomii. Porządek nowoczesnego zarządzania nie mieści się w systemie konsumpcji. Konsumpcja rozumiana jako system komunikacji i wymiany, jako kod emitowanych, odbieranych i wynajdywanych na nowo znaków odbiera planistycznej aktywności wizję przyszłej, trwałej harmonii i zastępuje ją epizodycznymi wydarzeniami przynoszącymi zawsze jedynie chwilową satysfakcję (Baudillard, 2006). Nieskuteczność instancji zarządzających krajobrazem ma swoje źródło w systemowym pęknięciu, co do którego nie wiemy czy pozostanie trwałym elementem naszej rzeczywistości, czy też wyłoni się z niego jakaś nowa, rozwiązująca sprzeczności na wyższym poziomie kulturowej spirali, jakość. To zgiełk konsumpcji, która ogarnia nasze życie codzienne razem z jego polityką a nie wewnętrzne błędy systemu zarządzania, odpowiada za klęskę krajobrazu. Medialnie nośne hasło: „myśl globalnie, działaj lokalnie”, które wskazuje na możliwość kompromisu globalnych i lokalnych narzędzi działania, pozostaje wciąż tylko zręcznym oksymoronem. Wiele wskazuje więc na to, że w dziedzinie zarządzania przestrzenią powinniśmy przejść przyspieszony kurs jakiegoś nowego języka. Zasadnicza sprzeczność pomiędzy globalnością i lokalnością, epizodycznością i trwałością, między tym co prywatne i publiczne, pomiędzy konsumentem i użytkownikiem, znakiem przedmiotu i przedmiotem, zyskownym efekciarstwem i dążeniem do trwałych wartości wymaga przerzucenia spajającego wszystko pomostu. Jeśli tego nie uczynimy, potwierdzi się gorzkie przekonanie Jeana Baudrillarda, że nasze poznanie zostało okrojone do wiedzy o „rzeczach zagubionych”, bo ku naturze zwracamy się gdy ginie, ku wspólnocie – wtedy gdy się rozpada, przestrzeń zajmuje nas, gdy wypiera ją prędkość (Bauman, 2006).
EN
Our postmodern reality creates the new circumstances of the landscape forming. The principles of the market has dominated over land use politic. The revitalisation is forced out by the worthless actualisation based on unstable, transitory fashion. There are contradictions between the user’s and the consumer’s attitudes, between the landscape’s continuity and the episodic character of the fashion, between the worth of the culture heritage and the sighs without any substances. To resolve landscape management’s problems in the term of consumptionism we must look for new plane of discussion and considerations.
PL
Celem artykułu jest omówienie dziedzictwa kulturowego wybranych lokalnych linii kolejowych osadzonych w terenach o wysokich walorach krajobrazowych. Celem pracy jest również wskazanie potrzeby ochrony wybranych elementów składowych nieczynnych tras, zespołów dworcowych oraz budowli inżynierskich przez odpowiednie ich wykorzystanie. Przedstawienie, na przykładzie linii nr 285, lokalnej inicjatywy mającej na celu rewitalizację trasy oraz wyeksponowanie jej walorów turystycznych i krajobrazowych. Zakres niniejszego tekstu dotyczy nieczynnej linii kolejowej łączącej Świdnicę z Jedliną Zdrój. Wybór trasy podyktowany został jej walorami technicznymi, historycznymi, umiejętnym połączeniem form inżynierskich z walorami krajobrazowymi, stanem zachowania oraz podejmowanymi sposobami jej nowego wykorzystania. Opracowanie stanowi podsumowanie jednego z etapów szerszych badań poświęconych nieczynnym liniom kolejowym i zespołom dworcowym. Obszar terytorialny, zainteresowań autora, dotyczy między innymi Sudetów Środkowych i Wschodnich. Metodyka pracy oparta została na klasycznym toku postępowania, odpowiednim dla badań historycznych przestrzeni kulturowych. Wyróżniono podstawowe grupy działań: prace wstępne – zebranie materiałów opisowych, kartograficznych, ikonograficznych i uzupełniających; prace terenowe – opierające się na wizji lokalnej, sporządzeniu podstawowej dokumentacji fotograficznej, opisowej i rysunkowej oraz identyfikacji elementów składowych zespołów stacyjnych i ich rozwiązań formalnych; analizy wyników badań – na podstawie zebranych informacji mające dać odpowiedź dotyczącą stanu zachowania zasobów kulturowych, sposobów użytkowania, spójności kompozycyjnej poszczególnych grup oraz roli, jaką pełnią w krajobrazie; podsumowanie i wnioski – na podstawie przeprowadzonych wcześniej prac, określenie waloryzacji zasobów kulturowych oraz uwypuklenie najistotniejszych problemów związanych z ochroną dziedzictwa kulturowego.
EN
Construction of railway lines has usually caused significant landscape transformations. Railway station complexes, engineering structures and accompanying infrastructure have interfered in the areas of rich natural, cultural and landscape values especially intensely. New positive features have appeared proving development of technical thought and construction craftsmanship while the local traditions have been also respected. Architectural solutions having been used then allowed for appearance of facilities delightfully blended in with the surroundings. It is the region of Sudety Mountains where engineering solutions of railway lines are combined with environmental values into a harmonious whole. Regrettably, the negative effects of transformations occurred in the latest years are especially extreme for such interesting and attractive places. Degraded railway routes, desolate stations, deteriorating viaducts become disgraceful mark of the region and individual towns and villages. The paper outlines the problem of closed railway lines in regions of high environmental values and the potential of their inventive use while seeing the station complexes and components of railway technical infrastructure from the angle of their architectural, cultural and landscape values.
20
Content available remote Wprowadzenie
PL
W środowisku planistów, urbanistów i architektów krajobrazu istnieje silnie zakorzenione przekonanie, że reprezentują oni zawód zaufania publicznego, a ich starania o ład przestrzenny i piękno krajobrazu to wypełnianie obowiązków wobec społeczeństwa. Równocześnie w tak rozumianej misji napotykają oni na "opór materii", gdy okazuje się, że faktyczne oczekiwania społeczne rozmijają się ich poglądami. Funkcjonujące od lat stereotypy, martwe, nieskuteczne lub wręcz przeciw skuteczne przepisy na temat kształtowania przestrzeni - zwłaszcza w warstwie jej wizerunku - wymagają rewizji. Ład, a tym bardziej piękno przestrzeni nie jest dobrem osiąganym za darmo. Ktoś, kiedyś za to zapłacił lub zapłaci. A ponieważ żyjemy w demokracji, dodać należy - zapłaci jeśli zechce. "Walory krajobrazowe w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego" to rezultat badań w ramach grantu PB- 1120/T02/2006/30. Uczestniczyli w nich - autorzy poszczególnych rozdziałów niniejszej publikacji - przedstawiciele architektury krajobrazu, urbanistyki, geografii, psychologii, statystyki, filozofii, geodezji i rzeczoznawcy rynku nieruchomości. Mamy nadzieję, że staną się one przyczynkiem w nurcie prac sprzyjających dojrzewaniu w polskim społeczeństwie szerszej i głębszej akceptacji wartości ugruntowanych od dawna w wielu krajach.
EN
In the circles of the planners, urban planners and landscape architects, there exists a strong conviction that they represent the professions of public trust, while their works on spatial order and landscape beauty amount to the fulfilment of their obligations towards the society. At the same time, when performing their missions, those professionals come across a "natural resistance" when they find that the actual social expectations are different from their views. Old stereotypes and dead, ineffective or even counter-effective regulations concerning spatial shaping - especially those related to land appearance - require revisions. The spatial order and even more so - spatial beauty are not goods achieved for nothing. Somebody has paid or will pay for that. And since we live in democracy, we need to add that people will pay only if they want to. "Landscape Values in the Local Physical Plans" are the result of research conducted under Grant No. PB-1120/T02/2006/30. The participants were the representatives of the fields of landscape architecture, urban planning, geography, psychology, statistics, philosophy, land surveying and real-estate appraisers who wrote particular chapters of this publication. We hope that our publication will become part of the works that are conducive of the development of broad and profound acceptance of the values in the Polish society, the ones that have been long established in many other countries.
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.