Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Analysis of Wayside Shrines in Selected Areas of the Podkarpacki Region

Lichołai L., Gargała M., Pisarek M.

Architektura Krajobrazu

|

2014

|

nr 3

78--91

EN

The landscape is inharmonious in most of the suburban areas in Poland. This is a result of the particular way that suburbs developed around Polish cities. Private, semi-public places with recreational features were built as substitutes for public places. Residents of these communities typically have opportunities to spend free time in the company of other residents who can participate in organized groups dedicated to gardening or some type of sports like tennis, horseback riding, golf or other. The suburban landscape often looks like a composite of a traditional urban landscape and a community landscape made up of social clubs. This article examines the characteristics of the modern country club landscape, how it came to be so prevalent, the positive and negative features, and possible future directions. Country club space and the landscape it presents has begun to influence the perception of the wider suburban landscape as well as the quality of life and lifestyle of the local residents. The spatial arrangements of country club landscapes create many problems, however, there are also many positive side-effects like the integration of residents with similar interests, the enhancement of suburban landscapes from the addition of sites of aesthetic value and the creation of places that facilitate social interaction. The problems that can arise from the formation of semipublic spaces, especially in suburban settings, need to be further addressed and examined in greater detail.

PL

W miejscowościach położonych w centralnej części woj. podkarpackiego (Wiercany, Wola Zgłobieńska, Boguchwała, Głogów Młp., Husów) zinwentaryzowano łącznie 117 obiektów małej architektury sakralnej, w tym 89 kapliczek i 28 krzyży. Zebrane informacje posłużyły do określenia aktualnego stanu zachowania obiektów małej architektury sakralnej na badanym terenie. Zinwentaryzowane kapliczki to najczęściej formy figuralne oraz kapliczki słupowe (kolumnowe). Najwięcej kapliczek poświęconych jest Matce Bożej. Wśród krzyży dominowały drewniane, wysokie, proste w konstrukcji, malowane na brązowy kolor. Drobne elementy architektury sakralnej najczęściej umiejscawiane były na poboczu dróg publicznych lub w obrębie prywatnych posesji. Bardzo często przyzdabiano je sztucznymi kwiatami lub obsadzano trwałą roślinnością bądź otaczano metalowym albo drewnianym ogrodzeniem. Na obszarze badań 54% kapliczek i krzyży posadowiono po II wojnie światowej, w tym zdecydowana większość znajdowała się w Wiercanach i Woli Zgłobieńskiej. Niemniej obiekty te mają niepodważalną wartość historyczną oraz stanowią istotny element krajobraz kulturowego. Potwierdzeniem ich wyjątkowości było wytyczenie w Woli Zgłobieńskiej, Boguchwale i Husowie turystycznych tras rowerowych.

2

Funkcjonowanie krzyża przydrożnego w krajobrazie kulturowym Polski

Antolak M., Szyszkowski W.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2013

|

nr 21

57--66

PL

Krzyż funkcjonuje w krajobrazie kulturowym Polski od wieków, pełniąc rolę strażnika sfery sakralnej i będąc swoistym totemem narodowym. Jest akcentem kulturowym sytuowanym na przecięciach osi kompozycyjnych. Podkreśla rangę punktów węzłowych. Jest czytelny w krajobrazie z dużych odległości i stanowi mistyczne wprowadzenie do sacrum. Krzyż jest obiektem kultu religijnego, miejscem odprawiania modlitw, pamiątką pielgrzymek, wypadków drogowych czy ważnych wydarzeń historycznych (np. "krzyż smoleński" pod Pałacem Prezydenckim w Warszawie). Pełni niekiedy rolę "opiekuna domu". Stanowi także wyróżnik przestrzeni wyznaniowej regionu. Wykonany z drewna, kamienia, żelaza lub innych materiałów, przyozdabiany i stawiany przez lokalną społeczność jest jej własnością i dumą. Celem pracy jest przedstawienie motywu krzyża we współczesnym krajobrazie kulturowym Polski w aspekcie sakralnym, krajobrazowym i społecznym.

EN

For ages, the cross has been a feature of the Polish cultural landscape. It has functioned as a guardian of the sacred sphere and a national totem. The cross is also a landmark, often erected at intersections of composition axes. It highlights the role of road junctions. A roadside cross is clearly visible in the landscape, even from a long distance, and serves as a mystic entry to the sacred sphere. The cross is an object of religious cult and a place where people pray. It can commemorate pilgrimages, road accidents or important historic events (for example, the Smolensk cross in front of the Presidential Palace in Warsaw). Sometimes, a cross is ‘a home guardian’. It is also a distinguishing feature of the region’s confession and religion. It can be made of wood, stone, iron or other materials. Mounted and adorned by a local community, it becomes an object that people own and take pride in. This article is a presentation of the cross as a motif in the contemporary cultural landscape of Poland, in the sacral, landscape and social context.

3

Zwyczajowe i obrzędowe gesty sakralne w krajobrazie kulturowym wsi

Kraczoń K.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2012

|

nr 17

138--147

PL

Przedmiotem artykułu są sakralne gesty obrzędowe, rozumiane jako utrwalone i osadzone w kontekście kulturowym czynności o charakterze symbolicznym. Autorka, w oparciu o materiały archiwalne i wywiady terenowe, opisuje gesty obrzędowe rytualnie powtarzane przy obiektach małej architektury sakralnej, wskazując cechy wyróżniające tego typu zachowania kulturowe. W wyniku analizy, przyjmując kryterium funkcjonalności, wydzielono: gesty święte i uświęcające, gesty oczyszczające, gesty powitań i pożegnań, gesty wotywne oraz gesty pamięci. Symboliczne działania obrzędowe wyrażają postawę człowieka wobec sacrum, określają jego światopogląd, porządkują codzienność, zapewniając zdrowie, pomyślność i urodzaj.

EN

The article examines sacred ritualistic gestures understood as established symbolic actions set in a given cultural context. Taking into account both archive materials and field based interviews, the author describes ritualistic gestures repeated in the vicinity of small sacred architecture (e.g. roadside crosses and shrines), distinguishing their characteristic features. Basing upon the criterion of functionality, the gestures have been classified into the following categories: sacred and sanctifying gestures, purifying gestures, welcoming and farewell gestures, votive gestures, and memory gestures. Arguably, these symbolic ritualistic actions demonstrate man’s attitude towards the sacred, define his/her outlook, organize his/her everyday life, as well as ensuring health, success, and harvest.

4

Miejsce kapliczek i przydrożnych krzyży w krajobrazie terenów wiejskich Mazowsza

Fortuna-Antoszkiewicz Beata, Kimic Kinga

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2007

|

T. 3

35--47

PL

Krajobraz terenów wiejskich Mazowsza to rozległe równinne obszary pól uprawnych poprzecinane pasmami lasów oraz towarzyszące im wioski i małe miasteczka. Szczególne miejsce w tej scenerii zajmują kapliczki i krzyże przydrożne, których istnienie związane jest ściśle z lokalną tradycją. Pochodzą one z różnych okresów historycznych, a najwięcej zachowanych do dziś powstało w końcu XIX i w I połowie XX w. Obok tych najstarszych tworzonych przez anonimowych ludowych artystów odnaleźć można również współczesne, przyjmujące różnorodne formy. Fundowane w celach wotywnych do dziś pełnią one rolę symboliczną, która wyraźnie podkreślana jest w okresach świąt religijnych. Te drobne elementy przestrzenne związane z krajobrazem wiejskim wystawiane były wmiejscach o szczególnym znaczeniu. Towarzyszące drogom i lokalizowane na ich rozstajach stawały się jednocześnie drogowskazami ułatwiającymi orientację, odszukanie wybranego miejsca, mówiły o granicach istniejących podziałów przestrzennych. Przystrajane kwiatami i świecami zachęcały do zatrzymania się, modlitwy i kontemplacji. O wartościach tych niewielkich obiektów sakralnych decyduje ich wiek i walory artystyczne, ale także głęboko zakorzenione treści historyczne i kulturowe oraz ich ścisły związek religijny i emocjonalny z lokalną społecznością. Dziś niestety możemy zaobserwować pogłębiającą się rywalizację tych tradycyjnych elementów architektury z obiektami infrastruktury technicznej, co przyczynia się do zatracania granicy pomiędzy sacrum a profanum. Znacznym przekształceniom ulega krajobraz wiejski, a wraz z nim kapliczki i krzyże przydrożne znikają na tle intensywnej zabudowy, gubią się w gąszczu słupów wysokiego napięcia, znaków drogowych i reklamowych tablic. Wobec tych wszystkich zagrożeń niezbędna jest właściwa ochrona tych unikalnych elementów naszego dziedzictwa.

EN

The Mazovia's rural landscape with its villages and small towns is characterized by wide flat area crossed by fields and parts covered by forests. Very important in that scenery are small sacral elements like wayside shrines and crosses which existence is closely connected with local tradition. Many of them created by anonymous popular artists in the end of 19th and the first part of 20th centuries are still preserve. They were founded as votive designs and conveyed acts of faith. Their symbolic meaning is still visible in the time of church holidays. Those small architectural elements of rural landscape were placed in singular localisation. They accompained transit roads and cross-roads as a kind of road signs, pointed the direction to other important places or buildings and marked the spatial division. Shrines and wayside crosses embelished by flowers and candles encouraged people to stop, provoke them to pray and spend time on contemplation. The unique values of those objects are connected with their age and artistic quality. They became elements of the Mazovia"s spiritual and material culture, the part of its history and tradition. Unfortunatelly today we observe the intensive rivalry between those sacral objects and technical elements what lose the thin border of sacrum and profanum. The Mazovia's rural landscape is changed very fast by common urbanisation. In this situation old shrines and wayside crosses fade away against the background of buildings, traffic-signals and billboards. The maintenance of those unique sacral elements of our heritage is necessary in the case of that negative changes.

5

Elementy sakralne w krajobrazie kulturowym

Garczarczyk M.

Przegląd Komunalny

|

2001

|

nr 9

72-72

PL

Do charakterystycznych elementów krajobrazu kulturowego należą obiekty sakralne, takie jak: kościoły, kapliczki i krzyże przydrożne. Z niepokojem należy stwierdzić, iż właśnie kapliczki i krzyże, od wieków trwale wpisane w polski pejzaż, teraz giną w wyniku zapomnienia bądź bezmyślnej dewastacji.