Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wpływ użytkowania terenu na transformację krajobrazu w obrębie unikatowego kompleksu oczek wodnych na Pojezierzu Myśliborskim

Pieńkowski Paweł

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2021

|

nr 45 (1)

51--68

PL

Większość małych zbiorników wodnych występujących na północy Europy i Ameryki to obiekty, których geneza powiązana jest z procesami recesji lądolodu. Na ich współczesne rozmieszczenie i charakterystyczną budowę mis wpłynęły procesy erozyjne, których intensywność zależała w dużej mierze od sposobu użytkowania zlewni. Na badanym obszarze północnej Polski, będącym fragmentem Pojezierza Myśliborskiego, specyficzne zgrupowania oczek występują zarówno na obszarach gruntów ornych, jak i w rejonach trwale lub przejściowo pokrytych lasem. Fakt ten umożliwił realizację celu, który polegał na wykryciu różnic w tempie zanikania oczek w zależności od pokrycia ich zlewni, a także wskazania odmienności w ukształtowaniu i użytkowaniu pasa bezpośrednio przylegającego do mis kociołków. Stwierdzono m.in., że specyficzne zgrupowanie oczek wiąże się z występującym na tym obszarze zróżnicowaniem rzeźby, a rolnicze użytkowanie terenu przyczyniło się do zaniku prawie połowy istniejących na początku XIX w. obiektów. Wskazano również na rolę drzew w pasie roślinności brzegowej, których obecność utrudniała dotychczas przejęcie mis zbiorników pod użytkowanie rolnicze

EN

The origin of most small water reservoirs in northern Europe and America is related to the processes of ice sheet recession. Their current distribution and the characteristic structure of basins result from erosive processes, the intensity of which is largely dependent on the land use of a given catchment. The analysed area of northern Poland, a fragment of the Myśliborskie Lakeland, is characterised by a specific grouping of kettle holes both in arable lands as well as in areas permanently or temporarily afforested. It was found, among others, that the specific grouping of kettle holes is related to the varied land relief found in this area, and the agricultural use of the land contributed to the disappearance of almost half of the objects which had been present there at the beginning of the 19th century. Also, the role of trees in the waterside vegetation strip was emphasised as their presence has so far hindered the adaptation of kettle holes for agricultural purposes

2

Próba oceny wpływu położenia oczek wodnych w rzeźbie terenu na tempo ich zanikania

Pieńkowski P., Podlasiński M., Karaś K.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2010

|

T. 10, z. 1

167-174

PL

Na obszarach polodowcowych za jeden z elementów determinujących tempo wysychania i zaniku oczek wodnych można uznać położenie danego zbiornika w zróżnicowanym pod względem rzeźby terenu krajobrazie. Celem badań prezentowanych w pracy było określenie ewentualnego wpływu zróżnicowania wzajemnej wysokości zbiorników wodnych na ich wysychanie. Analizą objęto dwa odmienne pod względem genezy i budowy obszary - morenę denną położoną na Równinie Wełtyńskiej oraz obszary sandrów, należące do Pojezierza Myśliborskiego i Równiny Gorzowskiej. Na podstawie danych uzyskanych z map topograficznych stwierdzono, że z istniejących w XIX w. oczek wodnych do końca XX w. na obszarze moreny dennej falistej zanikło 43%, a na obszarach sandrowych - 60%. W przypadkach, gdy różnica poziomów pomiędzy dwoma najbliższymi zbiornikami była większa niż 1 m, zaobserwowano nieznaczną tendencję do zanikania zbiorników leżących powyżej sąsiadującego zbiornika. Dotyczyło to zwłaszcza oczek położonych na obszarach sandrowych.

EN

Location of a small pond in post-glacial landscape of diverse relief is one of the factors determining its drying out and disappearance. The aim of this study was to determine possible effect of altitude differentiation on drying of such ponds. The study involved two areas differing in morphology and origin: an undulate bottom moraine located on Weltyńska Plain and outwash plains located in Myśliborskie Lakeland and Gorzowska Plain (north-west Poland). Basing on data from topographic maps it can be concluded that over 43% of water ponds in moraine areas and 60% of ponds in outwash plains that had existed in the 19th century disappeared till the end of the 20th century If the elevation of the two neighboring small ponds differed by more than 1 m than a slight tendency of faster disappearance of the upper one was noted. This was especially true for ponds located on outwash plains.

3

Geoturystyczne walory wybranych obiektów przyrody nieożywionej Litwy

Labus M.

Geoturystyka

|

2010

|

nr 3-4

19-28

PL

W artykule krótko opisano budowę geologiczną Litwy i związane z nią formy krajobrazowe. Krajobraz Litwy został ukształtowany niemal wyłącznie poprzez procesy glacjalne i fluwioglacjalne. Na powierzchni występują zatem głównie osady czwartorzędowe. Wychodnie skał starszych (dewonu, jury, kredy i neogenu) są stosunkowo nieliczne. Pomimo braku gór, geomorfologia Litwy jest urozmaicona; o różnorodności krajobrazu decyduje obecność wzgórz morenowych łagodnych równin, szerokich dolin rzecznych i głęboko wciętych, bystrych rzek, a także wielu jezior. Jednym z najciekawszych regionów Litwy jest znajdująca się na liście UNESCO Mierzeja Kurońska, stanowiąca piaszczysty wał z najwyższymi w północnej Europie wydmami. Eksploatowany jest tam najcenniejszy surowiec Litwy - bursztyn. W artykule przedstawiono ponadto inne warte odwiedzenia miejsca, m.in.: birżański obszar krasowy (zbudowany z dewońskich gipsów i anhydrytów), okolice miasta Pokrój, znane z eksploatacji wapieni permu i dolomitów dewonu, a także miejsc występowania największych głazów narzutowych na Litwie.

EN

The short characteristic of Lithuanian geology is presented, as well as the landforms which are tightly connected to the sediments. The landscape was formed thanks to glacial and fluvioglacial processes. The land is covered mainly by Quaternary sediments. The outcrops of older rocks (Devonian, Jurassic, Cretaceous and Neogeneperiods) are rather rare. Although there are no mountains on the territory of Lithuania, the geomorphology of the country is differentiated. The kinds of landscape are: morainic hills and plains, wide river valleys, as well as narrow river gullies and many of lakes. One of the most interesting places in Lithuania is the Curonian Spit placed on UNESCO's World Heritage list. It is full of sandy dunes, the highest in the Northern Europe. Moreover the Curonian Spit is famousfor the real Lithuanian treasure - amber. In the article there are also presented some more worth-seeing places, e.g.: Birżai karstarea (formed by gypsum and anhydrite rocks), Pakruojis region, well known thanks to the exploitation of Permian limestones and Devonian dolomites, and the large erratics locations.