Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

O przeszłości i przyszłości górnictwa solnego w Polsce

Kortas Grzegorz, Maj Agnieszka

Przegląd Górniczy

|

2021

|

T. 77, nr 10-12

69--73

PL

W artykule przedstawiono zarys stanu i perspektywy polskiego górnictwa solnego. Wskazano na okoliczności zakończenia działalności górniczej po wdarciach wód do wyrobisk podziemnych kopalń soli w Inowrocławiu w 1907 r. i w Wapnie k. Wągrowca w 1977 r. Obecnie objętość wyrobisk czynnej komorowo-filarowej podziemnej kopalni w wysadzie solnym w Kłodawie przekroczyła 20 mln m3, a możliwość wdarcia tam wód tworzy rosnące zagrożenie dla miasta i okolic Kłodawy. W zagłębiu miedziowym LGOM pokład soli kamiennej na głębokości 900 m eksploatowany jest wielkowymiarowymi komorami. Pierwszą otworową eksploatację złóż soli przez rozpuszczenie w wodzie prowadzono w pokładowym złożu soli w Baryczy k. Wieliczki, potem w otworowej kopalni w Łężkowicach k. Bochni. Nadmierne rozługowania wodą pod nieizolowanym stropem calizn doprowadziły tam do zapadlisk terenu wypełnionych solanką. Obecnie w wysadach solnych, w Górze koło Inowrocławia i w Mogilnie, na głębokościach od 400 m do 1700 m, pozyskuje się roztwory soli metodą otworową. Uzyskane solanki są kierowane do zakładów chemicznych i zastępowane magazynowanymi ciekłymi i gazowymi węglowodorami lub pozostawia się je w kawernach. W Kosakowie k. Gdyni, w pokładzie soli na głębokości 1000 m założono nowoczesny kawernowy magazyn gazowych węglowodorów. Atrakcją w skali światowej są zabytkowe kopalnie soli w Wieliczce i Bochni. Zachowanie niezwykłego piękna tych kopalń wymaga opanowania zagrożenia wodnego, zawałowego i utrzymania warunków klimatycznych i zapewnienia bezpieczeństwa. W ostatnim rozdziale przedstawiono warunki i perspektywy polskiego górnictwa solnego, służące pozyskiwaniu soli kamiennej i solanki, wykorzystaniu przestrzeni wyrobisk do magazynowania węglowodorów i deponowania odpadów. Służyć temu powinno odpowiednie prawo, prace badawcze i inżynierskie.

EN

An outline of the state and prospects of the Polish salt mining industry is presented. The circumstances of the termination of mining activities after the water bursts into the underground salt mines in Inowrocław in 1907 and in Wapno near Wągrowiec in 1977 were indicated. Currently, the volume of the workings of the active chamber and pillar underground mine in the salt dome in Kłodawa has exceeded 20 million m3, and the possibility of water penetration creates an increasing threat to the city and the vicinity of Kłodawa city. In the LGOM copper basin, the salt seam is mined at a depth of 900 m with large-size chambers. The first borehole mining of salt deposits by dissolving in water was carried out in the salt seam deposit in Barycz near Wieliczka, then in the now closed borehole mine in Łężkowice near Bochnia. Excessive water leaching under the uninsulated roof of the valleys led to the sinkholes of the area filled with brine. Currently, salt solutions are obtained in the salt dome, in Góra near Inowrocław and in Mogilno, at depths from 400 m to 1700 m, using the borehole method. The obtained brines sent to chemical plants are replaced with stored liquid and gaseous hydrocarbons or left in caverns. In Kosakowo near Gdynia, in the salt seam at a depth of 1000 m, a modern cavern storage of gaseous hydrocarbons has been installed. A global attraction are the historic salt mines in Wieliczka and Bochnia. Maintaining the extraordinary beauty of these mines requires the control of water and caving hazards, as well as maintaining climatic conditions and ensuring safety. The last chapter presents the conditions and perspectives of the Polish salt mining industry for the extraction of rock salt and brine, the use of excavation space to store hydrocarbons and deposit waste. This should be served by appropriate law, research and engineering works.

2

Udostępnienie dawnych wyrobisk górniczych dla ruchu turystycznego z uwzględnieniem osób niepełnosprawnych na przykładzie Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej w Zabrzu

Słota Zbigniew, Słota Krzysztof, Morcinek-Słota Anna, Maciaszek Mirosław, Jaksa Zygfryd

Napędy i Sterowanie

|

2020

|

R. 22, nr 1

60--64

PL

W referacie poruszono problem związany z udostępnieniem byłych wyrobisk górniczych dla ruchu turystycznego z uwzględnieniem osób niepełnosprawnych. W MGW obowiązuje Zarządzenie, które kompleksowo reguluje zwiedzanie tras podziemnych przez osoby niepełnosprawne ruchowo. Wszystkie obiekty Muzeum dostosowane są do potrzeb osób o ograniczonej możliwości poruszania się. Problemy natomiast związane są ze sprawnym poruszaniem się takich osób na trasach turystycznych przy większych ich grupach. Jako przykład posłużyć może trasa w Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej. Zdecydowano się tutaj na wytyczenie specjalnej trasy dla osób niepełnosprawnych, obejmującej największą możliwą liczbę atrakcji. W tym celu wykonano próby z użyciem wózków inwalidzkich, dokonano analizy oraz sformułowano wnioski. Zaproponowano dwa warianty zwiedzania trasy turystycznej. W celu zapewnienia w pełni bezpiecznego zwiedzania wszystkich ekspozycji konieczne było wykonanie kilku drobnych prac adaptacyjnych na trasie.

3

Bezpieczeństwo podziemnych tras turystycznych w ZKWK „Guido” – propozycja badań ankietowych

Słota Z.

Systemy Wspomagania w Inżynierii Produkcji

|

2017

|

Vol. 6, iss. 2

178--187

PL

ZKWK „Guido” będąca częścią Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu jest unikatem w skali światowej. Oprócz prezentacji zabytków techniki górniczej na powierzchni ziemi udostępnia turystom podziemne trasy turystyczne. W chwili obecnej w ZKWK „Guido” udostępniono kilka podziemnych tras turystycznych. Najpopularniejsze znajdują się na poziomie 170 (praca górników na przełomie XIX i XX wieku na obszarze Śląska, zagrożenia w kopalni, tradycje górnicze) oraz 320 (wyrobiska utrzymane w stanie jak najbardziej zbliżonym do pierwotnego). Poziom 355 (otwarty 4 .02.2016r.) można zwiedzać albo podczas tzw. "szychty" (zwiedzający w ubraniu roboczym z przewodnikiem-górnikiem wykonują proste prace górnicze), albo jako tzw. "mroki kopalni" (zwiedzający otrzymują lampy osobiste i zwiedzają trasę po ciemku). Celem artykułu jest przedstawienie propozycji badań ankietowych dotyczących bezpieczeństwa tras turystycznych w odczuciu samych zwiedzających, wraz z wynikami badań pilotażowych przeprowadzonych w ZKWK „Guido”. W tym celu opracowano specjalną ankietę (zamieszczoną w pracy), która obejmowała pytania z zakresu trzech głównych obszarów: bezpieczeństwo ogólne (ankietowanych pytano m.in. o oznakowanie i oświetlenie trasy, elementy mogące stanowić niebezpieczeństwo dla zwiedzających, objawy złego samopoczucia, zachowania przewodnika), zdarzenia potencjalnie niebezpieczne (potknięcia, upadki, uderzenia głową i inne niebezpieczne zdarzenia) oraz zadowolenie turysty (zadowolenie z wycieczki, atrakcje, poczucie bezpieczeństwa, inne uwagi odnośnie bezpieczeństwa). Na podstawie opracowanej ankiety przeprowadzono badania pilotażowe w ZKWK „Guido” wśród 100 losowo wybranych turystów zwiedzających różne trasy podziemne w kopalni. Wyniki badań zamieszczono na wykresach, uwzględniając dodatkowo płeć, wiek, oraz wykształcenie ankietowanych. Ankieta była anonimowa, a jej wypełnienie dobrowolne. Wyniki pilotażowych badań ankietowych powinny pozwolić na udoskonalenie ankiety, której wyniki mogą stać się wskaźnikiem obszarów problemowych, dotyczących bezpieczeństwa tras turystycznych w oczach zwiedzających, wymagających uwagi ze strony decydentów w Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu.

EN

ZKWK "Guido" which is part of the Museum of Coal Mining in Zabrze is unique in the world. In addition to presenting the monuments of mining technology on the surface of the earth provides tourists underground roads. At present ZKWK "Guido" provides several underground tourist routes. Most are located on level 170 (the work of the miners at the turn of the century in the area of Silesia, the hazard of mines, mining traditions) and 320 (excavation maintained in a position as close as possible to the original). Level 355 (opened on 4th February 2016 years) can be visited either during the so-called "szychta" (visitors in work clothes with a guide-miner perform simple jobs mining), or as so-called "darkness of the mine" (visitors receive a personal lamp and visit the route in the dark). The aim of the article is to propose a survey on the safety of tourist routes in the mind of the visitors themselves, together with the results of pilot studies carried out in ZKWK "Guido." For this purpose, a special questionnaire (as contained in the work), which included questions concerning three main areas: general security (including the respondents were asked about the signs and lighting routes, elements that may constitute a danger to the public, the symptoms of malaise, behavior guide), events potentially dangerous (trips, falls, hitting his head and other dangerous occurrences), and the satisfaction of tourists (satisfaction with tours, attractions, sense of security, other comments on safety). Based on the developed survey was conducted a pilot study in ZKWK "Guido" among 100 randomly selected visitors to the different routes in underground mines. The test results are provided in the charts, taking into account also the gender, age and education of respondents. The survey was anonymous, and its fulfillment voluntary. The results of the pilot survey should allow for refinement of the survey, the results of which can become an indicator of the problem areas, the safety of tourist routes in the feelings of visitors, require attention from policy-makers at the Museum of Coal Mining in Zabrze.

4

Działania podnoszące stan bezpieczeństwa podziemnych tras turystycznych w MGW w Zabrzu

d'Obryn K., Słota Z., Słota K.

Przegląd Górniczy

|

2017

|

T. 73, nr 8

39--46

PL

Bezpieczeństwo to stan dający poczucie pewności i gwarancje jego zachowania oraz szansę na doskonalenie (Słownik ... 2008). Na stan bezpieczeństwa ma wpływ wiele czynników technicznych i ludzkich. W przypadku czynników technicznych, w odniesieniu do podziemnych tras turystycznych, można do nich zaliczyć między innymi: stan wyrobisk, wentylację, zasilanie, zagrożenia naturalne i techniczne. Celem działań podjętych w Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu było podniesienie stanu bezpieczeństwa podziemnych tras turystycznych. Dla realizacji tego celu przeprowadzono audyt bezpieczeństwa, obejmujący między innymi przegląd dokumentacji, szczegółową analizę tras turystycznych pod względem bezpieczeństwa zwiedzających oraz funkcjonowanie prowadzonej działalności turystycznej w aspekcie Prawa Geologicznego i Górniczego (Ustawa ... 2011). W wyniku przeprowadzonych audytów i wykonanych analiz stwierdzono, że poziom bezpieczeństwa jest stosunkowo wysoki, występują jednak pewne usterki i niedociągnięcia. Standardy bezpieczeństwa określone w zarządzeniach i regulaminach w wielu przypadkach wykraczają poza minima określone w przepisach (np. Prawie Geologicznym i Górniczym), a wypełnienie zaleceń wynikających z przeprowadzonego audytu może zapewnić jeszcze wyższy poziom bezpieczeństwa. Należy zaznaczyć, że przepisy PGG są napisane dla kopalń czynnych i prowadzących wydobycie. W zabytkowych kopalniach przepisy mają być stosowane analogicznie, ale w praktyce przedsiębiorca prowadzący taki obiekt wiele rozwiązań musi wprowadzić w formie wariantowych przepisów dostosowanych do uwarunkowań danego obiektu.

EN

Safety is a state of confidence and guarantees behavior and a chance to improve (Słownik ... 2008). Safety is influenced by many technical and human factors. Technical conditions include the state of excavations, ventilation, power supply, natural and technical hazards. The aim of the measures taken at the Museum of Coal Mining in Zabrze was to improve the safety of underground tourist routes. For this purpose, a security audit was carried out. The audit included a review of the documentation, a detailed analysis of tourist routes in terms of visitor safety, and the operation of tourism activities in the aspect of Geological and Mining Law (Ustawa ... 2011). As a result of the audits and analyses, it was found that the level of safety is relatively high. However, there are some faults and shortcomings. The safety standards set out in the ordinances and regulations in many cases go beyond the minima as defined in legislation (for example Geological and Mining Law). Fulfilling the recommendations of an audit can provide an even higher level of security. It should be noted that Geological and Mining Law regulations are written for active mines and mining. In historic mines, the rules are to be applied in the same way, but in practice, the entrepreneur carrying out such an action must implement multiple changes in the form of variants adapted to the conditions of the mine.

5

Udostępnianie wyrobisk zlikwidowanych zakładów górniczych w celach turystycznych – działania kształtujące bezpieczeństwo na przykładzie tras podziemnych MGW w Zabrzu

d’Obyrn K., Słota Z., Słota K., Morcinek-Słota A.

Inżynieria Górnicza

|

2017

|

nr 3-4

68--73

PL

Celem działań podjętych w Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu było podniesienie stanu bezpieczeństwa podziemnych tras turystycznych. Dla realizacji tego celu przeprowadzono audyt bezpieczeństwa, obejmujący między innymi przegląd dokumentacji, szczegółową analizę tras turystycznych pod względem bezpieczeństwa zwiedzających oraz funkcjonowanie prowadzonej działalności turystycznej w aspekcie Prawa geologicznego i górniczego [3]. W wyniku przeprowadzonych audytów i wykonanych analiz stwierdzono, że poziom bezpieczeństwa jest stosunkowo wysoki, występują jednak pewne usterki i niedociągnięcia. Standardy bezpieczeństwa określone w zarządzeniach i regulaminach w wielu przypadkach wykraczają poza minima określone w przepisach (np. w Prawie geologicznym i górniczym ), a wypełnienie zaleceń wynikających z przeprowadzonego audytu może zapewnić jeszcze wyższy poziom bezpieczeństwa.

EN

The aim of the measures undertaken at the Coal Mining Museum in Zabrze was to improve the safety of underground tourist routes. For this purpose a safety audit was carried out. It included a review of documentation, a detailed analysis of tourist routes in terms of visitor safety and the operation of tourism activities in the aspect of the Geological and Mining Law [3]. As a result of the audits and analyzes carried out, it was found that the level of safety was relatively high. However, there are some faults and shortcomings. The safety standards set forth in ordinances and regulations in many cases go beyond the minima prescribed by law (for example in the Geological and Mining Law ) and the fulfillment of recommendations resulting from the audit can provide an even higher level of safety.

6

Wstępna ocena stanu bezpieczeństwa podziemnych tras turystycznych w Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu

Słota Z., Słota K., Morcinek-Słota A.

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2017

|

nr 2

51--59

PL

Celem artykułu jest przedstawienie wstępu do oceny stanu bezpieczeństwa podziemnych tras turystycznych w MGW w Zabrzu. Jednym z jego elementów było przeprowadzenie badań ankietowych dotyczących bezpieczeństwa tras turystycznych w odczuciu samych zwiedzających. W tym celu opracowano ankietę, która obejmowała pytania z zakresu trzech głównych obszarów: bezpieczeństwa ogólnego, zdarzeń potencjalnie niebezpiecznych oraz zadowolenia turysty. Ankieta była anonimowa, a jej wypełnienie dobrowolne. Pytania miały charakter zamknięty, z wyjątkiem dwóch pytań, gdzie proszono o podanie niebezpiecznych zdarzeń na trasie oraz uwag. Na podstawie ankiety przeprowadzono badania wśród 500 losowo wybranych turystów zwiedzających trasy podziemne w MGW w Zabrzu. Wyniki badań zamieszczono na wykresach, uwzględniając dodatkowo płeć, wiek, oraz wykształcenie.

EN

The aim of the article is to present an introduction to the safety assessment of underground tourist routes in the Coal Mining Museum in Zabrze. One of its elements was conducting surveys on the safety of tourist routes in the eyes of the visitors themselves. For this purpose, a questionnaire was developed that included questions on three main areas: general safety, potentially hazardous events and tourist satisfaction. The poll was anonymous and its voluntary filling. The questions were closed except for two questions where they were asked to report dangerous incidents and remarks. Based on the survey, 500 randomly selected tourists visited the underground routes in the Museum. The results are shown in graphs, including sex, age and education.

7

Sygnały odkształcenia i pękania skał solnych w badaniach laboratoryjnych i obserwacjach in situ

Kortas G.

Przegląd Górniczy

|

2015

|

T. 71, nr 11

54--67

PL

Praca przedstawia zjawisko odkształcania i pękania skał solnych rozpoznane w laboratoryjnych testach wytrzymałości i pełzania oraz w obserwacjach przemieszczeń stropu komór, konwergencji wyrobisk i deformacji calizn w podziemnych polskich kopalniach soli. W teście doraźnego ściskania sygnały pękania próbek skał powiązane są ze wzrostem odkształceń objętościowych i pojawiają się, gdy naprężenia różnicowe przekraczają długotrwałą wytrzymałość. W testach pełzania zaznacza się zmianą parametrów funkcji pełzania (5), rys. 4. Rozwój spękań w caliznach solnych in situ identyfikowany może być poprzez rejestrację emisji akustycznej, a istniejących szczelin poprzez określanie składowych płaskiego tensora odkształcenia (rys. 6). Przedstawiono i omówiono obserwacje pełzania skał solnych w stropach komór obserwowane czujnikami przemieszczeń (rys. 7 – 10), wskazując na przejawy pokonywania tarcia statycznego i dynamicznego w procesie długotrwałego ruchu przemieszczeń stropu wyrażanych funkcją potęgową czasu. Przedstawiono przejawy sezonowych zmian prędkości pełzania powiązanych ze zmianą wilgotności powietrza kopalnianego (rys. 11) oraz rejestracją obwału skał stropowych (rys. 12). Wskazuje się, że obserwacje konwergencyjnego zaciskania wyrobisk tylko pośrednio służyć mogą sygnalizacji pękania skał ze względu na trudność rozdzielenia ruchu spągowego od stropowego. Poprzez określanie konwergencji objętościowej obserwacje te rejestrują deformacje calizn w szerszym otoczeniu obserwowanych wyrobisk oraz ujawniają długookresowe trendy ruchu górotworu (rys. 14 i 15). Przeglądy wizualne calizn, pomiary przemieszczeń, konwergencji pustek, deformacji calizn, pomiary geofizyczne i obliczeniowa analiza geomechaniczna, każdy sam w sobie nie jest rozstrzygający dla określania zagrożenia i oceny stanu bezpieczeństwa geomechanicznego. Współuczestniczenie tych działań i analiz jest właściwą praktyką. Wskazano na potrzebę identyfikowania sygnałów pękania skał solnych dla oceny zagrożenia obwałem i nadmiernymi deformacjami. Przeprowadzona analiza i wynikające z niej wnioski są szczególnie istotne dla rozpoznania warunków bezpieczeństwa w zabytkowych kopalniach soli w Polsce, w których liczba turystów wzrosła w 2014 r. do 1.5 mln. osób.

EN

This paper presents the phenomenon of salt rock strain and fracture diagnosed in laboratory endurance and creep tests as well as through observations of chamber roof displacements, excavation convergence and deformation of virgin soils in the underground Polish salt mines. In a compression test the signals of rock sample fracture are connected with the rise in dilatational strain and occur when differential tensions have exceeded long-term strength. In creep tests the change in parameters of creep function is marked (5), fig. 4. The development of cracks in salt soils in situ may be identified by recording acoustic emission while the existing fissures – by determining the components of the flat deformation tensor (fig. 6). Observations of salt rocks creeping in chamber roofs by use use displacement sensors (fig. 7 – 10) were made, indicating the signals of overcoming static and dynamic friction in the process of long-lasting movement of the roof expressed in terms of power function of time. The signals of seasonal fluctuation in creeping velocity were presented which are connected with the change in humidity of mine air temperature (fig. 11) and recording of roof fall (fig. 12). It is indicated that obserwetations of excavation convergence may be a symptom of rock fracture indirectly only, due to the difficulty of seperating the floor movement from the roof movement. Through the determination of volumetric convergence, the observations register deformation of soils in the wider area of the monitored excavations and demonstrate longstanding trends of the rock mass movements (fig. 14 and 15). Inspections of undisturbed soils, measurements of movements, cavern convergence, undisturbed soils deformations, geophysical measurements and computational geomechanical analysis, are not conclusive for every single one to determine threats and the state of geomechanical safety. Coexistence of those actions and analyses is a proper practice. The need of identification of the signals of salt rock fracturing for the evaluation of roof fall hazard and excessive deformations was indicated. The analysis and conclusions are particularly important for the identification of safety conditions in the monumental Polish salt mines, with continuously growing number of visitors and tourists up to 1.5 mln in 2014.