Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Badania uwarunkowań dla ustalenia przyczyn wybuchu metanu w kopalni "Borynia"

Trenczek S.

WUG : bezpieczeństwo pracy i ochrona środowiska w górnictwie

|

2009

|

nr 11

12-18

PL

Scharakteryzowano warunki górniczo-geologiczne rejonu, w którym doszło do zapalenia i wybuchu metanu. Omówiono istotne wyniki przeprowadzonych dochodzeń, ustaleń i badań, mogące mieć wpływ na okoliczności poprzedzające zdarzenie. Na koniec przedstawiono założenia przyjęte jako warunki wyjściowe dla przyjętych trzech hipotez, które opisane zostaną w odrębnych artykułach.

EN

Characterized are mining and geological conditions of the region in which methane ignition and burst had occurred. Discussed are crucial results of the performed experiences, arrangements and tests that could have impact on the circumstances preceding the event. At the end presented are the assumptions that have been accepted as a point of departure for three hypothesis that will be described in the separate articles.

2

Badanie średnich i maksymalnych dobowych stężeń metanu w rejonie ściany D-33 w KWK "Borynia"

Badura H.

Górnictwo i Geologia

|

2009

|

T. 4, z. 3

19-30

PL

Na podstawie wykonanych i zarejestrowanych automatycznie pomiarów stężenia metanu na wylocie ze ściany D-33 w KWK "Borynia" obliczono wartości średniego dobowego stężenia metanu oraz wyselekcjonowano maksymalne stężenia metanu w danej dobie. Przeprowadzono badanie własności szeregów czasowych tych wielkości. Stwierdzono, że średnie dobowe stężenie metanu jest silnie zależne od wydobycia dobowego oraz że stężenie maksymalne w danej dobie jest liniowo zależne od stężenia średniego.

EN

Basing on the performed and automatically registered measurements of the methane concentration at the mouth of D-33 longwall at the "Borynia" Coal Mine, the value of the average 24 hours' methane concentration was established as well as the maximum concentration for the given 24 hours' period was selected. It has been established that the average 24 hours' methane concentration is heavily dependant on the 24 hours' output and that the maximum concentration of the given 24 hours' period is linearly dependent on the average concentration.

3

Zmiana technologii odwadniania najdrobniejszych klas ziarnowych w zakładach przeróbczych kopalń Jastrzębskiej Spółki Węglowej SA

Bajer A.

Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska

|

2008

|

z. 284

5-15

PL

W artykule przedstawiono, w formie opisowej, realizację przedsięwzięć inwestycyjnych związanych ze zmianą technologii odwadniania najdrobniejszych klas ziarnowych w kopalniach JSW SA. Przedstawiono uwarunkowania, które wpłynęły na podjęcie decyzji o uruchomieniu powyższych inwestycji w kontekście wymogów, dotyczących jakości produkowanego węgla koksowego. Opisano modernizację zakładów przeróbczych kopalń Jas-Mos, Borynia i Zofiówka w zakresie zastąpienia dwustopniowego procesu odwadniania (mechanicznej filtracji próżniowej i suszenia termicznego) jednostopniowym odwadnianiem mechanicznym w wirówkach sedymentacyjno-filtra-cyjnych. Wskazano na problem tzw. sedymentu, pojawiającego się po zastosowaniu wirówek sedymentacyjno-filtracyjnych, komplikacji występujących przy jego wydzielaniu i odwadnianiu oraz jakości, która determinuje możliwość zagospodarowania.

EN

The article describes modernization of coal preparation plant of Jas-Mos, Borynia and Zofiówka mines. Two-stage dewatering process (mechanical vacuum and thermal drying) was substituted by one-stage mechanical process in screenbowl centrifuges

4

Identyfikacja procesów formujących chemizm wód podziemnych w warunkach drenażu górniczego w południowo-zachodniej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego

Labus K.

Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska

|

2007

|

z. 281

1-247

PL

Działalność górnicza jest zasadniczym czynnikiem zmian środowiska hydrogeochemicznego utworów wodonośnych w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym. Informacje na temat przyczyn zmienności charakterystyk fizykochemicznych wód kopalnianych w południowo-zachodniej części GZW mogą znaleźć zastosowanie praktyczne. Pozwalają one bowiem na określenie pochodzenia dopływów do czynnych wyrobisk, prognozowanie składu wód kopalnianych w warunkach zmian systemu drenażu górniczego, monitoring jakości wód podziemnych na terenie likwidowanych kopalń oraz, w perspektywie, przewidywanie hydrogeochemicznych efektów sekwestracji dwutlenku węgla. Głównym celem niniejszej pracy była identyfikacja procesów formowania składu oraz charakterystyka wód kopalnianych w obszarach górniczych południowo-zachodniej, polskiej i czeskiej części GZW. Badania prowadzono w zasięgu dwu rejonów hydrochemicznych GZW (według podziału Różkowskiego, red. 2004). Rejon R4 - niecki chwałowickiej i jejkowickiej cechuje występowanie okien hydrogeologicznych w utworach trzeciorzędowych, intensywny drenaż górniczy oraz tektonika o charakterze fałdowo-zrębowym. W rejonie R7, w nadkładzie karbonu znajdują się miąższe, izolujące utwory trzeciorzędowe, tektonika ma charakter blokowy, a dopływy do kopalń są niskie. Analizowano również środowisko hydrogeochemiczne obszarów górniczych czeskiej części GZW. Zwrócono uwagę na występujące tu wody podziemne utworów dolnego badenu, stanowiące główne zagrożenie dla prowadzonych prac górniczych, z drugiej zaś strony wykorzystywane w balneologii. Zakładano, iż analizy chemiczne i izotopowe oraz rozpoznanie warunków hydrogeologicznych pozwalają, przy użyciu odpowiednich procedur interpretacyjnych, na identyfikację procesów formowania składu oraz określenie pochodzenia wód kopalnianych. Zagadnienia te nie były dotychczas kompleksowo opracowane dla południowo-zachodniego fragmentu GZW, obejmującego także część czeską, mimo znacznego podobieństwa i dużej współzależności problematyki górniczej i hydrogeologicznej. Jednym ze efektów pracy było zgromadzenie w jednolitej bazie, pochodzących z różnych źródeł, danych opisujących chemizm wód kopalnianych. Zawarte w niej analizy własne zawierają, niepodawane dotąd przez innych autorów, wyniki oznaczeń wykonywanych w terenie, warunkujące rzetelność interpretacji. Walorem przeprowadzonych obliczeń hydrochemicznych z uwagi na wysoką mineralizację wód jest wykorzystanie modelu Pitzera, który stosowano, o ile było to możliwe, dla określenia relacji aktywności jonów. Rozpoznanie hydrogeologicznych oraz technologicznych przesłanek formowania chemizmu wód prowadzono, rozpoczynając od poziomu kolejnych wyrobisk. Tak precyzyjne opracowanie pozwoliło na przedstawienie spostrzeżeń o charakterze regionalnym. Ma ono też wymiar praktyczny, ukazując interpretację przypadków, wynikających z hydrogeologicznej praktyki górniczej. Zróżnicowanie chemizmu wód kopalnianych w warunkach drenażu górniczego oraz strefowość i chemizm wód kopalnianych przedstawiono bazując na oznaczeniach fizykochemicznych parametrów wód. Stwierdzono, iż spowodowane drenażem zmiany środowiska hydrogeochemicznego dowodzą intensywnego udrożnienia masywu skalnego. Spąg strefy intensywnej wymiany występuje na głębokości od około 100 m p.p.t. w kopalniach rejonu hydrochemicznego R7, do 800 m p.p.t w kopalniach rejonu R4, gdzie równocześnie zaznaczają się domieszki wód, pochodzących z trzeciorzędowych poziomów wodonośnych. Wody kopalniane, o parametrach typowych dla strefy intensywnej wymiany, napotykane w Okręgu Karwińskim, nawet do głębokości 1155 m p.p.t., są związane z domieszkami wód teclmologicznych. W nieckach jejkowickiej i chwałowickiej w ciągu ostatnich dwudziestu lat ograniczeniu uległ zasięg strefy stagnacji hydrodynamicznej na rzecz powiększonego zasięgu wód kształtowanych w warunkach utleniających, w strefie utrudnionej wymiany. Interpretację pochodzenia dopływów z karbońskiego kompleksu wodonośnego do wyrobisk kopalń polskiej części GZW przeprowadzono na podstawie własnych analiz chemicznych i izotopowych, posługując się podziałem, opartym na rezultatach badań Różkowskiego i Przewłockiego (1974, 1987), Pluty i Zubera (1995) oraz Różkowskiego (1995, 2003), nawiązującym do teorii paleohydrogeologicznego rozwoju zapadliska górnośląskiego w ujęciu Pałysa (1966) oraz Różkowskiego et al. (1979). Zidentyfikowano występowanie następujących typów wód: III - najstarszych solanek infiltracyjnych; wód związanych z zasilaniem pretortońskim; VII - wód ostatniego trzeciorzędowego cyklu infiltracyjnego oraz: Q - wód infiltracji czwartorzędowej. Wyróżniono także mieszaniny, złożone z wymienionych składników końcowych. Rezultaty analiz izotopowych pozwoliły wykazać, iż wody współczesne mieszają się z wodami głębokich poziomów - do głębokości 1000 m p.p.t. Domieszki wód podziemnych pochodzących z utworów trzeciorzędu stwierdzono w wodach pobranych z głębokości sięgających 800 m p.p.t. Ilustruje to pogłębienie zmian środowiska hydrogeochemicznego utworów karbonu GZW, gdyż dotychczas napotykano je na poziomach do 600 m p.p.t. Na podstawie analizy korelacji między przepływami i stężeniami substancji zawartych w wodach dopływających do wyrobisk dowiedziono, iż jedynie w sporadycznych przypadkach, przy ustabilizowanych warunkach technologii i wielkości eksploatacji, możliwe jest zdefiniowanie zmian chemizmu wód kopalnianych w funkcji zmian drenażu górniczego. Stosując grupowanie metodą rozmytych średnich, wydzielono subpopulacje wód kopalnianych, reprezentujące odmienne środowiska hydrogeochemiczne. Ich analiza prowadzona za pomocą współczesnych technik interpretacji hydrochemicznej pozwoliła na zidentyfikowanie procesów formujących chemizm tych wód. Podczas prowadzonych badań dokonano pierwszych oznaczeń składu izotopowego wód dopływających do wyrobisk kopalń czeskiej części GZW. Analizami objęto także wody utworów dolnego badenu: formacji dębowieckiej (tzw. detrit) i formacji skawińskiej (tzw. poziomów piaszczystych). Te ostatnie wykorzystuje się w uzdrowiskach Klimkowice i Darków. Wody podziemne formacji dębowieckiej czeskiej części GZW uważano dotąd za pogrzebane wody morskie lub związane z etapem infiltracji prebadeńskiej. W niniejszej pracy wykazano, iż mogą one stanowić mieszaninę odparowanej wody morskiej z wodą o lżejszym składzie izotopowym i chemizmie związanym z ługowaniem ewaporatów. Zgodnie z dotychczasowymi poglądami badaczy czeskich wody podziemne tzw. horyzontów piaszczystych (formacja skawińska) uznawano za wody synsedymentacyjne. Wyniki przeprowadzonych oznaczeń składu izotopowego wód podziemnych wydobywanych dla uzdrowiska Darków wykazały jednak, iż stanowią one mieszaninę wód morskich z leżejszymi izotopowo wodami czwartorzędowymi. W przypadku jednego z ujęć zaobserwowano rozcieńczanie intensywnie eksploatowanych solanek przez domieszkę wód współczesnych, co może mieć negatywne konsekwencje dla przyszłej eksploatacji. Pochodzenie wód ujmowanych dla uzdrowiska Klimkowice określono jako zbliżone do wód Darkowa. Badania izotopowe potwierdziły, iż w analizowanych wodach zbiorczych z zatopionych kopalń niecek ostrawskiej i pietwałdzkiej, prócz wód współczesnej infiltracji, zaznacza się udział wód podziemnych dopływających z poziomu warstw dębowieckich. Zróżnicowanie chemizmu wód podziemnych warstw dębowieckich czeskiej części GZW przedstawiono za pomocą map. Skład wód, określający ich przynależność do wyróżnionych środowisk hydrogeochemicznych, przedstawia jedynie uporządkowanie horyzontalne. Na podstawie studium warunków hydrogeologicznych i hydrochemicznej interpretacji składu tych wód sformułowano następujące uwagi, dotyczące procesów formujących ich chemizm. W pracy przedstawiono oryginalny, hydrogeochemiczny model formowania chemizmu wód grubodetrytycznych utworów dolnego badenu czeskiej części GZW. Zakłada on rozcieńczanie roztworu początkowego - wody morskiej odparowanymi wodami opadowymi, przy równoczesnym dopływie CO2 oraz udziale wymiany jonowej i reakcjach rozpuszczania węglanów lub wietrzenia skaleni. W efekcie modelowania odtworzono skład roztworów teoretycznych zgodny z chemizmem wód, stwierdzanym w obrębie poziomu wodonośnego. Wykazano, iż transformacje chemizmu związane z wymianą wód w przestrzeni porowej przebiegają zgodnie z opisanym szeregiem zmian typów wód.

EN

Mining activity is the ruling factor of changes in hydrogeochemical environment of aquifers within the Upper Silesian Coal Basin (USCB). Information on causes of the variability of physic-chemical characteristics of mine waters within the south-western part of the USCB may be applied in practice. They allow the determination of origin of groundwater inflow into operational workings, prognosing the composition of mine waters under changes in the mine drainage, groundwater quality monitoring within the areas of mines in closure, and eventually forecasting hydrogeochemical effects of CO2 geological sequestration. The main goal of this work was the identification of processes controlling the composition, and characteristics of groundwaters within mining areas of the south-western, Polish and Czech part of the USCB. Area under consideration covered two hydrochemical regions of the USCB (division after Różkowski, ed. 2004). The R4 region - the Chwałowice Trough and the Jejkowice Trough is featured by occurrence of hydrogeological widows within Tertiary sediments, intense mining drainage, and fold and fault tectonics. Within the R7 region, in the overburden of Carboniferous, thick, impermeable Tertiary sediments occur, faults dominate the tectonics, and the discharge into the mines is small. Hydrogeochemical environment of mining areas of the Czech part of the USCB was analyzed in this work. Attention was payed to the groundwaters of lower Badenian sediments, forming the main risk for mining activity, but on the other hand being utilized for balneotherapy. It was assumed that chemical and isotopic analyses, together with the hydrogeologie setting research, allow by means of proper interpretational procedures, for identification of origin, and processes of forming the composition of mine waters. Such problems were not dealt with till presence, for the south-western part of the USCB, covering also the Czech part, despite significant similarities and iterdependence of hydrogeochemical and mining issues within the Polish fragment of the Basin One of the effects of this work was the formation of a unified database, containing groundwater chemistry information fi-om different sources. Analyses that were conducted for the purpose of this work include also the results of in situ measurements, assuring the quality of interpretation. Considering the high TDS of the waters. The application of Pitzer's model, that was utilized for the assessment of ions activity, is the value of hydrochemical calculations that were performed. Determination of hydrogeological and technological circumstances of forming the groundwaters chemistry, was conducted fi-om the stage of consecutive mine workings. Such a precise description allowed the conclusions of a regional nature. It has also a practical sense, as it depicts the interpretation of cases, that are close to the mining hydrogeological practice. The groundwaters' zonation and the variability of their composition under the mining drainage conditions was presented in this treatise, basing on physic-chemical analyses of waters. It was found that changes in hydrogeochemical environment, resulting from the drainage, confirm the significant increase of the rock massif permeability. The floor of the zone of intense exchange of waters reaches from 100 m below the terrain in the mining areas of the R7 hydrochemical region, to 800 m below the surface in the R4 region. Some admixtures of groundwater originated from the Tertiary aquifers are also found in this region. Mining waters featured by the parameters typical for the intense exchange zone were encountered in the Ostrava - Karvina Region (Czech Republic) even to the depth of 1155 m under the surface. In the Chałowice and the Jejkowice Troughs the range of the stagnancy zone has shrunk in the last two decades, for the favor of extended zone of slower exchange and oxidizing conditions. Results of own isotopic and chemical analyses were interpreted in order to define the origin of the inflows from the Carbiniferous series of aquifers, into the mine workings in the Polish part of the USCB. This was performed basing on the genetic classifications after Różkowski & Przewłocki (1974, 1987), Pluta & Zuber (1995), and Różkowski (1995, 2003), with reference to the theory of paleohydrogeologic evolution of The Upper Silesian Basin in the sense of Pałys (1966) and Różkowski et al. (1979). The following groundwaters were identified: III - the oldest paleoinfiltrative brines; waters originated from pre-Tortonian recharge period; VII - groundwaters of the last. Tertiary infiltration stage, Q - quaternary infiltrative waters, and the mixtures of the mentioned end-members. The results of isotopic analyses results proved that modem waters are mixing with waters of the deepest floors - to the depth of 1000 m under the surface. Admixtures of waters from the Tertiary aquifers were ascertained in waters sampled at the depths reaching 800 below the surface. This facts illustrate the intensification of the hydrogeochemical environment changes of Carboniferous complex in the USCB. ^ Analysis of the correlation between concentrations of substances, and groundwater discharges to the mine workings helped to prove, that the definition of groundwater chemistry changes in ftanction of mining drainage is possible only in the cases of stability of the output and exploitation technology. Subpopulations of mine waters, representing different hydrochemical environments, were distinguished using the k-means grouping method. Analyze of them was aided by modem techniques of hydrochemical interpretation, and enabled the identification of the processes forming their chemical composition. During the research the first isotopic analyses of mine waters of the Czech part of the USCB were performed. Groundwaters of the lower Badenian sediments (the Dębowiec formation - so called "detrit" in Czech) and the Skawina formation (so called sandy aquifers) were also analyzed. The latter ones are being utilized as curative waters in the spa of Klimkovice and Darkov. Groundwaters of the Dębowiec formation in the Czech part of the USCB were considered hitherto, as fossil seawater or paleoinfiltrative waters of pre-Badenian infiltration. It was however demonstrated, that they might be a mixture of evaporated seawater with a water of a lighter isotopic composition and chemistry connected with leaching of evaporates. In the opinions of Czech researchers, the groundwaters of the Skawina formation are of synsedimentary origin. The obtained results of isotopic analyses of waters drawn from the wells in the spa of Darkov, proved that they are a mixture of seawater with lighter waters of Quaternary age. In case of one of the wells, due to intense water withdrawal, a strong dilution of such brines by modem waters was observed. The origin of waters from the spa of Klimkovice was defined similarly as in Darkov. Stable isotopes composition of the waters from the flooded mines of the Ostrava and the Karvina troughs, gives the evidence that besides the recent infiltration a significant recharge from the Dębowiec formation is observed. Variability of chemical composition of the groundwaters of the Dębowiec formation of the Czech pat of the USCB was presented in the maps. Groundwater composition, ranking the waters to the hydrogeochemical groups, shows only a horizontal arrangement. Basing on the study of the hydrogeological setting, and hydrochemical interpretation of the waters' chemistry, the following remarks on the processes forming their composition were formulated. Hydrogeochemical model of forming the groundwaters in the Dębowiec formation within the Czech part of the USCB was also presented in this work. It is founded on an assumption that seawater - the primary fluid in the pores of the aquifer, is diluted by evaporated precipitation water, with simultaneous supply of CO2. Ion exchange, the dissolution of carbonates and weathering of feldspars are also the processes, that contribute to the forming of the groundwater composition. Basing on the modeling, it was demonstrated, that the transformation of groundwaters' chemistry, connected with ion exchange in the pore space, is consistent with the described sequence of water type changes.

5

Oczyszczanie wód w zlikwidowanej kopalni "Żory"

Pluta I., Badurski R., Piotrowski Z.

WUG : bezpieczeństwo pracy i ochrona środowiska w górnictwie

|

2004

|

nr 6

14-16

PL

Do wyrobisk w zlikwidowanej kopalni "Żory" dopływają wody zawierające szkodliwe jony baru, a praktycznie pozbawione siarczanów. Ich grawitacyjny przepływ do sąsiedniej kopalni "Borynia" oddziałuje ujemnie na jakość wód. W wodzie wypływającej ze zlikwidowanej kopalni "Żory" stężenie jonów barów dochodzi do 990 mg/dm3, co oznacza dopływ około 9 ton w ciągu miesiąca. W związku z tym w kopalni "Borynia" przeprowadzany jest stały monitoring wód oraz kontrolowane wytrącanie baru poprzez zastosowanie siarczanu sodu oraz optymalizację technologii lokowania odpadów. Mając na uwadze względy ekonomiczne i ekologiczne należałoby oczyszczanie wód kopalni "Żory" przeprowadzić poprzez wypełnienie jej pustek podziemnych odpadami przemysłowymi, uwalniającymi siarczany, wprowadzanymi poprzez otwór T 111/89.

EN

Mine waters from closed Żory Coal Mine contain barium. Concentration of this toxic element reaches to 990 mg. It is about 9 tons barium per month. The discharge of this element into the neighbouring Borynia Coal Mine causes contamination of pipelines and sediments. Mine waters from Żory Coal Mine are purified in Borynia Coal Mine by utilization of industrial wastes contain sulphate and sodium sulphate. The source of sulphates could have been from the industrial wastes flowed into old mine workings the Żory Coal Mine through T112/89 borehole.

6

Kompleksowa likwidacja zalewisk w rejonie rzeki Pszczynka w Szerokiej

Krawiec C.

Wiadomości Górnicze

|

2004

|

Vol. 55, nr 2

77-82

PL

W artykule omówiono naprawę szkód w rejonie rzeki Pszczynka na odcinku w kilometrach [od] 46+500 [do] 47+900 oraz wykonanie tymczasowego odwodnienia niecki bezodpływowej w obrębie koryta tej rzeki w kilometrze 43+306 [do]43+859, wszystko zrealizowane przez kopalnię "Borynia". Omówiono również planowaną odbudowę koryta Pszczynki w kilometrach [od] 41+760 [do] 43+859 połączoną z likwidacją powstałych zalewisk przy ulicach Wolności i Powstańców w Jastrzębiu Zdroju.

EN

The article discusses removal of damages in the area of Pszczynka river along the section in kilometres 46+500 [between] 47+900 and execution of a temporary drainage of a trough without outflow in the zone of the river's course along the kilometres 43+306 [between] 43+859. All to be executed by "Borynia" mine. Also the planned reconstruction of the Pszczynka river's course was discussed along kilometres 41+760 [between] 43+859 connected with liquidation of overflow lands in the vicinity of Wolności and Powstańców streets at Jastrzębie Zdrój.

7

Ocena przydatności przemysłowej złoża w Jastrzębskiej Spółce Węglowej SA

Nawrat S., Smuda A.

Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska

|

2000

|

z. 246

251-263

PL

W artykule przedstawiono ogólnie charakterystykę złóż kopalń JSW S.A. oraz analizę aktualnych i przyszłych zasobów dostępnych do eksploatacji wraz z oceną ich jakości. Analiza zasobów bilansowych kopalń JSW S.A. umożliwia następnie ocenę żywotności poszczególnych kopalń i jest podstawą do przeprowadzenia dalszych analiz ekonomicznych.

EN

The paper presents a general characteristic of coal resources within the range of coal mines gathered in JSW SA and analysis of now and then available resources for winning together with assessment of their quality. Analysis of available resources of JSW SA coal mines makes possible to assess the lifetime of each mines and gives a base for other detailed economical analyses.