Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

The multi-raw material documentation as the basis for a comprehensive and rational use of mineral deposit resources on the example of the area of the Bełchatów lignite deposit

Hycnar Elżbieta, Ratajczak Tadeusz, Uberman Ryszard

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2023

|

T. 39, z. 3

27--42

EN

The domestic (Polish) lignite deposits, including the Bełchatów deposit, are classified as multi-mineral and multi-raw materials. Ensuring the possibility of using a significant part of all minerals present in this type of deposits should be a matter of priority for mines. Over several dozen years of operation, the Bełchatów Lignite Mine, based on its own experience in documenting and exploiting both the main mineral and accompanying minerals, as well as rock mass components that are not solid minerals, this mine has developed a new approach to the problem of the comprehensive use of deposit resources. The content of the article is an attempt to answer the question: do the applicable laws guarantee a comprehensive and rational use of mineral deposits whose resources are non-renewable? On the example of the area of the Bełchatów lignite deposit, the comprehensive and rational use of mineral resources was analysed. It was indicated that the reasons for their use result from the lack of appropriate organizational, economic and financial solutions. Particular attention was paid to the need to modify the licensing procedures for prospecting, documenting and extracting minerals. It seems reasonable to introduce multi-resource concessions, which are an important element of the circular economy. Therefore, proposals were formulated regarding the introduction of additional legal regulations and instruments of an economic and financial nature. These would be able to guarantee the comprehensive and rational use of most mineral resources.

PL

Krajowe złoża węgla brunatnego, w tym również złoże Bełchatów, zalicza się do odmian wielokopalinowych i wielosurowcowych. Zapewnienie możliwości wykorzystania znaczącej części wszystkich kopalin występujących w tego typu złożach powinno być jednym z priorytetowych zadań realizowanych przez kopalnie. W czasie kilkudziesięciu lat funkcjonowania Kopalni Węgla Brunatnego Bełchatów, w oparciu o własne doświadczenia związane z dokumentowaniem i eksploatacją zarówno kopaliny głównej, jak i kopalin towarzyszących, a także składników górotworu, które nie są kopalinami stałymi, kopalnia ta wypracowała nowe podejście do problemu kompleksowego wykorzystania zasobów złoża. Treść artykułu jest próbą odpowiedzi na pytanie: czy obowiązujące przepisy prawa gwarantują kompleksowe i racjonalne wykorzystanie złóż kopalin, których zasoby są nieodnawialne? Na przykładzie obszaru złoża węgla brunatnego Bełchatów dokonano analizy kompleksowego i racjonalnego wykorzystania zasobów kopalin. Wskazano, że przyczyny niedostatecznego wykorzystania zasobów mineralnych wynikają z braku odpowiednich rozwiązań organizacyjnych, ekonomicznych i finansowych. Szczególną uwagę zwrócono na konieczność modyfikacji procedur koncesyjnych na poszukiwanie, dokumentowanie i wydobywanie kopalin. Racjonalne wydaje się wprowadzenie koncesji wielosurowcowych, które są ważnym elementem gospodarki w obiegu zamkniętym. Dlatego sformułowano propozycje wprowadzenia dodatkowych regulacji prawnych oraz instrumentów o charakterze ekonomiczno-finansowym. Będą one w stanie zagwarantować kompleksowe i racjonalne wykorzystanie większości zasobów mineralnych występujących w złożu.

2

Dokumentowanie i eksploatacja złóż surowców skalnych w rejonie Działoszyna (przypadek złóż Trakt Kamioński)

Mirkowski Z., Mirkowska E.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2018

|

R. 59, nr 3

78--83

PL

W budowie geologicznej obszaru Wyżyny Wieluńskiej, stanowiącej przedłużenie Wyżyny Śląsko-Krakowskiej dominują utwory zlodowacenia środkowopolskiego (zlodowacenia Warty) w postaci piasków i żwirów wodnolodowcowych i lodowcowych z mniejszym udziałem glin zwałowych. Pod pokrywą utworów plejstocenu zalegają wapienie jury górnej, które lokalnie, w licznych miejscach wychodzą na powierzchnię. Rejon Działoszyna jest bardzo intensywnie zagospodarowany górniczo, a przedmiotem eksploatacji są kruszywa naturalne utworów plejstoceńskich oraz wapienie jurajskie, stosowane do produkcji wapna, cementu, wapna rolniczego oraz kamieni budowlanych i kruszywa drogowego. Odzwierciedleniem budowy geologicznej jest sytuacja na złożu Trakt Kamioński, w którym wydobycie obejmuje plejstoceńskie kruszywa naturalne oraz wapienie jurajskie jako kopalinę towarzyszącą.

EN

The geological structure of the area of the Wieluń Upland (the extension of the Silesian-Cracow Upland) is dominated by Riss glacial (Warta glacial) deposits, which are fluvioglacial and glacial sands and gravels with a smaller share of glacial clay. Under the Pleistocene cover there are limestones of the Upper Jurassic, which locally appear in numerous places on the surface. The Działoszyn area is very intensively exploited and the mineral resource of extraction are the Pleistocene aggregates and Jurassic limestones, used for the production of lime, cement, agricultural lime and construction stones and aggregates for road construction. Trakt Kamioński deposits including Pleistocene natural aggregates and Jurassic limestones (accompanying mineral) is typical for geological structure of the area.

3

Ocena przydatności wapieni z rowu Kleszczowa (złoże węgla brunatnego Bełchatów – pole Szczerców) jako potencjalnych sorbentów SO2 stosowanych w energetyce – problemy dokumentowania geologicznego

Hycnar E., Mucha J., Ratajczak T., Wasilewska-Błaszczyk M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2018

|

nr 472

311--319

PL

Występujące w zboczach rowu Kleszczowa wapienie wieku jurajskiego są jedną z najważniejszych kopalin towarzyszących w złożu węgla brunatnego Bełchatów. W ostatnich latach zaistniała potrzeba rozpoznania ich przydatności jako sorbentów SO2. Podczas ich dokumentowania napotkano wiele trudności. Wapienie charakteryzują się znaczną zmiennością litologiczną, są to skały zarówno odznaczające się wysoką twardością i zwięzłością, jak i słabo zwięzłe czy nawet pylaste. W ich partiach stropowych występują procesy krasowe, a niżej położone są z kolei objęte wtórnymi procesami mineralizacyjnymi, spośród których najsilniej jest zaawansowany proces silifikacji. Widoczne są również efekty innych procesów przeobrażeniowych, takich jak: kompakcja, cementacja, procesy rozpuszczania i rekrystalizacji kalcytu, które przyczyniły się do znacznego urozmaicenia składu mineralnego i chemicznego wapieni, zróżnicowania parametrów fizykochemicznych i fizykomechanicznych określających ich przydatność do gospodarczego wykorzystania jako sorbentów SO2. Inne problemy związane z dokumentowaniem wapieni w złożu Bełchatów są związane z ich mniejszym znaczeniem w porównaniu z kopaliną główną, co powoduje, że ich rozpoznanie jest skromne, cechuje się większym interwałem poziomym otworów wiertniczych, zdecydowanie większymi i silnie zróżnicowanymi długościami próbek pobranych z rdzeni wiertniczych. Na obecnym etapie rozpoznania kopaliny towarzyszącej możliwe jest jedynie wstępne oszacowanie zasobów wapieni jako potencjalnych sorbentów SO2. Doprecyzowanie oszacowań będzie możliwe po skonstruowaniu modelu 3D parametrów kryterialnych oraz opracowaniu scenariusza eksploatacji.

EN

Jurassic limestones of the Kleszczów Graben are among the most important accompanying raw materials in the Bełchatów lignite deposit. In recent years, there has been a need to recognize their suitability as SO2 sorbents for use in the energy industry. The limestones are characterized by high lithological variability. They show both high hardness and compactness, and are weakly concise or even silty. At the top parts, they are subjected to karst processes. The lower parts are affected by secondary mineralization processes, among which the silicification process is most advanced. The effects of other transformation processes, such as compaction, cementation, dissolution and recrystallization of calcite are also visible. These processes contributed to a significant diversification of the mineral and chemical composition of limestone, and differentiation of physico-chemical and physical-mechanical parameters responsible for assessing the suitability for their commercial use as a raw material for the production of SO2 sorbents. Other problems associated with documenting the limestones in the Bełchatów deposit are related to their lesser importance compared to the main mineral. Its degree of exploration is low, characterized by a lower density of exploratory boreholes and significantly longer average lengths of samples collected from drill cores. At the present stage of the accompanying mineral exploration, only a preliminary estimation of limestone resources as potential SO2 sorbents is possible. The precise estimation will be possible after constructing a 3D model of criterion parameters and developing an extraction scenario.

4

Zagospodarowanie kopaliny towarzyszącej na przykładzie eksploatacji złoża piasku podsadzkowego „Pustynia Błędowska – blok IV”

Bednarczyk S.

Przegląd Górniczy

|

2014

|

T. 70, nr 10

147--154

PL

W artykule przedstawiono zagadnienia związane z procedurą prawną i dokumentacyjną projektowania eksploatacji i wydobycia dolomitu triasowego jako kopaliny towarzyszącej w złożu piasku podsadzkowego „Pustynia Błędowska – blok IV”. Działalność gospodarczą w tym zakresie prowadzi zakład górniczy Kopalnia Piasku „Szczakowa” w Jaworznie, wchodzący w skład grupy kapitałowej DB Schenker Rail Polska S.A. z siedzibą w Zabrzu. Praca stanowi podsumowanie dotychczasowej działalności i doświadczeń przedsiębiorcy oraz kierownictwa zakładu górniczego w zakresie procedur prawnych związanych z uzyskaniem wymaganych zezwoleń i decyzji administracyjnych, które umożliwiają podjęcie wydobycia kopaliny towarzyszącej w trakcie wieloletniego już prowadzenia eksploatacji kopaliny głównej. Zwrócono tutaj szczególną uwagę na wzajemne powiązanie poszczególnych etapów proceduralnych oraz ich wpływ na całokształt projektowanego przedsięwzięcia.

EN

This paper shows an overview of the legal procedure connected with specification and planning of exploration of trias dolomite as the accompanying mineral resources of filling sand deposit “Pustynia Błędowska – block IV ”. In this scope, the economic activity is conducted by mining business in “Szczakowa” mine in Jaworzno, which belongs to the capital group of DB Schenker Rail Polska Co. The paper presents the state of mining activity and the experience of the entrepreneur and management of a mining plant in respect of legal procedures for acquiring the mining permissions and licences enabling sand exploitation. Special attention was paid to the interrelation between particular procedural stages and their influence on the whole project.

5

Złoża antropogeniczne w wielkopolskich kopalniach węgla brunatnego – aktualny stan badań

Widera M., Szczurek M.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2014

|

T. 30, z. 1

21--38

PL

W pracy tej przedstawiono aktualny stan badań, tworzenia i wykorzystania złóż antropogenicznych w dwóch istniejących wielkopolskich kopalniach węgla brunatnego, tj. PAK KWB Konin S.A. i PAK KWB Adamów S.A. Oczywiście w złożach antropogenicznych składowano tzw. kopaliny towarzyszące, które wydobyto przy okazji eksploatacji węgla brunatnego będącego kopaliną główną. Badaniom poddano tylko te złoża antropogeniczne, w których zgromadzono kopaliny w ilości wyrażonej w tysiącach metrów sześciennych. W kopalni Konin są to następujące złoża antropogeniczne: Honoratka, Kleczew i Bilczew. W złożu Honoratka odłożono neogeńskie iły i piaski, a w złożu Kleczew wyłącznie neogeńskie iły. Kopaliny z obu wymienionych złóż służą do produkcji ceramiki budowlanej w cegielni ,,Honoratka-Wienerberger”. Z kolei w złożu Bilczew odłożono czwartorzędowe piaski, które obecnie nie są wykorzystywane. W przypadku kopalni Adamów można mówić o dwóch małych złożach antropogenicznych, tj. Janiszew i Władysławów. W złożu Janiszew znajdują się iły neogeńskie, które do 2007 roku wykorzystywała cegielnia w Wieleninie. Natomiast w złożu Władysławów odłożono czwartorzędowe piaski i żwiry. W czasie prowadzenia badań terenowych, we wrześniu 2012 roku, złoże to było eksploatowane. Łącznie w złożach antropogenicznych w kopalni Konin znajduje się ponad 3,36 mln m3 iłów i 0,64 mln m3 piasków neogeńskich, a także 0,7 mln m3 piasków czwartorzędowych. Natomiast w kopalni Adamów, w sąsiedztwie odkrywek, zgromadzono ponad 18 tys. m3 iłów neogeńskich i mniej niż 12 tys. m3 czwartorzędowych piasków i żwirów. Dlatego ze względu na duże zasoby kopalin towarzyszących zaleca się tworzenie złóż antropogenicznych przez kopalnie węgla brunatnego. Niemniej jednak powinien zostać uregulowany ich status prawny oraz stworzone odpowiednie zachęty finansowe.

EN

This paper presents the current state of the formation and use of anthropogenic mineral deposits in both of the existing Wielkopolska lignite mines PAK Konin Lignite Mine JSC and PAK Adamów Lignite Mine JSC. The so-called accompanying mineral commodities, being exploited by way of lignite extraction, have been stored in anthropogenic mineral deposits. This study involved only the anthropogenic deposits, which collected accompanying minerals in amounts expressed in thousands of cubic meters. In the Konin lignite mine, anthropogenic mineral deposits are as follows: Honoratka, Kleczew, and Bilczew. Both Neogene clays and sands accumulated in the Honoratka deposit, while in the Kleczew deposit only Neogene clays can be found. Minerals from both of these deposits are used for the production of building ceramics in the brickyard “Honoratka-Wienerberger”. Currently, in the deposit Bilczew the Quaternary sands are not used. The Adamów lignite mine features two small anthropogenic deposits Janiszew and Władysławów. In the Janiszew deposit, Neogene clays have been identified which, until 2007, were used by the brickyard in Wielenin. However, in the Władysławów deposit the Quaternary sands and gravels are present. During the field research for this study (in September 2012), the Władysławów deposit was undergoing exploitation. In total, more than 3.36 million cubic meters of Neogene clays and 0.64 million cubic meters of Neogene sands were indicated. In addition, 0.7 million cubic meters of Quaternary sands were present in anthropogenic deposits in the Konin lignite mine. In contrast, the Adamów lignite mine has only collected some 18,000 cubic meters of Neogene clays and less than 12,000 cubic meters of Quaternary sands and gravels. Due to the large reserves of accompanying minerals, this study has concluded that it is recommendable to build anthropogenic mineral deposits by the lignite mines. Nevertheless, the mineral deposits legal status should be regulated and appropriate financial incentives established.

6

Procesy utylizacyjne odpadów organicznych i węglowodorowych, a możliwości wykorzystania wybranych kopalin towarzyszących

Pułaczewska D.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2010

|

R. 51, nr 2

60-65

PL

Doświadczenia wyniesione z własnych eksperymentów prowadzonych w Poltegor-Instytucie nad utylizacją odpadów poubojowych III kategorii i gruntów zanieczyszczonych substancjami ropopochodnymi stwarzają uzasadnioną podstawę postawienie tezy, że możliwa jest degradacja składników ropy naftowej przy pomocy drobnoustrojów występujących na tkankach zwierzęcych. W pracy podano przykład eksperymentu, w którym silnie zanieczyszczony substancjami ropopochodnymi grunt poddano bioremediacji przy pomocy zmielonych piór. Osiągnięte w krótkim czasie rezultaty wskazują na celowość poszerzenia obszaru badań zarówno o pozostałe tkanki zwierzęce pochodzące z uboju, jak i niektóre kopaliny pozyskiwane jako surowce towarzyszące wydobyciu węgla brunatnego. Kopaliny te mogą być nośnikami lub mogą stymulować procesy metabolizmu drobnoustrojów w utlenianiu cząsteczek węglowodorów.

EN

Experience resulting from Poltegor-Institute tests on utilization of after-slaughter wastes and grounds contaminated by hydrocarbons indicate that there is a possibility of degradation of crude oils components by using microorganisms living on animal tissue. In this article an experiment example has been shown. In the test milled feathers were used to degrade hydrocarbons in contaminated ground. The positive results usefulness of further research has been shown. There is necessity to extend research area of another animal tissue and associated minerals from lignite mine. The associated minerals can be used as microorganisms carrier or stimulator of metabolic processes.

7

Kopaliny towarzyszące w kopalni Bełchatów - stan aktualny oraz perspektywy wydobycia i zagospodarowania

Jończyk W., Skórzak A., Bednarz A., Borowicz A., Specylak-Skrzypecka J., Ślusarczyk G.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2010

|

R. 51, nr 2

44-52

PL

W artykule przedstawiono aktualny stan zagospodarowania oraz perspektywy wydobycia i zagospodarowania kopalin towarzyszących złożu węgla brunatnego " Bełchatów " poczynając od scharakteryzowania poszczególnych odmian kopalin towarzyszących, racjonalnej gospodarki kopalinami towarzyszącymi tj. rozpoznania i eksploatacji ich odmian o najkorzystniej szyci parametrach ilościowych i jakościowych, omówienia ich wydobycia i zagospodarowania poprzez przedstawienie kierunków wykorzystania oraz -wykonanych prac w zakresie tworzenia składowisk kopalin towarzyszących i budowy zakładów przeróbczych

EN

Actual state and prospects for development of accompanying minerals exploitation in Bełchatów Brown Coal Mine have been presented in the paper. Particular accompanying minerals have been described. Rational management of accompanying minerals, i.e. exploration and exploitation of reserves with the most favorable qualitative and quantitative parameters has been discussed. Methods of exploitation, development and storage, as well as construction of processing plants have beei presented.

8

Kopaliny towarzyszące i złoża antropogeniczne. Problemy definicji i wykorzystania

Nieć M.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2010

|

R. 51, nr 2

5-11

PL

Problem definicji kopalin towarzyszących i złóż antropogenicznych ma dwa aspekty: rzeczowy i formalnoprawny. Niezbędne jest tworzenie warunków promujących wykorzystanie kopalin towarzyszących i tworzenie złóż antropogenicznych jako jednego z zadań racjonalnego gospodarowania środowiskiem przyrodniczym i wykorzystywania jego zasobów zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Wiąże się z tym określenie obowiązków, uprawnień i zachęt, a w szczególności wysokości opłat za korzystanie z zasobów środowiska. Kopaliną towarzyszącą jest kopalina, która tworzy naturalne nagromadzenie w obrębie lub w bliskim sąsiedztwie złoża innej kopaliny określanej jako główna i której występowanie nie było przedmiotem specjalnych poszukiwań i rozpoznawania. Jej samodzielna eksploatacja nie jest zwykle możliwa lub ekonomicznie uzasadniona z powodu albo małych zasobów, albo warunków występowania (np. głębokości), ale jest możliwa i może przynieść korzyść gospodarczą w przypadku eksploatacji złoża kopaliny głównej. Często kopalina uznana za "towarzyszącą" posiada niższą wartość niż kopalina główna, wyrażoną przez jej cenę. Złożem antropogenicznym jest sztucznie utworzone nagromadzenie wydobytej lub przetworzonej substancji mineralnej o właściwościach surowca mineralnego lub, która może być przetworzona w surowiec mineralny, przydatny dla określonych zastosowań i gdy istnieją warunki do jego wykorzystania. W przepisach Prawa geologicznego i górniczego powinny być sformułowane odpowiednie zachęty do wykorzystywania kopalin towarzyszących i tworzenia ich złóż antropogenicznych w przypadku nadmiernej podaży w stosunku do zapotrzebowania, a w szczególności odpowiednie prowadzenie polityki koncesyjnej ograniczającej wykorzystanie innych złóż w celu minimalizacji przekształceń środowiska przez działalność górniczą. W przepisach prawa dotyczących odpadów powinno być wprowadzone pojęcie "złoże antropogeniczne" oraz określenie wymagań, jakie musi spełniać odpad i sposób jego gromadzenia, by jego nagromadzenie mogło być uznane za takie złoże.

EN

The careful definition of "accompanying mineral commodity" and "anthropogenic deposit" is important for their material and legal understanding. It is necessary to promote their utilization as the mode of sustainable exploitation of nonrenewable environmental resources. "Accompanying mineral commodities" form separate accumulations within or close to the deposit of other mineral commodity considered as the "principal" or "main", not be-ing the target of prospecting and exploration. Their independent exploitation is not possible as a rule or cannot be economically justified due to low resources or too great depth of occurrence, but is possible if the main commodity is mined. "Anthropogenic mineral deposit" it is man-made accumidation of reworked mineral substances, which directly or after processing may be utilizable mineral raw material exploitation of which is possible and economically viable. The mining law should consider promotion of "accompanying mineral commodities " exploitation if their supply Is greater than demand, through accumulation in "anthropogenic deposits". The term "anthropogenic deposits" should be considered also in legal regulations on waste management and specified rules of their formation and utilization.

9

The use of accompanying raw materials by KWB "Bełchatów"

Wodziński P.

Górnictwo i Geologia

|

2008

|

T. 3, z. 3

71-81

EN

Brown coal exploration in the brown coal mine KWB "Bełchatów" SA may be regarded as the appearance of a large number of accompanying minerals, de facto being mineral waste and being produced as a result of the mining activity. The minerals constitute an important problem in the whole mining industry, not only in the open-cut brown coal mining. The raw materials in the brown coal mine are used in various branches of the national economy. The study deals with the possibilities of using the accompanying minerals and the ways of their processing. What is more, the study is based on the papers written by the academics and students of the Technical University of Lodz in the mine of brown coal alone with the aim to acquire the knowledge of mineral waste management and its possible industrial applications.

PL

Wydobycie węgla brunatnego w KWB "Bełchatów" SA oznacza pojawienie się dużych ilości kopalin towarzyszących, mających charakter odpadów mineralnych, powstałych w rezultacie działalności górniczej. Kopaliny te stanowią istotny problem w całym górnictwie, nie tylko w odkrywkowym górnictwie węgla brunatnego. Surowce towarzyszące kopalni węgla brunatnego są wykorzystywane w różnych gałęziach gospodarki narodowej. Niniejszy artykuł traktuje o możliwościach wykorzystania kopalin towarzyszących i o sposobach przeróbki tych kopalin. Został on napisany na bazie prac wykonanych przez pracowników i studentów Politechniki Łódzkiej w samej kopalni, celem których było rozpoznanie gospodarki odpadami mineralnymi i możliwości ich przemysłowego wykorzystania.

10

Analiza przydatności odpadowych surowców mineralnych z wybranych regionów Polski do otrzymywania ceramizowanych kompozytów nawozowych

Sałaciński R., Puff Z.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2006

|

R. 48, nr 1-2

151-156

PL

Artykuł zawiera analizę porównawczą wyników badań eskperymentalnych, wykonanych z wykorzystaniem mineralnych surowców odpadowych i kopalin towarzyszących nagromadzonych na składowiskach przykopalnianych w trzech regionach Polski: obszarach dolnośląskim, bełchatowskim oraz krzeszowickim koło Krakowa. Założony cel w postaci weryfikacji przydatności tych materiałów mineralnych do produkcji ceramizowanych kompozytów nawozowych został osiągnięty. Uzyskany produkt finalny pozwala domineralizować glebę bio- o mikroelementami w ciągu kilku lat, poprawia strukturę gleb lekkich i glebowy bilans wodny, a dzięki wyraźnemu lub silnemu alkalicznemu odczynowi przesączy, korzystanie oddziaływuje na gleby zakwaszone lub zdegradowane działalnością przemysłową.

EN

The article contains the comparative analysis of the results of the experimental research, in which discarded mineral raw materials and accompanying minerals in mines from Lower Silesia, Bełchatów and Krzeszowice near Cracow were used. The established aim of this study was to verify the use of these minerals in production of the ceramic fertilize composites. The achieved final product allows to mineralize soil with bio- and microelements within few years. The product improves the structure of the light soils and soil water balance. It has also a beneficially influence on acidic and degenerated by industrial activities soils.

11

Technologia otrzymywania syntetycznego wollastonitu z kopalin towarzyszących i odpadowych ze złóż regionu piotrkowskiego

Sałaciński R., Puff Z.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2003

|

R. 45, nr 6

30-34

PL

Unormowania prawne w zakresie zasobów złóż i racjonalnej gospodarki kopalinami nakładają obowiązek kompleksowego wykorzystania tych zasobów, jak również kopalin towarzyszących i odpadowych. Prowadzone przez autorów od kilku lat prace studialne i eksperymentalne miały na celu opracowanie zarysu rozwiązań technologicznych dotyczących opracowania technologii nowych zastosowań takich kopalin, które w wielu zakładach górnictwa odkrywkowego stanowią nadkład i przewarstwienia kopaliny głównej lub też są potechnologicznymi odpadami i najczęściej kierowane są na składowiska. Przedstawione wyniki badań odnoszą się do rezultatów eksperymentu którego celem było opracowanie procesu uzyskiwania syntetycznego wollastonitu przy użyciu kredy jeziornej z KWB Bełchatów S.A. (kopalina towarzysząca) i mułku chalcedonitowego z kopalni chalcedonitu w Inowłodzu (odpad technologiczny). Opracowanie podstaw technologicznych tej syntezy pozwoliłoby na wdrożenie krajowej produkcji tego surowca, który jest przydatny w wielu gałęziach przemysłu, w tym może stanowić substytut azbestu oraz na ograniczenie powierzchni składowisk tych kopalin co miałoby korzystne znaczenie proekologiczne.

EN

Wollastonite can be utilized in many industries owing to its characteristics. Its major advantage is very low coefficient of thermal expansion, and thus its addition to ceramic masses prevents hair cracks, delamination during pressing and shrinking of products. Owing to the fibrous habit of grains, wollastonite is more and more appreciated as a substitute for carcingenic asbestos. The increase in demand for wollastonite at the global scale, whose rate in some fields is estimated to be 10-20% a year, enhanced be growth of supply of both natural and synthetic wollastonite. Apart from natural wollastonite more and more popular at the market become its synthetic equivalents obtained from quartz and limestone substrates. Poland possesses neither wollastonite deposits nor any prospects for their discovery. Such a situation makes it necessary to consider the possibilities of utilizing accompanying and waste minerals which in many opencast mining plants constitute the overlay and interlayers between the main mineral and are postindustrial wastes and are usually dumped for the production of natural mineral substitutes including wollastonite. Minerals which meet the initial technological requirements are lacustrine chalk from "Bełchatów" lignite mine (as a source of CaO) and chalcedonite sludge ( a source of SiO2) from "Teofilow" chalcedonite deposits in Inowlodz (charts 1,2,3). The technological process of wollastonite synthesis from the above mentioned resources in calcinations was designed in several stages. A crucial meaning had a proper substrates selection, i.e. proper ration of CaO to SiO2 in the range of 0.5-1.2 and the selection of mineralizer content by introducing from 1 to 5 weight % of Li2CO3 or Na2CO3. The next stage of the experiment was the calcinations process (synthesis in solid phase) where thermal conditions were analyzed - the temperature and synthesis time - the range of 1000-1100C during 1-5 hours. The results of wollastonite synthesis studies presented in the article indicate the possibility of obtaining wollastonite at the industrial scale by the method presented by the autors. The synthesis should include the following stages: the preparation of substrates mixture with an additional of mineralizers, mixing them by wet grinding in ball grinder, drying the slurry in spray dryer and synthesis by calcinations in rotary, periodical furnance (rotary drum furnace of Fulmin type) of 1000-2000 kg capacity.

12

Skład chemiczny kopalin towarzyszących złożom węgla brunatnego - ocena przydatności paszowej

Dobrzański Z., Rudnicka A., Górecka H., Górecki H., Grzelak A.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2003

|

R. 45, nr 6

84-88

PL

Oceniono możliwości wykorzystania w żywieniu zwierząt niektórych kopalnych minerałów ilastych i wapieni towarzyszących złożom węgla kamiennego na Dolnym Śląsku i w Zagłębiu Bełchatowskim. Oznaczono skład chemiczny bentonitu, kaolinu, kredy podwęglowej, haloizytu i smektytu (ogółem 28 pierwiastków z podziałem na makro- i mikroelementy oraz pierwiastki toksyczne). Najbardziej zasobnym w biopierwiastki okazał się haloizyt (B, Ba, Co, Cr, Cu, Fe, Mn, Mo, Na, Zn) oraz smektyt (Cr, Cu, Fe, Mn, Ni, Ti), w mniejszym stopniu bentonit i kaolin. Nie stwierdzono w badanych surowcach nadmiaru pierwistków toksycznych, poza haloizytem, w którym obecne były zwiększone stężenia Hg i Pb. Oceniane minerały mogą być składnikiem różnych mieszanek mineralnych, preparatów organicznych i koncentratów paszowych, lecz w ograniczonym zakresie.

EN

There was evaluated the usefulness for animal feeding purposes of some loamy and calcareous minerals mined from deposits of Lower Silesia and Bełchatów Coalfield. Chemical compositions of bentonite, kaolin, raw limestone, halloysite and smectit were determined with ICP procedure (28 elements including macro- micro- and toxic elements). Halloysite consisted material the most aboundant in bioelements (B, Ba, Co, Cr, Cu, Fe, Mn, Mo, Na, Zn) as well smectit (Cr, Cu, Fe, Mn, Ni, Ti), whereas bentonite and kaolin to a lesser degree. Toxic elements were not present in excess in silicates, however, halloyisite contained elevated concentrations of Hg and Pb. Loamy and calcareous minerals may enter into the composition of mineral mixtures, organic preparations and concentrates but in limited amounts.

13

Możliwości tworzenia antropogenicznych złóż kopalin towarzyszących przy aktualnych uwarunkowaniach formalnoprawnych

Wiśniewski W.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2003

|

R. 45, nr 6

13-16

PL

Tworzenie antropogenicznych (wtórnych złóż) stanowi zasadniczy element efektywnego zagospodarowania kopalin towarzyszących. Nowelizacja Prawa Geologicznego i Górniczego (2001) spowodowała zasadnicze ograniczenia w tym zakresie - praktycznie prowadzące do zaniechania przedsięwzięć w tym zakresie ze względów ekonomicznych. Autor wykazuje potrzebę i uzasadnienie niezbędnych zmian w aktualnie obowiązującym prawie.

EN

The formation of antropogenous (secondary) deposits is a crucial issue in the efficient management of accompanying minerals. The amendment to the geological and mining law (2001) resulted in considerable limitations in this aspect - practically leading towards abandoning the activity in this field for economic reasons. The author proves the need for necessary changes in present legal status.

14

Formalnoprawne warunki eksploatacji kopalin towarzyszących

Kulczycki Z., Sowa A.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2003

|

R. 45, nr 6

6-8

PL

Artykuł przedstawia obowiązki przedsiębiorcy związane z eksploatacją kopalin towarzyszących oraz problematykę możliwości zagospodarowania i wykorzystania kopalin towarzyszących i kopalin użytecznych znajdujących się w nadkładzie złóż węgli brunatnych.

EN

Onen-pit exploitations of resources deposits in connected to the overburden moving. In the case of lignite the mass of overburden moved is coal extracted. The overburden consists of minerals and rocks, exploitation of which can be economically viable, so those minerals and rocks can be treated as the mineral resources associated to lignite resource. There are presented in the paper legal conditionsassociated resources exploitation as well as the duties of geological survey. Connected to open-pit activity. There is also shown the issue of associated resources utilisation as well as their status depending on their assessment within geological documentation. Moreover the proposition of the way for documenting of mineral resources utilised, extruded overburden during lignite exploitation.

15

Bruki krzemienne w nadkładzie złoża węgla brunatnego Bełchatów - Pole "Szczerców" - kopalina towarzysząca czy utrudnienie w eksploatacji?

Jończyk W., Skórzak A., Specylak J., Ślusarczyk G.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2003

|

R. 45, nr 6

19-23

PL

Jednym z głównych celów niniejszego artykułu jest zachęcenie do dyskusji nad zmieniającym się podejściem to traktowania nadkładu złoża kopaliny głównej w poszczególnych fazach rozpoznania, dokumentowania, projektowania i eksploatacji górniczej, na przykładzie złoża węgla brunatnego "Bełchatów". Bruki krzemienne występujące w nadkładzie złoża węgla brunatnego "Bełchatów" należą do jednej z głównych kopalin towarzyszących temu złożu i stanowią charakterystyczny poziom litostratygraficzny odróżniający się wyraźnie od wyżej i niżej występujących osadów. W artykule, wykorzystując istniejącą dla złoża Jednolitą Bazę Danych Geologicznych (JBDG), przedstawiono obszary występowania tych bruków i charakterystykę ich zalegania na Polu "Szczerców". Omówiono również skomplikowane geologiczno-górnicze warunki eksploatacji bruków krzemiennych na obszarze projektowanego wyrobiska Odkrywki "Szczerców" wynikające ze zmiennego i nieregularnego ich zalegania. Bruki krzemienne powodują bowiem znaczne utrudnienie w prowadzeniu robót górniczych wynikające z konieczności selektywnej eksploatacji, a to wymaga oczyszczenia stropu, precyzyjnegio wybierania tej kopaliny bez zanieczyszczeń i przybierania osadów niżej zalegających, a także częstą rewersję układu technologicznego, czego efektem jest zmniejszenie wydajności pracy koparek. Konieczne będzie więc podejmowanie operatywnych decyzji ruchowych, dotyczących możliwości selektywnej eksploatacji maszynami podstawowymi bezpośrednio na frontach eksploatacyjnych, po dokonaniu oceny ilościowej i jakościowej przez służbę geologiczną. Badania wykonane przez laboratoria potwierdziły przedatność bruków krzemiennych jako kruszywa dla wykonywania podbudowy dróg, placów oraz drenażu, co pozwoli na gospodarcze wykorzystanie tej kopliny.

EN

One of the main purpose of this article is to initiate the discussion concerning the changing attitude to main mineral overlay in particular phases of recognition, specification, design and mining exploitation basing on the example of "Belchatow" lignite deposit. Firestone pavement material which appears in the overlay of lignite deposit in Belchatow is one of the major accompanying minerals on this deposit and forms a characteristic lithostratygraphic level which is clearly different from sediments present above and below it. The article presents the areas of its appearance and the characteristics of its depositing at "Szczerców" field using the existing Geological Database for this deposit (JGBD). It also discusses complicated geological-mining exploitation conditions of firestone pavement rocks and the area of designed exploitation site of "Szczerców" field which resilt from variable and irregular depositing of the mineral. Firestone pavement rocks hinder mining operations which is connected with selective exploitation, which requires clearing the upper laser, precise excavation of the mineral without pollutants and lower deposited sediments and frquent reversion of the technological system which affetcs the efficiency of excavators. Thus, it is necessary to undertake decisions concerning selective exploitation with primary machines directly at the exploitation lines, after qualitative and quantitative evaluation made by geological services. The analyzes made in laboratories confirmed the suitability of firestone pavament mineral for performing the foundations for roads, squares and drainage systems, which will enable industrial utilization of the mineral.

16

Analiza rozkładu zawartości CaO w kopalinie towarzyszącej zdeponowanej na złożu wtórnym, przy wykorzystaniu programu modelowania złóż, w celu wydzielania partii surowca o określonej jakości

Kosk I., Kozula R.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2003

|

R. 45, nr 6

62-67

PL

Analiza jakościowa przedstawiona w artykule, dotyczy próby oceny możliwości odzyskania surowców zgromadzonych na złożu wtórnym (antropogenicznym) i wykorzystania ich w technologii produkcji materiałów budowalnych. Jednym z możliwych, przyszłych zastosowań, jest wykorzystanie tych surowców jako składnika zestawu surowcowego do produkcji specjalnych odmian cementu. W tym celu w IMMB w Krakowie została wykonana ocena przydatności technologicznej materiału zgromadzonego na składowisku. Oceny technologicznej dokonano w oparciu o próby pobrane ze złoża wtórnego kredy jeziornej. Podczas jej realizacji niezbędne okazało się określenie rozkładu zawartośco CaO w surowcu zgromadzonym na złożu wtórnym oraz szacunkowa ocena zasobów surowca o określonej jakości. Problem ten próbowano rozwiązać wykonując modele rozkładu zawartości CaO, w celu wydzielenia takich obszarów w złożu antropogenicznym, gdzie występuje surowiec o żądanej wielkości. Analizowano także, jak program komputerowy do dokumentowania i modelowania złóż surowców skalnych sprawdza się w przypadku dokumentowania złoża antropogenicznego.

EN

The quality analysis described in this article relates to attempt the evaluation the possibilities of recover the raw meterials assembled on the anthropogenic deposits and utilisation of them in manufacturing buildings materials. Once from the future , possible will be utilize these materials like the component for production the special cement kinds. For this purpose in Institute of Mineral Building Materials the estimation of technological usefulness this raw material on the anthropogenic was been made. Technological evaluation with the samples of lacustrine chalk from anthropogenic deposit was made. Durin realisation of this work the necessary was the estimation the disposition of capacity CaO in raw material assembled on the deposit and evaluation the resources the raw mwterial with definite quality. The spatial models for determination the areas where the raw materials had the definite determine quality was made. The computer programme for documentation and modelling the deposits has been tested.

17

Technologia otrzymywania mineralnych agrospieków nawozowych z kopalin towarzyszących złożom węgla brunatnego

Puff Z., Sałaciński R.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2002

|

R. 44, nr 4

5-12

PL

Wytwarzanie nawozów z nisko przetworzonych surowców mineralnych, naturalną lub lekko zmodyfikowaną proporcją bioelementów wzbudza na świecie coraz większe zainteresowanie. Obok wykorzystywania mineralnych odpadów przemysłowych rozcieńczonych surowcami ilastymi, stosuje się kompozycje mineralne w postaci granulek szkła ceramicznego. Prowadzone przez autorów badania studialne i eksperymentalne miały na celu opracowanie zarysu rozwiązań technologicznych dotyczących uzyskiwania naturalnych nawozów mineralnych z kopalin towarzyszących, nagromadzonych na składowiskach lub pochodzących z obecnie zdejmowanego nadkładu w KWB "Turów" i KWB "Bełchatów". Opracowanie podstaw założeń technologicznych dla takiego zagospodarowania kopalin spełniałoby podwójny cel: umożliwiłoby wykorzystywanie ich do polepszenia stanu gleb w gospodarce rolnej i leśnej oraz nastąpiłoby w wyniki ograniczenia powierzchni składowisk tych kopalin zmniejszenie areału ziemi wyłączonej z użytkowania rolnego.

EN

The production of fertilizers from low-processed mineral resources with matural or slightly modified ratio of bio-elements arouses increasing interest in the world. Apart from the utilization of mineral industrial waste diluted with silty minerals there are used mineral compositions in the form of ceramic glass granules. Studies and experiments conducted by the authors were aimed at the elaboration of the range of technological solutions for obtaining natural mineral fertilizers from accompanying minerals amassed at the dumps or coming from overlay taken from Turow and Belchatow Open Cast Mines. The elaboration of technological assumptions for their utilization would serve two purposes: it would enable their utilization to enrich soil in agriculture and forestry and it would reduce the area of land not suitable for agriculture owing to the reduction of dumping areas.

18

Kopalina główna, towarzysząca a współkopalina

Wyrwicki R.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2002

|

R. 44, nr 2-3

32-33

PL

Przedmiotem rozważań autora są pojęcia kopaliny głównej i towarzyszącej, relacje między nimi pod względem ważności i uwarunkowania ich stosowania w pracach dokumentacyjnych złóż. Na tym tle, wobec powołania do życia nowych pojęć: kopalina jedno- i wielosurowcowa oraz złoże jedno-, dwu- czy wielokopalinowe, autor proponuje, podając jego definicję i kryteria, stosowanie pojęcia współkopalina.

EN

The purpose of the author's work is to define the notions of main and accompanying minerals, their mutual relationship in the aspect of importance and conditions of their application during the specification of deposits. Basing on these notions, when new concepts are formed: homogeneous and heterogeneous minerals, as well as single, double or multi mineral deposits, the author suggests the introduction of a notion of co-mineral, giving its definition and criteria.

19

Funkcjonalność prawa geologicznego i górniczego w odniesieniu do gospodarki złożami

Sałaciński R.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2002

|

R. 44, nr 2-3

66-71

PL

Każda zmiana przepisów prawnych wywołuje dyskusje i polemiki. Główną tego przyczyną jest chęć oceny dokonanych zmian - czy są one zgodne z oczekiwaniami i czy lepiej przystają do rzeczywistości. Ostatnia nowelizacja prawa geologicznego i górniczego również składnia do podjęcia takich dyskusji i sformułowania uwag na temat zasadności merytorycznej i celowości dokonanych zmian. Uwagi zawarte w tekście dotyczą niektórych zagadnień gospodarki złożami, zarówno tych, które zdaniem autora, w znowelizowanym prawie geologicznym i górniczym nie zostały rozstrzygnięte w sposób "czytelny", jak i tych, których obecne unormowanie jest wadliwe. Przedmiotem dyskusji w środowisku geologicznym powinny być zagadnienia dotyczące: (a) zagospodarowania kopalin towarzyszących i mineralnych surowców odpadowych (na)gromadzonych na składowiskach, przy uznaniu ich jako wtórne złoża antropogeniczne, (b) zasad określenia prawa własności złóż kopalin i (c) trybu udzielania koncesji na eksploatację kopalin.

EN

Each change in legal regulations results in discussion and polemics. The main reason for this state is the will to evaluate the introduced changes - if they comply with the expactations and better suit the real situation. The latest modifications also causes such discussions and comments concerning the value of the new elements. Comments in this text are connected with some aspects of deposits management. The author comments on issues which, in his opinion, have not been solved in a clear way and issues which have been treated in a wrong way. The subject of the discussion in the geological domain should be: (a) the management of accompanying minerals and waste minerals amassed in deposits, classifying them as antropologenous secondary deposits, (b) rules of determining properietorship of mineral deposits, and (c) ways of assigning concessions for minerals exploitation.

20

Wyniki badań zmienności gęstości nasypowej kopalin

Wiśniewski W.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2001

|

R. 43, nr 2-3

167-171

PL

Przy selektywnej eksploatacji kopalin towarzyszących oraz przetwórstwie różnych kruszyw - istnieją szczególnie korzystne warunki dla określenia gęstości nasypowej kopalin - wskaźnika o istotnym znaczeniu w praktyce górniczej. Te sprzyjające warunki są wykorzystywane w Kopalni Bełchatów.

EN

During selective exploitation of accompanying minerals and aggregates processing there are especially favourable conditions for determining the overlay density of minerals. The value has crucial meaning in mining practise. Belchatow open cast mine takes advantage of the conditions.