Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Problemy klasyfikacji zasobów i ich racjonalnego wykorzystania w projektach zagospodarowania złóż kopalin skalnych

Myszka R., Ostrowski P.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2013

|

R. 54, nr 2

12--18

PL

Podział zasobów geologicznych złoża na przemysłowe i nieprzemysłowe jest jednym z głównych zadań projektu zagospodarowania złoża (PZZ). Wskazano na potrzebę zwiększenia roli PZZ jako przepisu na racjonalną gospodarkę złożem w granicach dokumentacyjnych, a nie tylko wyznaczonych dla potrzeb eksploatacji. Aktualne wymagania w zakresie klasyfikacji zasobów w PZZ ograniczają się wyłącznie do wymogu podziału zasobów geologicznych na przemysłowe i nieprzemysłowe oraz określenie strat i zasobów operatywnych. W tych ramach możliwe są znaczne rozbieżności interpretacyjne, tym bardziej, iż nie są sformułowane żadne wymagania zawodowe wobec autorów. W opracowaniu przedstawiono dyskusję wybranych problemów z zakresu tych rozbieżności oraz zilustrowano je praktycznymi przykładami. Zwrócono także uwagę na błędy popełniane przez twórców PZZ w zakresie geometryzacji brył poszczególnych kategorii zasobów oraz obliczania ich ilości.

EN

The division of geological deposits into appropriate categories is one of the main tasks of the deposit development plan (PZZ). In the article we describe the need to enhance the role of PZZ for rational management of deposit in all appointed border in the documentation, not just this part of the deposit which is designated for the exploitation. Current requirements for the classification of resources in the PZZ shall be limited solely to the requirement of the division of geological resources for industrial and non-industrial and determination of loss and operative resources. In this framework considerable discrepancies of interpretation can be observed, the more that they are not formulated any professional requirements to the authors. The paper presents a discussion of selected issues from the scope of the discrepancy and it is illustrated with practical examples. Attention is also drawn to the errors committed by the authors of PZZ, especially during appointing the geometric block shapes of individual categories of resources and calculating their volumes on this basis.

2

Kompleksowa waloryzacja i hierarchizacja złóż kopalin skalnych

Nieć M., Radwanek-Bąk B.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2011

|

R. 52, nr 6

5-14

PL

Na podstawie przeglądu różnych proponowanych sposobów waloryzacji wyróżnione zostały cztery niezależne jej obszary: • walorów złożowo-surowcowych (zasobów i jakości kopaliny), • atrakcyjności górniczej, • ograniczonej możliwości wykorzystania wobec wymagań ochrony środowiska, • ograniczonej dostępności przez zagospodarowanie terenu złożowego. Kryteria złożowo-surowcowe są określane indywidualnie dla poszczególnych rodzajów kopalin. Kryteria górnicze określają stopień trudności ich eksploatacji (grubość nadkładu, stosunek grubości nadkładu do miąższości złoża, zawodnienie złoża, stopień komplikowania budowy złoża) i możliwość odstawy surowca do odbiorców (odległości od sieci drogowej i od potencjalnych odbiorców). Waloryzacja środowiskowa złóż oparta jest na określeniu ograniczeń dostępności z tytułu wymagań ochrony przyrody i krajobrazu, użytkowych wód podziemnych, gleb i lasów. Waloryzacja z tytułu ograniczeń planistycznych możliwości wykorzystania złóż oparta jest na ocenie stopnia zabudowy terenu. W każdej grupie kryteriów wyróżnia się 3 klasy: najwyższą (N), wysoką (W) i niską (Z). Pozwala to na opisanie każdego złoża za pomocą czteroliterowego symbolu: w kolejności walorów zasobowo-surowcowych, uwarunkowań górniczych, środowiskowych i planistycznych, przykładowo: NNWN, NZNZ itd. Symbole te przedstawione na mapie złóż kopalin pozwalają na szybkie ich porównanie i wskazanie najbardziej wartościowych zasługujących na ochronę.

EN

Based on review of different methods of evaluation of industrial rock deposits, the simple method of their value ranking was proposed. It consists of separate deposit valuation in four domains: • resources and quality of mineral commodity, • mining conditions (geological mining conditions and deposit accessibility), • environmental restraints of possible mining, • land use planning restraints. The resource and mineral commodity criteria are separately designed for each kind of industrial rock deposits. Mining conditions are defined as degree of difficulties of deposit exploitation (overburden thickness, stripping ratio, amount of water inflow, variation of deposit structure and continuity) and possibility of exploited commodity delivery to customers (distance and quality of road connections). Environmental restraints are defined by protection exigencies of nature, landscape, underground water, fertile soils and forests. Land use restraints are defined by degree of settlement or industrial coverage of the area of deposit occurrence. Within each of four valuation domains 3 categories of deposit value are defined: the highest (N), high (W), and low (Z). It allows to describe each deposit value by symbol, that consist of four letters designing in following order: resources and rock quality, mining conditions, environmental restraints, land use restraints, e.g. NNWN, WNWZ etc. They can be visualized on mineral commodity maps and allow quick comparison of different deposits, and select those of highest value.

3

Uwarunkowania środowiskowe zagospodarowania zasobów złóż kopalin skalnych w województwie podkarpackim

Radwanek-Bąk B., Malata T.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2009

|

R. 50, nr 2-3

5-15

PL

Województwo podkarpackie zajmuje 17,9 tys. km², co stanowi około 5,5% powierzchni kraju. Zamieszkuje je ponad 2,1 min ludności, a średnia gęstość zaludnienia wynosi 118 mieszkańców na km:. Stopień urbanizacji jest najniższy w kraju - 41 %. Omawiany region odznacza się wysokimi walorami środowiska przyrodniczego: dużymi, zwartymi kompleksami naturalnych lasów, bogatą florą i fauną, pięknymi krajobrazami, znacznymi zasobami wód powierzchniowych i podziemnych (główne zbiorniki wód podziemnych), użytków rolnych, a także bogatym dziedzictwem kulturalnym. Najbardziej cenne przyrodniczo fragmenty województwa (około 47,6% jego powierzchni) są objęte różnymi formami prawnej ochrony. Województwo dysponuje zasobami różnych kopalin: ropy naftowej, gazu ziemnego, siarki rodzimej oraz znaczną bazą zasobową kopalin skalnych: kamieni budowlanych i drogowych (głównie piaskowców), kopalin okruchowych (piaski i żwiry) oraz ilastych ceramiki budowlanej. Są one (poza złożami węglowodorów) eksploatowane metodami odkrywkowymi. Konieczność ochrony środowiska przyrodniczego oraz wzrost zabudowy i infrastruktury terenu powoduje narastanie konfliktów związanych z możliwością zagospodarowania złóż. Przedstawienie tych uwarunkowań i trudności na tle ogólnej charakterystyki regionu, stanowiło główny cel artykułu.

EN

The Podkarpackie Voivodship covers 17,9 thousand sq km of area which is 5,5% of Poland's. It has a population about 2,1 million with 118 people per sq km. The urbanization ratio is about 41 %. This region characterized by outstanding nature values: big natural forest complexes, rich flora and fauna, beautiful landscape, main ground water reservoirs, significant agricultural areas, as well as culture heritage. The most valuable elements of the nature (about 47,6% of the total area), have been covered by various forms of legal protection. The region is rich in mineral resources like: crude oil, natural gas, native sulphur and several industrial rock minerals like: ceramic (brick) clays, natural aggregate, road and building stones (mainly sandstone), diatomite and gypsum. Some of them were mined for the long time by using the opencast methods. Nature protection and growth of housing and infrastructure causes numerous conflicts between mining and spatial planning. Presentation of this conditioning of the management of mineral deposits was the aim of presented paper. They have been shown on the background of general description of the region.

4

Kryteria i kierunki adaptacji wyrobisk po eksploatacji kopalin skalnych

Pietrzyk-Sokulska E.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2006

|

R. 48, nr 1-2

49-53

PL

Eksploatacja kopalin skalnych powoduje ingerencję w środowisko przyrodnicze i przekształcenie jego komponentów. Prowadzi to do powstawania nieużytków poeksploatacyjnych zajmujących znaczne powierzchnie nie wykorzystywane gospodarczo. W połączeniu z nasilającymi się procesami urbanizacji i industrializacji oraz ciągle jeszcze ekstensywnej gospodarki zasobami środowiska następuje zmniejszenie się obszarów nie przekształconych działalnością człowieka niezbędnych do dalszego rozwoju. Zwrócono uwagę wiec na możliwości odzyskania potencjału tkwiącego w nieużytkach poprzez ich adaptację, która ma nadać im nowe funkcje użytkowe wykorzystując ukryty (lub niedostrzegany) potencjał istniejących w nich zasobów naturalnych i antropogenicznych. Cechą górnictwa skalnego jest to, iż odbywa się ono w obszarach przyrodniczo cennych, pretendujących do miana najatrakcyjniejszych regionów turystycznych, a jednocześnie obfitujących w złoża skał o różnej genezie, które są atrakcyjnymi surowcami dla budownictwa, drogownictwa, a także przemysłu wapienniczego, cementowego, chemicznego itp. One to od wieków były w tych obszarach przedmiotem eksploatacji i to tutaj występuje największa liczba terenów pogórniczych. Ich właściwie przeprowadzona adaptacja może uczynić z nich obszary atrakcyjne tak dla turystyki, jak i dla potencjalnych inwestorów. Wieloletnie obserwacje i kompleksowe analizy środowiska obszarów Polski południowej (Sudetów, Karpat, Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej i Gór Świętokrzyskich) pozwoliły na opracowanie kryteriów adaptacji terenów po górnictwie skalnym. Uwzględniały one komponenty biotyczne i abiotyczne (w tym antropogeniczne), które skumulowane są we wnętrzu wyrobisk(krajobraz geologiczny) a zostały ujmowane dzięki prowadzonej eksploatacji. Wskazano na nich, niekiedy kluczowe znaczenie, przy wyborze właściwego kierunku adaptacji, który ma nadać terenom poeksploatacyjnym funkcje użytkowe w harmonii z otaczającym środowiskiem, poprzez wskazanie nowych (antropogenicznych) walorów mogących być generatorem gospodarczego ekorozwoju regionów. Przedstawione kryteria i kierunki adaptacji terenów poeksploatacyjnych zwięzłych kopalin skalnych mogą być aplikowane tak dla innych obszarów kraju, jak i innej grupy kopalin. Uwzględnią one bowiem podstawowe czynniki środowiskowe, które mogą podlegać modyfikacji lub uzupełnieniom.

EN

Mining influence natural environment and causes transformation of its components. Centuries of interference in environment surrounding mineral deposits has driven to forming post-mining sities, which occupy large areas. In time of growing urbanization, industrialization and permanently diminishing number of areas not changed by human activity attention is paid to the possibility of regaining these areas by adaptation in various direction. It allows to introduce new useful functions by using the potential of existing natural and anthropogenic resources. Regions of Poland have complicated geology and various rock complex, which have exploited and economically used for centuries. These areas have also high value areas natural environment, which makes them the most attractive regions for tourists. Many years observations and complex study of environment in southern Poland (Sudates, Karpathian, Kraków-Częstochowa Upland, Świętokrzyskie Mts.) allowed to work out adaptation criteria for post-rock mining areas. Elaborated criteria consider biotic components of environment and take into account value anthropogenic elements which are in the excavation site (geologic landscape) and were discovered during mining activities. They are very important and decesive for choosing the adaptation trends and granting post-mining sites useful function in harmony with environment. Proposed criteria and trends for hard-rock post-mining sites adaptation can be applied both for other areas in Poland and for mineral resources. This is due to consideration of material and environmental factors, which can be verified and supplemented if necessary.

5

Wybrane obiekty kultury materialnej Wielkopolski a miejscowy surowiec skalny

Kasprzak M.

Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska

|

2005

|

z. 269

189-197

PL

Głazy narzutowe w przeszłości były podstawowym surowcem budowlanym, powszechnie wykorzystywanym na terenie północnej i środkowej Polski. Obecnie stanowi on głównie źródło materiału dla ogrodowej małej architektury. Obszar Wielkopolski nie jest jednak pozbawiony naturalnych wychodni skał innych jak eratyki. Mowa jest tu chociażby o piaskowcach czy wapieniach, które w czasach średniowiecznych cieszyły się uznaniem, choć obecnie nie są już eksploatowane. Zastosowanie tych surowców widoczne jest przede wszystkim w architekturze sakralnej. Na podstawie analiz geochemicznych oraz statystycznych dokonano porównania surowca z obiektów architektonicznych oraz najbliższych wychodni, na podstawie czego starano się wyznaczyć potencjalne źródła surowca.

EN

The aim of this paper is to present building material of selected Romanesque churches in the area of Great Poland. Sand, gravel, brown coal and clay are the most common sediments in the region. Although sandstones and limestones also occur in the area of Great Poland they are hardly ever mentioned as a raw material. This is why they are described beneath. On the base of geochemical and statistical methods the author try to mark some potential quarry of this material, which was used in the middle ages.

6

Metoda ograniczająca powstawanie brył nadwymiarowych przy wybuchowym urabianiu skał

Grześkowiak A.

Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej. Konferencje

|

2004

|

Vol. 108, nr 40

107-117

PL

Na podstawie uwarunkowań technologicznych oraz w celu zwiększenia efektywności wybuchowego urabiania surowców skalnych, przedstawiono metodę strzelania wspomagającego urabianie mechaniczne oraz metodę mieszaną drugimi i krótkimi otworami. Omówiono zalety stosowania wstępnego rozluzowania strzelaniem przy zastosowaniu załadunku koparkami lub ładowarkami jako sposobu poprawy efektywności urabiania. Określono wzajemne zależności projektowania wspomagających robót strzałowych. Podano metody i kierunki działań zmierzające do poprawy i optymalizacji procesu wydobycia i rozdrabniania.

EN

Based on technological constraints and willingness to increase efficiency of blasting mining techniques applied to rock quarrying, paper presents blasting method aiding mechanical rock mining and mix-blasting method with long and short boreholes. Advantages of application of rock blasting for initial rock loosening for excavators and loaders loading, as a method for improving efficiency of mining process, are discussed. Based on technological investigations, mutual interdependencies for blasting works planning were developed. Paper presents methods and direction of activities aiming at improvement and optimization of mining and crushing processes.

7

Dekoracyjność - ważny element oceny kopaliny przy dokumentowaniu złóż kamieni budowlanych i drogowych

Bromowicz J., Figarska-Warchoł B., Karwacki A., Kolasa A., Magiera J., Rembiś M., Smoleńska A., Stańczak G.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2004

|

R. 46, nr 3/4

45-49

PL

Uzasadniono potrzebę oceny dekoracyjności kamienia jako ważnej właściwości kopaliny skalnej, bardzo istotnej przy ocenie jej jakości. Przedstawiono zasady tej oceny, która posługuje się klasyfikacją wartościującą skały w zakresie barwy, tekstury, struktury i zdolności przyjmowania faktury kamieniarskiej. Barwy sklasyfikowano osobno dla skal jednobarwnych i różnobarwnych (tab. 1, 2). W ocenie tekstury punktowano wielkość, jednorodność i formę wykształcenia kryształów, ziarn i blastów (tab. 3), zaś ich sposób ułożenia i stopień wypełnienia przez nie przestrzeni w skale był podstawą klasyfikacji strukturalnej (tab. 4, 5) Pośród faktur kamieniarskich najwyższe oceny przyjęto dla skal przyjmujących poler (tab. 6). Wprowadzono również klasyfikację petrologiczną preferującą skały, których geneza, skład mineralny i własności fizyko-mechaniczne sprzyjają dekoracyjności (tab. 7). Suma ocen poszczególnych cech pozwoliła na wydzielenie skal o unikatowych, wysokich, korzystnych i miernych walorach dekoracyjnych (tab. 8). Klasyfikację przetestowano oceniając walory dekoracyjne bardzo różnych skał z 45 polskich złóż kamieni budowlanych i drogowych. Jedynie serpentynity znalazły się wśród skal o unikatowych walorach dekoracyjnych. Wysokie walory mają skały z 22 złóż. Większość stanowią skały krystaliczne w towarzystwie silnie zlityfikowanych wapieni i dolomitów. Są to skały o atrakcyjnych barwach, masywne i przyjmujące poler. Korzystne walory mają skały z 19 złóż. W większości są to piaskowce, którym towarzyszą mniej atrakcyjne, szare skały krystaliczne i nie przyjmujące poleru wapienie i dolomity. Mierne walory mają porowate wapienie i piaskowce, o szarych barwach i niewielkich możliwościach przyjmowania faktur kamieniarskich. Wykazano, że przyjęte zasady klasyfikacji silnie różnicują badane skaty pod względem ich walorów dekoracyjnych.

EN

Decorativeness is a feature, which appears very important for evaluation of a building stone. Principles of classification of the decorativeness have been presented in the paper. Basic criteria are colour, structure and texture of the surface. Stones with uniform colours were classified separately from variegated ones (Table 1 and 2). The following structural features were ranked: size and shape of grains and crystals, fabric and massiveness of the rock (table 4 and 5). Stones good for polishing received the highest score (Table 6). Generally, these petrologic varieties of the stones were highly valued which reveal natural tendency to decorativeness (e.g. labradorites, gabbros, etc.; Table 7). Evaluation of all criteria allowed for classification of stones from 45 Polish deposits into 4 groups, with unique, high, good and moderate decorativeness (Table 8). Only one deposit of the serpentinite was classified into first group. High decorativeness reveal 22 stones, most of them are granites accompanied with highly compact limestones and dolomites. They reveal attractive colours, massiveness and can be polished. Good properties have stones from 19 deposits. Most of them are sandstone accompanying by greyish crystalline rocks and limestones and dolomites which surfaces cannot be polished. Porous and cavernous limestones and sandstones with greyish colours and rough surface textures reveal moderate decorativeness. Classification applied in the study showed strong differentiation of the decorativeness of Polish stones.

8

Kryteria waloryzacji złóż kopalin skalnych dla ich ochrony

Radwanek-Bąk B.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2002

|

R. 44, nr 2-3

27-31

PL

Celem niniejszego opracowania jest próba wskazania kryteriów ochrony zasobów udokumentowanych złóż kopalin skalnych. Przez ochronę rozumie się tu sposób zabezpieczenia powierzchni terenu, na którym występuje złoże, przed takimi formami jego zagospodarowania , które mogłyby wykluczyć lub znacznie utrudnić możliwość przyszłego wykorzystania zasobów kopalin. Konieczność ochrony zasobów kopalin wynika z ich nieodnawialności oraz nierównomierności występowania w przestrzeni i dotyczy zarówno złóż już udokumentowanych, jak i obszarów perspektywicznych surowcowo. Ponieważ obszary te obejmują znaczne nieraz powierzchnie o zróżnicowanych formach i funkcjach zagospodarowania terenu, rodzi to sytuacje konfliktowe i konieczność dokonywania wyborów w tym zakresie, ustalania priorytetów zagospodarowania przestrzeni oraz w miarę możliwości, wypracowania rozwiązań kompromisowych. Przedstawiona w niniejszym opracowaniu waloryzacja złóż podporządkowana jest koncepcji trójstopniowej gradacji ochrony zasobów złóż kopalin. Zgodnie z nią, pierwszą grupę stanowiłyby złoża najbardziej wartościowe w skali kraju , posiadające zweryfikowane, najlepsze parametry jakościowe. Złoża takie byłyby chronione na podstawie odpowiedniego przepisu prawnego o randze krajowej. Drugą grupę stanowiłyby złoża o znaczeniu regionalnym i dobrych parametrach jakościowych, zalecane do ochrony przez organy wojewódzkiej administracji geologicznej, zaś trzecią - pozostałe złoża. Jako główne kryterium waloryzacji złóż przyjęto kryterium jakości kopaliny, dzieląc złoża na 3 klasy: o bardzo wysokich, dobrych i miernych parametrach jakościowych. Analizowane parametry - wybrane cechy fizyczno-mechaniczne i chemiczne kopaliny, należy ustalać odrębnie dla poszczególnych rodzajów kopalin. Dodatkowym ważnym elementem oceny w ramach tego kryterium powinna być zmienność badanych parametrów jakościowych. W prezentowanej publikacji opisano kryteria jakościowe dla głównych grup kopalin skalnych. Kryterium pomocniczym jest - znaczenie gospodarcze złoża. Jest to kryterium syntetyczne, zawierające wiele często powiązanych z sobą elementów: unikalność przyrodnicza samej kopaliny; częstotliwość występowania złóż w skali kraju i regionu; dostępność złóż i ich oddalenie od rynków zbytu surowca; deficytowość; substytucyjność; wielokierunkowość zastosowań surowcowych i wielkość udokumentowanych zasobów. Wymienione elementy analizuje się łącznie. Obydwu przedstawionym kryteriom przyporządkowano trójstopniową klasyfikację punktową. Zakwalifikowanie złoża do jednej z trzech wydzielonych kategorii ochrony zasobów następuje po zsumowaniu punktów dla obu kryteriów. W przypadkach wątpliwych wprowadza się dalsze kryteria różnicujące złoża geologiczno-górnicze, planistyczne lub sozologiczne. Ze względu na szybkość, efektywność i niskie koszty dla przeprowadzenia waloryzacji zaleca się zastosowanie metody eksperckiej. Ochrona zasobów złóż udokumentowanych powinna stanowić jedno z ogniw w ochronie zasobów bogactw mineralnych. Oprócz nich pewnym formom ochrony podlegać powinny również obszary rokujące perspektywy i prognozy surowcowe oraz złoża uznane obecnie za pozabilansowe.

EN

The purpose of this article is to present some criteria of evaluation of inferred and indicated mineral resources, to protect them. As protection we mean the way exclusion in the area where the deposit is situated, for those forms of management (roads, railways, water intakes and their protection zones, urban development) which could make it impossible or difficult to mine in the future. A necessity of mineral resources protection is mainly caused by their renewability and close connection to the localisation of the deposits. The Concept of mineral deposits evaluation proposed in this paper is based on the idea of three-level protection of mineral resources. According to it, the first group will consist of the most valuable deposits with verified quality parameters, in whole country. Such deposits should be protected by state law. The second group will be composed of some regional important deposits, showing a good quality; which wold be predistinated to formal protection by local geological administration. Other deposits would combine the third group. As we can see, the main criterion of deposit's evaluation is the quality mineral divided in three categories. Some phisycal and chemical features are particulary chosen for each type of mineral. An additional element of the evaluation is variability of quality parameters. The second and auxiliary criterion is called - economic importance of the deposit. In the range of this criterion, we have to analize: the mineral frequency in the country, regional and local scale, resource shortage, possibility of different uses and substitution of minerals, as well as the quantity of mineral resources. Proposed criteria enable a general evaluation of mineral deposits in order to indicate the range of their protection and to compare the value of minerals with other environmental values of some legally protected areas (landscape parks, areas of protected landscape). The detailed estimation of the value of minerals in the deposits has to be defined by using some economic methods.

9

Wpływ niektórych warunków środowiskowych na eksploatację złóż kopalin skalnych w regionie dolnośląskim i opolskim

Glapa W.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2001

|

R. 43, nr 4

122-133

PL

Zarządzanie szeroko pojętymi zasobami przyrody w ramach działalności górniczej polega na racjonalnym skojarzeniu możliwości wykorzystania zasobów kopalin i jednoczesnym spełnieniu słusznych postulatów ochrony środowiska. Zagadnienie to nabiera szczególnego znaczenia w ujęciu regionalnym. W referacie podejmuje się próbę przedstawienia wpływu ważniejszych uwarunkowań środowiskowych na eksploatację złóż kopalin skalnych na przykładzie regionu dolnośląskiego i opolskiego.

EN

The management of widely understood resources within in mining operation consists in the rational mineral deposits utilization and meeting the environmental requirements. The issue is especially valid in regional aspect. The article attempts at the presentation of the impact of major environmental conditions on the exploitation of rock mineral deposits on the example of the regions of Lower Silesia and Opole.