Mapy, czyli kartograficzne przedstawienia różnorodnych, w zależności od tematyki, terenów, są znane od kilku tysiącleci. Wraz z rozwojem materiałów piśmienniczych oraz drukarskich, a także badań kartograficznych ulegały one zmianom i były dostosowywane do obecnych im czasów. Pracom konserwatorskim-restauratorskim w Katedrze Konserwacji-Restauracji Papieru i Skóry na UMK w Toruniu poddano 7 map przedstawiających Toruń z okresu 1912-1949, pochodzących ze zbiorów Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu. Reprezentują one techniki druku chętnie ówcześnie stosowane do wyrobu map, czyli litografię oraz chromolitografię. Niemniej istotne są także podłoża papierowe, których maszynowa produkcja jest typowa dla początku XX wieku. Podstawowym celem konserwacji-restauracji było zahamowanie, w miarę możliwości, procesów niszczących obiekty, aby już nie jako materiały kartograficzne, a artefakty historyczne mogły służyć kolejnym pokoleniom. Istotne w pracy było również zastosowanie nieszablonowej metodyki w przypadku niezbędnych procesów, tzw. „mokrych”, gdzie należało minimalizować i bacznie kontrolować wprowadzanie oraz wyprowadzanie wody ze struktury obiektów. Zastosowanie metody oczyszczania kapilarnego z użyciem włókniny Paraprint OL60 pozwoliło na kompleksowe przeprowadzenie zabiegów, jednocześnie nie przyczyniając się do zmian strukturalno-wymiarowych obiektów. Mimo zmiany funkcji z użytkowej na archiwalną, artefakty dalej mogą pełnić rolę map, a co za tym idzie w wyniku konserwacji-restauracji ich dane kartograficzne nie zostały zafałszowane.
EN
Maps, i.e. cartographic representations of various – depending on the subject – areas, have been known for several millennia. Along with the development of writing and printing materials, as well as cartographic research, they changed and were adapted to the present times. 7 maps from the collection of the Nicolaus Copernicus Provintional Library in Toruń showing Toruń in the years 1912-1949, had undergone conservation-restoration works at the Department of Conservation-Restoration of Paper and Leather at the Nicolaus Copernicus University in Toruń. The maps have been printed in techniques that were then eagerly used for the production of maps, i.e. lithography and chromolithography. No less important are the papers on which the maps were printed, their machine production is typical for the beginning of the 20th century. The main goal of conservation-restoration was to slow down the processes of degradation as much as possible, so that the maps could be of use for future generations no longer as cartographic materials, but as historical artifacts. The use of an unconventional method in the case of the necessary so-called "wet" processes, where it was imperative to minimize and carefully control the introduction and removal of water from the structure of the objects. The applied methods of capillary cleaning with the use of Paraprint OL60 nonwoven fabric allowed for a full conservation treatment, while not contributing to structural and dimensional changes of the objects – despite the change of function from utility to archival, the objects can still act as maps, and thus as a result of conservation-restoration, their cartographic data was not falsified.
W artykule zarysowano problematykę uzupełniania ubytków znajdujących się w papierowych podłożach odbitek fotograficznych. Jest to zagadnienie istotne dla konserwatorów-restauratorów, ponieważ działania tego typu mogą zapewnić stabilizację odbitek uszkodzonych strukturalnie oraz dają możliwość polepszenia ich wartości estetycznej. W artykule skupiono uwagę na działaniach prowadzonych na odbitkach jednowarstwowych, a więc takich, które składają się z papierowego podłoża wraz z obrazem fotograficznym osadzonym na włóknach papieru. Dokonano przeglądu literatury, w której zaprezentowane zostały różne rodzaje substancji wypełniających na bazie celulozy oraz różne techniki ich użycia. Autor scharakteryzował rodzaje celulozy stosowane we własnej praktyce zawodowej oraz sposoby ich nakładania na takie rodzaje ubytków, które stanowią dla restauratorów największe problemy. Opisano dwa sposoby użycia celulozy natywnej w formie proszku (powder cellulose), dobrze nadającej się do uzupełniania przede wszystkim ubytków płytkich, oraz jeden sposób uzupełniania ubytków głębokich, wąskich, z wykorzystaniem masy włóknistej bawełniano-lnianej ucieranej ręcznie w naczyniu porcelanowym. Użyte rodzaje celulozy mieszano ze spoiwami dla których nośnikiem jest woda w celu uzyskania łatwo odwracalnych wypełnień. Zaprezentowane techniki wypełniania należą do prostych i praktycznych. Istotną ich cechą jest możliwość modyfikacji (np. zmiany stężeń spoiw) między innymi w zależności od stanu zachowania fotografii.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.