Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

System ochrony zabytków archeologicznych. Pomiędzy teorią a praktyką konserwatorską

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2021

|

Nr 12

25--34

PL

Początki konserwatorstwa archeologicznego w Polsce to przede wszystkim proces identyfikacji zasobu zabytków i jego inwentaryzacja, będące fundamentalnym wyznacznikiem skutecznej ochrony pozostałości dawnej kultury materialnej człowieka. W ostatnim czasie pojawienie się w obszarze nauki nieinwazyjnych metod badań i ich wykorzystywanie w archeologii polskiej spowodowało, że dotychczas przeprowadzana inwentaryzacja źródeł archeologicznych powiązana ze żmudnymi standardowymi badaniami terenowymi, może być szybko i spektakularnie wykonywana. O ile potrzeba dzisiaj stosowania nowoczesnych technik badawczych jest niepodważalna i niezbędna w każdej dyscyplinie naukowej, to za nie mniej ważne uważa się niepoprzestawanie wyłącznie na etapie pozyskiwania danych, które przyczyniają się do tworzenia bazy obiektów archeologicznych podlegających ochronie, ale nie przynoszą spodziewanej odpowiedzi na postawione pytanie: jak je chronić? Podczas zabiegów konserwatorskich inwentaryzacji zabytków archeologicznych rodzą się kolejne pytania: gdzie i jakie są czasowe oraz materialne granice ochrony dziedzictwa archeologicznego? Różnorodność zarejestrowanych przykładów reliktów form terenowych począwszy od śladów dawnej orki, poprzez negatywy historycznych obiektów architektury po linie okopów wojennych czy sporządzone wykazy nowożytnych przedmiotów pozyskanych w toku poszukiwań zabytków wymagają od konserwatora podjęcia właściwych decyzji, które nierzadko wzbudzają skrajne reakcje. Czy zatem ochrona zabytków archeologicznych jest sprawnie wypełniana? Konserwatorstwo archeologiczne winno być postrzegane jako złożony proces składający się z trzech elementów: „inwentaryzacji, ochrony, zarządzania”, gdzie zarządzanie jest rozumiane pod pojęciem długotrwałych programów konserwatorskich opracowanych dla określonych grup zabytków archeologicznych. Obowiązująca w naszym kraju Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami umożliwia zastosowanie szeregu efektywnych działań, jednakże aktualny system ochrony zabytków jest nadal skoncentrowany na „inwentaryzacji” i „ochronie”, a trzeci element „zarządzanie” jest wciąż niezwykle trudny w realizacji.

EN

The beginnings of archaeological conservatorship in Poland were primarily the process of identification of historical sites and their inventory, which is a fundamental determinant of effective protection of remnants of ancient human material culture. The recent emergence of non-invasive research methods in the field of science and their use in Polish archaeology has meant that the hitherto inventory of archaeological sources associated with tedious standard field surveys can be carried out quickly and spectacularly. While the need for modern research techniques is indisputable and necessary in every scientific discipline, it is no less important not to stop at the stage of data acquisition, which contributes to the creation of a database of archaeological sites to be protected, but does not provide the expected answer to the question: how to protect them? The following questions arise during the conservation of inventories of archaeological sites: where and what are the temporal and material limits of the protection of archaeological heritage? The variety of registered examples of relics of terrain forms from the traces of former ploughing, through the negatives of historical architectural objects to the lines of war trenches or lists of modern objects acquired in the course of searching for monuments require the conservator to make the right decisions, which not infrequently arouse extreme reactions. So is the protection of archaeological monuments being carried out efficiently? Archaeological conservation should be viewed as a complex process consisting of three elements: "inventory, protection, management", where management is understood in terms of long-term conservation programs developed for specific groups of archaeological monuments. The Act of 23 July 2003 on Monuments Protection and Care in force in our country enables the application of a number of effective measures, however, the current system of monuments protection is still focused on "inventory" and "protection", and the third element "management" is still extremely difficult to implement.

2

Metodyka badawczo-konserwatorska zabytków pochodzenia archeologicznego ze stopów miedzi

Garbacz-Klempka A., Legoń K., Dyga A.

Przegląd Odlewnictwa

|

2015

|

Vol. 65, nr 1-2

18--23

PL

Zabytki metalowe zajmują ważną pozycję w badaniach historii kultury materialnej. Stanowią przedmiot analiz pod względem stylistycznym i technologicznym, przy wykorzystaniu wiedzy specjalistów różnych dziedzin i nowoczesnych nieniszczących technik badawczych. Badania zabytków wymagają specjalnego postępowania, zgodnego z zasadami ich zachowania i ochrony, dlatego też zalecane jest stosowanie metod nieniszczących i nieinwazyjnych. Celem pracy jest opis metodyki postępowania prowadzonego w czasie konserwacji zabytków metalowych pochodzenia archeologicznego. Podkreślono znaczenie nieniszczących metod badawczych jak spektrometria fluorescencji rentgenowskiej czy mikroskopia optyczna. Badania makro- i mikroskopowe umożliwiają ocenę stanu zachowania zabytków, rodzaju nawarstwień korozyjnych, są także pomocne przy analizie typologicznej ozdób archeologicznych i techniki wykonania. Przy udziale metody spektrometrii fluorescencji rentgenowskiej dokonuje się analizy składu chemicznego stopu i określenia przybliżonych właściwości technologicznych. Na podstawie tych informacji dokonuje się przygotowania programu konserwatorskiego, który obejmuje m.in. usunięcie produktów korozji, ustabilizowanie procesów korozyjnych, wzmocnienie struktury zabytku metalowego oraz zabezpieczenie przed dalszymi procesami destrukcji. Tak przygotowane zabytki mogą być przeznaczone do ekspozycji muzealnej, przy zachowaniu specjalnych warunków wilgotności i temperatury powietrza. Pośrednim celem jest przedstawienie metodyki badań i konserwacji wybranych zabytków metalowych ze zbiorów Muzeum Archeologicznego w Krakowie jako swoistego poligonu badawczego oraz zaprezentowanie praktyk w zakresie prowadzonych tu interdyscyplinarnych badań terenowych i naukowych.

EN

Metal monuments are important in investigations of the material culture history. They constitute the subject of analyses in respect of style and technology, at utilising the expert knowledge of several fields and modern non-destructive research techniques. Investigations of monuments and antique elements require special procedures, in conformity of their maintenance and protection rules. Therefore using non-destructive and non-invasive methods is recommended. The aim of this study is the description of the methodology applied during the restoration of metal monuments of the archaeological origin. The meaning of non-destructive investigation methods, such as X-ray fluorescence spectrometry or optical microscopy, is emphasised. Macroscopic and microscopic tests allow assessments of the maintenance state of monuments, kinds of corrosive piling ups as well as they are helpful in typological analyses of archaeological ornaments and in recognizing their production techniques. The analysis of the chemical composition of alloys and determinations of their approximate technological properties is performed by means of the X-ray fluorescence spectrometry. On the bases of these information the conservation program, consisting - among others - of the removal of corrosion products, stabilisation of corrosion processes, strengthening of the metal monument structure and protection against further destruction processes, is prepared. Monuments prepared in such way can be intended for the museum exposition, at maintaining special conditions of humidity and air temperature. The indirect aim is the presentation of the research and restoration methodology of the selected monuments from the collection of the Archaeological Museum in Krakow, treated as the special testing ground as well as showing trainings of the performed there interdisciplinary field and scientific investigations.

3

Konserwacja i badania specjalistyczne średniowiecznego kordu z Warty

Rychter M.R.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2013

|

Nr 34

92--98

PL

Artykuł opisuje konserwację i specjalistyczne badania metalograficzne XV-wiecznego kordu przypadkowo odkrytego w mieście Warta w woj. łódzkim. O wyjątkowości znaleziska świadczy fakt zachowania się drewnianych okładzin rękojeści. Unikalny charakter ma również dekoracja głowicy miecza w postaci asymetrycznego krzyża z mosiądzu. Opisano proces konserwacji elementów drewnianych i metalowych, a także badania składu pierwiastkowego oraz szlify metaloznawcze.

EN

The article describes the conservation and specialist metallographic examination of the 15th-century short sword accidentally discovered in the town of Warta, Łódz Voivodeship. The unique character of the find is reflected by the fact that the wooden insets on the hilt have been preserved. Decoration of the sword pommel in the shape of an asymmetrical cross made of brass is also unique. The process of conservation of wooden and metal elements has been described, as well as the examination of the element content and metalwork cuts.