Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 23

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  kierowalność
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
PL
W pracy przedstawiono możliwości dokumentowania opinii rzeczoznawców oraz biegłych sądowych wynikami badań eksperymentalnych, przeprowadzanymi w miarę potrzeby i konieczności, oprócz standardowych badań diagnostycznych stanu technicznego. Ograniczono się do badań bezpieczeństwa czynnego, czyli badan stateczności i kierowalności wybierając próby nie wymagające stosowania specjalistycznych przyrządów. Wykład zilustrowano przykładami z praktyki sądowej autorów.
EN
In this paper the some experimental test of stability and steerability of automobiles are presented. The authors have selected the most important tests in which using of special equipment and measuring apparatus is not necessary. In spite of this the important data can be obtained and presented in opinion elaborated for court. The some examples from authors practice are presented and discussed
EN
An elementary indicator of a car steerability, the understeering gradient, is determined on the basis of dependency of the steering wheel turn angle changes in the vehicle lateral acceleration function. So called comparative dynamic wheel turn angle is a component of an appropriate calculation formula, in which - for multi-axle vehicles - there exists so called equivalent wheelbase Le of a substitute twoaxle vehicle. This paper analyses methods for determining this parameter. There was used a substitute bicycle model of the vehicle with an equivalent wheelbase Le, to which a flat model of a multi-axle vehicle can be compared. There have been presented and compared two analytical methods of calculation that were illustrated with concrete examples of figures. Deliberations presented in this paper can be used to support calculations when analysing the steerability tests of three-axle and four-axle special vehicles, including the High Mobility Wheeled Platform (HMWP) – a universal purposes prototype vehicle.
PL
Podstawowy wskaźnik kierowalności samochodu, gradient podsterowności, jest wyznaczany na podstawie zależności zmian kąta obrotu kierownicy w funkcji przyspieszenia poprzecznego pojazdu. Członem odpowiedniego wzoru obliczeniowego jest tzw. porównawczy, dynamiczny kąt skrętu koła, w którym, dla pojazdów wieloosiowych, występuje tzw. ekwiwalentny rozstaw osi Le, zastępczego pojazdu dwuosiowego. W pracy przeanalizowano metody wyznaczania tego parametru. Wykorzystano zastępczy, rowerowy model pojazdu, z ekwiwalentnym rozstawem osi Le., do którego można sprowadzić płaski model pojazdu wieloosiowego. Przedstawiono i porównano dwie, analityczne metody obliczeń, które zilustrowano konkretnymi przykładami liczbowymi. Rozważania przedstawione w pracy mogą być wykorzystane do wspomagania obliczeń przy analizie badania kierowalności trzyosiowych i czteroosiowych pojazdów specjalnych, w tym także kołowej Kołowej Platformy Wysokiej Mobilności (KPWM) – prototypowego pojazdu uniwersalnego zastosowania.
EN
The presentation covers the idea and purpose of the systems that influence vehicle’s drive direction by torque vectoring. Based on results of model simulations and experimental testing of existing systems, the effectiveness of such systems has been shown. The basic variants of Torque Vectoring systems, capable to fit in wheeled vehicle’s single drive axle, have been presented and compared with each other. Particularly much attention has been dedicated to the description and analysis of the group of designs referred to as “active differential gears”, featuring an additional inner kinematic bond. A few known designs of this kind, including those available in the market, have been described in detail. A comparison between them has highlighted significant differences in their kinematic layouts and control systems. The author has also tried to define directions of further development and standardization of the active differential gears. A particular design of such differential gears applied to electric and hybrid vehicles has been discussed and an author’s own concept has been presented. In the final part, an attempt has been made to answer a question how the Torque Vectoring systems affect the active safety of motor vehicles, with highlighting the necessity of taking into account the capabilities of such systems in respect of the handling and transverse dynamics of a vehicle at post-accident simulations and analyses.
PL
W referacie omówiono ideę i cel stosowania systemów oddziaływania siłami napędowymi na kierunek ruchu samochodu. Opierając się na wynikach modelowych badań symulacyjnych oraz doświadczalnych istniejących konstrukcji, przedstawiono efektywność takich systemów. Omówiono podstawowe warianty realizacji takich systemów możliwe do zastosowania w obrębie jednego mostu napędowego pojazdu kołowego i dokonano ich porównania. Szczególnie dużo uwagi poświęcono opisowi i analizie grupy rozwiązań z tak zwanymi aktywnymi mechanizmami różnicowymi, które cechują się dodatkową wewnętrzną więzią kinematyczną. Bliżej opisano kilka dotychczas opracowanych takich konstrukcji, w tym rozwiązania dostępne na rynku. Porównując poszczególne konstrukcje wskazano na ich znaczne zróżnicowanie w zakresie przyjętych schematów kinematycznych i sposobu sterowania. Autor próbuje również określić kierunki dalszego rozwoju i standaryzacji aktywnych mechanizmów różnicowych. Omawia ich szczególną formę w pojazdach elektrycznych i hybrydowych oraz przedstawia własną koncepcję. W końcowej części podjęta jest próba odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu systemy Torque Vectoring wpływają na bezpieczeństwo czynne samochodów. Wskazuje się również, że w symulacjach odtwarzających przebieg wypadków należy uwzględniać ich możliwości w zakresie kierowalności i dynamiki poprzecznej.
PL
Stateczność i kierowalność to najważniejsze z właściwości pojazdów dotyczących bezpieczeństwa czynnego. Zwykle dla określenia stateczności pojazdu wykonywana jest próba podwójnej zmiany pasa ruchu, natomiast dla określenia kierowalności wykonywane są próby polegające na zadawaniu różnych wymuszeń na kole kierowniczym i badaniu reakcji pojazdu. Aby wyeliminować błędy czynnika ludzkiego oraz poprawić powtarzalność prób, zasadnym jest zastąpienie kierowcy automatycznym układem wykonującym czynności manipulacyjne za człowieka. W niniejszym artykule przedstawiono robota sterującego SR60, jego budowę, funkcję oraz wykorzystanie w badaniach stateczności i kierowalności pojazdów.
EN
Stability and steerability are the most important properties of a vehicle’s active safety. Usually, to determine stability, a double lane change is carried out. To determine steerability, various tests are performed, which consist of imposing different extortions on the steering wheel and testing the vehicle’s response. To eliminate human error and improve tests repeatability, it is recommended that an automatic system substitutes for the driver. This paper presents the SR60 steering robot, its structure and function as well as its use in testing a vehicle’s stability and steerability.
PL
W artykule zostały przedstawione wyniki badania wpływu na kierowalności, zmiany rozkładu ciśnienia pomiędzy kolami przedniej i tylnej osi samochodu osobowo-towarowego. Badania zostały przeprowadzone z użyciem robota sterującego firmy AB Dynamic SR 60 zamontowanego w samochodzie Renault Kangoo. Wykonano testy jazdy po okręgu z stopniowym zwiększaniem prędkości oraz testy podwójnej zmiany pasa ruchu przy prędkościach 30 i 40 km/h.
EN
The paper present results of influence tires pressure between front and rear axle of the commercial vehicle on steer ability. The measurement was made using automatic steering system SR60 from AB Dynamic company, which was used in Renault Kangoo vehicle. It was made steady state circular driving behavior test and double lane change test with speed 30 and 40 km/h.
PL
W artykule przedstawiono wyniki badań służące opracowaniu metodyki badań kierowalności i stateczności wojskowych pojazdów specjalnych przy użyciu robota sterującego SR 60. Pojazdy opancerzone, ze względu na wysoko położony środek masy oraz duży moment bezwładności bryły nadwozia stwarzają duże zagrożenie podczas dynamicznych manewrów. Niebezpieczne jest zjawisko nadsterowności, które powoduje samoczynne zmniejszenie promienia skrętu a co za tym idzie zwiększenie przyspieszenia poprzecznego co przy wysoko położonym środku masy zazwyczaj prowadzi do wywrócenia pojazdu. Dlatego też badania zachowania pojazdów specjalnych w tym wojskowych podczas badań drogowych należą do szczególnie niebezpiecznych. Opracowana metodyka pozwala zminimalizować ryzyko a zastosowanie robota sterującego pozwala uzyskiwać bardzo dużą powtarzalność wyników badań, nieosiągalną nawet dla bardzo wprawnego kierowcy testowego. Dzięki niespotykanej powtarzalności testów robot sterujący może być doskonałym narzędziem do weryfikacji modeli symulacyjnych.
EN
The paper presents testing results that serve the development of research methodology for steerability and stability of military special-purpose vehicles using the SR 60th control robot. Due to their high center of mass and a large moment of inertia of their body, armored vehicles pose a serious hazard during dynamic maneuvers. The phenomenon of oversteering is dangerous, which causes automatic reduction in turning radius and thus increases the lateral acceleration at the high-lying center of mass usually leads to the vehicle rollover. Therefore, the research studies on behavior of special-purpose vehicles, including the military ones during road tests are particularly dangerous. The developed methodology allows mitigating the risk of using the steering robot and enables to obtain a very high research results repeatability, unattainable even for a very skilled test driver. Thanks to its unique testing repeatability, the control robot may be an excellent tool to verify simulation models.
7
Content available remote Badanie reakcji pojazdu czteroosiowego na wymuszenie losowe obrotem kierownicy
PL
W artykule pokazano charakterystyki częstotliwościowe reakcji specjalnego pojazdu czteroosiowego o masie ponad 18 ton na wymuszenie losowe obrotem kierownicy. Pojazd posiada niezależne zawieszenie i napęd na wszystkie osie, z których I i II są kierowane. C harakterystyki zostały wyznaczone na podstawie danych z badań eksperymentalnych przeprowadzonych i opracowanych zgodnie z normą ISO 14791. Przy analizie wyników wykorzystano także wyniki innych prób przeprowadzonych w ramach badań eksperymentalnych stateczności i kierowalności tego pojazdu.
EN
This is a cognitive type paper. The set of main frequency characteristics calculated on the basis of transient open loop response test with random steering wheel input for four vehicle special vehicle has been presented. This is 8WD vehicle 18000 kg total mass equipped with independent suspension and two steering axles. A ll frequency characteristics were calculated on the basis of experimental tests carried out according to ISO 14791 standard. The results of others stability and steerability tests conducted for this vehicle were applied in general analysis.
PL
Historia kołowego transportera opancerzonego Rosomak rozpoczęła się w połowie lat 90 XX wieku, gdy inżynierowie z biur konstrukcyjnych zakładu Sisu Defence rozpoczęli opracowywanie założeń taktyczno-technicznych dla nowego transportera, zastępującego transportery XA-180, XA- 185 oraz XA-200. Nowo opracowany pojazd otrzymał nazwę AMV (Armoured Modular Vehicle) - XC-360. Na rynku polskim otrzymał nazwę Kołowy Transporter Opancerzony Rosomak. Artykuł zawiera wyniki z badań eksperymentalnych stateczności i kierowalności kołowego transportera opancerzonego. Próbę oceny wpływu zmian konstrukcyjnych na eksploatację pojazdu oraz bezpieczeństwo załóg.
EN
The history of the Rosomak wheeled armoured personnel carrier dates back to the mid-1990s of the 20th century when Sisu Defence engineers began developing the technical and tactical specification for a new vehicle. The newly-designed vehicle was named AMV (Armoured Modular Vehicle) – XC-360. In Poland the vehicle is referred to as the Rosomak Wheeled Armoured Personnel Carrier. The article presents results of tests related to stability and steerability of the wheeled armoured personnel carrier. The article attempts to assess the influence of design changes on operating the vehicle and ensuring soldiers safety.
PL
W artykule autorzy poruszają problem zapewnienia kierowcy odpowiedniego odczucia kierowania, w zależności od występujących stanów awaryjnych pojazdu. W tym celu autorzy dla pojazdu KTO Rosomak dokonali badań eksperymentalnych, w których zwrócono uwagę na opisanie wysiłku kierowania w zależności od stanów awaryjnych.
EN
The article discusses the issues related to ensuring the right level of driving feel depending on vehicle emergency situations. For this reason the authors carried out some experimental tests in which attention was focused on depicting driving effort depending on emergency situations.
PL
W przypadku modernizowania pojazdów starszej generacji zachodzi potrzeba modyfikacji układu hamulcowego by zapewnić jego skuteczności w nowym układzie konstrukcyjnym i dla innej charakterystyki technicznej pojazdu. W artykule przedstawiono wyniki analiz poprawy stateczności wojskowego pojazdu specjalnego podczas hamowania. Opisano analityczne obliczenia służące optymalizacji rozdziału sił hamowania na osie pojazdu oraz wyniki badań trakcyjnych skuteczności układu hamulca roboczego w funkcji przeprowadzonych modyfikacji.
EN
In the case of retrofitting older generation need to change the braking system to ensure its effectiveness in the new layout design and other technical characteristics of the vehicle. The article presents the results of the analysis to improve the stability of special military vehicle during braking. Describes the analytical calculations for optimizing the distribution of braking forces on the axles of the vehicle and the results of traction performance brake system as a function of current modifications.
PL
W pracy przedstawiono problemy eksperymentalnych badań stateczności i kierowalności pojazdów samochodowych różnych kategorii. Omówiono metodykę badań poligonowych oraz wyznaczane charakterystyki graficzne i wskaźniki oceny, na tle istniejących dokumentów normalizacyjnych. Uwzgledniono przy tym specyfikację pojazdu RSV. Pokazano szereg przykładów charakterystyk wyznaczonych na podstawie badań własnych autora pracy, przeprowadzonych na różnych pojazdach samochodowych.
EN
Selected problems on experimental research of stability and steerability of automobiles have been presented in this work. The methodology of experimental tests including graphical and numerical characteristics (numerical factors of evaluation) calculated on the basis of the data from experimental tests has been shown. The specification of Research Safety Vehicle (RSV) has been taken into consideration. Many examples of characteristics of real cars which were tested by author have been shown in this paper.
PL
W przedstawionym artykule został zaprezentowany model fizyczny i matematyczny odzwierciedlający zachowania się obiektu (transporter opancerzony) podczas próby podwójnej zmiany pasa ruchu. Przedstawiony model odzwierciedla zachowanie się pojazdów w badaniach kierowalności i stateczności.
EN
In this article was presented physical and mathematical model reflecting the behavior of the object (armored personnel carrier) during the double-lane change. The model reflects the behavior of vehicles in stability and steer ability studies.
PL
Stateczność ruchu pojazdu stanowi najważniejszy aspekt czynnego bezpieczeństwa pojazdu. Każdy pojazd wraz z kierowcą i otaczającymi warunkami zewnętrznymi (kierowca-pojazd-droga) stanowi zamknięty system sterowania. Ocena stateczności ruchu pojazdu jest bardzo trudna ze względu na złożone struktury wzajemnych sprzężeń zwrotnych w/w systemu. Dlatego istnieje też konieczność przeprowadzenia różnego rodzaju prób. Poszczególne próby dostarczają informacji pozwalających jedynie na częściową ocenę całościowej problematyki kierowalności i stateczności pojazdu. Uzyskane w czasie konkretnej próby wyniki badań eksperymentalnych są znaczące jedynie w niewielkim stopniu dla ogólnej oceny zachowania się pojazdu na drodze. Przedstawiony materiał stanowi pewien wycinek z ogólnej problematyki dotyczącej stateczności i kierowalności pojazdu.
EN
The stability of vehicle is the most important aspect of active vehicle safety. Any vehicle with a driver and the surrounding external conditions (driver-vehicle-road) is a closed control system. Evaluation of stability of a vehicle is very difficult due to the complex structure of mutual feedbacks in the system. Therefore, it is necessary to carry out various tests. The various tests to provide information allowing only partial assessment of the overall problem of vehicle stability and steerability. Obtained during the test the specific experimental test results are significant only slightly to the overall assessment of the behavior of the vehicle on the road. The material represents a portion of the overall issues concerning the stability and steerability of the vehicle.
PL
Stateczność ruchu pojazdu stanowi najważniejszy aspekt czynnego bezpieczeństwa pojazdu. Każdy pojazd wraz z kierowcą i otaczającymi warunkami zewnętrznymi (kierowca-pojazd-droga) stanowi zamknięty system sterowania. Ocena stateczności ruchu pojazdu jest bardzo trudna ze względu na złożone struktury wzajemnych sprzężeń zwrotnych w/w systemu. Dlatego istnieje też konieczność przeprowadzenia różnego rodzaju prób. Poszczególne próby dostarczają informacji pozwalających jedynie na częściową ocenę całościowej problematyki kierowalności i stateczności pojazdu. Uzyskane w czasie konkretnej próby wyniki badań eksperymentalnych są znaczące jedynie w niewielkim stopniu dla ogólnej oceny zachowania się pojazdu na drodze. Przedstawiony materiał stanowi pewien wycinek z ogólnej problematyki dotyczącej stateczności i kierowalności pojazdu.
EN
The stability of vehicle is the most important aspect of active vehicle safety. Any vehicle with a driver and the surrounding external conditions (driver-vehicleroad) is a closed system of steering. Evaluation of stability of a vehicle is very difficult due to the complex structure of mutual feedback the system. Therefore, it is necessary to carry out various tests. Each tests gives only a small extent on the assessment of individual fragments vehicle stability. Obtained during the tests results of experimental tests are significant only to a small extent for an overall assessment of the behavior of the vehicle on the road. The material represents a part of the general issues concerning the stability of vehicle.
PL
W pracy przedstawiono metodykę i specyfikę badań stateczności i kierowalności motocykla oraz metodykę opracowania wyników prowadzacą do wyznaczenia szeregu wskaźników oceny dynamiki poprzecznej tego pojazdu. Dla ilustracji przedstawionej teorii pokazano wyniki wybranych prób eksperymentalnych stateczności i kierowalności, między innymi jazdy slalomowej, pojedynczej zmiany pasa ruchu i U-testu.
EN
This paper discusses the methodology and specifics of road experimental examination of one-track vehicles. It also presents the methodology of tests' data elaboration leading to calculation of main evaluation factors of stability and road holding. The results of selected tests conducted for a real motorcycle are presented for illustration (slalom, single lane change, U-test).
EN
The article presents results of simulation study with use prepare simulation software multi body systems class. The applied model was previously successfully experimentally verified during ISO recommended manoeuvres double lane changing. Paper present influence choice construction and exploitations parameters of antiterrorism vehicle of steering and stability border parameters. Development of the vehicles of patrol intervention takes place dynamically - originates a number of new versions. Development of them links itself with the necessity of research on traffic movement safety, on which introduced changes can influence, in order to avoid this, the very expensive and dangerous for the people tests on the prototype vehicles are carried out. The performing of simulation research will permit on the larger effectiveness of leaded works through the working out catalogue of design and exploitation changes together with the result of their introduction, on drivability and the stability of the patrol intervention vehicle. Measurable effects they encompass: the significant increase of safety of vehicle and connected with this lowering of the risk of road accidents, the lowering of the appliqué construction costs of patrol- intervention vehicle, the lowering of the costs of the execution of possible changes in serial vehicles, achievement of optimum designs with regard to safety for the needs of Polish Armed Forces.
PL
W artykule zaprezentowano rezultaty badań z wykorzystaniem oprogramowania opracowanego w oparciu o program klasy multi body systems. Model tez został poddany procesowi weryfikacji eksperymentalnej bazując na teście podwójnej zmiany pasa ruchu zalecanym przez unormowania ISO. W artykule zaprezentowano wyniki badań symulacyjnych wpływu wybranych parametrów konstrukcyjnych i eksploatacyjnych Samochodu Patrolowo-interwencyjnego na wartości parametrów granicznych kierowalności i stateczności tego pojazdu. Rozwój samochodów patrolowo interwencyjnych odbywa się dynamicznie - powstaje szereg nowych wersji. Opracowywanie ich wiąże się z koniecznością badań nad bezpieczeństwem ruchu, na które mogą wpłynąć wprowadzone zmiany, aby tego uniknąć wykonuje się, często bardzo kosztowne i niebezpieczne dla ludzi, badania na pojazdach prototypowych. Prowadzenie badań symulacyjnych pozwoli na większą efektywność prowadzonych prac poprzez opracowanie katalogu zmian konstrukcyjnych i eksploatacyjnych wraz ze skutkiem ich przeprowadzenia, na kierowalność i stateczność samochodu patrolowo interwencyjnego. Efekty wymierne obejmują: znaczące zwiększenie bezpieczeństwa pojazdu i związane z tym obniżenie ryzyka wypadków drogowych, obniżenie kosztów budowy aplikacji samochodu patrolowo-interwencyjnego, obniżenie kosztów wykonywania ewentualnych zmian w pojazdach seryjnych, pozyskanie dla potrzeb Wojska Polskiego optymalnych konstrukcji pod względem bezpieczeństwa.
PL
Opancerzone pojazdy kołowe na podwoziach w konfiguracji 8x8 są wykorzystywane coraz powszechniej. W niniejszym artykule określono zakres możliwych do wykonania badań eksperymentalnych kierowalności i stateczności ruchu pojazdu KTO w wersji medycznej oraz przedstawiono niektóre rezultaty badań.
EN
Wheeled armoured vehicles on chassis 8x8 configuration are use currently. In this paper there is qualified scope of possibility experimental tests of steerability and stability motion of KTO vehicle in medical version and there also are tests results.
PL
W artykule przedstawiono wyniki badań drogowych i modelowych procesu hamowania samochodu wyposażonego w system ABS z uwzględnieniem wpływu promienia zataczania. Przykładowe obliczenia wykonano dla testu hamowania pojazdu na nawierzchni µ-split. Użyty model matematyczny samochodu uwzględnia: możliwość zmiany wartości promienia zataczania, podatność elementów układu kierowniczego, sprężystość i tłumienie zawieszeń kół oraz prosty model systemu ABS.
EN
The paper presents the results of numerical and experimental analysis of braking process for the vehicle equipped with the ABS system taking into consideration the influence of the offset radius. The exemplary calculations were done for the test of vehicle braking on the µ-split road surface. In the mathematical model of a vehicle that was applied the following parameters were taken into consideration: various values of the offset radius, compliance of steering system elements, stiffness and damping of wheels suspensions, a simple model of the ABS system.
PL
Do wyznaczenia charakterystyk sterowności samochodu wykorzystany został matematyczny, dwuśladowy model samochodu, stosunkowo prosty w porównaniu do strukturalnych modeli stosowanych w badaniach z zakresu dynamiki ruchu samochodu. Przeprowadzono parametryzację modelu za pomocą charakterystyk współpracy koła ogumionego z jezdnią, kinematycznych zawieszeń, elastyczności skrętnej mechanizmu prowadzenia kół kierowanych oraz zależności reakcji pionowych jezdni na koła i przechyłu bocznego nadwozia od przyspieszenia poprzecznego. Istotną zmianą w porównaniu do poprzednio opublikowanych opracowań na temat wyznaczania charakterystyk sterowności jest to, że do parametryzacji modelu został wykorzystany bezpośrednio matematyczny model współpracy opony z nawierzchnią jezdni TM-easy.
EN
In the paper the method of determining the parameters of the steady state car movement by means of functional two-trace vehicle model in the form of the nonlinear algebraic equation, and utilizing the model of the tyre-road interaction TM-easy is presented. Steerability characteristics of the tested car was prepared with use the recommended area for positions of their graphs for RSV car. In the area also comparable experimental characteristics are presented. The characteristic in the form of graphs was made too according to the standard PN-ISO 8855.
PL
Charakterystyki sterowności samochodu bezpośrednio wpływają na bezpieczeństwo czynne i wyznaczane są w ustalonych warunkach ruchu krzywoliniowego. W artykule podano wyniki badań drogowych samochodu FIAT 125p, w którym zmieniano położenie środka masy poprzez odpowiednie obciążanie pojazdu. Badano niezbędne parametry ruchu, umożliwiające określenie zależności kątów znoszenia osi i pojazdu od położenia środka masy. W artykule zamieszczono uzyskane wyniki badań, ich przeliczenia oraz ilościowy wpływ położenia środka masy na charakterystyki sterowności samochodu.
EN
Car steerability characteristics directly affect vehicle active safety. They are determined in fixed conditions of curvilinear motion. In the article the results of road tests for car FIAT 125p have been presented. During the tests COG position was changed by various loading of the vehicle. Essential parameters of motion by which the dependence of axle and vehicle slip angles on COG position are defined was tested. The article includes presentation of the tests results, their analysis and quantitative effect of COG position on car steerability characterics.
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.