Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Kapliczka harcerska w Nałęczowie

Lenartowicz Krzysztof

Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura, Urbanistyka, Architektura Wnętrz

|

2022

|

Z. 9

163--164

PL

W latach 70. i 80. XX w. dr hab. filologii polskiej Zofia I. Florczak (1912-1996) organizowała spotkania-zbiórki instruktorek d. Organizacji Harcerskiej z całej Polski. To przedwojenna harcmistrzyni, ostatnia naczelniczka Organizacji Harcerek. Z jej autorskim i redakcyjnym udziałem powstały dwa tomy pt. Harcerki 1939-1945, które „są testamentem duchowym pokolenia wychowanego na ideałach harcerskich, pokolenia, które własną wizję świata musiało konfrontować z okrucieństwem i barbarzyństwem wojny” [Dobrzyńska 1998: 231]. Zofia Florczak animowaną przez siebie grupę nazywała „Wędrowniczkami po Zachodnim Stoku” - ironiczna nazwa nie miała związku z geografią ani z morfologią terenu. Wędrowniczki dwukrotnie pielgrzymowały do Rzymu, gdzie spotykały się z Janem Pawłem II. Coroczne zloty odbywały się w maju w Archidiecezjalnym Domu Rekolekcyjnym „Na Jabłuszku” w Nałęczowie. W tych zgromadzeniach harcerskich brała m.in. udział Alina Scholtz (1908-1996), znana architektka krajobrazu, a także moja matka - Maria Lenartowicz (1911-1996) z (żeńskiej) Czarnej 13. Wileńskiej ZHP. Panie postanowiły upamiętnić te spotkania postawieniem harcerskiej kapliczki na terenie „Jabłuszka”. Projekt tej kapliczki przypadł mnie.

2

Patroni kapliczek przydrożnych z obszaru Lubelszczyzny

Tymochowicz M.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2013

|

nr 21

141--150

PL

W prezentowanym tekście przedstawieni zostali najbardziej popularni święci patroni, którzy umieszczani byli i nadal są w kapliczkach wiejskich na obszarze województwa lubelskiego. Przeprowadzona kwerenda pokazała, jacy święci cieszyli się większym powodzeniem w danym subregionie i z czego to wynikało. Ukazane zostały także zmienności form eksponowania patronactwa. Przebiegały one od rzeźb drewnianych tych tradycyjnych, przez obrazy zwane oleodrukami, aż po obecnie często umieszczane gipsowe figury i wreszcie ponowne pojawienie się rzeźb, ale już współczesnych w stylu ludowym. Zmiany tych form przedstawień wiążą się także ze zwiększeniem liczby umieszczanych we wnętrzu przedmiotów kultu. Są to zarówno figury, jak i obrazy oraz różne przedmioty ozdobne, pełniące funkcję dekoracyjną.

EN

This paper presents the most popular patron saints that were placed and are still in the rural chapels in the Lublin Voivodeship. Conducted research demonstrated what kind of saints were the most popular in this subregion and what reasons were for this. The forms changeability of the patronage exhibition were shown. They proceeded from the traditional wooden carvings, then paintings called chromolithographs and plaster statues, which are now often placed, and finally re-emergence of sculptures, but in the style of the contemporary folk. The changes of these representations forms are also associated with an increase in the number of cult objects placed inside. These are figures, icons, and various ornamental objects that perform a decorative function. Only peoples attitude remains unchangeable towards such objects, which are treated not only as a place of worship, a sacred space, but they also remind them past events or personal experience.

3

Kapliczki i przydrożne krzyże elementem krajobrazu kulturowego. Studium przypadku gminy Miechów

Hernik J., Ostrowski M., Nowak P.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2013

|

nr 21

115--126

PL

Kapliczki i przydrożne krzyże są elementem polskiego krajobrazu, gdyż religia od zawsze odgrywała bardzo znaczącą rolę w kulturze i historii tego kraju. Celem artykułu jest przedstawienie pełnej inwentaryzacji kapliczek na terenie gminy Miechów (woj. małopolskie) w ujęciu materialnym i niematerialnym. Inwentaryzacją objęto wszystkie kapliczki i przydrożne krzyże z obszaru gminy Miechów tj. łącznie 177 obiektów. W pracy omówiono stan zachowania kapliczek i krzyży przydrożnych, których w większości na dzień dzisiejszy jest dobry. Można wnioskować, że mieszkańcy gminy dbają o obiekty małej sztuki sakralnej. Te małe sakralne obiekty stanowią z pewnością cenne dla materialnej kultury dziedzictwo. Jednakże, to nie artystyczne piękno decyduje na pierwszym miejscu o ich wartości. Są one świadectwem wiary i kultury religijnej, przyczyniając się do zachowania tożsamości kulturalnej i religijnej danego regionu. Ta tożsamość jest obecnie ważnym elementem krajobrazu kulturowego.

EN

Chapels and roadside crosses are the elements of the Polish landscape, as the religion has always played a really significant role in culture and history of this country.This article aims to provide a full inventory of shrines in the Miechów district (Małopolska province),both in tangible and intangible approach. The inventory includes all roadside shrines and crosses from the municipality area and Miechów town, 177 objects in total. The paper discusses the conservation status of roadside shrines and crosses, which in most of the cases is good. It can be concluded that the residents of the community care about the small objects of sacred art. These small sacred objects are undoubtedly very valuable heritage for the tangible culture. However it is not the artistic beauty which is on the first place in deciding about their value. They bear witness to the faith and religious culture, contributing to saving the cultural and religious identity of the region. Nowadays this identity is a crucial element of the cultural landscape.

4

Kapliczki i krzyże w miejskim krajobrazie Warszawy

Różańska-Mazurkiewicz A., Kaczyńska M.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2013

|

nr 21

67--76

PL

Tradycja stawiania w krajobrazie polskim kapliczek czy krzyży znana jest od początków chrześcijaństwa. Z upływem czasu forma i treść kapliczek, krzyży doskonaliła się. Także i miejsce usytuowania stawało się charakterystyczne dla konkretnej kapliczki, wiązało się z jej formą i treścią. Krzyże stawiano na rozstaju dróg, a kapliczkę z figurą św. Jana Nepomucena lokalizowano nad wodą. Zmiany w krajobrazie wynikające z silnej jego urbanizacji spowodowały zatarcie dawnych tradycyjnych lokalizacji kapliczek i krzyży. Celem artykułu jest ukazanie dawnego i współczesnego kontekstu krajobrazowego dla kapliczek zlokalizowanych w miejskim krajobrazie Warszawy oraz określenie czy i jak zmieniło się postrzeganie tych znaków sacrum w dzisiejszych uwarunkowaniach funkcjonowania miasta.

EN

Tradition of placing roadside shrines and crosses in the Polish landscape is well known since the beginning of the Christianity. In the course of time, a form and meaning of the roadside shrines and crosses have been improved. Also their localization has become characteristic for particular shrine, associated with the form ant content. The crosses were placed in the crossroads and the shrine with the statue of St. John Nepomucen was localized by the water. Changes in the landscape resulted from the intense urbanization process have blurred traditional localization of the roadside shrines and crosses. The aim of the article is to present former and present landscape context for the roadside shrines localized in Warsaw urban landscape and to determine how perception of these sacrum signs has been changed in contemporary functional condition of the city.

5

Piaskowce w zabytkowych kapliczkach rejonu Wieliczki

Schuster M., Smoleńska A.

Geoturystyka

|

2009

|

nr 1-2

71-86

PL

Rejon Wieliczki jest obszarem szczególnie bogatym w obiekty małej architektury, jakimi są przydrożne krzyże i kapliczki. Ich liczne występowanie związane jest z kulturą ludową, religijnością narodu polskiego, a także łatwym dostępem do odpowiedniego materiału kamiennego, powszechnie wykorzystywanego do tego typu budowli. Kapliczki, będące dziełami ludowych artystów, zbudowane są z piaskowca dolnoistebniańskiego, którego łomy licznie występują w tym rejonie. Niewątpliwie, na stan zachowania kamienia, z którego są zbudowane, ma wpływ położenie geograficzne obiektów w pobliżu aglomeracji krakowskiej, a także czynniki biologiczne i mechaniczne. Powodują one szybki proces niszczenia kamienia. Konieczna wydaje się konserwacja i rewaloryzacja większości kapliczek w celu przywrócenia im pierwotnego piękna.

EN

The region of Wieliczka is especially rich in various architectural structures like wayside crosses and shrines. The great number of these objects is connected with the folk culture, religious customs of Poles as well as an easy access to a suitable stone material, which is commonly used to build those structures. Wayside shrines, as a work of folk artists, were built of dolnoistebnianski sandstone, which quarries are characteristic for the region. The condition of stone building s wayside shrines depends on the location (near to Cracow agglomeration), and biological and mechanical factors. Over the years, they have caused a rapid process of stone destruction. Conservatory work and revaluation of most of wayshrines seem to be necessary in order to restore their original beauty.

6

Miejsce kapliczek i przydrożnych krzyży w krajobrazie terenów wiejskich Mazowsza

Fortuna-Antoszkiewicz Beata, Kimic Kinga

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2007

|

T. 3

35--47

PL

Krajobraz terenów wiejskich Mazowsza to rozległe równinne obszary pól uprawnych poprzecinane pasmami lasów oraz towarzyszące im wioski i małe miasteczka. Szczególne miejsce w tej scenerii zajmują kapliczki i krzyże przydrożne, których istnienie związane jest ściśle z lokalną tradycją. Pochodzą one z różnych okresów historycznych, a najwięcej zachowanych do dziś powstało w końcu XIX i w I połowie XX w. Obok tych najstarszych tworzonych przez anonimowych ludowych artystów odnaleźć można również współczesne, przyjmujące różnorodne formy. Fundowane w celach wotywnych do dziś pełnią one rolę symboliczną, która wyraźnie podkreślana jest w okresach świąt religijnych. Te drobne elementy przestrzenne związane z krajobrazem wiejskim wystawiane były wmiejscach o szczególnym znaczeniu. Towarzyszące drogom i lokalizowane na ich rozstajach stawały się jednocześnie drogowskazami ułatwiającymi orientację, odszukanie wybranego miejsca, mówiły o granicach istniejących podziałów przestrzennych. Przystrajane kwiatami i świecami zachęcały do zatrzymania się, modlitwy i kontemplacji. O wartościach tych niewielkich obiektów sakralnych decyduje ich wiek i walory artystyczne, ale także głęboko zakorzenione treści historyczne i kulturowe oraz ich ścisły związek religijny i emocjonalny z lokalną społecznością. Dziś niestety możemy zaobserwować pogłębiającą się rywalizację tych tradycyjnych elementów architektury z obiektami infrastruktury technicznej, co przyczynia się do zatracania granicy pomiędzy sacrum a profanum. Znacznym przekształceniom ulega krajobraz wiejski, a wraz z nim kapliczki i krzyże przydrożne znikają na tle intensywnej zabudowy, gubią się w gąszczu słupów wysokiego napięcia, znaków drogowych i reklamowych tablic. Wobec tych wszystkich zagrożeń niezbędna jest właściwa ochrona tych unikalnych elementów naszego dziedzictwa.

EN

The Mazovia's rural landscape with its villages and small towns is characterized by wide flat area crossed by fields and parts covered by forests. Very important in that scenery are small sacral elements like wayside shrines and crosses which existence is closely connected with local tradition. Many of them created by anonymous popular artists in the end of 19th and the first part of 20th centuries are still preserve. They were founded as votive designs and conveyed acts of faith. Their symbolic meaning is still visible in the time of church holidays. Those small architectural elements of rural landscape were placed in singular localisation. They accompained transit roads and cross-roads as a kind of road signs, pointed the direction to other important places or buildings and marked the spatial division. Shrines and wayside crosses embelished by flowers and candles encouraged people to stop, provoke them to pray and spend time on contemplation. The unique values of those objects are connected with their age and artistic quality. They became elements of the Mazovia"s spiritual and material culture, the part of its history and tradition. Unfortunatelly today we observe the intensive rivalry between those sacral objects and technical elements what lose the thin border of sacrum and profanum. The Mazovia's rural landscape is changed very fast by common urbanisation. In this situation old shrines and wayside crosses fade away against the background of buildings, traffic-signals and billboards. The maintenance of those unique sacral elements of our heritage is necessary in the case of that negative changes.