Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Miejsce i rola krzyża we współczesnej przestrzeni sakralnej małych kaplic alpejskich w kontekście twórczości Tadao Ando

Cichosz Justyna, Cieślak-Arkuszewska Adriana

Builder

|

2023

|

R.27, nr 12

22--26

PL

We współczesnych, ascetycznych kaplicach alpejskich symbolika krzyża ulega pogłębieniu i powiązaniu z mistycyzmem natury. Taka postawa jest również charakterystyczna dla twórczości Tadao Ando. Celem pracy jest analiza porównawcza rozwiązań przestrzennych stosowanych przez Ando i twórców alpejskich w zakresie formy i lokalizacji krzyża w obiektach sakralnych oraz poszukiwanie analogii wykraczających poza kontekst kulturowy. Badania pozwoliły wyodrębnić trzy podstawowe obszary operowania znakiem krzyża i semantyczne przesunięcie znaczeń w kierunku metafizyki i duchowości indywidualnej.

EN

In modern, ascetic Alpine chapels, the symbolism of the cross has been deepened and is linked to the mysticism of nature. This attitude also characterizes Tadao Ando's work. The aim of the work is a comparative analysis of the spatial solutions used by Ando and Alpine artists regarding the form and location of the cross in sacred buildings and the search for analogies that go beyond the cultural context. The research allowed us to identify three basic areas of using the sign of the cross and a semantic shift of meanings towards metaphysics and individual spirituality.

2

Chapel at St. Joseph’s Church in Gdańsk

Piwek Aleksander

Architectus

|

2022

|

Nr 3 (71)

3--15

EN

The subject of this article is the chapel located in the former Gdańsk Carmelite monastery complex. The results of the architectural research carried out in it in 2014–2015 are presented. As a result, the time and purpose of the building’s construction were established. The original appearance and traces of later alterations were also recognised. The recesses found on the longitudinal walls, of similar dimensions, not reaching the floor, were considered to be the original decoration of the chapel. Other details, such as the original passage into the church and the west matroneum, also belonged to it. The wide cupboard recesses reaching to the floor were evidence of later changes, also linked to the function of the sacristy. Other changes include a major redesign of the interior at the beginning of the 20th century. This involved the construction of two stone pillars and the installation of vaults on top of them. Recent construction and restoration work has left exposed medieval details, some reconstructed in fragments or even as a whole. Traces of alterations considered secondary have been eliminated. The principle adopted allowed the medieval decoration of the chapel to be shown to a considerable extent for the first time in centuries. The building is one of the most interesting to be found in the city today.

PL

Tematem artykułu jest kaplica znajdująca się w dawnym gdańskim zespole klasztornym karmelitów. W pracy przedstawiono wyniki badań architektonicznych przeprowadzonych w niej w latach 2014–2015. W ich rezultacie ustalono czas i cel powstania obiektu. Rozpoznano także pierwotny wygląd i ślady późniejszych przebudów. Znalezione wnęki na ścianach wzdłużnych, o podobnych wymiarach, niedochodzące do posadzki uznane zostały za oryginalny wystrój kaplicy. Do niego należały także inne detale, takie jak pierwotne przejście do kościoła, empora zachodnia. Świadectwem późniejszych zmian, powiązanych także z funkcją zakrystii, były szerokie dochodzące do posadzki wnęki szafowe. Do innych należała przeprowadzona w początkach XX w. zasadnicza zmiana wystroju wnętrza. Polegała na ustawieniu dwóch kamiennych filarów i założeniu na nich sklepień. Niedawno podjęte prace budowlano-konserwatorskie pozostawiły odsłonięte średniowieczne detale, niektóre po zrekonstruowaniu fragmentów, a nawet całości. Ślady uznane za wtórne zostały zlikwidowane. Przyjęta zasada pozwoliła po raz pierwszy od stuleci pokazać w znacznym stopniu średniowieczny wystrój kaplicy. Obiekt ten jest jednym z ciekawszych, jakie obecnie znajdują się mieście.

3

Miejsce ołtarza i tabernakulum w architekturze wnętrza kościelnego po Soborze Watykańskim II

Bogdan Mirosław

Builder

|

2021

|

R.25, nr 12

16--22

PL

Artykuł uwzględnia aktualność odnowy liturgicznej po Soborze Watykańskim II wpływającej na funkcjonowanie architektonicznego wnętrza. Dotyczy to wnętrz historycznych i budowanych w okresie posoborowym, dwóch odmiennych języków wypowiedzi plastycznej oraz architektonicznej, wnętrz, które muszą wypełniać jednakowe zadanie w kwestii uniwersalnego przekazu aktualnego obrazu liturgii. Artykuł przedstawia konsekwencję oddzielenia tabernakulum od ołtarza i opisuje przestrzenne konsekwencje tego rozdziału. Dopełnieniem opisu różnych sposobów lokalizacji tabernakulum w kościele jest przedstawienie wzajemnego funkcjonalnego powiązania tego obiektu z ołtarzem. Artykuł podkreśla rolę wypowiedzi plastycznej, która przy zastosowaniu odpowiednich technik powinna służyć architekturze w obszarze czytelnej prezentacji obiektów liturgicznych i strefy wiernych zorganizowanej w ich sąsiedztwie.

EN

The article takes into account the validity of the liturgical renewal after the Second Vatican Council affecting the functioning of the architectural interior. This applies to historical interiors and those built in the post-conciliar period, two different languages of artistic and architectural expression, interiors that must fulfill the same task in terms of the universal message of the current image of the liturgy. The article presents the consequence of separating the tabernacle from the altar and describes the spatial consequences of this chapter. The description of the various ways of locating the tabernacle in the church is complemented by the presentation of the mutual functional relationship of this object with the altar. The article emphasizes the role of artistic expression, which, using appropriate techniques, should serve architecture in the area of clear presentation of liturgical objects and the zone of the faithful organized in their vicinity.

4

The room above the porte cochère of the Kwidzyn castle in the times of the Pomesanian chapter

Piwek Aleksander, Jażdżewski Tomasz

Architectus

|

2021

|

Nr 3 (67)

3--12

EN

This article presents the history of the construction of the room above the porte cochère in the northern wing of the Kwidzyn castle in the times of the Pomesanian chapter. The findings presented here were derived from the architectural and stratigraphic research and analysis of archival materials conducted in 2017. According to these findings, the room was built in the first stage of erecting the castle. In the following centuries, it underwent architectural changes corresponding to the new needs of the castle’s inhabitants. The preserved traces testify that it had several successive functions from the 14th to the 16th century, so far not fully recognised and explained: a watchtower, court office or chamber, or even a chapel. Much of the knowledge about it is contained in the stratification of the walls and the reconstructions of historical transformations from the medieval period. In later times, the room was spared significant damage and still constitutes a valuable source of knowledge about the castle’s history.

PL

W artykule przedstawiono historię budowlaną pomieszczenia nad przejazdem bramnym w skrzydle północnym zamku w Kwidzynie w czasach kapituły pomezańskiej. Prezentowane ustalenia uzyskano na podstawie wyników badań architektonicznych, stratygraficznych oraz analizy materiałów archiwalnych, które przeprowadzono w 2017 roku. Według nich pomieszczenie powstało w pierwszym etapie wznoszenia zamku. W kolejnych wiekach podlegało architektonicznym zmianom odpowiadającym nowym potrzebom mieszkańców zamku. Zachowane ślady świadczą, że od XIV do XVI wieku pełniło ono kilka następujących po sobie funkcji, dotąd nie w pełni rozpoznanych i umotywowanych: strażnicy, kancelarii bądź izby sądowej, a nawet kaplicy. Znaczną część wiedzy o nich zawarto w rozwarstwieniu ścian i rekonstrukcjach historycznych przekształceń z okresu średniowiecza. W późniejszych czasach wnętrze uniknęło znacznych zniszczeń i do dziś stanowi cenne źródło wiedzy o historii zamku.

5

Architecture development of temples and chapels of Christian theological-humanitarian educational institutions in Ukraine

Proskuryakov Viktor, Stotsko Rostyslav

Środowisko Mieszkaniowe

|

2019

|

nr 28

53--59

EN

The article highlights the sacred component of architecture of theological-humanitarian Christian educational institutions. It researches the architectural and space-planning decisions of temples and chapels of theological-humanitarian educational institutions. The objective of the research is to determine the major principles of architecture development common for the sacred core of theological-humanitarian educational institutions. The research has been conducted by means of analyzing the historical experience of designing and constructing temples and chapels of theological educational institutions in Ukraine, carrying out field observations, systematizing the results of previous scientific researches, as well as analyzing the design decisions and the implemented projects. The methods of typological analysis, experimental design, and questionnaire-based survey have been applied in the course of the research. The results of the conducted research helped to outline the major principles of architecture development common for the sacred core of theological-humanitarian educational institutions, determine the major factors influencing the architecture of temples and chapels of similar institutions, and offer the suggestions for designing temples and chapels of theological-humanitarian educational institutions in Ukraine.

6

Historyczne rozwiązania architektoniczne w XXI wieku – na podstawie koncepcji kaplicy sepulkralnej przy późnogotyckiej katedrze

Piaskowska B.

Przegląd Budowlany

|

2018

|

R. 89, nr 4

51--54

PL

Praca w otoczeniu obiektu zabytkowego wymaga od architekta ogromnej pokory i poszanowania istniejącej substancji oraz formy architektonicznej. Należy zwrócić szczególną uwagę, aby nowy obiekt nie dominował i nie deprymował budowli istniejących, a w maksymalny sposób z nią współgrał. W artykule, opracowanym na podstawie koncepcji architektonicznej kaplicy o funkcji kultowo-grobowej zlokalizowanej przy późnogotyckiej katedrze w Bydgoszczy, przedstawiono dialog rozwiązań współczesnych z historycznymi.

EN

Working in the surroundings of a historic building requires the architect to be very humble and respect the existing substance and architectural form. Particular attention should be paid to the fact that the new object does not dominate and does not depress the existing buildings, and in the maximum way it has harmonized with it. In the article, prepared on the basis of the architectural concept of the function of central-dome sepulchral chapel located near the gothic cathedral in Bydgoszcz, presented solutions to today’s dialogue with history.

7

Architectural peculiarities of the residential spaces of theological educational institutions as based on the example of the Lviv Theological Seminary

Proskuryakov V., Stotsko R.

Środowisko Mieszkaniowe

|

2017

|

nr 20

74--80

EN

The article analyzes the architectural peculiarities that are common for residential space of theological educational institutions led by the Christian churches of the Byzantine rite, as based on the example of the architectural and space-planning organization of the Lviv Theological Seminary of the Ukrainian Greek Catholic Church, outlines the major factors that prevailingly influence the formation of theological seminary residential space, and provides recommendations for designing residential buildings, dining rooms and facilities for sports and recreation within the general residential space of theological educational institutions.

8

Polichromia w kaplicy kościoła pw. Bożego Ciała w Szczecinie jako obraz statyczny i ruchomy

Wasyłyk E.

Architecturae et Artibus

|

2017

|

Vol. 9, no. 1

96--103

PL

Polichromia w kaplicy kościoła rzymskokatolickiego pw. Bożego Ciała w Szczecinie jest w pełni autorską tematycznie i estetycznie całością. Jej ogólne założenie kolorystyczne wynika z dwóch faktów: mistycznego, że Jezus Chrystus jest światłością świata, oraz z fizycznego, że kolor jest zjawiskiem istniejącym tylko w środowisku światła. Zatem wizerunki osób będących we wspólnocie z Chrystusem wyznaczone są kolorem, a pozostałych, do których nauka Chrystusa jeszcze nie dotarła – ciemnym rysunkiem. Celem tematycznym realizacji było stworzenie narracji, która wyraziłaby ruch oparty na duchowej interakcji związanej z chrystocentrycznym procesem personalizacji, z aktywnością czystego serca, o którym mówił Jezus Chrystus w Kazaniu na Górze. Czystość według ks. Józefa Tischnera to „nic innego jak wewnętrzna logika miłości (...)”. Głównym celem artystycznym było uzyskanie poczucia substancji malarskiej i dynamiki form w rzeczywistej, fizycznej przestrzeni kaplicy. Ruchomy punkt widzenia nieustannie doświadczany w trakcie realizacji, zobowiązywał autorkę nie tylko do myślenia o odpowiedniej ekspresji form wizerunków węzłowych dla całości, ale również do wzmocnienia ogólnej dynamiki przestrzeni poprzez wprowadzenie wizerunków postaci na lizeny – w taki sposób, aby każdy pokrywał sobą wszystkie płaszczyzny. Zastosowane w nich deformacje łączą je tematycznie i estetycznie ze ścianami, aby w trakcie przemieszczania się oglądającego zaistniała bardziej narracja filmowa niż zdjęciowa. Poszczególne wizerunki osób ukształtowane są w znacznej części rysunkiem malarskim – zarówno jako granicą między różnymi jakościowo plamami, jak również kolorowym rysunkiem, który uwydatniając formę, nie tylko jest jej konturem w ścisłym tego słowa znaczeniu, ale też zróżnicowaną walorowo i chromatycznie linią różnorodnej szerokości, która płynnie wchodzi w pogranicza chromatyczno-walorowe i w ten sposób zagęszczona buduje strukturę koloru, jego morfologię. Uzyskana tkanka malarska jest jakością inną estetycznie niż plama informująca o powierzchni, o zewnętrzu. Stwarza większą możliwość wyrażenia przestrzenności osoby, jej duchowości i ewentualnej świetlistości, jak to ma miejsce w przedstawieniu bł. Pier’a Giorgi’a Frassati (ryc. 5). Stanowi ono rodzaj odautorskiej, malarskiej definicji ucznia Jezusa. Morfologia koloru budującego jego wizerunek, a wynikająca z rysowania, ukazuje strukturę osoby, która mocą chrystusowego Ducha jest światłem świata.

EN

The polychromy in the chapel of The Corpus Christi Catholic Church in Szczecin is thematically and estethically a fully authorial entirety. Its general colouristic presumption results from two facts: mystical, that Jesus Christ is the light of the world and physical, that colour is a phenomenon present only in the light environment. Therefore, the images of persons who are in Christ’s communion are indicated by colour, and the rest, who did not learn from Christ yet, by a dark drawing. The author intended to express the movement based on spiritual interaction, Christocentric process of personalisation, purity – transparency of persons through the contents of the pictorial-teological polychromy. According to priest Józef Tischner, chastity “is nothing else than the inner logic of love (...)”. One of the general assumptions of this accomplishment was to obtain the feeling of pictorial substance in the actual space of the chapel, as well as through some compositional measures on walls and pilars-pilaster strips. I was bearing in mind the relations between the specific pictorial phrases placed on them and the onlooker moving around. The moving viewpoint, which I was continually experiencing during my work, obliged me not only to think about a suitable expression of forms of nodal points for the whole, but also to emphasise the dynamics of the space through introducing the images of persons on pilars in a way, that they cover all the surface and, through distortion, link them thematically and esthetically with the walls to create a film narration rather than picture narration, which can be experienced while moving around. Individual images of persons are mainly shaped by picture drawing, as a border between different quality of splashes and also by a colourful drawing, which by emphasizing the form, is not only its contour, but also, diversified in value and chromatically, a line of different width, which smoothly enters the value-chromatic borders, and concentrated, builds up the structure of colour. The obtained ”artistic fabric” is esthetically a different quality than the patch, which informs about the surface, the outside. It creates a greater possibility to express the spaciousness of a person, their spirituality and light, as it can be observed in the presentation of blessed Pier Giorgio Frassati (ryc. 5). It constitutes a kind of author’s painted definition of the follower of Jesus. The morphology of colour building his image, and resulting from drawing, shows the structure of a person who, by the power of Christ’s Spirit, becomes the light of the world.

9

The newest church architecture in Germany. Aesthetic aspects of form – analysis of selected examples

Serafin A.

Architecture Civil Engineering Environment

|

2016

|

Vol. 9, no. 4

43--52

EN

The paper presents the analysis of selected Christian sacral buildings realized in Germany since 2000. Because of the wide range of the question, mostly the aesthetical aspects was discussed. However, in particular cases some important symbolical and functional determinants need to be emphasized. Tendencies that are recognizable in contemporary composition of ecclesiastical architecture were also confronted with the traditions, that are characteristic for German modern architecture. This invites to reflect on the issue of cultural continuity, but what is more it allows to outline the image of the newest sacral European architecture.

PL

Artykuł przedstawia analizę wybranych chrześcijańskich obiektów sakralnych budowanych w Niemczech od 2000 roku. Ze względu na szeroki zakres zagadnienia omówione zostały głównie aspekty estetyczne. Określone przypadki wymagały jednak podkreślenia pewnych istotnych determinant symbolicznych i funkcjonalnych. Tendencje widoczne we współczesnej kompozycji architektury sakralnej zostały również skonfrontowane z tradycjami, które są charakterystyczne dla niemieckiej architektury nowoczesnej. Skłania to do refleksji nad kwestią ciągłości kulturowej, ale co więcej pozwala nakreślić wizerunek najnowszej sakralnej architektury europejskiej.

10

Tendencje w projektowaniu zabytkowych wnętrz sakralnych na przykładzie Apartamentu Królewskiego przy ul. Koletek 12 w Krakowie

Długosz D.

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2014

|

T. 42

21--35

PL

Dom Ochrony Towarzystwa Dobroczynności (dom starców) wraz z zabudowaniami dawnego klasztoru ss. Koletek, zlokalizowany u zbiegu ulicy Koletek, Dietla oraz ulicy Sukienniczej w Krakowie przechodzi gruntową rewitalizację. W skład kompleksu wchodzi niezwykły apartament mieszkalny, nazwany „Apartamentem Królewskim”, którego integralną częścią jest dwupiętrowa kaplica z witrażami oraz polichromiami ściennymi autorstwa Jana Bukowskiego. W opuszczone wnętrze sacrum tchnięto nowe życie.

EN

The Protection House of the Charity Association (a nursing home) together with former buildings of the Sisters Koletek Convent in Cracow is going through a major revitalization. It is located at the intersection of three streets: Koletek, Dietla and Sukiennicza. There is an unique residential apartment, ‘The Royal Apartment’ and has a two-storey chapel with stained glasses and a wall polychrome. They were designed by Jan Bukowski. The breathe of a new life was taken into this abandon and sacrum interior.

11

Unikatowa budowla kurhanu w kształcie kopuły

Kamieniarz M.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2014

|

z. 61, nr 3/II

251--260

PL

W artykule przedstawiono kurhan–kaplicę cmentarną przeznaczoną do pochówku zmarłych i obrzędów religijnych z tym związanych, wybudowany w Karniowicach koło Trzebini. Karniowicki „kurhan” łączy elementy starożytne z nowoczesnymi. Stanowi skrzyżowanie myśli konstrukcyjnej egipskich piramid, katakumb rzymskich, kaplic książęcych i królewskich z tradycją słowiańskiego grzebania zmarłych czy indiańskich kurhanów nad rzeką Missisipi. Celem budowy było ograniczenie powierzchni cmentarnej, co stanowi obecnie godną uwagi innowacyjność na skalę światową w tej dziedzinie. Kurhan, to w porównaniu z tradycyjnym cmentarzem, 30-krotna oszczędność miejsca, a po specjalnych zabiegach, które spowodują mineralizację ciał, nawet 100-krotna:1600 pochówków na 5 arach ziemi. Uzyskano to poprzez zastosowanie do budowy kopuły monolitycznej, systemu Monolithic wykorzystującego deskowanie tracone miękkie w formie pneumatycznej. Jest to metoda w Polsce mało znana i rzadko stosowana. Umożliwiło to wybudować kopułę o dużej odporności konstrukcji na szkody górnicze, skróciło znacznie czas budowy oraz pozwoliło w późniejszym czasie eksploatacji oszczędzić energię przy ogrzewaniu lub chłodzeniu wnętrza obiektu co jest dla takiego przeznaczenia obiektu bardzo ważne. Połączenie tych cech pozwoliło stworzyć budowlę wyjątkową, która może być w przyszłości dobrym rozwiązaniem budowania cmentarzy w miastach, w których brakuje miejsc na cmentarze.

EN

The article presents a burial mound – a cemetery chapel dedicated to the burial of the dead and the religious rituals connected with it; built in Karniowice near Trzebina. The burial mound combines modern and ancient elements and constitutes a mixture of the design ideas of the Egyptian pyramids, Roman catacombs, princely and royal chapels with a Slavonic tradition of burying the dead or Indian burial mounds on the Mississippi River. The purpose of the construction was to reduce the cemetery area, which is currently a notable innovation on a global scale. The burial mound gives, in comparison with a traditional cemetery, a 30-fold saving space, and after special treatments that will mineralize bodies, as much as 100-fold: 1600 burials at five ares of land. Such an effect has been achieved by applying a Monolithic system for the construction of the dome. The system uses soft permanent formwork in a pneumatic form. It is a method which is little known and rarely used in Poland. Due to the use of the method the dome is highly resistant to mining damage and the construction time was significantly shortened. What is more, the maintenance costs including energy for heating and cooling of the interior have been reduced which is very important for this kind of a building. The combination of these features resulted in a unique structure, which can be a good future option for city cemeteries where there is a shortage of burying places.

12

Ocalić od zapomnienia Kalwarię Moczalsko – Bugajską oraz powstańców styczniowych z 1863/1864 r.

Małecki Z. J., Małecka I.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Lądowa i Wodna w Kształtowaniu Środowiska

|

2013

|

Nr 8-9

89--107

PL

Przy trasie dawnego „Traktu wieluńsko – kaliskiego” będącego w przeszłości szlakiem kaliskich pielgrzymek na Jasną Górę w Częstochowie, zlokalizowana była do II Wojny Światowej (zniszczona przez Niemców) zapomniana Kalwaria Moczalsko – Bugajska przyporządkowana do Parafii Rzymsko-katolickiej pw. św. Jana Ewangelisty w Godzieszach do czasu powołania nowej Parafii Rzymsko-katolickiej p.w. św. Krzyża w Brzezinach (1920 r.). Wybudowana została na najwyższym wzniesieniu moreny dennej (ok. 142,0 m n.p.m.) w rejonie wsi Moczalec i Bugaj, w odległości około 200 m od „Traktu wieluńsko – kaliskiego” i około 400 m od „Traktu ołobockiego”. Na terenach nadprośniańskich (Przystajnia) i pagórkach morenowatych (Moczalec) oraz w lasach (Bugaj – Jagodziniec – Meka) oddziały powstańcze prowadziły potyczki z wojskami carskimi. W pobliżu Bugaja przez Brzeziny przemieszczał się m.in. oddział powstańczy por. Józefa Oxińskiego, który stoczył potyczkę z wojskami carskimi dnia 25 lutego 1863 r. w Opatówku a następnie bitwę dnia 26 lutego 1863 r. pod Kuźnicą Grabowską, w której to dzięki dużym umiejętnościom wojskowym dowódcy nie został rozbity przez Rosjan, nie ponosząc większych strat.

EN

At what used to be ‘ Wieluń-Kalisz Route’ ,which was a route taking pilgrims from Kalisz to Jasna Góra Monastery in Częstochowa, one can find a forgotten calvary – the Calvary of Moczalec – Bugaj - which had been there until it got destroyed by Germans in World War II. The Calvary had been assigned to the Roman Catholic Parish of St.John the Evangelist in Godziesze until a new parish, the Roman Catholic Parish of the Holy Cross was created in Brzeziny in 1920. The calvary was built on the highest hill of the ground moraine (about 124 m above sea level) in the area of the villages Moczalec and Bugaj , about 200 meters from ‘ Wieluń-Kalisz Route’ and about 400 meters from ‘Ołobok Route’. It was there , in the area close to the Prosna River (Przystajnia) , on the moraine hills (Moczalec) and in the forests (Bugaj-Jagodziniec -Meka) that January Uprising insurgents’ divisions engaged in skirmishes with tsarist soldiers. Among others, the insurrectional division of Lieut.Józef Oxiński passed through Brzeziny near Bugaj. The division got engaged in a skirmish with tsarist soldiers in Opatówek on 25 February 1863 and then they fought a battle at Kuźnica Grabowska on 26 February 1863 in which, thanks to the commander’s military skills, the division was not broken up and did not suffer any major losses.

13

Trwanie, przemijanie a funkcja

Białkiewicz A.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2011

|

R. 108, z. 4-A/1

65--74

PL

Problemy trwania i przemijania architektury w powiązaniu z jej funkcją przedstawiono na przykładzie wybranego zespołu budownictwa paulińskiego. Mimo modyfikacji na przestrzeni 400 lat funkcja nie ulegała zasadniczym zmianom, a architektura była dostosowywana do nowych, zmieniających się potrzeb. I tak trwa przez wieki, choć wciąż starannie konserwowana.

EN

Problems of the duration and transience of architecture in conjunction with its function, has been shown on the example selected Pauline’s monastery. Although modified over the 400 years the function has not undergone significant changes, and the architecture was adapted to new and changing needs. It lasts for centuries, still carefully preserved.

14

Rezultaty badań przeprowadzonych w domniemanej kaplicy pocysterskiej w Kacicach

Kubica-Kabacińska E., Mianowska I.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2011

|

R. 108, z. 7-A

461--469

PL

W roku 1901 M. Wawrzeniecki (1912), oglądając dwór w Kacicach, uznał, iż znajdujące się w piwnicy budynku stare mury są pozostałością kaplicy zbudowanej przez cystersów. W oparciu o te informacje Kacice znalazły się w różnego rodzaju opracowaniach dotyczących architektury romańskiej. Po przeprowadzeniu badań, polegających na zbadaniu wątków murów w rzekomej kaplicy, okazało się, że we dworze w Kacicach brak jest murów romańskich i romańskiego sklepienia, zaś portal opisywany jako romański jest najprawdopodobniej portalem gotyckim. W jednej ze ścian „kaplicy” znajdują się trzy wtórnie użyte ciosy romańskie. W innej części dworu znajdują się fragmenty kolejnych ciosów. Profilowanie ciosów znajdujących się w „kaplicy”, jak również opracowanie powierzchni wyżej wymienionych fragmentów ciosów pozwala wnioskować, iż pochodzą one z pobliskiego Prandocina, gdzie materiał uzyskany z rozbiórki romańskiej apsydy został najprawdopodobniej częściowo wykorzystany do budowy obiektu w Kacicach.

EN

In 1901 Wawrzeniecki (1912) on his visit to the estate in Kacice recognized the old walls in the cellar of a buil-ding as remains of a chapel built by the Cistercians. On the basis of these information Kacice was introduced to various sources on Romanesque architecture. After conducting research on walls in their vestigial form in the above-mentioned chapel, it turned out that the estate in Kacice has no Romanesque walls or vault, and the portal described as a Romanesque one is probably Gothic. One of the walls of the “chapel” has three reused Romanesque blocks. Other parts of the estate include more fragments of such blocks. Moulding of blocks found in the “chapel”, as well as determining the area of the fragments leads to the conclusion they come from a nearby town of Prandocin, and any materials from the demolition may be freely used within the premises of their estate.

15

Kamienna wieża w Stołpiu w świetle najnowszych badań interdyscyplinarnych

Buko A.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2011

|

R. 108, z. 7-A

159--178

PL

Artykuł omawia wyniki ostatnich badań interdyscyplinarnych kamiennej wieży w Stołpiu koło Chełma Lubelskiego, której liczni badacze przypisywali różnorodną funkcję i chronologię. Badania prowadzone przez autora od 2003 roku ujawniły relikty, umożliwiające zinterpretowanie tego obiektu jako elementu unikalnego zespołu wieżowego o obronnym charakterze, będącego świadectwem przenikania się kultur zachodnich i wschodnich, funkcjonującego do schyłku XIII wieku.

EN

The article discusses the results of recent interdisciplinary research of the stone tower in Stołpie, near Chełm Lubelski (Poland), which is described by the researchers as having different functions and chronology. The research conducted by the author in 2003 have shown relics leading to a new interpretation of the construction as an element of a unique defensive tower complex, which testifies as an example of a permeation between the western and eastern cultures at the end of the 13th c.

16

Wielokulturowość Szczecina w spuściźnie cmentarnej a zagadnienia współczesne

Petryszyn Halina, Pilarczyk Arkadiusz

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2007

|

T. 3

117--129

PL

Zawiła historia Szczecina stawia nas przed problemem ustosunkowania się do spuścizny pozostawionej współczesnym przez dawnych mieszkańców w formie licznych cmentarzy i innych obiektów sakralnych. Dziś większość szczecińskich cmentarzy zaadaptowano na parki i zieleńce. Docenia się rolę terenów zieleni, którymi się stały, ich wpływ na kształtowanie się przestrzeni miejskiej, choć nie zawsze szanuje się znaczenie cmentarza jako świadectwa zaistnienia danej kultury. Widać to poprzez zaniedbania i dewastację takich elementów, jak kaplice czy płyty i pomniki cmentarne. Jednak zauważamy również liczne pozytywne przykłady, jak przywracanie funkcji sakralnej kaplicom lub ich nowe świeckie zagospodarowanie niekolidujące z dawną funkcją, zakładanie lapidariów czy tablic pamiątkowo-informacyjnych.

EN

Szczecin's complicated history places us in front of a problem of taking a stance on the heritage left by previous townsfolk in the form of numerous cemeteries and other sacral facilities. Today, most cemeteries in Szczecin have been converted into parks and greens. Appreciated is the role of this terrain and its impact on forming the shape of the city, though seldom is it respected that a cemetery is proof of a culture"s existence. It is observed in allowing the vandalizing of such elements as chapels, tombstones and memorials. However, we may notice the increase in positive examples, such as: the reinstatement of religious functions in chapels or new, secular functions not colliding with the previous ones, as well as placing gravestone collections and plates of a commemorative and informative kind.

17

Sacrum w komercyjnym i industrialnym kontekście. Adaptacja dawnego budynku maszynowni kopalni Kleofas na kaplicę św. Barbary w kompleksie handlowym Silesia City Center w Katowicach

Nakonieczny R.

Zeszyty Naukowe Politechniki Białostockiej. Budownictwo

|

2006

|

Z. 30

307-320

PL

Niecodzienna jest lokalizacja obiektu sakralnego w centrum handlowo- rozrywkowym, które zrealizowano na terenie dawnej kopalni węgla kamiennego w Katowicach. Opuszczony obiekt przemysłowy poddano rewaloryzacji. Szyb kopalni stał się dominantą przestrzenną i symbolem nowego kompleksu. Budynek maszyny wyciągowej został przeznaczony na kaplicę św. Barbary. Pieczołowicie wyeksponowano w nim oryginalne elementy industrialne. Do środka wprowadzono z dawnej cechowni tryptyk patronki górników. Ściana ołtarzowa została ukształtowana w formie płaszczyzny z krzyżowym prześwitem, którą podświetlono od tyłu. Utrzymano dawny wygląd zewnętrzny i wewnętrzny, przy minimalnym ingerowaniu nowymi elementami. Dodano industrialne lampy, rdzewiejącą blachę drzwi wejściowych czy stalowe konstrukcje chóru muzycznego. Całość to interesujący przykład nowoczesnej architektury sakralnej, która odchodzi od popularnej dziś konwencji epatowania symboliką chrześcijańską. Wszystko jest wyważone i doskonale współgra z dawnym charakterem obiektu, stanowiąc nowy wymiar współczesnego sacrum.

EN

Location of a sacral building in the retail & entertainment center in Poland is unusuall. This complex is situated on the plot of a former coal mine in Katowice. Desolate industrial area was revaloryzed. Coal mine shaft stayed an urban dominant and a symbol of the complex. Building for hoist machine stayed the chapel of St. Barbara. All oryginal industrial elements of a structure were carefuly exposed. Triptych of miner's patron was translocated to the chapel from the building housing the calibration room. The altar wall was created as a white surface with a cross shaped gap, illuminated from the back. Outside and inside look was kept with minimal interference of the new elements. Industrial lamps, rusty iron plate door and steel construction of music choir were added. All is an interesting example of contemporary sacral architecture with a minimal expresion of christian symbols. All is balanced and perfectly co-operated with a former character of building, placing it as a sacrum of a new shape.

18

Znak za szybą - znak na tle

Winskowski P.

Świat Szkła

|

2005

|

nr 1 [82]

14-17

PL

Określenie "za szybą" nie sugeruje tu zamknięcia, izolacji podobnej eksponatowi w muzealnej gablocie. W opisywanej kaplicy krzyż - symbol umieszczany przecież w eksponowanych miejscach wnętrz sakralnych-umieszczono poza nią. Na jego religijno-ideowe i kompozycyjno-przestrzenne oddziaływanie pozwala całkowicie przeszklona ściana. Dzięki temu aktywną rolę we wnętrzu spełnia nie tylko malowniczy fragment natury za oknem, ale fragment natury wpisany w wizję religijną, w której owa natura ma swoje istotne miejsce. Sam znak jest przez przeszklenie widziany zawsze na tle, razem ze swoim otoczeniem, do pewnego stopnia kontrolowanym, ale na tyle dyskretnie, by dawał poczucie łączności z żywiołami przyrody.

19

Kolorystyka elewacji barokowych kaplic katedry wrocławskiej

Małachowicz M.

Architectus

|

2000

|

Nr 1(7)

81--83

PL

W pół wieku po odbudowie katedry ze zniszczeń drugiej wojny i naprawienia uszkodzonych w 1945 r. tynków na elewacjach czterech jej barokowych kaplic: Najświętszego Sakramentu (1671-1672), św. Elżbiety (ok. 1700), Bożego Ciała, czyli Elektorskiej (1724) i Zmarłych (ok. 1750), zaszła potrzeba kolejnego ich odnowienia. Prace te zlecono Przedsiębiorstwu Rewaloryzacji Wrocławia pod nadzo-rem autora niniejszego opracowania. Kolorystyka elewacji tych barokowych kaplic katedry była dotychczas praktycznie nieznana. Po naprawie uszkodzonych w 1945 r. tynków zewnętrznych, wszystkie te kaplice pomalowano farbą wapienną w kolorze jasnożółtym. Być może, sugerowano się przy tym resztkami pozostałej farby i informacją Ludwiga Burgmeistra, dotyczącą elewacji kaplicy Elektorskiej: 1926 ist die Kapelle aussen in dem ursprünglichen Ockerton neu gestrichen. Przystępując do odnowienia pociemniałych i spękanych tynków elewacji wszystkich czterech kaplic, po uzyskaniu dostępu z ustawionych rusztowań, dokonano niezbędnych badań tynków z resztkami przed- i powojennych nawarstwień malarskich, na wszystkich detalach ich podziałów architektonicznych.

EN

During the elevation renovation of four Baroque cathedral chapels in 1996, relics of their original colouring were exposed. A characteristic feature of most chapels (St Elizabeth's, Electoral, the Deceased) was the use of plaster - terrabona coloured en masse, both smooth as well as factural, of a pink-brick-red and yellow-brick-red colour. This discovery shakes the up-to-the-present opin-ion on the domination of ochre hues in the Boroque architecture of Silesia in the Habshurg period. While reconstructing the elevations the original facture treatment of plaster was not recreated, only fragments of the original elevation plaster of St Elizabeth's chapel were preserved.