Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Piaskowce formacji ostrowieckiej północno-zachodniego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich − zmienność litologii i parametrów fizyczno-mechanicznych a możliwości surowcowego wykorzystania

Guzik K.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2016

|

nr 92

89--103

PL

W artykule przedstawiono zróżnicowanie litologii i właściwości fizyczno-mechanicznych piaskowców formacji ostrowieckiej z dziewięciu złóż w północno-zachodnim obrzeżeniu Gór Świętokrzyskich. Ustalono, iż piaskowce te reprezentują osady strefy przybrzeżnej płytkiego zbiornika brakiczno-morskiego, a prawdopodobnie również systemów depozycyjnych deltowych. Wyróżniono siedem odmian piaskowców o zróżnicowanej przydatności jako kamienie architektoniczne, wykazujących zmienność w zakresie uławicenia, barwy, uziarnienia, stopnia zwięzłości oraz występujących struktur sedymentacyjnych. Największe znaczenie gospodarcze mają cztery odmiany piaskowców blocznych, ze złóż w rejonie Żarnowa, wykazujące przydatność do produkcji płyt okładzinowych. Oprócz nich, w kamieniołomach w Treście Wesołej, Mroczkowie Gościnnym i Kraszkowie, wyróżniono trzy odmiany piaskowców cienko- i średnioławicowych, wykorzystywanych jako kamień murowy, bądź tzw. dzikówka. Przeprowadzone badania właściwości fizyczno-mechanicznych wykazały, iż omawiane odmiany piaskowców różnią się głównie pod względem wartości wytrzymałości na ściskanie i prędkości fali podłużnej, w mniejszym stopniu gęstości pozornej oraz nasiąkliwości.

EN

The paper presents information about the diversity of lithology, sedimentary features as well as physicomechanical properties of the Ostrowiec Fm. sandstones from nine deposits occurring in the North-Western margin of the Świętokrzyskie Mountains. The sandstones represents sediments of brackish-marine, nearshore and probably deltaic depositional system. Seven types of sandstones of different thickness of beds, colour, grain size, and type of sedimentary structures, as well as varying suitability as an architectural stone have been distinguished. Four varieties of dimension sandstone, form deposits in the Żarnów area, utilized for slabs production are of the greatest economic importance. Three other types of sandstones, form deposits in Tresta Wesoła, Mroczków Gościnny and Kraszków, occuring in the form of thin and medium thickness of beds, suitable for the smaller dimension stone and split tiles production. Physico-mechanical analyses revealed that the varieties of sandstones differ mainly in terms of compressive strength and a longitudinal wave propagation speed values and to a smaller extent, the apparent density and water absorption values.

2

Możliwości edukacji geologii na podstawie wrocławskiego kamienia architektonicznego

Zagożdżon P. P., Zagożdżon K. D.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 5

284--315

PL

Bogactwo skał wykorzystanych w architekturze Wrocławia stwarza szerokie możliwośi w zakresie edukacji geologii oraz zagadnień pokrewnych – związanych z eksploatacją i obróbką Autorzy są przekonani, że misją geologów powinno stać się aktywne przybliżanie, popularyzowanie naszej gałęzi wiedzy w oparciu o kamień wykorzystywany w architekturze miast. kamienia.

3

Kamień w architekturze a geoturystyka miejska - przykłady z terenu Wrocławia

Zagożdżon P. P., Śpiewak. A.

Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej. Studia i Materiały

|

2011

|

Vol. 133, nr 40

123-143

PL

W artykule przedstawiono dwie przykładowe trasy geoturystyczne możliwe do zaaranżowania w północnej części śródmieścia Wrocławia. W ich ramach możliwe jest zapoznanie się z ponad pięćdziesięcioma odmianami skał magmowych, osadowych i metamorficznych, zmiennością ich struktur, tekstur, składu mineralnego, barw itd. Bardziej szczegółowe obserwacje pozwalają na przybliżenie zaskakująco szerokiego wachlarza zjawisk geologicznych, których relikty widoczne są na doskonale dostępnych powierzchniach kamienia. Liczne stanowiska umożliwiają ukazanie zagadnień związanych z ewolucją magm i etapami formowania się intruzji magmowych (szliry, enklawy, skały żyłowe), czy zróżnicowania skał metamorficznych, w zależności od rodzaju protolitu i warunków metamorfozy. Podobnie, dostępne do obserwacji skały osadowe pozwalają na przybliżenie zróżnicowania środowisk depozycyjnych, warstwowań sedymentacyjnych, zjawisk diagenetycznych - np. fosylizacji szczątków organicznych. Widoczne są również różnorodne deformacje tektoniczne (uskoki i brekcje uskokowe, czy strefy ścinania w warunkach podatnych). Zauważa się też liczne przejawy wietrzenia i deterioracji, wywołane niekiedy nietypowymi czynnikami, takimi jak długotrwałe użytkowanie płyt chodnikowych, czy ostrzał artyleryjski z okresu II wojny światowej. W ramach proponowanych tras geoturystycznych prezentować można także zagadnienia z zakresu eksploatacji i obróbki kamienia blocznego, a także jego aplikacji w sztuce (rzeźba historyczna i współczesna). Przedstawione wyniki potwierdzają szerokie możliwości wykorzystania budowlanych materiałów kamiennych stosowanych w obiektach architektonicznych Wrocławia jako bazy dla intensywnego rozwoju geoturystyki miejskiej. Ta nowa forma aktywnego wypoczynku może przyczynić się do nowatorskiej promocji naszego miasta, jak i zajmującej popularyzacji wiedzy z zakresu nauk o Ziemi.

EN

The paper presents two city-geotourist routes possible to arrange in the northern part of downtown Wroclaw. They allow observation over fifty varieties of igneous, sedimentary, and metamorphic rocks, variations of their textures, mineral composition, colors, etc. More detailed observations show a surprisingly wide range of geological phenomena clearly visible on stone surfaces. Many observation sites allow to present the problems related to the evolution of magmas and the stages of formation of intrusions (streaks, enclaves, vein rocks), or differentiation of metamorphic rocks, depending on the type of protolith and conditions of metamorphosis. Sedimentary rocks, available to observe, show diversity of depositional environments, sedimentary bedding, diagenetic phenomena - such as fossilization of organic remains. Various tectonic deformations, like faults (partly with breccias) or ductile shear zones are also visible. Numerous manifestations of weathering and deterioration (sometimes caused by unusual factors such as long-term use of paving stones, or the bombardment of World War II) are also noted. The proposed geotourist routes allow to show problems of exploitation and processing of block stone, and its application in art (sculpture historical and contemporary). The presented results confirm the great scope for stone materials, used in architectural objects of Wroclaw, as a base for intensive development of city-geotourism. This new form of active recreation can contribute to the innovative promotion of our city, as well as the unusual popularization of the Earth sciences.