Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Kame or moraine? A sedimentological study of a glaciomarginal landform at Niedźwiedziny (Great Polish Lowland)

Ewert-Krzemieniewska A.

Geologos

|

2014

|

Vol. 20, No. 3

167--181

EN

A sedimentary succession in a gravel pit at Niedźwiedziny was investigated in order to determine its origin: kame or moraine. The gravel pit is located in an isolated hill of approx. 600 m long and 250–400 m wide. The succession is built of glaciofluvial deposits: a sandy/gravelly unit in the lower and middle parts, overlain by diamicton. Five lithofacies have been distinguished, which represent two facies associations: (1) a fluvial association evolving from a high-energy to a transitional to a shallow braided river on an alluvial fan, and (2) an association of cohesive deposits representing a glacigenic mass flow. The interpretation is based mainly on palaeocurrent data and differs from conclusions by earlier investigators. The ice-marginal zone is characterised by a large variety of glaciomarginal forms. Their sedimentology, morphology and palaeogeography are determined by successive phases of deglaciation. The results of the present study show that the character of the deglaciation in the study area changed with time from frontal to areal deglaciation.

2

Subglacial meltwater discharge within and around North Latvia Uplands during the Last Glaciation

Ozols D.

Polish Geological Institute Special Papers

|

2009

|

Vol. 25

49-58

EN

Sediments and landforms of North Vidzeme Uplands are interpreted as a surge-type glacier formation, a development of which began with erosion and glacial lobe movement on an extensive subglacial water layer and ended with drainage through subglacial tunnel valleys and the prevailing accumulation processes. Transport of material and meltwater discharge during the most of the surge persisted from the lowlands to the interlobal areas (uplands) and the ice margin. It took place mainly due to meltwater currents that deposited clastic material within the crevasses and thawed openings on the interlobal risings – up to the englacial water table. High pressure of subglacial water resulted in high water tables within the crevasses on the ice divides. Within the North Vidzeme Uplands, flat tops of closely situated kames have quite similar heights that are explained by a previous uniform englacial meltwater table. Thus, the highest kames indicate the first ice sheet stranding on the ice divides and development of the crevasses by thawing. Subglacial meltwater discharge coincides mainly with routes of ice lobes and then follows the ice margin in the western direction. During the initial and the most active stage of the last surge, the meltwater was drained along valley-like depressions in the SE direction, and then probably, around the eastern part of the Central Vidzeme Upland to the Daugava River. During the final stages of the last glaciation when a kinematic wave over the buoyant part of the surging glacier approached the ice margin and meltwater could flow out freely from the ice sheet, the pressure of subglacial water decreased and the englacial water table fell. The drainage of ice lobes of the North Vidzeme and Vortsjarv was diverted to the eastern and the southern direction through the subglacial tunnel valleys of Rűja, Seda, Vaike Emajogi, Ohne and Pedele rivers and then through the Strenči subglacial basin to the submarginal tunnel valley of the Gauja River that drained the territory into the SW direction. A new kind of mesoform i.e. transverse valley-like depressions, is revealed. Lowlands are a testimony to different types of material transport beneath the ice sheet. Deposits of glaciofluvial currents show crosswise and parallel lamination and current ripples. Turbidite deposits have a coarse and graded structure. Deposits formed under floating earth and slurry flow conditions have a massive and platy structure and presence of rotated clasts of soft rocks and sediments. The material deformed during the very final stages of the surge by subglacial traction of plastic material includes deformed clasts of resistant rocks. Formation of clayey diamicton on top of the most of the sequencies is related to the decrease of hydraulic pressure of subglacial water, when the glacial traction mixed the underlying material and made a muddy mass. After deposition it was transformed into massive or platy clayey sediments, traditionally named a basal till.

PL

Osady i formy rzeźby Wysoczyzny Północnowidzemskiej są efektem szarży lądolodu. Ich powstawanie zainicjowała erozja i ruch lobu lodowcowego po rozległej warstwie wody subglacjalnej. Proces ten zakończył się drenażem wody tunelami subglacjalnymi i dominacją depozycji. Transport materiału i odpływ wód roztopowych podczas szarży zachodził od obszarów niżej położonych do stref interlobalnych (wysoczyzn) i strefy marginalnej lądolodu. Był on stymulowany głównie przez strumienie wód roztopowych, które deponowały materiał klastyczny w szczelinach i przetainach lodowych występujących na wzniesieniach interlobalnych, aż do wysokości zwierciadła wód inglacjalnych. Wysokie ciśnienie wód subglacjalnych spowodowało, że wysoko występowało również zwierciadło wody w szczelinach położonych na działach lodowych. Na Wysoczyźnie Północnowidzemskiej płaskie powierzchnie wierzchowinowe licznych kemów znajdują się na tej samej wysokości, co można wytłumaczyć jednakowym położeniem zwierciadła wód roztopowych w czasie ich powstawania. A więc najwyższe kemy wskazują na pierwszy etap wkraczania lądolodu na działy lodowe i na rozwój szczelin wskutek topnienia lodu. Odpływ subglacjalny wód roztopowych odbywał się zgodnie z głównymi kierunkami ruchu lobów lodowcowych, a więc ku krawędzi lądolodu na W. Podczas pierwszej i najbardziej dynamicznej fazy ostatniej szarży wody roztopowe odpływały wzdłuż obniżeń dolinnych ku SE, a następnie prawdopodobnie wokół wschodniego skraju Wysoczyzny Środkowowidzemskiej do Dźwiny. W końcowych fazach ostatniego zlodowacenia, kiedy fala kinematyczna szarżującego lądolodu zbliżała się do jego strefy marginalnej, wody roztopowe mogły wypływać swobodnie spod lodu, ciśnienie wody subglacjalnej malało, a zwierciadło wody inglacjalnej ulegało obniżeniu. Drenaż lobów lodowcowych, północnowidzemskiego i jeziora Vörts, odbywał się ku E i S tunelami subglacjalnymi rzek Rűja, Seda, Vaike Emajogi, Ohne i Pedele, a następnie przez basen subglacjalny Strenči do submarginalnego tunelu rzeki Gauja, która płynęła ku SW. Powstałe poprzeczne obniżenia pseudodolinne są świadectwem różnego rodzaju transportu materiału pod lądolodem. Osady strumieni wód roztopowych są laminowane przekątnie i równolegle oraz zawierają ripplemarki prądowe, zaś utwory prądów zawiesinowych mają uwarstwienie frakcjonalne. Osady utworzone wskutek upłynnienia i spływów masowych mają strukturę masywną bądź warstwową i zawierają zrotowane klasty miękkich skał i osadów. Materiał, który został zdeformowany w warunkach subglacjalnych w końcowej fazie szarży wskutek trakcji materiału plastycznego, zawiera zdeformowane klasty skał odpornych. Powstanie ilastego diamiktonu w stropie większości sekwencji wynika ze zmniejszenia ciśnienia hydraulicznego wody subglacjalnej, kiedy transport trakcyjny przez ladolód spowodował mieszanie materiału podścielającego i utworzył masę mułową, która po depozycji była przekształcana w ilaste osady masywne lub uławicone, określone na ogół jako glina lodowcowa bazalna.

3

Rola zlodowacenia warty w morfogenezie i wykształceniu osadów czwartorzędowych w NE części Wyżyny Wieluńskiej

Sokołowski R. J.

Przegląd Geologiczny

|

2002

|

Vol. 50, nr 5

431-436

PL

Osady czwartorzędowe na Wyżynie Wieluńskiej mają małą miąższość i nie tworzą ciągłej pokrywy. Jest to efekt wyżynnego charakteru badanego obszaru, przeważających ruchów wznoszących i spowodowanej nimi denudacji. Na badanym terenie dominują osady zlodowacenia warty podścielone miejscami osadami zlodowacenia odry i zlodowaceń sanu. Brak jednak organicznych osadów interglacjalnych, na podstawie których można by jednoznacznie określić ich wiek. Osady są genezy fluwioglacjalnej i glacjalnej, z późniejszymi przekształceniami w warunkach peryglacjalnych.

4

The distinctive shapes of some kame ridges in the Łódź region of Central Poland

Klajnert Z.

Landform Analysis

|

2002

|

Vol. 3

63--75

EN

In the central part of the Rawka lobe of the Warta stage ice sheet of the Middle Polish glaciation (Saalian), areal déglaciation took place in the vicinity of Łódź. This is indicated by the numerous kames here, among which ridge forms are conspicuous. Some of the ridges which are situated on the slopes of river valleys and on the slopes terrain depression possess unusual shapes which resemble „tongues" and „paws". These forms merge gently with the adjacent elevated upland, whereas their distal parts are sharply defined and may lie as much as several decametres above their bases. „Kame tongues" and „karne paws" are built from paraglaciolacustrine and glaciofluvial deposits which accumulated in water bodies between dead ice blocks during the final phases of the ice sheet downwasting. The distinctive shapes of the landforms result from the varying thickness of the dead ice masses: thinner on the elevations and significantly thicker in terrain depressions (mainly in large, subglacial pre-Wartian valleys). These characteristic kame ridges demonstrate that the more elevated parts of the subglacial surface had been ice free for a long time before the dead ice blocks eventually disappeared from the terrain depressions.