Wyniki wyszukiwania - BazTech

Ograniczanie wyników

Znaleziono wyników: 1

Liczba wyników na stronie

Wyniki wyszukiwania

Wyszukiwano:
w słowach kluczowych: kaledon

Sortuj według:

Ogranicz wyniki do:

The Góry Sowie Terrane : a key to understanding the palaeozoic evolution of the Sudetes area and beyond

Cymerman Z.

Kwartalnik Geologiczny

1998

Vol. 42, nr 4

379-400

In the light various data, the Góry Sowie metamorphic complex (GSMC) area should be considered to represent a thrust-nappe fragment of the Góry Sowie Terrane (GST) preserved within the Sudetic mosaic-like structure. Distinct structural-metamorphic history of the GSMC in comparison to the adjacent Saxothuringian and Moldanubian metamorphic areas (terranes) suggest that described complex is a detached fragment of the GST. The GSMC is the only area in the Sudetes with Caledonian deformations which are documented radiometrically. The oldest detrital zircons that have been recognized so far from the Sudetic metamorphic complexes, are documented by isotopic dating of the GSMC. They ara of the Early Proterozoic or even Archean ages. The zircons may have come from a part of Baltica. The GSMC is herein considered to be a detached thrust-nappe relict of a Caledonian magmatic arc (GSA) thrusted into the northeastern periphery of the Bohemian massif. This arc developed on the southwestern margin of Baltica (recent geographical reference). During the Caledonian orogeny (Late Ordovician/Early Silurian), the GST was amalgamated with the East Avalonia Terrane, and the closure of the Tornquist Ocean took place. Later on, during the Variscan orogeny (Late Devonian), a fragment of the GST i.e. GSMC, was thrusted towards SSW over an obducted, also towards SSW, ophiolitic dismembered fragments derived from the Tornquist Ocean. Almost a 20 years old suggestion expressed by Prof. J.Znosko that the GSMC is underlain by ophiolitic rocks is still valid. The GSMC itself conceived as a SW fragment of a Caledonian terrane (GST) may point out that the Caledonian orogenic belt does occur in central and southern Poland.

Już w 1981 r. J.Znosko doszedł do wniosku, że metamorfik sowiogórski (MS) jest podścielony w znacznej części przez skorupę oceaniczną. Było to jedno z najważniejszych spostrzeżeń dotyczących budowy geologicznej Sudetów. Od tego czasu pojawiły się różne modele ewolucji całych Sudetów lub ich części. Powstawały ona na podstawie napływu nowych danych. Celem artykułu jest krytyczna analiza wszystkich nowych danych z MS, często bardzo specjalistycznych. Ich analiza prowadzi do wniosku, że MS jest obszarem o kluczowym znaczeniu we wszystkich rozważaniach dotyczących paleozoicznej ewolucji Sudetów i nie tylko. Badania mikropaleontologiczne T.Guni (1981, 1984, 1997) dokumentują w MS osady górnego protezoiku i kambru. W MS brakuje dowodów na neoproterozoiczną (kadomską) skorupe kontynentalną. Oznaczenia izotopowe detrytycznych cyrkonów z MS wskazują na ich staroproterozoicznem a nawet archaiczne pochodzenie. Cyrkony te mogą pochodzic z Baltiki. Wiek magmowego protolitu gnejsów sowiogórskich ustalono na około 473-488 mln lat. Nowe datowania radiometryczne podważają schemat waryscyjskiej, pięciofazowej ewolucji srukturalnej. Obecnie MS jest jedynym obszarem w Sudetach i na terenie całego Masywu Czeskiego, z udokumentowanymi radiometrycznie na cyrkonach deformacjami kaledońskimi. Obecnie zaznacza się tendencja do interpretacji metabazytów z MS jako efektu ryftogenezy skorupy kontynentalnej w dolnym paleozoiku. Jednak większość metabazytów występuje głównie w polu MORB-u diagnostycznych diagramów geochemicznych. Zróżnicowanie geochemiczne metabazytów z MS najprawdopodobniej związane jest z kontaminacją tych skał podczas ich ewolucji tektonometamorficznej i współdziałania procesów heterogenicznej migmatytyzacji i anateksis. Jeszcze większe kontrowersje budzi zagadnienie genezy i środowiska geotektonicznego protolitu dolnoordowickich gnejsów sowiogórskich. Część badaczy uważa, że gnejsy te są produktem magmatyzmu typu łuku magmowego powstałego nad strefą subdukcji. (...) W artykule wskazano także na trudności ustalenia jednoznacznego schematu rozwoju strukturalnego MS. Między innymi przejścia od metateksytu do diateksytu oznaczają fundamentalna zmianę właściwości reologicznych deformowanej skorupy litosfery. Jest to jeden z najważniejszych czynników heterogenicznego rozwoju struktur tektonicznych, które mogą być zinterpretowane jako wynik odrębnych faz deformacji także na obszarze MS. Dane kinematyczne z MS są najbardziej czytelne tylko S części Gór Sowich, gdzie występują pasma oczkowych ortognejsów. Badania kinematyczne wskazują tam na przemieszczanie typu nasunięciowo-przesuwczego z przemieszczaniem wyżejległych domen strukturalnych ku SW i S. Część danych kinematycznych wskazuje także na lewoskrętne przemieszcanie typu przesuwczego. Na całym pozostałym obszarze MS trudno jest rozpoznać wskaźniki kinematyczne. Wynika to z silnej migmatytyzacji i homofanizacji skał MS.(...) Po analizie różnych danych wydaje się zasadne przyjęcie, że ś powinien być uznany za terran, którego mały fragment zachował się jedynie w waryscyjskiej mozaice sudeckiej. W odtworzeniu historii akrecji terranu sowiogórskiego kluczowe znaczenie ma jego przedakrecyjna pozycja. Prawdopodobnie znaczna jgo część znajduje się pod grubą pokrywą skał osadowych Polski centralnej i południowej. Za uznaniem MS za terran przemawia głownie jego historia tektoniczna i metamorficzna, odrębna od historii innych kompleksów metamorficznych Sudetów. Terran sowiogórski (sensu stricte) można wstępnie uznać za relikt większego kaledońskiego łuku magmowego (łuku perybałtyckiego). Łuk ten rozwijał się na SW obrzeżeniu Baltiki. Dlatego też SW część Baltiki podczas dolnego paleozoiku mogła być aktywnym brzegiem, zbliżonym do typu zachodniopacyficznego. Podczas orogenezy kaledońskiej (takońskiej) w okresie górny ordowik/dolny sylur doszło do akrecji terranu sowiogórskiego (sensu lato) z terranem wschodniej Avalonii i zamknięcia oceanu Tornquista. Prawdopodobnym wynikiem tej akrecji były wielkoskalowe procesy nasunięciowe, z rozległym transportem tektonicznym różnych pod względem kształtu i wielkości płyt (łusek) głębszego podłoża w obrębie stref nasunięciowych. Następnie podczas orogenezy akadyjskiej (starowaryscyjskiej) w środkowej i górnej części skorupy litosfery doszło do nasunięcia ku SSW fragmentu terranu sowiogórskiego (sensu stricte) na obdukowany również ku S fragment sekwencji ofiolitowej będącej reliktem po oceanie Tornquista. Do obdukcji skorupy oceanicznej (terran środkowosudecki) z nasuniętym fragmentem terranu sowiogórskiego doszło w czasie orogenezy starowaryscyjskiej w Sudetach (fazy bretońskie). Być może w przypadku terranu sowiogórskiego orogeneza takońska i akadyjska nie reprezentują oddzielnych zjawisk tektonicznych, ale progresywną, ciągłą historię deformacji migracji i skośnej konwergencji. Regionalna, postkolizyjna, głównie wizeńska ekstensja w Sudetach spowodowała szybką ekshumację terranu sowiogórskiego z synchronicznym rozwojem lokalnych rowów tektonicznych wypełnionych osadami kulmowymi.