Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Morza plejstoceńskie elbląskie i z Próchnika na Wzniesieniu Elbląskim

Makowska Aurelia

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2019

|

T. 206

5--43

PL

W artykule omówiono trzy nowe odsłonięcia terenowe plejstoceńskich osadów morskich na Wzniesieniu Elbląskim w Kadynach i w Próchniku oraz niepublikowane dotąd wyniki ich datowania metodami TL, OSL i 14C. Na podstawie analizy tych danych oraz sytuacji geologicznej osadów morskich, w porównaniu z opublikowanymi już danymi o plejstoceńskich osadach morskich z tego obszaru, potwierdzono wcześniejsze wnioski o tym, że są one różnowiekowe, zarówno interglacjalne, jak i interstadialne. Wyniki nowych badań uwiarygodniają także uprzednie ustalenia, że znajdują się w jednej z międzymorenowych serii zaburzonego glacitektonicznie kompleksu osadów zlodowacenia Wisły nazwanej formacją Kadyn, gdzie są odmiennie usytuowane. Najwięcej miejsca zajmują tam interglacjalne iły elbląskie z Kadyn i z innych stanowisk omawianego obszaru. Są one nieporównywalne z niżej leżącymi na tym obszarze i niezaburzonymi lub mało zaburzonymi glacitektonicznie osadami eemskiego morza tychnowskiego, ponieważ to ostatnie jest morzem strefy luzytańskiej, a iły elbląskie reprezentują morza borealne i arktyczne. Według nowych danych można jednak przypuszczać, że są one głębokowodnymi osadami morza eemskiego, pochodzącymi z północnych obszarów niecki bałtyckiej i w odróżnieniu od osadów płytszego morza tychnowskiego, które występują tu w swej pierwotnej pozycji stratygraficznej, są jedynie porwakami glacjalnymi przeniesionymi na obszar Wzniesienia Elbląskiego przez loby lodowcowe ostatniego stadiału zlodowacenia Wisły. Z kolei osady morskie z Próchnika różnią się od iłów elbląskich wieloma cechami – są od nich młodsze i na podstawie datowań można przyjąć, że są związane sedymentacyjnie z międzymorenową formacją Kadyn, w której występują. Są one osadami nieznanego dotąd w tym rejonie chłodnego morza, które zajmowało południową część niecki bałtyckiej w starszym interstadiale zlodowacenia Wisły. Ustalenia te wpływają na zmianę rangi interglacjału krastudzkiego (elbląskiego) w podziale stratygraficznym osadów zlodowacenia Wisły, opierającym się na badaniach prowadzonych w latach 70–90. ub. w. na obszarze Pomorza Nadwiślańskiego, na wcześniej określony w tej pozycji stratygraficznej interstadiał gniewu.

EN

The paper discusses three new exposures of Pleistocene marine deposits in the Elbląg Upland at Kadyny and Próchnik, and unpublished results of their dating using the TL, OSL and 14C methods . Analysis of these data and the geological setting of the marine deposits, compared with previously published data on the Pleistocene succession in this area, confirm the earlier conclusions that these deposits are of different ages, both interglacial and interstadial. The results of the new research also confirm the previous observations that they occur within one of the intermorainic series of a glaciotectonically disturbed complex of Vistulian Glaciation deposits, referred to as the Kadyny Formation, where they occupy a different position. The interglacial Elbląg Clays from Kadyny and from other sites of the study area are the most common deposits there. They are incomparable with the underlying undisturbed or slightly deformed glaciotectonically deposits of the Eemian Tychnowy Sea in this area, because the sea belonged to the Lusitanian zone, while the Elbląg Clays represent the boreal and arctic seas. According to the new data, it can be assumed that they are deepwater sediments of the Eemian Sea, derived from northern areas of the Baltic Basin and, unlike the sediments of the shallower Tychnowy Sea, which occur here in their original stratigraphic position, they are only glacial rafts transported into the Elbląg Upland by ice lobes during the last stadial of the Vistulian Glaciation. In turn, the marine sediments from Próchnik differ from the Elbląg Clays with many features; they are younger and their ages suggest that they are associated with the intermorainic Kadyny Formation, within which they occur. They were deposited in a cold sea, previously unknown in this region, which occupied the southern part of the Baltic Basin in the older interstadial of the Vistulian Glaciation. These findings entail a necessity to change the rank of the “Krastudian (Elbląg) Interglacialˮ in the Vistulian Glaciation stratigraphic scheme, which is based on research conducted in the years 1970-1990s in the Vistulian Pomerania area, to the “Gniew Interstadialˮ that was previously determined for this stratigraphic position.

2

Wyniki wstępnych badań parametrów geotechnicznych gruntów organicznych interglacjału eemskiego na terenie lewobrzeżnej części Poznania

Wojtasik A. T., Troć M., Nyćkowiak M.

Inżynieria Morska i Geotechnika

|

2014

|

nr 1

43--48

PL

Osady międzyglinowe występujące na terenie miasta Poznania okresu zlodowacenia środkowopolskiego, interglacjału eemskiego, zlodowacenia północnopolskiego. Budowa geologiczna opróbowanego obszaru badań. Osady organiczne (namuły, gytie) wieku eemskiego. Wstępne określenie parametrów geotechnicznych (właściwości fizycznych i mechanicznych) gruntów organicznych interglacjału eemskiego.

EN

Inter-clay deposits located within Poznan city limits, originating from the middle-polish glaciation, eem interglacial period, north-Polish glaciation, geology of the investigations site. Consolidated organic deposits (mud and gyttia) of eem period. Preliminary testing of soil parameters (physical and mechanical) of eem interglacial organic deposits in order to optimize foundation design.

3

Przebieg i korelacja sukcesji pyłkowych późnego plejstocenu na terenie Polski i Białorusi

Granoszewski W., Winter H., Rylova T. B., Savcenko I. E.

Przegląd Geologiczny

|

2012

|

Vol. 60, nr 11

605–-614

EN

The most representative and long Late Pleistocene pollen sequences covering the late glacial of the penultimate glaciation (Warta/Pripiat), the last interglacial (Eemian/Muravian) and the early glacial of the Last Glaciation (Vistulian/Poozerie) from the territory of Poland and Belarus have been correlated. The resemblance ofpollen spectra in these pollen sequences and a parallel succession of Regional Pollen Assemblage Zones in the considered time intervals suggest that the natural environment of Poland and Belarus underwent synchronous changes under unidirectional climatic transformations. Qualitative and quantitative features of the Regional Pollen Assemblage Zones show similarities and differences in vegetation and climate changes in the study area. A comparison of the pollen spectra from Poland and Belarus suggests that both territories were affected by a similar climate particularly during the cold intervals. Some differences between the compositions of the pollen spectra were noticed as concerns the interglacial period. For instance, Abies and Taxus pollen as well as significantly high percentages of Calluna vulgaris pollen in NE Poland towards the end of the period are present only in the Polish sections. This may suggest a more Atlantic type of the climate during the Last Interglacial in Poland than in Belarus.

4

Eemskie gytie i kreda jeziorna z Warszawy jako przykład „mocnych” gruntów organicznych

Pietrzykowski P.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2011

|

nr 446 (2)

385--396

PL

Grunty organiczne, a w tym gytie i kreda jeziorna, są powszechnie uważane za słabonośne podłoże obiektów budowlanych. Taka hipoteza dotyczy głównie młodych osadów holoceńskich, które charakteryzują się małymi wartościami parametrów wytrzymałościowych i dużą odkształcalnością w wyniku przykładanych obciążeń. Sedymentacja w interglacjale eemskim oraz historia geologiczna obciążeń warszawskich gytii i kredy jeziornej sprawiły, że grunty te zachowują się podobnie jak spoiste grunty mineralne. Na podstawie analizy kilkudziesięciu pomiarów z opracowań archiwalnych oraz własnych badań polowych i laboratoryjnych, przedstawiono analizę wybranych parametrów geotechnicznych. Zebrane dotychczas wyniki klasyfikują badane grunty z dala od typowych „słabych gruntów organicznych” i pozwalają wnioskować, że jako podłoże budowlane nie powinny być za takie uważane.

EN

Gyttja and lacustrine chalk are commonly considered as soft soils, inappropriate as a subsoil of buildings. This opinion concerns „young" Holocene sediments characterized by low values of strength parameters and large compressibility. The Eemian age and preconsolidation processes of Warsaw gyttja and lacustrine chalk caused that tested soils behave like mineral sediments. The analysis of selected geotechnical parameters presented in the paper is based on author's field investigations and laboratory tests supported by archival data from documentary works. The collected results locate calcareous sediments from "Żoliborz glacial tunnel valley" away from "soft" organic sediments and allow to treat them like "harder" subsoil for engineering constructions.

5

Evolution of an Eemian lake based on Cladocera analysis (Konin area, Central Poland)

Pawłowski D.

Acta Geologica Polonica

|

2011

|

Vol. 61, no. 4

441-450

EN

The succession of Cladocera assemblages in the Eemian Sławoszewek palaeolake (Central Poland) and the inferred environmental parameters are presented. The Cladocera assemblages provide a rich and relatively complete record of the Cladocera succession of the Eemian Interglacial, and are similar to those from other Eemian sites in Poland. The species composition and the variability in frequency of specimens of Cladocera made it possible to distinguish five zones of their development, which correlate well with pollen data. The Sławoszewek palaeolake existed from the early Eemian to the late Eemian Interglacial; at the end of the middle Eemian, the lake dried up temporarily. The cladoceran assemblages show that the initial shallow, oligotrophic status of the lake was followed by an increase to eutrophic status, especially during the interglacial optimum. Based on cladoceran composition, changes in climatic conditions in the mid-pollen zone E1, the late pollen zone E5 and in pollen zone E7, were recognized. It appears that cladoceran development was due mainly to climate changes, but also to changes in the locally prevailing conditions within the water body. The high frequency of cladocerans and the presence of cladoceran taxa preferring warmer water in mid-pollen zone E1 show an increase in temperature. The appearance of cold-tolerant Cladocera species at the end of pollen zone E5, suggests unfavourable conditions, probably cooling. Changes in Cladocera patterns in pollen zone E7 show that warm conditions still obtained in this area.

6

Bio- and lithostratigraphical investigations of eemian fluviolacustrine sediments and tills from the lower Peene valley (Ne Germany)

Meng S., Börner A., Strahl J., Thieke H. U.

Polish Geological Institute Special Papers

|

2009

|

Vol. 25

37-48

EN

Corresponding biostratigraphical and lithological evidences permit to conclude that the drilled Eemian sediment was formed predominantly in fluviolacustrine facies in stagnant river lakes. The mollusc faunas investigated, therefore, is also of supra-regional significance and contains many mollusc species of the interglacial fluviolacustrine type. The stratigraphical classification of the sands as of the Eemian Interglacial age can be confirmed, finally, by the presence of Theodoxus fluviatilis. Moreover, the findings of Marstoniopsis scholzi were unknown so far from the Pleistocene in Germany. A constant pollen composition suggests a very short time of sedimentation during the Eemian namely from pollen zone 4 (cf. Erd, 1973) up to the beginning of pollen zone 5. The increasing rates of amphibole show an initial interglacial weathering impact. The surrounding morainic plateaus are covered only by a single Weichselian till (Mecklenburgian phase, qW3), which in the lower Peene valley directly overlays the Eemian fluvial deposits. A till of the younger Saalian (Warthian, qS2) underlays the fluviatile Eemian sands and the lowest till is classified as the lower Saalian glaciation (Drenthian, qS1). The Eemian fluvial sediments in the modern lower Peene valley argue for the existence of a pre-Weichselian river valley.

PL

Badania biostratygraficzne i litologiczne wykazały, że odwiercone osady interglacjału eemskiego powstały w jeziorze przepływowym występującym w dolinie rzecznej. Przeanalizowana fauna mięczaków ma znaczenie ponadregionalne i zawiera wiele gatunków charakterystycznych dla interglacjalnych warunków rzeczno-jeziornych. Na korelację piasków z interglacjałem eemskim wskazuje obecność gatunku Theodoxus fluviatilis. Stwierdzono obecność Marstoniopsis scholzi, który dotychczas nie był znany z osadów plejstoceńskich w Niemczech. Mało zróżnicowane spektrum pyłkowe dowodzi szybkiej sedymentacji w interglacjale eemskim podczas 4. i na początku 5. poziomu pyłkowego (por. Erd, 1973). Zwiększająca się zawartość amfibolu w osadach wskazuje na wietrzenie w pierwszej części interglacjału. Otaczająca wysoczyzna polodowcowa jest pokryta jednym pokładem gliny lodowcowej (faza meklemburska, qW3), która w dolnym odcinku doliny Peene bezpośrednio przykrywa eemskie osady rzeczne. Glina lodowcowa młodszego stadiału zlodowacenia Soławy (Warthian, qS2) podściela eemskie piaski rzeczne, natomiast niżej występująca glina lodowcowa została zakwalifikowana do starszego stadiału zlodowacenia Soławy (Drenthian, qS1). Eemskie osady rzeczne współczesnego dolnego odcinka doliny Peene wskazują na istnienie doliny rzecznej starszej od ostatniego zlodowacenia.

7

Międzymorenowa formacja dolnopowiślańska na tle budowy osadów plejstoceńskich Pomorza Nadwiślańskiego i jej rozwój w młodszym plejstocenie

Makowska A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

nr 437

59-123

PL

W artykule zaprezentowano wyniki wieloletnich badań międzymorenowej formacji dolnopowiślańskiej, rozciągającej się na obszarze Pomorza Nadwiślańskiego wzdłuż Doliny Dolnej Wisły, od Kotliny Toruńskiej po Zalew Wiślany. Badania przeprowadzono na podstawie analiz profili wierceń kartograficzno-badawczych dla map geologicznych. Osady międzymorenowe powstawały w czasie od schyłku zlodowacenia warty, przez interglacjał eemski, po glacjalną część zlodowacenia toruńskiego. Leżą one na glinach zwałowych zlodowacenia warty i są przykryte glinami zwałowymi zlodowacenia toruńskiego (starszego z dwóch zlodowaceń wisły). W składzie formacji wyróżniono wiele kompleksów litologiczno-genetycznych, obejmujących osady jezior peryglacjalnych, zastoiskowych, dolinne oraz deltowe osady rzeczne i jeziorne, a także osady morskie poziomu tychnowskiego. Litologię oraz genezę formacji przedstawiono na tle starszych i młodszych od niej osadów plejstoceńskich. Omówiono także rozwój procesów paleogeograficznych w czasie sedymentacji osadów formacji dolnopowiślańskiej.

EN

The paper presents the results of many-years' studies on the intermorainic Lower Vistula Formation that extends in Vistula Pomerania along the Lower Vistula river valley from the Toruń Valley to Vistula Lagoon. The researches were based on data from mapping-exploratory boreholes drilled for the construction of geological maps. The intermorainic deposits accumulated from the end-Wartanian Glaciation through the Eemian Interglacial to the glacial part of the Torunian Glaciation. They overlie Wartanian tills and are overlain by tills of the Torunian Glaciation (the older one of the two Vistulian glaciations). The formation includes a number of lithological-genetic complexes comprising deposits of periglacial and ice-dammed lakes, fluvial and lacustrine deposits on deltas, as well as marine deposits of the Tychnowy horizon. The lithology and origin of the formation is presented against the background of older and younger Pleistocene deposits. Development of palaeogeographical processes during deposition of the Lower Vistula Formation is also discussed.

8

Zbiorniki jeziorne okolic Kalisza w świetle analizy pyłkowej (Nizina Wielkopolska)

Malkiewicz M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2008

|

nr 428

55-63

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań palinologicznych osadów jeziornych i torfów z okolic Kalisza. Analizie pyłkowej poddano dwa profile W44 i W48 z Grudzielca Nowego oraz profil z Gutowa. Diagramy pyłkowe przedstawiają sukcesję roślinności charakterystyczną dla schyłku zlodowacenia warty, interglacjału eemskiego i wczesnego glacjału zlodowacenia wisły. Wyniki badań porównano z wcześniej uzyskanymi danymi z sąsiednich stanowisk: Grudzielec Nowy, Bieganin, Kwiatków Las i Gałązki Wielkie. We wszystkich zbiornikach miała miejsce sedentacja torfów na przemian z akumulacją mułków mineralnych i organicznych o różnej miąższości. Badania palinologiczne pozwoliły stwierdzić, że sedymentacja osadów w badanych zbiornikach rozpoczęła się prawie jednocześnie i miała prawie ten sam przebieg, lecz zakończyła się w różnych odcinkach plejstocenu.

EN

The paper presents the results of palynological investigations of lacustrine deposits from the W44, W48 sections at Grudzielec Nowy, and from Gutów near Kalisz. The vegetation succession is characteristic of the Eemian Interglacial with protocratic, mesocratic and thelocratic phases. In the Gutów section, Wartanian Glaciation and Vistulian Glaciation sediments occur above the interglacial deposits. The results were compared with earlier data from nearby localities of Grudzielec Nowy, Bieganin, Kwiatków Las and Gałązki Wielkie. Two types of the Eemian lake basins existed in the Kalisz Upland. At Grudzielec Nowy and Bieganin, they formed in a subglacial trough dated for the Wartanian Glaciation. At Kwiatków Las, Gałązki Wielkie and Gutów, those were closed basins developed from melting of dead-ice blocks. Deposition of peats and organic and mineral silts of different thicknesses occurred in all the lakes. Palynological investigations proved that the deposition started almost at the same time - at the beginning of the Eemian Interglacial, but it finished during different Pleistocene phases.

9

Nowe spojrzenie na stratygrafię osadów jeziornych i lodowcowych neoplejstocenu na terenie Piły

Kuszell T., Malkiewicz M., Bartczak E., Dobosz T.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2008

|

nr 428

23-34

PL

Przedmiotem badań geologicznych, petrograficznych i palinologicznych był profil osadów organicznych i mineralnych z Piły. W opracowaniu przedstawiono, metodą analizy pyłkowej, rozwój roślinności podczas interglacjału eemskiego oraz stratygrafię glin glacjalnych towarzyszących osadom jeziornym w profilu Pił/2. Utwory torfowe i mułki organiczne odzwierciedlają pełny obraz zbiorowisk roślinnych i warunków klimatycznych w czasie tego interglacjału. W osadach jeziornych wyróżniono sześć regionalnych poziomów pyłkowych (E 1 i E 3-E 7). Badania litologiczne i petrograficzne pozwoliły wyróżnić w tym profilu dwie gliny glacjalne. Poniżej osadów interglacjału eemskiego występuje glina ze zlodowacenia Warty, natomiast powyżej glina ze zlodowacenia Wisły.

EN

A section of organic and mineral sediments at Piła was studied by means of geological, petrographical and palynological methods. The present paper presents a reconstruction of the development of vegetation during the Eemian Interglacial, as revealed by pollen analyses of lacustrine deposits in the Pił/2 section. It also discusses stratigraphic problems of the adjacent glacial deposits in the Piła area. The peat and organic silt sediments show a complete sequence of plant communities and climatic changes during the Eemian Interglacial. Six regional pollen assemblage zones (E 1 and E 3-E 7) have been distinguished. Litho-petrographical studies allowed us to recognise two glacial tills in the section considered. The Eemian Interglacial sediments are underlain by till representing the Wartanian Glaciation, and overlain by a Vistulian Glaciation till.

10

Multidyscyplinarne badania osadów eemskich i wczesnovistuliańskich z profilu Rzecino (Wysoczyzna Łobeska, Pojezierze Zachodniopomorskie)

Winter H., Dobracka E., Ciszek D.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2008

|

nr 428

93-109

PL

Seria osadów jeziorno-rzecznych z profilu Rzecino (Wysoczyzna Łobeska, Pojezierze Zachodniopomorskie) została zbadana metodą analizy pyłkowej oraz analizy podatności magnetycznej i uziarnienia. Sukcesja pyłkowa wskazuje, że badane osady należą do interglacjału eemskiego i wczesnej części zlodowacenia wisły. Sekwencja eemska ma przebieg podobny do innych sukcesji tego wieku znanych z obszaru Polski. Inaczej jest wyrażona granica interglacjał eemski/zlodowacenie wisły, charakteryzująca się wysokim udziałem pyłku Calluna vulgaris i Ericaceae. Zmiany roślinności zapisane w diagramie pyłkowym związane ze zmianami klimatycznymi zostały potwierdzone przez zmiany podatności magnetycznej.

EN

A series of lacustrine-fluvial sediments from the Rzecino section (Łobez Upland, Western Pomerania Lakeland) were investigated by pollen studies and magnetic susceptibility and granulometric analyses. The pollen succession indicates Eemian and early Vistulian age of the sediments. The Eemian sequence shows a similar vegetational pattern characteristic of other sections from Poland. The Eem/Vistulian transition differs from a classic boundary between the Eemian Interglacial and the Vistulian Glaciation in Poland. The expansion of Calluna vulgaris associated with Ericaceae signals the beginning of the Vistulian Glaciation. The vegetation changes recorded in the pollen diagram, reflecting climatic fluctuations, have been confirmed by magnetic susceptibility variations.

11

Zasięg pojezierza z interglacjału eemskiego w Polsce a pozycja stratygraficzna lądolodów zlodowaceń środkowopolskich

Bruj M., Roman M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2007

|

nr 425

27-34

PL

Na mapie zestawiono 261 wybranych stanowisk interglacjału eemskiego na tle głównych stref marginalnych lądolodów skandynawskich w Polsce. Obecność stanowisk osadów jeziornych z interglacjału eemskiego w strefie wysoczyzn polodowcowych położonych między zasięgami lądolodów warty i odry, przy braku na tym obszarze starszych, to jest z interglacjału lubawskiego, osadów w stanowiskach eemskich, jest kolejnym argumentem przemawiającym za uznaniem obu nasunięć lądolodów (odry i warty) jako stadiałów obrębie jednego zlodowacenia. Zlodowacenie to zajmowałoby pozycję chronostratygraficzną zlodowacenia warty (Lindner, 2005), korelowaną z 6 stadium izotopowym tlenu, czyli około 210-130 ka.

EN

The map presents 261 selected sites of the Eemian Interglacial against the background of marginal zones of the Scandinavian Glaciations in Poland (Fig. 1). The appearance of lacustrine deposit sites from the Eemian Interglacial in morainic uplands between the Wartanian and Odranian ice-sheets along with the absence of older interglacial sediments (prior to the Wartanian Glaciation i.e. of the Lublin Interglacial age) at the Eemian sites - is another argument for accepting both the Wartanian and Odranian advances as stadials within a single glaciation. The glaciation would embrace a chronostratigraphic position of the Wartanian Glaciation (Lindner, 2005) as correlated with the 6th oxygen isotope stage i.e. ca 210-130 ka.

12

Stanowisko interglacjału eemskiego w Radówku (Pojezierze Łagowskie, zachodnia Polska) i jego implikacje dla litostratygrafii glin zwałowych

Urbański K., Winter H.

Przegląd Geologiczny

|

2005

|

Vol. 53, nr 5

418--424

EN

The borehole at Radówek (Łagów Lakeland, western Poland) was made during cartographic works for the Detailed Geological Map of Poland in 1 : 50 000 scale (sheet Słubice upon Odra). Deposits of 200 m thickness were drilled. Till and lacustrine — boggy sediments have been investigated by lithopetrographical investiga-tions and by pollen analysis. This series consists of laminated gyttja with clayey laminas with shells of mollusks and floral detritus and a layer of brown-black peat. The profile of the interglacial deposits ended with finely laminated sands with organic substance. According to palynological data, the sediments in the depth 23,30 to 18,75 m belong to the Upper Warthanian Glaciation, the Eemian Interglacial and the Early Vistulian Glaciation. The described sequence lies above a 18,5 m thick layer of till correlated with lithotype till Karolewo and Naratow. This indicates its Wartanian Glaciation age. The sandy till at the top of the profile was assigned to till of Maliniec type recognized in Poznań region that is considered to be of the Early Vistulian deposits.

13

Nowe stanowiska interglacjalne w rejonie dolin Wilgi i Okrzejki na Wysoczyźnie Żelechowskiej (Polska południowo-wschodnia)

Żarski M., Nita M., Winter H.

Przegląd Geologiczny

|

2005

|

Vol. 53, nr 2

137--144

EN

Lake sediments of the Mazovian Interglacial were found in boreholes Kasyldów and Wola Okrzejska 48, and deposits of the Eemian Interglacial were discovered in Wola Okrzejska 49 and Szczepaniec bore-holes. The pollen succession recorded in the lacustrine sediments in the pro-files Kasyldów and Wola Okrzejska 48 is characteristic for the Mazovian Interglacial, and those from the profiles Wola Okrzejska 49 and Szczepaniec typical for the Eemian Interglacial. The biogenic sediments in the Kasyldów and Wola Okrzejska (48) were accumulated in lakes, formed after meltdown of the Sanian 2 (Wilgian) ice-sheet. These sites are located within the Mazovian Lakeland, in the south-east of the Żelechów Upland. The glacial horizon of the Sanian 2 (Wilgian) Glaciation occurs under Mazovian sediments. The fluvioglacial deposits of the Wartanian Glaciation cover the lacustrine sediments. The Eemian sites at Wola Okrzejska 49 and Szczepaniec are located in the Okrzejka River valley, which was formed after the Wartanian Glaciation. The silts of the Wartanian Glaciation occur below Eemian deposits. The sands of the Vistulian Glaciation and peats of the Holocene cover the lacustine deposits of the Eemian Interglacial. These sites are important for stratigraphy of sediments, which fill the Okrzejka, Wilga and Mała Bystrzyca valleys.

14

Two climatic oscillations during the eemian interglacial : preliminary results of multi-proxy researches of palaeolake at solniki, Ne Poland

Kupryjanowicz M., Ciszek D., Morosław-Grabowska J., Marciniak B., Niska M.

Polish Geological Institute Special Papers

|

2005

|

Vol. 16

53--57

EN

Lake series from the Eemian Interglacial and Early Vistulian has been discovered at Solniki in the Białystok Upland region, north-eastern Poland. Preliminary results of interdisciplinary researches (pollen, diatom, Cladocera, isotopic and magnetic susceptibility analyses) were used to illustrate the changes of the Eemian climate. At present stage of investigations, there are found signs of two abrupt climatic oscillations - first with very humid climate took place at middle part of the regional Carpinus pollen zone (E5 R PAZ), and second with cold and dry climate at middle part of the regional Pinus zone (E7 R PAZ).

PL

W Solnikach na Wysoczyźnie Białostockiej (północno-wschodnia Polska) odkryto serię osadów jeziornych reprezentujących interglacjał eemski i wczesny vistulian. Wstępne wyniki badań interdyscyplinarnych (analiza pyłkowa, okrzemkowa i Cladocera, pomiary podatności magnetycznej osadów oraz zawartości izotopów stabilnych tlenu i węgla) wykorzystano do zilustrowania zmian klimatu podczas interglacjału eemskiego. Udokumentowano dwie gwałtowne oscylacje klimatu - pierwsza z ciepłym i bardzo wilgotnym klimatem (?opady) miała miejsce w środkowej części poziomu pyłkowego E5 Carpinus, druga z klimatem suchym i bardzo zimnym - w środkowej części poziomu E7 Pinus.

15

Reconstruction of environmental changes in the eemian palaeolakes on the basis of isotopic data

Mirosław-Grabowska J.

Polish Geological Institute Special Papers

|

2005

|

Vol. 16

71--76

EN

Results of oxygen and carbon isotope analyses of Eemian lacustrine sediments from two sites from central Poland are presented. The Besiekierz palaeolake is located about 25 km north of Łódź at 130 m a.s.l. The 4 m thick sediments are represented by silty sands and clayey silts, overlain by gyttja and organic silts and peat. The Studzieniec palaeolake is located near Sierpc at 112 m a.s.l. The sediments above 19 m thick of Studzieniec core were analysed. The succession contains silty sands and clayey silts on the bottom, then gyttja, organic silts and peat in the upper part. Results of pollen analysis document that the sediments from Besiekierz and Studzieniec accumulated during the final part of the Wartanian Glaciation through to the Vistulian Glaciation. Based on the results of stable isotope analyses of sediments the isotopic horizons (Is) were defined and characterized for each succession. Results of isotopic analysis correlated with pollen data enabled reconstruction of both climatic and hydrological processes such: a lake deepening and/or an influx of groundwater enriched in light isotopes (at Besiekierz - Is 3-Be; at Studzieniec - Is 3-St); a warming of climatic conditions (at Besiekierz - Is 3-8-Be; at Studzieniec - Is 3-6-St); an increase of biological activity or existence of methanogenesis (at Studzieniec - Is 7-St). The positive correlation of d18O and d13C curves is characterized for the closed system of lake.

PL

Wykonano oznaczenia składu izotopów trwałych tlenu i węgla dla osadów jeziornych, zawierających węglan wapnia, z dwóch profili: Besiekierz i Studzieniec (centralna Polska). W Besiekierzu (ok. 30 km na północ od Łodzi) pod osadami piaszczysto-gliniastymi występuje seria osadów jeziorno-bagiennych złożona z gytii, mułków organicznych i torfów. W Studzieńcu k. Sierpca (112 m n.p.m.) osady jeziorne wykształcone są: w spągu - w postaci mułków słabo węglanowych, wyżej - gytii, a w stropie - mułków organicznych i torfów. Na podstawie wyników analiz palinologicznych stwierdzono, że badane osady były akumulowane od schyłku zlodowacenia warty, przez interglacjał eemski, do początku zlodowacenia wisły. Uzyskane wyniki oznaczeń izotopowych pozwoliły na wydzielenie i scharakteryzowanie horyzontów izotopowych (Is) dla każdego profilu. Korelacja danych izotopowych i palinologicznych umożliwiła rekonstrukcję zmian klimatycznych i hydrologicznych zachodzących w okresie interglacjału eemskiego, takich jak: pogłębienie zbiornika i/lub dopływ wód bogatych w lekkie izotopy (Besiekierz - Is 3-Be, Studzieniec - Is 3-St), ocieplenie klimatu (Besiekierz - Is 3-8-Be, Studzieniec - Is 3-6-St), wzrost aktywności biologicznej lub występowanie zjawiska metanogenezy (Studzieniec - Is 7-St). Ponadto zaobserwowana współkształtność krzywych izotopowych w obu profilach jest charakterystyczna dla zamkniętych systemów jeziornych.

16

Osady interglacjału eemskiego w Dobrem na Wysoczyźnie Kałuszyńskiej

Krupiński K. M., Kucharska M.

Przegląd Geologiczny

|

2001

|

Vol. 49 nr 7

616-620

PL

Rzeźba Wysoczyzny Kałuszyńskiej została ukształtowana z osadów pozostawionych przez lądolód zlodowacenia warty. Stwierdzone w stanowisku Dobre, osady biogeniczne o charakterze torfu, są przykryte piaskami o nieznacznej miąższości. W świetle badań palinologicznych pochodzenie tych osadów należy wiązać z interglacjałem eemskim. Liczne na tym obszarze stanowiska osadów jeziornych tego interglacjału wskazują, że w czasie interglacjału eemskiego występowało tu dużo, stosunkowo małych lub małych zbiorników jeziornych.

EN

The landscape of the Kałuszyn Plateau was formed by an ice sheet of the Warta Glaciation. Biogenic deposits (peats) described at site Dobre are covered by a thin sand layer. Based on the palaeobotanic analysis, these sediments are dated at the Eemian Interglacial. Numerous sites of lake sediments indicate, the preesence of small water reservoirs during that time.

17

Paleogeografia rejonu Prabuty-Susz (dolne Powiśle) przed, w czasie i po transgresji morza tychnowskiego oraz zawartość malakologiczna osadów

Makowska A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2001

|

nr 398

25-67

PL

Na podstawie profili sześciu kartograficznych otworów wiertniczych z rejonu Prabuty-Susz wykonano rekonstrukcję rozwoju procesów zachodzących tu w plejstocenie i związanych z tym przemian krajobrazu. Pierwotnym impulsem tych procesów były ruchy neotektoniczne. W plejstocenie przedeemskim, w czasie zlodowaceń południowo- i środkowopolskich oraz w interglacjale mazowieckim, zachodziły procesy niszczące, które wpływały na usuwanie lub zmniejszanie miąższości serii osadowych. Najpełniejszy rozwój zjawisk zaznaczył się w interglacjale eemskim i w anaglacjalnej części zlodowacenia toruńskiego. Nastąpił wtedy rozwój dolin rzecznych, transgresja, pełnia rozwoju i regresja morza tychnowskiego, a następnie wielokrotny rozwój zbiorników jeziornych i ich zasypywanie przez osady delt rzecznych. Miało to miejsce u schyłku interglacjału oraz w czasie kolejnych, falowych ociepleń (amersfoort-brorup, odderade i ocieplenia młodsze) i ochłodzeń klimatu, aż po nasunięcie się lądolodu zlodowacenia toruńskiego. W interglacjale krastudzkim miała miejsce sedymentacja rzeczna i jeziorna. Później nastąpiły dwa kolejne nasunięcia lądolodu w czasie zlodowacenia Wisły.

EN

Data from 6 mapping boreholes, drilled in the Prabuty-Susz area, enabled a reconstruction of processes which occurred during the Pleistocene, and resulting changes in the landscape of that area. The original impulse for these processes were neotectonic movements. During the South and Middle Polish Glaciations and the Mazovian Interglacial, erosional processes took place, leading to a removal of deposits or decreasing their thicknesses. The strongest development of such events occurred in the Eemian Interglacial and during the anaglacial period of the Toruń Glaciation. A development of river valleys, as well as transgression and regression of the Tychnowy Sea, took place at that time. It was followed by repeated development of lakes which were filled with river delta deposits at the decline of the interglacial and during the following warmings (Amersfoort-Brorup, Odderade and later warmings) and coolings, until the Toruń ice-sheet advance. Fluvial and lacustrine sedimentation dominated during the Krastudy Interglacial. Afterwards, another two advances of the Vistulian ice sheet occurred.

18

Osady morza tychnowskiego na tle budowy kompleksu plejstoceńskiego w nowych profilach wiertniczych z rejonu Prabuty-Susz na dolnym Powiślu

Makowska A., Kabulski P., Uniejewska M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2001

|

nr 398

69-84

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań nad osadami eemskiego morza tychnowskiego, napotkanymi w kilku nowych profilach otworów wiertniczych z rejonu Prabuty-Susz. Omówiono pozycję stratygraficzną tych osadów w nawiązaniu do budowy całego, przewierconego kompleksu plejstoceńskiego oraz jego bezpośredniego podłoża. W kompleksie plejstoceńskim znajdują się zarówno dobrze wykształcone osady eemskie, nad którymi bezpośrednio leżą osady z ociepleń brorupu, odderade oraz prawdopodobnie oerel, jak też i osady starsze oraz młodsze od interglacjału eemskiego, zawierające po kilka poziomów glin zwałowych, rozdzielonych seriami międzymorenowymi. Wśród tych ostatnich występują m.in. osady, które można zaliczyć do interglacjału krastudzkiego.

EN

The paper deals with deposits of the Eemian Tychnowy Sea, encountered in some new boreholes from the Prabuty-Susz area. Their stratigraphical position, with regard to both the whole Pleistocene complex and its immediate basement, is discussed herein. The Pleistocene complex includes both well developed Eemian deposits, directly overlain by sediments of the Brorup, Odderade and presumed Oerel warmings and deposits older and younger than Eemian, each one containing several till horizons with intervening intermorainic series. The latter include, among others, deposits that can be assigned to the Krastudy Interglacial.

19

Osady interglacjału eemskiego w Rakowie Nowym k. Kolna

Bałuk A., Krupiński K.M.

Przegląd Geologiczny

|

2000

|

Vol. 48, nr 9

789-795

PL

Stanowisko osadów biogenicznych, datowanych paleobotanicznie na interglacjal eemskijest usytuowane w obniżeniu wytopiskowym otoczonym kemami, obok małego reliktowego jeziorka. Osady te przykryte są tylko cienką warstwą piasków deluwialnych. Obecność osadów eemskich bez przykrycia morenowego w okolicach Kolna jest dowodem, że lądolód ostatniego zlodowacenia nie objął tego obszaru. Geologiczna i geomorfologiczna sytuacja stanowiska w Rakowie Nowym potwierdza dotychczasowe poglądy o położeniu Wysoczyzny Kolneńskiej poza zasiągiem zlodowacenia wisły.

EN

The described site ofbiogenic deposits, palaeobotanically ascribed to the Eemian Interglacial, is located in a kettle hole surrounded by kames, near a small relic lake. These deposits are covered by a thin layer ofdeluvial sands only. The presence near Kolno of the Eemian Interglacial sediments without a till cover indicates, that ice sheet of the Vistulian Glaciation was not reached this area. Geological and geomorphological situation of the site acknowledges hitherto opinions on location of the Kolno Plateau beyond a limit of the Vistulian Glaciation.

20

River valleys of the Eemian Interglacial in central Poland

Marks L., Pochocka K.

Kwartalnik Geologiczny

|

1999

|

Vol. 43, Nr 2

163-168

EN

The presented fluvial pattern of the Eemian Interglacial in central Poland is the most complete and based on a critical review of the published and archival data. In the final image, the most significant was a relation of this fluvial pattern to a water level of the Eemian sea in the lower Vistula region. Fluvial sediments of the Eemian Interglacial are also present in the tributary valleys, i.e. the Wieprz, Pilica and Narew rivers. A fluvial pattern of the Eemian Interglacial in central Poland is roughly reflected by the present one, with its main northern watershed in the southwestern Mazury Lakeland. Similar fluvial patterns have developed during successive interglacials in the Polish Lowland and therefore, central Poland has acted as a river junction.

PL

Celem badań było kartograficzne przedstawienie systemów dolin rzecznych ukształtowanych w interglacjale eemskim na obszarze Polski środkowej. System ten odgrywał w czwartorzędzie rolę węzła hydrograficznego. Przez ten rejon przepływały główne rzeki Niżu Polskiego, a jednocześnie po zlodowaceniu warty nie został on już przykryty przez lądolód i od tego czasu następowało w nim nakładanie się na siebie kolejnych, coraz młodszych systemów rzecznych. Przeanalizowano arkusze "Szczegółowej mapy geologicznej Polski" w sali 1:50 000, wykonane dotychczas dla obszaru Polski środkowej, w tym również przekroje geologiczne załączone do tych arkuszy oraz archiwalne opracowania litologiczno-petrograficzne. Zestawiono profile kartograficznych otworów badawczych, w których na podstawie wyników szczegółowych analiz laboratoryjnych wyróżniono różnowiekowe kopalne serie rzeczne oraz określono ich charakterystyczne właściwości litologiczne. W uzupełnieniu wykorzystano również zawarte w publikacjach informacje dotyczące kopalnych serii rzecznych. Ostateczna weryfikacja przedstawionego obrazu paleogeograficznego została oparta na wzajemnej relacji systemu rzecznego i poziomu morza eemskiego w Dolinie Dolnej Wisły. Układ sieci rzecznej interglacjału eemskiego w Polsce środkowej był w przybliżeniu podobny do współczesnego, z głównym dziełem wodnym w południowo-zachodniej części Mazur. Osady rzeczne interglacjału eemskiego występują również w dolinach dopływów Wisły, m.in. Wieprza, Pilicy i Narwi. Cały system interglacjalny odzwierciedla w znacznym stopniu drenaż fluwio-peryglacjalny, ukształtowany w schyłkowej części zlodowacenia warty. Został on jednak nieco przekształcony podczas zlodowacenia wisły, kiedy podparcie odpływu rzecznego przez lądolód w Kotlinie Płockiej i utworzenie rozległego zastoiska w Kotlinie Warszawskiej spowodowało podniesienie bazy erozyjnej w dorzeczu środkowej, a w mniejszym stopniu - również górnej Wisły. Dolina Środkowej Wisły została wypełniona osadami zastoiskowymi, które następnie podlegały rozcięciu przez powstający przepływ pradoliny w okresie zlodowacenia wisły. Przedstawiony w sposób kartograficzny obraz przestrzenny kopalnych dolin rzecznych interglacjału eemskiego Polski środkowej jest najpełniejszym, krytycznym przeglądem dotychczasowych materiałów publikowanych oraz archiwalnych i ma charakter zbiorczy. Oznacza to, że sieć rzeczna została uznana za równowiekową, chociaż faktycznie nigdy nie istniała w takim ujęciu. Jest oto natomiast synteza przepływu rzecznego zmieniającego się w czasie interglacjału, zaś istniejące niejasności wynikają z braku wiarygodnych metod datowania osadów rzecznych. W analizowanym obszarze Polski środkowej nie stwierdzono dotychczas przekonywujących dowodów na intensywne ruchy neotektoniczne. Jedynym wyjątkiem jest rejon Puław, gdzie uskoki trzeciorzędowe zostały najprawdopodobniej odnowione w czwartorzędzie.