W artykule omówiono problematykę nielegalnego poboru gazu (ang. unaccounted for gas, UAG) w oparciu o dane literaturowe. Problematyka ta znana jest nie tylko w Polsce, ale i na całym świecie. Opisano źródło problemu przeskoków liczydeł mechanicznych zgłaszanych przez odbiorców oraz przedstawiono częściowe wyniki analizy około 1400 ekspertyz wykonywanych w ramach działalności Instytutu Nafty i Gazu – Państwowego Instytutu Badawczego. Podano krótki opis sposobu postępowania podczas wykonywania ekspertyzy mechanoskopijnej z podejrzeniem wystąpienia niekontrolowanego przeskoku wskazania liczydła mechanicznego gazomierza. Oceniano występujące luzy technologiczne pomiędzy bębenkami oraz przerzutnikami dekadowymi. W dalszej części artykułu szczegółowo opisano budowę konstrukcyjną oraz wyjaśniono zasadę działania liczydła mechanicznego zarówno ze sprzęgłem magnetycznym jak i mechanicznym. W części praktycznej zawarto opis wytypowanych próbek, na których prowadzono badanie. Poza jednym wyjątkiem były to liczydła nowe, pochodzące z demontażu z gazomierzy, ze wskazaniem początkowym bliskim lub równym 0 m3 . W dalszej części zaprezentowano szczegółowy opis konstrukcji wykonanego stanowiska badawczego podzielonego na trzy moduły badawcze. Przytoczono literaturę, na podstawie której opracowywano założenia do przebiegu testów laboratoryjnych w trakcie których symulowano pracę gazomierza w okresie zimowym dla domu ogrzewanego kotłem gazowym z zasobnikiem ciepłej wody użytkowej (CWU) oraz płytą gazową przeznaczoną do przygotowywania posiłków. Cykle badawcze były tak dostosowane, aby odzwierciedlić pracę gazomierzy o wielkości G4 (zakres pomiarowy 0,04–6,0 m3 /h), które są najczęściej stosowane w gospodarstwach domowych. Testy wykonano w temperaturze pokojowej z zakresu 25°C(±5°C). Napędzanie liczydeł trwało przez 7 miesięcy przy średnim strumieniu około 4 m3 /h. Zasymulowano średnie zużycie 2000 m3 , co odzwierciedla pracę gazomierza przez okres około 10 lat. We wnioskach zawarto analizę otrzymanych rezultatów, z których wynika, że przeskok liczydła mechanicznego gazomierza miechowego jest możliwy, ale tylko w specyficznych warunkach trudnych do wykazania.
EN
The article discusses the problem of illegal gas consumption – UAG (unaccounted for gas) based on literature data. This problem is known not only in Poland but also in the whole world. The source of the problem of uncorrected turn of drums of mechanical index of diaphragm gas meter reported by customers has been described and partial results of the analysis of about 1400 expert opinions carried out by the Oil and Gas Institute – National Research Institute have been presented. A brief description of how to proceed when performing mechanoscopic expertise in case of suspicion of uncorrected turn of drums of mechanical index of a gas meter has been included. The technological clearances between drums and decade converters have been assessed. In the following part of the article, the design has been described in detail and the principle of operation of the mechanical index with both magnetic and mechanical drive has been explained. In the practical part there is a description of selected samples based on which the research was conducted. With one exception these were new indices, from disassembled gas meters, with initial indication close or equal to 0 m3 . In the next section a detailed of the construction of the 3 test rig has been presented. The publications based on which the assumptions were worked out for the course of laboratory tests during which the operation of the gas meter was simulated in the winter period for a house heated by a gas furnace with a hot water storage tank and a gas plate intended for preparing meals has been quoted. The test cycles were adjusted to reflect the operation of gas meters of G4 size (measuring range 0.04–6.0 m3 /h), which are most commonly used in households. The tests were performed at room temperature within the range of 25 ±5°C. The driving of the index lasted for a period of 7 months with an average flow rate of about 4 m3 /h. An average consumption of 2000 m3 was simulated, which reflects the operation of the gas meter for a period of about 10 years. The conclusions include an analysis of the obtained results, which shows that the uncorrected turn of drums mechanical index of diaphragm gas meter is possible, but only under specific conditions that are difficult to demonstrate.
Rozliczeniom gazowym zawsze towarzyszy powstawanie nierozliczonych ilości gazu, które muszą być brane pod uwagę przez operatorów gazowniczych. Kradzieże gazu są jednym ze źródeł nierozliczonych ilości gazu w obszarze dystrybucji gazu i mogą obejmować nawet do kilku procent przychodów z dostawy gazu. Operator powinien posiadać skuteczne narzędzia do przeciwdziałania kradzieżom, zarówno poprzez ich wykrywanie, jak i przeciwdziałanie. Przedsiębiorstwa gazownicze starają się przeciwdziałać kradzieżom gazu i je wykrywać, stosując różne metody. Jedną z nich jest ciągła kontrola zużycia gazu w poszczególnych punktach poboru gazu. Operator gazowniczy może w ten sposób minimalizować straty gazu wynikające z użytkowania wadliwych gazomierzy oraz straty gazu powstałe w wyniku nieszczelności spowodowanych przez osoby trzecie. Zastosowanie technologii komunikacji bezprzewodowej w urządzeniach pomiarowych i połączenie gazomierzy w sieci komunikacyjne umożliwia monitorowanie gazomierzy i dynamiczne przesyłanie danych z urządzeń pomiarowych. Każda ingerencja osób niepowołanych w sieć gazową, instalację gazową czy też w układ pomiarowy może stwarzać zagrożenie dla życia i zdrowia ludzkiego, a nielegalny pobór paliwa gazowego jest zabroniony i podlega egzekucji karnej. Kwestie nielegalnego pobierania gazu zostały określone w polskim prawie przede wszystkim w ustawie Prawo energetyczne oraz w rozporządzeniach: w sprawie przeprowadzania kontroli przez przedsiębiorstwa energetyczne, w sprawie ustalenia zakresu i wysokości opłat za nielegalny pobór paliw gazowych oraz w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu gazowego. Najpowszechniej stosowanym gazomierzem do pomiaru objętości zużywanego gazu w gospodarstwach domowych jest gazomierz miechowy, który zwykle wyposażony jest w liczydło mechaniczne, ale w ostatnim czasie coraz bardziej rozpowszechnia się stosowanie liczydeł elektronicznych. W publikacji określono kilka podstawowych rodzajów ingerencji w gazomierze miechowe domowe, w tym w układ pomiaru, w układ rejestracji, poprzez oddziaływanie magnesami neodymowymi, jak również poprzez ominięcie urządzenia pomiarowego. Najpowszechniejszymi są ingerencje poprzez uszkodzenie plomb zabezpieczających i demontaż liczydła gazomierza, a następnie zmianę wskazania lub ingerencje, które powodują fałszowanie wskazań. Zwrócono uwagę, że istotnymi czynnikami w ograniczaniu nielegalnego poboru gazu w wyniku ingerencji w urządzenia pomiarowe są skuteczna kontrola poboru gazu oraz zapewnienie właściwej konstrukcji gazomierzy, w tym wyposażenie ich w liczydło elektroniczne z komunikacją zdalną.
EN
Gas billing is always accompanied by unaccounted-for gas loss (UAG) which must be taken into account by gas operators. Gas theft is one of the sources of UAG in the gas distribution area and can be as high as several percent of revenues from gas supplies. The operator should have effective tools to prevent theft, both by detecting and combatting it. Gas companies try to prevent and detect gas theft using various methods. One of them is the continuous control of gas consumption at individual gas consumption points. The gas operator can thus minimize gas losses due to the use of faulty gas meters and gas losses due to leaks caused by third parties. The use of wireless communication technology in measuring devices and the connection of gas meters in smart networks enables the monitoring of gas meters and dynamic data transfer from the measuring devices. Any unauthorized interference with the gas network, gas installation or measurement system may pose a threat to human life and health, and illegal consumption of gaseous fuel is prohibited and is subject to criminal enforcement. The issues of illegal gas consumption have been defined in Polish law, first of all in the Energy Law, and in regulations concerning inspections by energy companies, on determining the scope and amount of fees for illegal consumption of gaseous fuels, and on detailed conditions for the operation of the gas system. The most widely used gas meter for measuring the volume of gas consumed in households is the diaphragm gas meter, which is usually equipped with a mechanical index, but in recent times the use of an electronic index has become more and more popular. The publication specifies several basic types of interference with household diaphragm gas meters, including the measurement system, the index, through the interaction with neodymium magnets, as well as by bypassing the measuring device. The most common are interventions by damaging the security seals and disassembling the gas meter index, followed by a change of indication or tampering resulting in false readings. It has been pointed out that the basic factor for limiting illegal gas consumption as a result of manipulation with the measuring device is ensuring the proper construction of gas meters, including equipping the gas meters with an electronic index with remote communication.
3
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W artykule zaproponowano metodę pozwalającą na wytypowanie źródeł nielegalnego poboru gazu wśród odbiorców indywidualnych na podstawie analizy zużycia gazu. Opracowano algorytmy do obliczania zużycia gazu w interwałach czasu, z uwzględnieniem rozbioru gazu na cele grzewcze w zależności od temperatury na zewnątrz pomieszczeń. Przedstawiono również algorytmy do analizy trendu zużycia gazu i model bazy danych.
EN
This paper proposes a method which allows predicting the sources of illegal gas consumption among individual customers based on the analysis of gas consumption. The algorithms for calculating the gas consumption time intervals, including the gas for heating purposes, depending on the outdoor temperature was developed. It also presents algorithms to analyze the trend of gas consumption and database model.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.