Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Najstarsze punkty triangulacyjne na obszarze Polski - pruski łańcuch triangulacyjny „Śląsk – Pomorze” – część 2

Bujakowski Kazimierz, Banasik Piotr

Przegląd Geodezyjny

|

2023

|

R. 95, nr 6

34--38

PL

W pracy przeanalizowano historię najstarszych punktów geodezyjnych wchodzących w skład łańcuchów triangulacyjnych zakładanych w pierwszej połowie XIX wieku. Na podstawie dostępnych źródeł pruskich i Katalogu Punktów Trygonometrycznych ustalono współrzędne 23 punktów znajdujących się w łańcuchu Śląsk-Pomorze. Łańcuch ten, zakładany w latach 1827-1853, podlegał w latach późniejszych modernizacjom uwzględniającym nowe narzędzia pomiarowe i sposoby opracowania danych. W wyniku przeprowadzonych obliczeń wykazano, że spośród 23 badanych punktów można wskazać grupę 14 punktów łącznych, dla których błąd transformacji współrzędnych z dawnego układu pruskiego Rauenberg do obecnego układu PL-ETRF89 wyniósł mt = 0.65m. Wśród zidentyfikowanych najstarszych punktów geodezyjnych, które dotrwały do epoki pomiarów satelitarnych GPS, są również punkty z sieci POLREF. W wyniku współcześnie realizowanych prac inwestycyjnych wiele z takich punktów geodezyjnych zostaje bezpowrotnie zniszczonych. Dlatego zidentyfikowane najstarsze punkty geodezyjne powinny podlegać szczególnej ochronie, gdyż stanowią dziedzictwo techniczne poprzednich pokoleń i świadczą o wkładzie geodetów w rozwój gospodarczy tych terenów. Mogą one także stanowić lokalne atrakcje turystyczne opisane w lokalnych informatorach, zostać zaznaczone monumentami lub okolicznościowymi tablicami.

EN

The paper analyzes the history of the oldest geodetic points included in triangulation chains established in the first half of the 19th century. Based on available Prussian sources and the Trigonometric Points Catalog, the coordinates of 23 points located in the Silesia-Pomerania chain were determined. This chain, established in 1827-1853, was subject to modernization in later years taking into account new measuring tools and methods of data processing. As a result of the calculations, it was shown that among the 23 surveyed points, a group of 14 joint points could be identified, for which the error of coordinate transformation from the former Prussian Rauenberg system to the current PL-ETRF89 system was mt = 0.65m. Ten of these points have remained stable to the present day (7 ground points, 3 points on church towers). Among the identified oldest geodetic points that have survived into the era of GPS satellite measurements are also points from the POLREF network. As a result of contemporary investment works, many of such geodetic points are irretrievably destroyed. Therefore, the identified oldest geodetic points should be subject to special protection, as they represent the technical heritage of previous generations and testify to the contribution of surveyors to the economic development of these areas. They can also be local tourist attractions described in local guidebooks, be marked with monuments or commemorative plaques.

2

Najstarsze punkty triangulacyjne na obszarze Polski - pruski łańcuch triangulacyjny „Śląsk – Pomorze”, Część 1

Bujakowski Kazimierz, Banasik Piotr

Przegląd Geodezyjny

|

2023

|

R. 95, nr 5

16--18

PL

W pracy przeanalizowano historię najstarszych punktów geodezyjnych wchodzących w skład łańcuchów triangulacyjnych zakładanych w pierwszej połowie XIX wieku. Na podstawie dostępnych źródeł pruskich i Katalogu Punktów Trygonometrycznych ustalono współrzędne 23 punktów znajdujących się w łańcuchu Śląsk-Pomorze. Łańcuch ten, zakładany w latach 1827-1853, podlegał w latach późniejszych modernizacjom uwzględniającym nowe narzędzia pomiarowe i sposoby opracowania danych. W wyniku przeprowadzonych obliczeń wykazano, że spośród 23 badanych punktów można wskazać grupę 14 punktów łącznych, dla których błąd transformacji współrzędnych z dawnego układu pruskiego Rauenberg do obecnego układu PL-ETRF89 wyniósł mt = 0.65m. Wśród zidentyfikowanych najstarszych punktów geodezyjnych, które dotrwały do epoki pomiarów satelitarnych GPS, są również punkty z sieci POLREF. W wyniku współcześnie realizowanych prac inwestycyjnych wiele z takich punktów geodezyjnych zostaje bezpowrotnie zniszczonych. Dlatego zidentyfikowane najstarsze punkty geodezyjne powinny podlegać szczególnej ochronie, gdyż stanowią dziedzictwo techniczne poprzednich pokoleń i świadczą o wkładzie geodetów w rozwój gospodarczy tych terenów. Mogą one także stanowić lokalne atrakcje turystyczne opisane w lokalnych informatorach, zostać zaznaczone monumentami lub okolicznościowymi tablicami.

EN

The paper analyzes the history of the oldest geodetic points included in triangulation chains established in the first half of the 19th century. Based on available Prussian sources and the Trigonometric Points Catalog, the coordinates of 23 points located in the Silesia-Pomerania chain were determined. This chain, established in 1827-1853, was subject to modernization in later years taking into account new measuring tools and methods of data processing. As a result of the calculations, it was shown that among the 23 surveyed points, a group of 14 joint points could be identified, for which the error of coordinate transformation from the former Prussian Rauenberg system to the current PL-ETRF89 system was mt = 0.65m. Ten of these points have remained stable to the present day (7 ground points, 3 points on church towers). Among the identified oldest geodetic points that have survived into the era of GPS satellite measurements are also points from the POLREF network. As a result of contemporary investment works, many of such geodetic points are irretrievably destroyed. Therefore, the identified oldest geodetic points should be subject to special protection, as they represent the technical heritage of previous generations and testify to the contribution of surveyors to the economic development of these areas. They can also be local tourist attractions described in local guidebooks, be marked with monuments or commemorative plaques.

3

Najstarsze sieci geodezyjne w Polsce – sieć triangulacyjna na obszarze Staropolskiego Okręgu Przemysłowego

Banasik P., Bujakowski K.

Roczniki Geomatyki

|

2018

|

T. 16, z. 3(82)

159--174

PL

Historyczne ślady dawnej działalności geodetów stają się przedmiotem zainteresowania zarówno historyków zawodu, jak też grona praktyków. Spektakularnym wyrazem uznania znaczenia prac geodezyjnych było wpisanie w 2005 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO łańcucha Struwego założonego w XIX wieku głównie w celu określenia parametrów elipsoidy ziemskiej. Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie pierwszej osnowy geodezyjnej, obejmującej znaczny obszar Polski, założonej na zlecenie polskiej administracji. Opierając się na dostępnych materiałach źródłowych przedstawiono charakterystyki: pomiarów astronomicznych, pomiarów kątów, pomiaru długości bazy, wykonanych obliczeń, zasad stabilizacji i sygnalizacji znaków geodezyjnych. Wykorzystano głównie informacje i dane zawarte w jednej z pierwszych polskich instrukcji geodezyjnych „Przepisy obowiązujące przy pomiarach przestrzeni dóbr i lasów rządowych także majątków pod opieką rządu zostających” wydanej w 1843 roku. Na podstawie dostępnych w instrukcji informacji ustalono współrzędne 15 punktów sieci triangulacyjnej Staropolskiego Okręgu Przemysłowego (SOP). Przeprowadzona analiza układu SOP i transformacja współrzędnych odszukanych punktów z układu SOP do współczesnego państwowego układu wykazała, że lokalizacja pięciu z nich nie uległa znacznym zmianom w ciągu 190 lat. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że w przypadku dwóch punktów „Bodzentyn-kościół” (powiat kielecki) i „Gmigów” (powiat szydłowiecki), miejsce stabilizacji znaku geodezyjnego jest takie, jakie wybrano w przeszłości. Są to przykłady najstarszych punktów geodezyjnych zakładanych na obszarze Polski, przez polskich geodetów na zlecenie władz polskich. Myśl naukowa i techniczna związana z zakładaniem sieci triangulacyjnej SOP stanowi część polskiego dziedzictwa naukowego i technicznego, a najstarsze punkty geodezyjne są jego materialnym śladem.

EN

Historical evidence of former surveyors’ activities are becoming the subject of interest of both historians and a group of practitioners. A spectacular expression of recognition of importance of geodetic works was the inclusion of the Struve’s chain established in the 19th century, mainly to determine the parameters of the Earth’s ellipsoid, on the UNESCO World Heritage List in 2005. The objective of this paper is to present the first geodetic control network covering a large area of Poland, established by the Polish administration. Basing on available sources, the characteristics of: astronomical measurements, angle measurements, baseline length measurements, calculations, stabilization rules and signaling of survey markers is presented. It is mainly based on information and data contained in one of the first Polish surveying instructions “Binding regulations in the process of measurements of governmental possessions and forests, including those under the care of the government” issued in 1843. On the basis of information available in the instruction, coordinates of 15 points of the triangulation network of the Staropolski Industrial Region (SOP) were determined. Analysis of the SOP system and transformation of coordinates to the contemporary national reference system showed that the locations of five points have not significantly changed for 190 years. Probably in case of two points „Bodzentyn-kościół” (Kielce district) and „Gmigów” (Szydłowiec district), the place of stabilization of the surveying marker is the one chosen in the past. These are examples of the oldest geodetic points established in Poland by Polish surveyors on the request of Polish authorities. Scientific and technical thought related to the establishment of the SOP triangulation network is a part of the Polish scientific and technical heritage, and the oldest geodetic points are its material evidence.