Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wielkoobszarowe oceny stanu hydromorfologicznego rzek i ich znaczenie dla zarządzania wodami

Jusik Szymon, Nawrocki Przemysław

Gospodarka Wodna

|

2023

|

Nr 5

17--25

PL

Przedstawiono znaczenie oceny stanu hydromorfologicznego rzek dla zarządzania wodami w Polsce w kontekście zmiany paradygmatu: odejścia od inżynieryjnego traktowania rzek wyłącznie jako obiektów pełniących funkcje użytkowe na rzecz traktowania ich jako ekosystemów, które powinny osiągnąć dobry stan ekologiczny. Opisano cechy rzek seminaturalnych oraz ich antropogeniczne przekształcenia wykorzystywane do oceny stanu hydromorfologicznego na podstawie Hydromorfologicznego Indeksu Rzecznego. Ponadto przedstawiono społeczną inicjatywę opracowania szczegółowej oceny stanu hydromorfologicznego wszystkich rzek w Polsce, nakierowaną na wsparcie osiągnięcia środowiskowych celów Ramowej Dyrektyw Wodnej i zintegrowanego zarządzania wodami.

EN

The article presents the importance of the river hydromorphological status assessments for water management in Poland in the context of a changing paradigm: departure from the engineering approach to rivers as having a purely useful role to play towards treating them as ecosystems that should achieve a good ecological status. The authors describe the features of semi-natural rivers and their anthropogenic transformations used to evaluate their hydromorphological status based on the Hydromorphological Index for Rivers. Furthermore, they present a social initiative to elaborate a detailed assessment of the hydromorphological status of all rivers in Poland, aimed at supporting the achievement of the Water Framework Directive's environmental goals and integrated water management.

2

Hydroelectric Power Plants and River Morphodynamic Processes

Kiraga Marta

Journal of Ecological Engineering

|

2021

|

Vol. 22, nr 7

163--178

EN

Hydropower is one of the renewable energy sources. Hydropower plants generate electricity using the kinetic energy of flowing water. Although hydroelectric power plants are not as prominent as solar or wind farms, it should be noted that they generate the most significant amount of the power. They are also the most technically advanced projects. Power plants are built with different technical parameters of turbines, different sizes of dams or weirs and different ways of exploiting the energy of flowing water. A common feature, however, is the significant impact of hydroelectric power plants on the functioning of adjacent regions. The paper divides this impact into economic and local development, landscape, and ecological functions, emphasizing the interaction of these influences. The paper discusses the hydromorphological changes taking place in the immediate vicinity of the structure, as a consequence of channel development. The processes of aggradation and degradation of the channel are the answer to hydrodynamic equilibrium loss. These hydrodynamic processes are associated with the subsequent ecological response of the habitat. The most important of these include the dynamic equilibrium loss by the river and the subsequent morphological parameters striving to restore it according to Lane’s relation, known as the most important principle in the fluvial morphology science. The impact of the hydropower plant on the fluvial environment results, first of all, from a significant environmental impact of the damming of the river itself. If the structure is correctly designed, maintained, and operated, it allows controlling the water conditions upstream and downstream with simultaneous energy production. Due to several geometric, hydraulic, and granulometric changes, and further, the resultant economic, landscape, and natural changes that significantly affect the operation of a region, these should be considered as early as the design stage and should be an integral part of any hydroelectric project.

3

Hydromorphological Index for Rivers (HIR): A New Method for Hydromorphological Assessment and Classification for Flowing Waters in Poland

Szoszkiewicz Krzysztof, Jusik Szymon, Gebler Daniel, Achtenberg Krzysztof, Adynkiewicz-Piragas Mariusz, Radecki-Pawlik Artur, Okruszko Tomasz, Giełczewski Marek, Marcinkowski Paweł, Pietruczuk Karol, Przesmycki Marcin, Nawrocki Przemysław, Chmist Joanna, Szostak Marta

Journal of Ecological Engineering

|

2020

|

Vol. 21, nr 8

261--271

EN

The method based on original metric called Hydromorphological Index for Rivers (HIR) was developed in 2017 for the purpose of the monitoring of the hydromorphological status of flowing waters in Poland. It fulfils the requirements of the EU Water Framework Directive (WFD). It allows the assessment of both lowland rivers as well as mid-altitude and highland streams. The proposed system can be used to assess the natural and heavily modified rivers as well as artificial channels. The basis of the proposed system is a field survey, which is supplemented by the analysis of Geographic Information Systems (GIS) data and remote sensing materials. The analysis of the GIS data and remote sensing materials already enable to estimate preliminary classification of the hydromorphological status of the non-surveyed water bodies. On the basis of the field survey, the principal HIR value can be estimated for the considered river site and comparing with the reference conditions, the hydromorphological quality status in the five-class system can be calculated. The properly selected, representative survey sites (one or more depending on the heterogeneity of the environment), enable the classification and evaluation of entire surface water bodies in the framework of the national environmental monitoring. The GIS component of the HIR proved to be useful in verifying the determination of heavily modified water bodies and in assessing the needs of river restoration. It was also applied in the development of the National river restoration program for predicting the impact of the proposed restoration measure on the state of hydromorphology.

4

Zmienność hydromorfologiczna dużej rzeki nizinnej określona w oparciu o Hydromorfologiczny Indeks Rzeczny (HIR) na przykładzie rzeki Warty

Pietruczuk Karol, Dajewski Krzysztof, Garbarczyk Anna, Szoszkiewicz Krzysztof

Inżynieria Ekologiczna

|

2020

|

Vol. 21, nr 2

15--25

PL

Artykuł przedstawia wyniki badań hydromorfologicznych rzeki Warty uzyskanych w oparciu o Hydromorfologiczny Indeks Rzeczny (HIR). Oprócz indeksu HIR analizowano składowe tego mutimetriksu: wskaźnik różnorodności hydromorfologicznej (WRH) i wskaźnik przekształcenia hydromorfologicznego (WPH). Badania terenowe wykonano w latach 2017–2018 na 49 odcinkach rzeki Warty. Badania wykazały zróżnicowanie stanu hydromorfologicznego rzeki. Stwierdzono stan hydromorfologiczny badanych odcinków od bardzo dobrego do złego. Największą liczbę odcinków zaklasyfikowano do dobrego stanu hydromorfologicznego (26 odcinków), następnie mniejszy udział miały odcinki rzeki w stanie bardzo dobrym (10) oraz umiarkowanym (7). Stan słaby stwierdzono dla 5 odcinków natomiast zły dla jednego odcinka. Wykazano istotne statystycznie zależności, pomiędzy strukturą użytkowania strefy nadbrzeżnej badanych odcinków, a wskaźnikami hydromorfologicznymi – HIR, WRH i WPH. Najlepsze warunki hydromorfologiczne stwierdzono w obszarach gdzie w strefie przybrzeżnej dominowało seminaturalne i rolnicze użytkowanie terenu. Natomiast czynnikami istotnie pogarszającymi warunki hydromorfologiczne były różne formy antropopresji, ze szczególnym uwzględnieniem urbanizacji. Wykazano także wyższy stopień degradacji hydromorfologicznej Warty na odcinkach położonych w dolnym biegu rzeki niż w górnym.

EN

The article presents the results of hydromorphological research of the Warta river basing of the Hydromorphological Index for Rivers (HIR). The HIR index considered as well as two components of this mutimetrix: hydromorphological diversity index (WRH) and modification transformation index (WPH). Field surveys were carried out in 2017-2018 on 49 survey sites of the Warta River. Studies have shown the diversification of the hydromorphological state of the river. Hydromorphological state of the surveyed sites from very good to bad was found. Good hydromorphological status (26 sites), for the most frequent category, followed by very good (10) and moderate (7). Poor conditions were detected for 5 sites and bad for one only. Statistically significant relationships were also found between the land use of the bank zone, and hydromorphological indices – HIR, WRH and WPH. The best hydromorphological conditions were found in semi-natural and agricultural areas. However, various forms of anthropopressure, with particular emphasis on urbanization, were factors significantly worsening the hydromorphological conditions. A higher degree of hydromorphological degradation was revealed in the lower course of the river comparing with the higher course of the Warta.

5

Shaping changes in the ecological status of watercourses within barrages with hydropower schemes : literature review

Tomczyk Paweł, Wiatkowski Mirosław

Archives of Environmental Protection

|

2020

|

Vol. 46, no. 4

78--94

EN

Hydropower use of watercourses has tangible consequences for the environment, society and economy. Based on a literature review and their own research, the authors present current data on changes in the ecological status of waters within run-of-river and reservoir hydropower plants, i.e. changes in biological elements (benthic macroinvertebrates, plankton, ichthyofauna, macrophytes), as well as hydromorphological and physicochemical changes. Previous researchers have noted that the impact of hydropower use of rivers on ecological status of those rivers is extensive, consisting of, among others, changes in species structure and populations of macrophytes, benthic macroinvertebrates, plankton and ichthyofauna (positive as well as negative changes), algal blooms due to increased turbidity, constrained migration of water organisms, changes in temperature within hydroelectric power plants, the phenomenon of supersaturation, eutrophication, changes in hydrological conditions (e.g., increased amplitudes of diurnal water levels and their consequent annual reduction), and increased erosion below the damming and deposition of bottom sediments on the damming barriers. In addition to such changes in ecological status, hydropower use also has a visible impact on socio-economic conditions (e.g., living standards of the population) and the environment (e.g., quality of bottom sediments and biodiversity). The article offers an assessment of the impact of hydropower use of rivers on ecological status (biological, hydromorphological, physicochemical elements and hydrological conditions of such rivers), society, economy and environment; it also proposes a research scheme to assess the impact of hydropower structures.

6

Quality of rivers: comparison of hydro-morphological, physical-chemical and biological methods

Gorzel M., Kornijów R., Buczyńska E.

Ecological Chemistry and Engineering. S

|

2018

|

Vol. 25, nr 1

101--122

EN

The study was performed in five fourth-order tributaries of the Bystrzyca Lubelska River (Eastern Poland, Lublin Upland), differing in the degree of river-bed transformation and level of pollution. Hydro-morphological methods (descriptive method by Ilnicki and Lewandowski - IL, and index method by Oglecki and Pawlat - OP) and biological indices based on the composition of zoobenthos (Diversity - D, and index based on proportions between the density of Oligochaeta and Chironomidae - O/Ch) permitted distinguishing of four classes, from II to V. The distinguishing of only two quality classes (III and IV) was possible by means of physical-chemical methods and by benthic index BMWP_PL. Those two methods seem to show the lowest sensitivity to the spatial variability of the environment quality. The BMWP_PL index was the least sensitive to year-to-year environmental changes, and O/Ch was the most sensitive. Relatively high conformity was obtained between hydro-morphological assessments performed by means of the OP and IL methods. Results obtained by means of these tools weakly corresponded with the physical-chemical assessments. The latter assessments were the most similar to those obtained by means of the BMWP_PL (degree of similarity = 57%) and D (47%) indices, and considerably less in the case of O/Ch (36%). The BMWP_PL and D indices better corresponded with the results of the hydro-morphological assessment performed by means of the IL method than with those performed by means of the OP method while D index showed a reverse pattern. The O/CH index proved useful for the assessment of the degree of organic pollution of the river’s water, but not the sediments.

7

Long-term changes in water quality and ecological status of lakes in the Wielkopolska National Park and its buffer zone with special reference to effectiveness of the lakes’ protection

Ławniczak A. E.

Oceanological and Hydrobiological Studies

|

2016

|

Vol. 45, No. 4

524--538

EN

This paper evaluates water quality and ecological status of lakes located in the Wielkopolska National Park and its buffer zone. Changes in water quality were analyzed from 1974 to 2012 in order to assess the effectiveness of the protection strategies implemented on the studied lakes since 1957, i.e. the date when the park was established. The ecological status of the lakes was assessed with the use of macrophytes as well as hydromorphological and physicochemical analyses performed in 2012. Changes in water quality of the studied lakes within the last 40 years were analyzed based on available published and unpublished data, as well as field studies. All water bodies are characterized by advanced eutrophication. However, evaluation of the ecological status showed good status of the charophyte-dominated lakes, i.e. Lake Wielkowiejskie and Lake Budzyńskie. Lack of significant differences in physicochemical water qualities between the park and its buffer zone indicated that measures implemented to protect the water, particularly in the park, are ineffective. This study shows that more radical conservation measures are necessary to protect and improve the water quality, not only in WPN and its buffer zone but also in the whole catchment area.

8

Hydromorphological Effect of Introducing Small Water Structures in River Restoration – the Example of PBHS Implementation

Kałuża T., Szoszkiewicz K., Szałkiewicz E.

Journal of Ecological Engineering

|

2016

|

Vol. 17, nr 2

90--96

EN

The work attempts to determine the impact of small hydrotechnical structures on channel hydromorphology as a measure of river restoration. The experiment was set up in Flinta River in Polish lowland where extensive hydromorphological survey was competed. At the first stage of restoration project containers filled with plant clumps working as sediment traps (plant basket hydraulic structures – PBHS) were introduced. Those structures were relatively small but at the same time, large enough to change the river flow efficiently – working like low crested weirs. Two year monitoring program provided information about the impact of introducing such structures on river morphology and explained the PBHS impact on flow pattern of the river.

9

Ocena warunków hydromorfologicznych cieków miejskich metodą Urban River Survey

Hamerla A M, Trząski L., Łabaj P.

Inżynieria Ekologiczna

|

2015

|

Nr 41

26--35

PL

W artykule przedyskutowane zostały niektóre aspekty możliwego wykorzystania brytyjskiej metody oceny warunków hydromorfologicznych dla koryt i korytarzy cieków miejskich – Urban River Survey (URS) w warunkach polskich. Aspekty i kryteria URS uwzględniają specyfikę cieku miejskiego, pomijaną w bardziej rozpowszechnionej w Europie metodzie RHS (River Habitat Survey) oraz w przyjętej w Polsce metodzie MHR. Metoda URS może być wykorzystana w klasyfikowaniu cieków wg ich stanu ekologicznego, jak i w budowaniu scenariuszy możliwych działań rewitalizacyjnych. Monitorowanie cieku metodą URS może być ważnym elementem systemu zarządzania lokalną zlewnią miejską.

EN

In the paper some aspects of potential use of the Urban River Survey (URS) method for hydromorphological assessment of urban river channels/corridors in Poland are discussed, includingthe URS aspects and criteria. The URS aspects/criteria take into account the specificity of urban watercourse omitted both in the RHS (River Habitat Survey) which is more prevalent in Europe, and in Polish MHR method. The URS can be used to classify urban watercourses according to their ecological status, as well as in building scenarios of possible reclamation/restoration activities. The watercourse monitoring with the use of URS can be an important element of the local urban catchment management.

10

Perspectives for Development of Hydrotechnical Infrastructure in Poland in view of the European Union Water Policy

Walczykiewicz T.

Problemy Ekorozwoju

|

2014

|

Vol. 9, nr 2

139--147

EN

The article presents general conditions and perspectives for development of hydrotechnical infrastructure in Poland, as compared to the European Union water policy, which take into account demands of sustainable development. The hydrotechnical infrastructure analyzed in the article includes technical projects associated with flood control, water power engineering and water transport. Poland is in a particular situation because, due to historical determinants, including partition of its territory and war damages, the development of water management processes which may be observed in western European countries proceeded at a slower pace or simply did not take place at all. The current water policy stemming from the Water Framework Directive should be based on harmonization of economic growth and environmental requirements. In addition, cohesive sectoral planning documents are required. It is also imperative that water management plans for river basins take priority over other water management plans.

PL

W artykule przedstawiono uwarunkowania i perspektywy rozwoju infrastruktury hydrotechnicznej w Polsce na tle unijnej polityki wodnej, uwzględniającej wymagania zrównoważonego rozwoju. Infrastruktura hydrotechniczna analizowana w artykule obejmuje przedsięwzięcia techniczne związane z ochroną przed powodzią, hydroenergetyką i transportem wodnym. Polska znajduje się w szczególnej sytuacji, bowiem, z racji uwarunkowań historycznych w tym zaborów i zniszczeń wojennych, procesy dotyczące rozwoju gospodarki wodnej zauważalne w krajach Europy Zachodniej zostały spowolnione lub wręcz nie zaistniały. Obecna polityka wodna wynikająca z Ramowej Dyrektywy Wodnej powinna być oparta na harmonizowaniu rozwoju gospodarczego i wymagań środowiskowych. Ponadto wymagana jest spójność sektorowych dokumentów planistycznych i nadrzędność planu gospodarowania wodami dla dorzecza w stosunku do innych planów z zakresu gospodarki wodnej.

11

How do environmental parameters relate to macroinvertebrate metrics ? - prospects for river water quality assessment

Błachuta J., Szoszkiewicz K., Gebler D., Schneider S.

Polish Journal of Ecology

|

2014

|

Vol. 62, nr 1

111--122

EN

The aim of the study was to demonstrate the relationship between macroinvertebrate assemblages and aquatic vegetation interacting with chemical and geomorphological factors. The survey was carried out in the catchment of a lowland river in Poland in the year 2009. Macroinvertebrate samples were collected on 19 river sites during two campaigns (spring and autumn) and 13 macroinvertebrate metrics were calculated. Indices were selected to reflect pressures associated with organic pollutants, morphological and general degradation of rivers. Hydromorphological assessment was undertaken according to the River Habitat Survey (RHS). Water samples for chemical analysis were collected monthly during the whole year, and nine chemical parameters were analysed. Macrophyte surveys made it possible to calculate seven parameters. It was found that macroinvertebrates collected in spring and autumn showed very different patterns and that only the spring samples showed a significant relationship between macroinvertbrates and water quality, which means that spring sampling is most important for biomonitoring. Only three macroinvertebrate metrics, i.e. SIGI (German Saprobic Index), EPT (indicating the relative abundance of Ephemeroptera, Plecoptera and Trichoptera) and MBI (index used for river ecological status assessment), responded significantly to water pollution. Macrophytes and macroinvertebrates responded differently to environmental gradients and these organism groups deliver different information for monitoring.

12

Ewolucja metody oceny stanu hydromorfologicznego rzek RHS-PL w Polsce

Jusik S., Bryl Ł, Przesmycki M, Kasprzak M.

Inżynieria i Ochrona Środowiska

|

2014

|

T. 17, nr 1

41--62

PL

Ocena antropogenicznych zmian warunków morfologicznych, reżimu hydrologicznego oraz ciągłości ekosystemu, podobnie jak właściwości fizyczno-chemicznych, ma znaczenie wspierające w zgodnej z Ramową Dyrektywą Wodną ocenie stanu ekologicznego wód powierzchniowych. Wśród wielu metod oceny stanu hydromorfologicznego rzek stosowanych w Polsce jedną z bardziej popularnych jest River Habitat Survey (RHS). System ten jest wykorzystywany w naszym kraju od 1997 roku przez wiele ośrodków naukowych. W 2007 roku przygotowana została pierwsza polska wersja podręcznika do badań terenowych RHS. Od tamtego czasu metoda bardzo upowszechniła się zarówno wśród naukowców, jak i praktyków. W artykule przedstawiono przegląd najważniejszych pozycji literatury polskiej i zagranicznej dotyczących stosowania metody RHS na obszarze Polski. Dokonano syntezy informacji na temat ewolucji metody w naszym kraju, podano naukowe, jak też praktyczne przykłady jej zastosowania, wady i zalety systemu, najczęściej popełniane błędy w literaturze tematu oraz przeanalizowano RHS na tle metod badań geomorfologicznych i hydrograficznych stosowanych w Polsce.

EN

Assessment of anthropogenic changes in morphological conditions, hydrological regime and the continuity of the ecosystem, as well as in physicochemical properties, is important for the assessment of ecological conditions of surface waters consistent with the Water Framework Directive. The River Habitat Survey (RHS) is one of the many popular methods used in Poland for the assessment of hydromorphological conditions of rivers. This system has been used in Poland since 1997 by several scientific centres. In 2007, the first Polish version of the textbook on RHS fieldwork was prepared and courses related to the method were organised by the Department of Ecology and Environmental Protection, University of Life Sciences in Poznań. Since then, the method has been commonly used, both by scientists and by practitioners. By the end of 2013, 200 people were trained in the application of the RHS method. The method has been used to assess the hydromorphological status of rivers and as a complementary tool in the assessment of ecological conditions, under the Habitats Directive, with reference to habitat 3260, to assess the continuity of river ecological corridors and suitability of spawning grounds for sea trout and salmon, to assess the process and effects of renaturalization of rivers, and to assess the impact exerted by an investment on the environment (OOŚ). The research was conducted in different types of lowland, upland, and montane watercourses. Both natural watercourses and artificial channels were investigated, as well as morphologically transformed river sections. Some of the studies were conducted in protected areas (in national and landscape parks) characterized by a high degree of hydromorphological naturalness. The method proved to be useful in each of the above-mentioned types of watercourses, allowing reliable assessment, and also in the case of severely transformed rivers with an entirely artificial, concrete, trapezoidal channel and urban sections of watercourses. The paper presents a review of 100 Polish and foreign papers on the use of the RHS method in Poland. A synthesis of information on the evolution of the method in Poland was performed, scientific and practical examples of its application were presented together with advantages and disadvantages of the system, the most common mistakes made in the relevant literature, and RHS was analysed in relation to geomorphological and hydrographic research conducted in Poland. The advantages of the RHS method emphasized by many authors include its affordability, simplicity and comprehensiveness of the description of a watercourse together with a river valley at a distance of 50 m from a river bed. The major advantage consists in the assessment of hydromorphological conditions based on direct measurements performed in the field, which allows collection of current data on the real condition of river habitats.

13

Ocena warunków hydromorfologicznych rzek w zlewniach zurbanizowanych metodą River Habitat Survey

Łabaj P., Hamerla A.

Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa

|

2012

|

nr 4

109--121

PL

Do oceny warunków hydromorfologicznych cieków stosuje się szereg metod. Jedną z nich jest metoda oceny wód płynących River Habitat Survey (RHS), stanowiąca narzędzie do szczegółowego opisu warunków hydromorfologicznych rzek na podstawie rejestracji elementów środowiska doliny rzecznej. W celu przetestowania możliwości stosowania metody RHS do oceny warunków hydromorfologicznych rzek miejskich przeprowadzono badania na wybranych odcinkach czterech rzek przepływających przez centralną część konurbacji katowickiej. Uzyskane wyniki wykazują duże zróżnicowanie. Różnice otrzymanych wyników wystąpiły zarówno między badanymi rzekami, jak i w obrębie tego samego cieku na odcinkach ze sobą sąsiadujących. Przyczyn takiego zróżnicowania wyników, poza urozmaiconymi warunkami zlewniowymi śląskich miast, należy upatrywać w niewielkiej liczbie czynników silnie wpływających na ocenę końcową wskaźników naturalności i przekształcenia siedliska. Wskazane jest podjęcie próby zastosowania metody Urban River Survey (URS), która stanowi zmodyfikowaną wersję metody RHS, dostosowaną do warunków miejskich.

EN

To assess the stream hydromorphological conditions number of methods is used. One of them is a method of evaluating flowing waters River Habitat Survey (RHS) being a tool for the detailed description of the river hydromorphological conditions based on the registration of the environment of the river valley. In order to test the applicability of the RHS method to evaluate the hydromorphological conditions of urban rivers selected sections of four rivers flowing through the central part of the Katowice conurbation were investigated. The results show a wide variation. Differences in the results were both between the analyze drivers, as well as within the same stream on sections adjacent to each other. The reasons for this results diversity, except varied river catchment conditions of Silesian cities, should be seen in a small number of factors that strongly influence on the final evaluation indicators and natural habitat transformation. It is advisable to try to use the method Urban River Survey (URS), which is a modified version of the RHS method adapted to urban conditions.

14

Wykorzystanie cech hydromorfologicznych do oceny stanu ekologicznego rzeki miejskiej

Zieliński P., Górniak A., Bralski M.

Inżynieria Ekologiczna

|

2012

|

Nr 29

246-256

PL

Określono stan ekologiczny rzeki Białej (dopływ Supraśli) przepływającej przez aglomerację Białegostoku z wykorzystaniem metody River Habitat Survey (RHS). Badania przeprowadzono na 8 stanowiskach rozmieszczonych równomiernie wzdłuż biegu rzeki, zarówno na terenach podmiejskich jak i zurbanizowanych. W przeprowadzonych analizach wykorzystano parametry kształtu i budowy koryta, umocnienia brzegów, charakteru przepływu wody w korycie, zagospodarowania brzegów i doliny rzecznej. Wyliczono dwa główne wskaźniki stosowane w RHS tj. wskaźnik przekształcenia siedliska (Habitat Modification Score - HMS), oraz wskaźnik naturalności siedliska (Habitat Quality Assessment - HQA). Uzyskane wyniki HMS (średnia wartość 20,8) i HQA (średnia wartość 31,1) wskazują na znaczne przekształcenia doliny i koryta rzeki Białej co ma ogromny wpływ na funkcjonowanie tego typowo miejskiego ekosystemu lotycznego. Zgromadzone dane mogą posłużyć do przygotowania oraz podjęcia działań renaturyzacyjnych w dolinie rzeki na terenie miasta.

EN

Ecological status of Biała river (tributary of Supraśl river) which flows through Białystok city (NE Poland) was assessed using River Habitat Survey (RHS) method. The survey was conducted on eight river sites located along the Biała river course. Our results indicated higher anthropogenic impact on the river habitat. Two main indices of the survey: Habitat Modification Score (HMS) and Habitat Quality Assessment (HQA) have values 20,8 and 31,1 respectively and are typical for moderately degraded rivers. The received results are important for future management plans and can be used in Biała restoration projects for the mostly urbanized parts of the river valley.

15

Metody waloryzacji hydromorfologicznej rzek

Osowska J.

Górnictwo i Geologia

|

2012

|

T. 7, z. 2

165-176

PL

Jednym z wymogów Ramowej Dyrektywy Wodnej jest określenie stanu ekologicznego cieków poprzez ocenę elementów biologicznych, fizyczno - chemicznych i hydromorfologicznych. W Polsce wiele lat trwają prace nad opracowaniem metody oceny hydromorfologicznej; w artykule scharakteryzowano i dokonano porównania czterech spośród oferowanych metod. Skupiono się między innymi na szczegółowości i sposobie dokonywanych obserwacji oraz wskaźnikach liczbowych.

EN

One of the Water Framework Directive requirements is to determine the ecological state of rivers. It must be done with biological, physical, chemical and hydromorphological parameters. The research into devising methods of hydromorphological valorization of rivers has been carried out for years. Four of methods offered in Poland have been characterized and compared. The way of making observations and numerical indexes were analyzed in particular.

16

Ocena stanu ekologicznego rzek z wykorzystaniem makrofitów na wybranych przykładach

Gebler D., Szoszkiewicz K.

Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska

|

2011

|

Vol. 20, No. 2

75--83

PL

Ramowa Dyrektywa Wodna wprowadziła ekologiczne podejście do oceny i klasyfikacji wód. Makrofity stały się jednym z czterech elementów oceny biologicznej. Niniejsze badania zostały przeprowadzone w celu sprawdzenia zależności między biologicznymi, chemicznymi i hydromorfologicznymi metodami oceny rzek oraz dla porównania składu gatunkowego makrofitów w różnych typach wysokościowych rzek. Wykazano, że wskaźnik MIR jest najmocniej powiązany ze stężeniem fosforu ogólnego w wodach, co wskazuje na wrażliwość tego wskaźnika względem eutrofizacji. Wykazano, że oba typy rzek różnią się pod względem botanicznym.

EN

The Water Framework Directive introduced ecological approach to the assessment and classification of waters. Macrophytes have become one of the four elements of their biological evaluation. This study was undertaken to verify connection between biological, chemical and hydromorphological methods of river estimation. The additional aim was to compare species composition in different types of water courses. The survey were carried out during 2007-2009 from April to September. In this period 41 survey sites on 21 rivers in Poland were visited. Studies have shown that the MIR index is related to the concentration of total phosphorus in waters, which indicates the sensitivity of this indicator against eutrophication. Botanical studies revealed that in mountain rivers the most frequent plants were bryophytes, and in lowland rivers – vascular plants.

17

Możliwości wyceny jakości ekosystemów rzecznych przy pomocy monitoringu hydromorfologicznego

Ilnicki P., Górecki K., Lewandowski P.

Ekonomia i Środowisko

|

2010

|

nr 1

252--258

PL

Celem pracy jest przedstawienie podstaw nowej polskiej metody monitoringu hydromorfologicznego rzek (MHR), która w Polsce będzie wdrażana od 2010 roku.

EN

The objective of valuation of surface water bodies is to determine if, according to theWater Framework Directive, they will achieve good ecological status or potential by the year 2015. The new MHR method makes possible valuation of river hydromorphology. The method takes into account many EU and national regulations, if the availability of existing source materials, the present implementation of the Water Framework Directive as well as economic and organizational conditions.The method is based on assessment off our elements:hydrological regime, river continuity, and river bed and flood valley morphological conditions. Each element under goes digital evaluation on the basis of parameters and attributes. This allows to take in consideration many very different factors. The monitoring of hydromorphological elements renders possible qualitative classification and river ecosystem valuation. This constitutes the basis for diverse economic considerations.

18

Hydromorphological river assessment of degraded land in the region of open cast mines

Adynkiewicz-Piragas M., Lejcuś I.

Civil and Environmental Engineering Reports

|

2010

|

No. 5

301-311

EN

River and floodplains form one of the most valuable elements of the surrounding landscape. Over the centuries, anthropogenic impacts have led to numerous transformations of river ecosystem. Following this study, river beds noted the need for corrective action and renaturalisation. Therefore, there was a need to assess the current state of watercourses. This assessment is designed to identify transformed and degraded sections on which appropriate corrective action should be taken. Such studies were conducted in the area of quarries PGE KWB Turow. The studies included an assessment of hydromorphological state of the following rivers: The Lusatian Neisse to the mouth of the Miedzianka and Miedzianka river.

PL

Rzeki wraz z obszarami zalewowymi tworzą jeden z najcenniejszych elementów otaczającego nas krajobrazu. Na przestrzeni wieków antropogeniczne oddziaływania doprowadziły do licznych przekształceń ekosystemu rzecznego. W wyniku przeprowadzonych badań koryt rzecznych zauważono konieczność przeprowadzenia działań naprawczych i renatryzacyjnych. Zaistniała zatem potrzeba oceny aktualnego stanu cieków. Ocena ta ma na celu wskazanie odcinków przekształconych i zdegradowanych, na których należy podjąć odpowiednie działania naprawcze. Takie badania przeprowadzono w rejonie kopalni odkrywkowej PGE KWB Turów, które obejmowały ocenę stanu hydromorfolicznego następujących rzek: Nysa Łużycka do ujścia Miedzianki i Miedziankę.

19

Ocena hydromorfologicznego stanu rzeki Bobrek metodą RHS (River Habitat Survey)

Trząski L., Mana V.

Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa

|

2008

|

nr 1

53-62

PL

Podjęto próbę zastosowania metody River Habit Survey (RHS) do hydromorfologicznej oceny pod-miejskiego cieku bardzo znacząco zmodyfikowanego w wyniku technicznej regulacji, lecz płynącego przez teren nieużytkowany, wolny od zabudowy. Obiektem badań byl górny odcinek rzeki Bobrek w Dąbrowie Górniczej. Uzyskane wyniki wykazały, ze metoda zasługuje na wykorzystanie w ocenie I takich cieków zarówno w związku z wdrażaniem Ramowej Dyrektywy Wodnej (RDW), jak i z planowa- I niem lokalnych działań rewitalizacyjnych.

EN

The aim of the paper was RHS methodology applicability assessment for morphological survey of drastically modified, channelised suburban stream situated in non-developed, abandoned area. The object of investigation was river Bobrek in its upper part situated in Dąbrowa Górnicza. According to survey results, RHS method deserves application in investigation of such streams - both in local revitalization/rehabilitation projects and in various activities dedicated to Water Framework Directive (WFD) implementation.