Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Nowa koncepcja forsowania koryt dużych rzek nizinnych przez ciężkie pojazdy na północno-wschodnim kierunku strategicznym

Ostrowski Piotr, Utratna-Żukowska Marta

Journal of KONBiN

|

2023

|

Vol. 53, iss. 1

59--77

PL

Współczesna koncepcja forsowania koryt rzecznych przez ciężkie pojazdy zakłada wykorzystanie sprzętu inżynieryjnego, np. zmotoryzowanych parków pontonowych. Jest to sposób skuteczny w przypadku uregulowanych rzek Niziny Europejskiej, w przypadku nieuregulowanych rzek Niziny Polskiej, ze względu na dużą zmienność stanów wody i rzeźby dna koryta, koncepcja ta wymaga modyfikacji. W artykule przedstawiono nową koncepcję forsowania koryt dużych rzek nizinnych przez ciężkie pojazdy w oparciu o analizy hydrologiczne oraz doświadczenia zebrane podczas wieloletnich badań hydrograficznych i geologicznych prowadzonych w Katedrze Inżynierii Wodnej i Geologii Stosowanej SGGW w Warszawie.

EN

The current method of crossing river channels by heavy vehicles involves engineering equipment such as the Motorized Floating Bridge. It has high efficiency when crossing regulated channels of large European Lowland rivers with stable hydrological conditions. In the case of unregulated rivers of the Polish Lowlands, this concept needs to be modified due to the high variability of water levels and the shape of the river bottom. This paper presents a new approach to crossing the channels of large lowland rivers by heavy vehicles. It is based on hydrological analyses and experience gained during many years of hydrographic, geological, and geomorphological studies conducted at the Department of Hydraulic Engineering and Applied Geology of the Warsaw University of Life Sciences (SGGW).

2

Analiza dostępności zasobów wód powierzchniowych w rejonie planowanego Kanału Śląskiego. Charakterystyka warunków klimatycznych i hydrologicznych

Pusłowska-Tyszewska Dorota, Dybkowska-Stefek Dotota, Relisko-Rybak Justyna

Gospodarka Wodna

|

2020

|

Nr 12

13--24

PL

W artykule zaprezentowano podstawy metodyczne i wyniki pierwszego etapu wstępnej oceny potencjalnych źródeł wody do zasilania Kanału Śląskiego. Obszar badań obejmuje otoczenie planowanej trasy Kanału, w tym zlewnie 4 rzek: Bierawki, Rudy, Gostyni i Pszczynki. Do oceny warunków hydrologicznych wykorzystano przepływy gwarantowane (Qp%) i zasoby dyspozycyjne zwrotne (ZDZp%) o określonych gwarancjach występowania wraz z wartościami wyższymi. Analizy przeprowadzano dla 17 przekrojów wodowskazowych dla wieloleci 1981-2017 i 1992-2017. Otrzymane wyniki wskazują na występowanie znacznej zmienności czasowej, zarówno wielkości Qp% jak i ZDZp%. Ponieważ wyznaczano zasoby dyspozycyjne zwrotne, a nie rezerwy zasobów, należy oczekiwać, że ilości wody, które mogłyby zostać wykorzystane do zasilania Kanału okażą się mniejsze.

EN

The article presents methodical assumptions and results of the first stage of preliminary assessment of potential water sources to supply the Silesian Canal. The study area covers the surroundings of the planned Canal route, including catchments of 4 rivers: Bierawka, Ruda, Gostynia and Pszczynka. The assessment of hydrological condition was based on reliable flows (Qp%) and returnable water resources (ZDZp%) with specific reliability of occurrence, together with higher values. The analyses were carried out for 17 water gauge cross-sections, in the years 1981-2017 and 1992-2017. The obtained results indicate a significant time variability for both Qp% and ZDZp%. As the returnable resources were determined and not the available resource reserves, we should expect the amounts of water that could be used to supply the Canal to be lower.

3

Impacts of Climate Change on Hydrological Regime and Water Resources Management of the Narew River in Poland

Malinowski Ł., Skoczko I.

Journal of Ecological Engineering

|

2018

|

Vol. 19, nr 4

167--175

EN

The amount of water required to support a river ecosystem in proper condition are of particular importance in the areas of high natural value. The hydrological threats for the protected areas are region-specific and vary from region to region. The local hydrological conditions depend largely on the temporal and spatial variations of the hydrologic cycle, of the main components and physiographic conditions on site. Future climate change is projected to have a significant impact on the hydrological regime, water resources and their quality in many parts of the world. The water-dependent ecosystems are exposed to the risk of climate change through altered precipitation and evaporation. Investigating the current climate changes and their hydrological consequences are very important for hydrological issues. This analysis may be a very important foundation for determining the causes observed in the recent period of anomalous growth – both hydrological and climatic. The aim of the research is to assess the effect of projected climate change on water resources in lowland catchment the Narew River in Poland. The hydrological reaction to climate warming and wetter conditions includes changes in flow and water level. This paper describes the directions of changes climatic and hydrological conditions and the impact of climate change on the Narew River. The data such as: daily air temperature, precipitation obtained from the Bialystok climate station located within the Narew river and hydrological data such as water flows and water states observed in water gauges were used for the analysis of climate variability and their hydrological consequences. The results show a significant decrease in winter outflows in river, as well as a delayed increase in the spring melt flow. It has also been observed that this is the initial phase of changes in maximum water levels and maximum flows.

4

Międzyodrze: an example of diverse economic and nature-related activities in the part of the Lower Odra Valley

Dąbkowski S. L., Wesołowski P., Brysiewicz A., Humiczewski M.

Journal of Water and Land Development

|

2017

|

no. 34

117--129

EN

Międzyodrze is an area in Lower Odra Valley, from the fork of the riverbed to Szczecin, with the islands between the Odra River and Lake Dąbie. In the past, it has served primarily as a waterway route and now serves a variety of economic and nature-related functions. This paper presents the historical and present role of Międzyodrze, taking into account the specific natural values of the Lower Odra Valley, hydrography, hydrology and soil conditions. In the area of Międzyodrze, there are basically three types of organic matter and the nature’s point of view, the area is rich in flora and fauna. The current stimulation to activity of Międzyodrze is to take account of the needs of the natural environment, tourism and recreation, while improving the hydrological and retention potential of the area. Exceptional natural values, complicated hydraulic system of canals, the complexity of hydrological phenomena and the specificity of soils make the selection of activities aimed at achieving the objectives of area revitalization requires comprehensive environmental and hydrological analyses as well as economic analyses. The paper outlined the range of difficulties encountered by this assessment.

PL

Międzyodrze to obszar w Dolinie Dolnej Odry, od rozwidlenia koryta do Szczecina, wraz z wyspami pomiędzy Odrą i jeziorem Dąbie. W przeszłości służyło głównie jako szlak transportu wodnego, a obecnie pełni różnorodne funkcje gospodarcze i przyrodnicze. W pracy scharakteryzowano historyczną oraz obecną rolę Międzyodrza z uwzględnieniem specyficznych walorów przyrodniczych Doliny Dolnej Odry, hydrografii, hydrologii i warunków glebowych. Na obszarze Międzyodrza występują zasadniczo trzy rodzaje utworów organicznych (mada właściwa na torfie, gleba torfowa saprowa typowa, gleba torfowa limnowo-saprowa), a z przyrodniczego punktu widzenia obszar charakteryzuje się bogactwem flory i fauny. Prowadzona obecnie aktywizacja Międzyodrza ma uwzględniać potrzeby środowiska przyrodniczego, turystki i rekreacji, a jednocześnie poprawić potencjał hydrologiczny i retencyjny obszaru. Wyjątkowe walory przyrodnicze, skomplikowany system hydrauliczny kanałów, złożoność przebiegu zjawisk hydrologicznych oraz specyfika gleb sprawiają, że wybór działań zmierzających do osiągnięcia celów rewitalizacji obszaru wymaga wszechstronnych analiz przyrodniczo-hydrologicznych, a także analiz ekonomicznych. W pracy zarysowano zakres trudności w przeprowadzeniu takich analiz.

5

Susza hydrologiczna 2015-2016 w Polsce na tle wielolecia

Krasowski W., Tokarczyk T.

Gospodarka Wodna

|

2017

|

Nr 9

277--284

PL

W artykule dokonano oceny suszy hydrologicznej 2015-2016 - na tle wielolecia - w wybranych zlewniach dorzecza środkowej Odry. Analizie poddano ciągi codziennych przepływów z 35 stacji wodowskazowych zlokalizowanych w zlewniach dopływów Odry oraz Warty z wielolecia 1971-2015 oraz zimy 2016. Do opisu suszy hydrologicznej wykorzystano okresy niżówek hydrologicznych, wskaźnik wiarygodnej ekstremalnej suszy hydrologicznej (WSH) oraz wskaźnik suszy rzecznej (SDI).

EN

The article provides an assessment of the 2015-2016 hydrological drought - as compared to a multi-annual period - in selected Middle Oder River basin districts. The authors analysed daily flow sequences from 35 gauging stations located in the Oder's tributaries basin districts recorded in the years 1971-2015 and in winter 2016. For description of the hydrological drought, the authors use hydrological low water periods, the possible extreme hydrological drought index and the stream flow drought index.

6

Hydrologiczne uwarunkowania budowy i funkcjonowania intermodalnego portu rzecznego w Solcu Kujawskim

Kubiak-Wójcicka K.

Logistyka

|

2016

|

nr 3

129--136, CD1

PL

Miejsce planowanego portu multimodalnego wyznaczono w gminie Solec Kujawski (km 767-768 Wisły). Głównym zagrożeniem dla żeglugi śródlądowej pod względem hydrologicznym w miejscu planowanej inwestycji jest występowanie niskich stanów wody oraz zjawisk lodowych, które mogą stanowić utrudnienia w ruchu. Dodatkowym zjawiskiem, które może dodatkowo skomplikować sytuację hydromorfologiczną koryta rzecznego jest odkładające się rumowisko. Udrożnienie koryta rzecznego jest możliwe przez stałe usuwanie rumowiska. Do innych możliwości, można zaliczyć zmianę trasy regulacyjnej poprzez nową zabudowę hydrotechniczną, bądź zabudowę całego odcinka dolnej Wisły stopniami piętrzącymi. Wymienione propozycje są znacznie bardziej kosztowne i będą opłacalne tylko przy dużym ruchu żeglugowym. Przed przystąpieniem do budowy portu warto przeprowadzić dokładną analizę ekonomiczną opłacalności inwestycji przy uwzględnieniu okresowego wyłączenia drogi wodnej z ruchu żeglugowego spowodowanego niekorzystnymi warunkami hydrologicznymi. Opłacalność ekonomiczna i gwarancja dostaw powinna być głównym wyznacznikiem budowy portu intermodalnego w okolicy Solca Kujawskiego biorąc pod uwagę aktualny stan drogi wodnej w Polsce.

EN

The location of the proposed multimodal harbour has been set in Solec Kujawski commune (km 767-768 of the Vistula River) near Otorowo. Main threats to the inland navigation here are low water levels and ice phenomena, which may hamper the traffic. Additional factor that may unfavourably affect hydromorphological condition of the river bed is sediments that constantly build up. Clearing the river bed requires constant removal of the sediments. Other possibilities include changing the regulation line by setting up new hydrological structures or building a number of dams throughout whole lower Vistula. The latter proposals are far more expensive than the former one and may be profitable only in case of a very high traffic on the river. Before the harbour construction begins, it is worth of conducting detailed economic analysis of the investment, taking into account temporary navigation ceases caused by disadvantageous hydrological conditions. Profitability and certainty of supplies should be the main determinants for the construction of intermodal harbour in proximity of Solec Kujawski.

7

Wpływ zbiornika Jeziorsko na obszary prawem chronionej przyrody

Winiecki A.

Gospodarka Wodna

|

2016

|

Nr 9

331--336

PL

Wybudowanie zbiornika Jeziorsko zaburzyło kontinuum ekosystemu doliny Warty na znacznej długości, przerywając drożność korytarza ekologicznego. W miejscu dawnej terasy zalewowej powstał duży zbiornik wodny o odmiennych warunkach hydrologicznych, a poniżej zapory uległa zmianie dynamika I przepływów Warty i stany wód. Te ostatnie modyfikuje dodatkowo systemem wybudowanych wraz z Jeziorskiem obwałowań. W dolinie Warty poniżej Jeziorska oraz na samym zbiorniku już w latach 80. odnotowano wyjątkowo cenne walory przyrodnicze. Był to powód utworzenia na Jeziorsku i na osi Warty poniżej zbiornika licznych obszarów chronionych (parki narodowe, parki krajobrazowe, rezerwaty przyrody). Wstąpienie do Unii Europejskiej zobligowało utworzenie na omawianym terenie obszarów chronionych prawem wspólnotowym (ostoje ptasie, ostoje siedliskowe - sieć Natura 2000). Monitoring przyrodniczy (dla ptaków w okresie ponad 40 lat) wskazuje na coraz szybszą, postępującą degradację wymienionych obszarów. Do najważniejszych przyczyn tego zjawiska i zalicza się wybudowanie zbiornika Jeziorsko, zabudowę hydrotechniczną doliny poniżej zapory, oczekiwaną wielofunkcyjność zbiornika oraz być może obserwowane ostatnimi laty zmiany klimatyczne.

EN

Construction of the Jeziorsko Reservoir disturbed the continuum of the Warta River valley ecosystem over a substantial length, disrupting the perviousness of the ecological corridor. In place of the former inundation terrace a large water reservoir characterized with different hydrological conditions was created, which changed the Warta River flows dynamics and water stages downstream of the dam. Water stages are additionally modified by a system of embankments, built together with the Jeziorsko Reservoir. In the Warta River valley downstream of the reservoir, some exceptionally precious natural values were reported already in the eighties. For this reason, numerous protected areas were created in the reservoir and along the Warta River (national parks, landscape parks, nature reserves). Accession to the European Union imposed creation of the areas protected with the EU law (bird mainstays and habitats - Natura 2000 sites). Nature monitoring (for birds, carried out for the period of over 40 years) indicates an accelerating, progressing degradation of the listed areas. Among the reasons for this phenomenon is the construction of the Jeziorsko Reservoir, hydraulic development of the valley downstream of the dam, the expected multi-functionality of the reservoir and, possibly, climate change observed in recent years.

8

Prognozy i identyfikacja wpływu zbiornika Jeziorsko na wody podziemne w świetle jego długoletniej eksploatacji

Przybyłek J.

Gospodarka Wodna

|

2016

|

Nr 9

314--323

PL

Jednym z zasadniczych problemów towarzyszących projektom spiętrzenia rzek jest prognoza wpływu na wody podziemne i obliczenie systemów odwadniających. Dotyczy to zarówno budowli piętrzących i przyległych do nich terenów depresyjnych, jak i innych, na których następuje stała lub okresowa zmiana pierwotnego reżimu hydrodynamicznego w danym systemie wodonośnym. Zbiornik Jeziorsko jest przykładem złożoności warunków hydrogeologicznych, bowiem w podłożu i zboczach doliny w zasięgu stałego spiętrzenia (zapora czołowa i boczne) występuje w spękanych utworach górnej kredy system wód szczelinowych w ścisłej więzi z wodami porowymi w aluwiach doliny rzecznej. W trakcie prac projektowych nad zbiornikiem Jeziorsko i w okresie pierwszej dekady jego eksploatacji przeprowadzono numeryczne badania modelowe w zakresie oddziaływania zbiornika na warunki hydrogeologiczne terenów sąsiednich. Wyniki i przydatność badań przytoczono w tym artykule i porównano z rzeczywistymi skutkami oddziaływania zbiornika na stany wód podziemnych w jego otoczeniu, stwierdzonymi na podstawie długoterminowych obserwacji, prowadzonych w sieci studni i piezometrów.

EN

One of the basic problems accompanying rivers damming projects is the forecast of its influence on groundwater levels and calculations of dewatering systems, it refers both to dams and their adjacent depression areas, as well as other areas where constant or temporary fluctuations occur in the primary hydrological regime of a given water-bearing system. The Jeziorsko Reservoir located on the Warta River is an example of hydrogeological conditions complexity, as in its substratum and valley sides, in the zone of permanent damming (frontal and side dam), a system of fissured waters occurs in the cracked Cretaceous rocks, directly connected to the pore water in the river valley alluvial deposits. During the design works of the Jeziorsko Reservoir and during the first decade of its operation, numerical model studies were carried out in the scope of the reservoir's impact on hydrogeological conditions of the adjacent areas. The article presents the results of the study and its applicability, comparing it with the actual results of impact of the reservoir on the groundwater levels in its vicinity, based on long-term observations carried out in a network of wells and piezometers.

9

Co sprzyja skutecznej renatyryzacji rzek i w jaki sposób można ją ocenić?

Zieliński P.

Gospodarka Wodna

|

2016

|

Nr 4

116--124

PL

Poprawa stanu przekształconych dolin rzecznych stała się ważnym sposobem ochrony środowiska, szczególnie w uprzemysłowionych krajach świata. Naukowe ramy renaturyzacji rzek sięgają połowy lat 80. XX wieku, a jednak wciąż brakuje jednolitych standardów zapewniających jej większą skuteczność. Wiele zrealizowanych już projektów renaturyzacyjnych - pomimo przeznaczonych ogromnych środków na zabiegi techniczne - nie uwzględniało rzetelnej oceny skuteczności renaturyzacji, co stawia pod znakiem zapytania sens takich działań. Wskazuje to na złożoność problemu i potrzebę usystematyzowania informacji z licznych doniesień naukowych. W artykule przedstawiono zalecenia i wskazówki dotyczące skutecznej renaturyzacji rzek oparte głównie na osiągnięciach europejskich i amerykańskich, a także różne (hydrologiczne, morfologiczne, biologiczne i hydrochemiczne) sposoby jej oceny.

EN

The improvement of the transformed river valleys condition became an important method to protect the environment, in particular in the industrialized countries. The scientific framework for rivers restoration date back to the mid-80s of the 20th century, but there are still no standards ensuring its higher efficiency. Many already implemented restoration projects - despite large sums allocated to technical interventions - did not take into account any thorough assessment of the restoration efficiency, what calls the sense of such actions into question. It indicates that the problem is complex and the information from numerous scientific reports should be systemized. The article presents recommendations and guidelines concerning the efficient rivers restoration, based mainly on the European and American achievements, as well as different (hydrological, morphological, biological and hydrochemical) methods of its assessment.

10

Small Water Reservoirs – Sources of Water or Problems?

Jurik L., Húska D., Halászová K., Bandlerová A.

Journal of Ecological Engineering

|

2015

|

Vol. 16, nr 4

22--28

EN

The design of small water reservoirs in Slovakia and neighbouring countries has common origins in the middle of the last century. Most of them were an alternative source of water for irrigation of field crops. Nowadays, we have to face new problems, such as the problems with the design of hydrological data and real current discharges, the problems with original and new design of the flood wave for the solution of the safety overflow. All of Q100 flows recorded nowadays are much higher than those which had been designed and built. The safety overflows no longer answer the purpose of the contemporary flows. The problems with the Framework Directive are also important – small water reservoirs are not resolved in the Directive as the water bodies of stagnant water because they have an area of less than 0.5 km2. The same problem is also with the preservation of continuity of the flow and the fact that they should let the fish pass. Unfortunately, the state, administrators of small dams, operators and nature conservationists have different points of view on the above-mentioned problems. The article elaborates these problems and suggests possible solutions to the problems.

11

Hydrogeologiczne i hydrologiczne warunki eksploatacji torfu metodą frezowania oraz rekultywacji wyrobisk w Polsce północnej

Jurys L.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2013

|

R. 54, nr 2

85--94

PL

Torfowiska, szczególnie torfowiska wysokie, uznawane są za niezwykle cenne przyrodniczo obszary. Dlatego przemysłowa eksploatacja torfu, w praktyce głównie z torfowisk wysokich, poddawana jest silnej krytyce. Za szczególnie szkodliwe uznaje się odwadnianie wyrobisk, które ma jakoby prowadzić do bardzo niekorzystnych zmian stosunków wodnych w okolicy. Pogląd ten w świetle praktyki i wyników badań nie znajduje potwierdzenia. Eksploatowane torfowiska wysokie posiadają autonomiczne warunki hydrogeologiczne i hydrologiczne. Stan ten nie zmienia się istotnie w wyniku eksploatacji, co radykalnie ogranicza jej oddziaływanie na otoczenie. W artykule przedstawione są warunki wodne w różnych torfowiskach wysokich, w zależności od położenia w typowych sytuacjach geologicznych, oraz zmiany warunków wodnych wywołane eksploatacją torfu.

EN

Bogs, especially raised bogs are recognized as environments of extreme natural value. This is why peat industrial exploitation, in fact mainly from the areas of raised bogs, comes across strong criticism. Drainage of peat excavation sites is considered to affect the adjacent water regime negatively. Such an outlook, in the light of current praxis and results of researches, is not confirmed. Raised bogs possess autonomic hydrogeological and hydrological systems. They are not likely to change during the exploitation which limits the interaction radically. Water regimes within raised bogs are described in this article. Their local geological conditions and water regime variation due to exploitation has been investigated.

12

Wody mineralne na fałdzie Krościenka w Krośnie

Filar B., Dusza R., Miziołek M.

Nafta-Gaz

|

2012

|

R. 68, nr 12

982--992

PL

W rejonie Krosna zainteresowanie wodami mineralnymi ma długą tradycję i związane jest przede wszystkim z pracami poszukiwawczymi ropy naftowej, które były intensywnie prowadzone w XIX w. i XX w. na obszarze fałdu Potok–Turaszówka–Krościenko. Fałd znajduje się w obrębie północnej części Krosna. W trakcie wierceń w otworach oprócz ropy była stwierdzana również obecność solanki. Na fałdzie Krościenka obecność wód mineralnych była stwierdzana w obrębie piaskowców ciężkowickich, występujących tu w 2 poziomach określanych nazwą: I piaskowiec ciężkowicki i II piaskowiec ciężkowicki. I piaskowiec ciężkowicki znany jest z odsłonięć na powierzchni, zaś II jedynie z wierceń. Wody mineralne pojawiające się w trakcie wierceń inspirowały wielu ludzi do ich wykorzystania. Jednym z nich był doc. Władysław Chajec, pracownik INiG z Oddziału Krosno. W latach 50. i 60. XX wieku propagował ideę utworzenia w Krośnie uzdrowiska na bazie wód mineralnych fałdu Krościenka. Na początku lat 60. podjęto na krótko eksploatację wód mineralnych, ale z powodu nieopłacalności szybko ją zarzucono. W ostatnich latach z inicjatywy władz samorządowych ponownie wrócił temat wykorzystania wód mineralnych, tym razem dla celów balneologicznych i rekreacyjnych. Przy współpracy z Urzędem Miasta Krosna została przeprowadzona analiza wgłębnej budowy geologicznej fałdu Krościenka oraz ocena możliwości uzyskania wód mineralnych za pomocą nowego otworu wgłębnego. Przeprowadzona ponownie korelacja międzyotworowa w oparciu o istniejące materiały archiwalne pozwoliła na uściślenie budowy geologicznej fałdu Krościenka w rejonie Zawodzie–Bursaki oraz opracowanie nowych przekroi geologicznych przez fałd. Analiza opróbowań starych odwiertów umożliwiła ustalenie pierwotnego konturu woda–ropa. Na podstawie dokonanych ustaleń został zaprojektowany otwór badawczy zlokalizowany na południowym skrzydle fałdu.

EN

The interest in mineral waters located in Krosno region has a long tradition and is primarily associated with exploration works for crude oil. Exploration works had been extensively carried out in the nineteenth and early twentieth century in the stream-fold-Krościenko Turaszówka. The fold is located within the northern part of Krosno town. The oil wells drilled showed the presence of saline waters. In the Krościenko fold mineral waters were reported within the Ciężkowice sandstones, occurring here in 2 production levels determined the names: ciężkowicki sandstone I and ciężkowicki sandstone II. The ciężkowicki sandstone I is known from outcrops at the surface, and II only from drilling. Mineral waters appearing during drilling inspired many people to use them. One of them was docent. Wladyslaw Chajec an Oil and Gas Institute employee. The idea of establishing a spa in Krosno, based on mineral waters from the Krościenko fold was promoted in the 50-ies and 60-ies of the XX century. In the early 60’s mineral water was produced briefly, but due unprofitability production was quickly abandoned. The Krosno local authorities have returned again to the idea of using mineral waters in recent years. In cooperation with the City of Krosno the Institute carried out analysis of Krościenko fold’s geological structure in order to determine the possibility of mineral waters production. Works were carried out based on all existing materials. The well correlation made it possible to clarify the geological structure of the Krościenko fold in region of Zawodzie–Bursaki. Analysis of old well tests allowed to determine the original water – oil contour. Based on its findings, a new water production well located on the south flank of the fold was designed.

13

Wpływ składowiska odpadów komunalnych w Jaworkach na jakość wód powierzchniowych i podziemnych

Twardy S., Jaguś A

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2001

|

T. 1, z. 1

159--171

PL

Badano oddziaływanie składowiska odpadów komunalnych dla gminy Szczawnica na skład chemiczny wód powierzchniowych i podziemnych. Składowisko zlokalizowane jest w Jaworkach, w niezamieszkałej dolinie Potoku Starego. Stwierdzono, że skład chemiczny wód powierzchniowych w Potoku Starym jest podobny zarówno w przekroju przed, jak i za składowiskiem, natomiast wód podziemnych zróżnicowany w zależności od usytuowania piezometrów względem składowiska i układu warstw geologicznych. Wody podziemne wykazywały lokalnie antropogeniczne zanieczyszczenie.

EN

The studies were performed in the hydrologic years of 1998–1999. They dealt with the impact of municipal waste dump on quality of surface and ground waters. The dumping ground is localised in an uninhabited mountain valley, near tourist and Szczawnica spa municipality. During the research, the site had no structural facilities, which isolated wastes from the contact with soil and water environment. Recognized hydrogeological conditions indicated the possibility of contaminants spreading. Chemical analyses were made of surface waters of a stream flowing in the vicinity of the site as well as of ground waters collected from piezometers localised around the dumping place. The pH and content of N–NH4, N–NO3, PO4, Ca, Mg, Na, K, Cl-, SO42- were determined. Precipitation was measured during the studies to estimate the size of effluents. Unfavourable impact of waste dump on aquatic environment was found to be restricted to the pollution of ground waters in piezometers located in the zone of stream bed. This was a resultant of morphological and geological conditions determining migration of the effluents. The magnitude of contamination did not correspond to the variability of hydrometeorological conditions in the watershed. No negative impact of waste dump on surface waters was found. In the control sections upstream and downstream of the dumping place their quality, in the range of conducted works, met requirements of 1st purity class.

14

Procesy deglacjacji na obszarze SSSI No. 8 i ich uwarunkowania klimatyczne oraz hydrologiczne (Zatoka Admiracji, Wyspa Króla Jerzego, Szetlandy Południowe)

Battke Z., Marsz A. A., Pudełko R.

Problemy Klimatologii Polarnej

|

2001

|

nr 11

121-135

EN

This work deals with the processes of deglaciation occurring in the region of SSSI No 8 (Site of Special Scientific Interests No 8) located on the western coast of the in the vicinity of Polish H. Arctowski Station over the period 1979-1999. The location of the SSSI is shown in Fig. 1. The basis of this work is comparison between the category of the surface of the area on the charts from 1979 (Furmańczyk & Marsz, 1980) and on the chart from 1986 (Battke, 1990) and the ground measurements carried out in that area in 1999 (Battke & Pudełko, unpubl.). The categories of area were computed on maps with the help of a planimeter: - glaciated areas, - non-glaciated areas (formed by mineral grounds), - sea areas. The accuracy of total measurements of the area is not lower than about 0.2 km2. The results of cartometric measurements are given in Table 1. Over the period 1979-1999 the area of SSSI decreased by 0.86 km2 as an effect of regression of icy cliffs both of Ecology and Baranowski Glaciers and due to accompanied abrasion process. At the same time the glaciated area within the borders of SSSI decreased by 6.93 km2 and the ice free area increased by 6.08 km2. In this way the mean rate of deglaciation of the 21-year period reaches about 0.33 km2 per year. Over the 21-year period the ice free area within the borders of SSSI incresed three times (from 2.98 km2 to 9.06 km2) which results in various consequences on the physico-geographical and biological prosesses in the region of the Admiralty Bay. In the period 1978-1986 the processes of deglaciation observed north of SSSI in the region of Ecology Glacier were faster than in other regions. Over the period 1986-1999 much faster decrease in the glaciated area was noted in the south of the area, in the region of Baranowski Glacier and Tower Glacier spatial changes are presented in Fig. 2. The analysis of reasons having influence on so advance processes of deglaciation indicated to two factors i.e. climatic and hydrological that are both responsible for the process. Over the period 1978-1998 in region of the Admiralty Bay the increase in air temperature during the Antarctic summer (period December - February; trend +0.022°C/year, statistically not significant) was noted. At the same time the period in which ablation was observed (warmer November and March) was longer. The annual sums of precipitation in the same period indicate to the presence of statistically significant negative trend (-5.7 mm/year, p < 0.005). This resulted in the change in the glacier mass balance at the level 2 m. above sea level: from -115 g/cm2/year in 1979 to -146 g/cm2/year in 1998 (Fig. 3). The evaluated trend of change in mass balance is -1.56 g/cm2/year and is not statistically significant. The period during which sea ice cover is not observed also lasts longer and the ice conditions there became visibly milder. This enables the thermal abrasion to last longer and causes more active regression of ice cliffs. On the shore of the Bransfield Strait, between the Admiralty Bay and the Maxwell Bay entrance a deep cove was formed in the ice coast over the period 1985-1988. This resulted in the increase in inclination of the southern slopes of ice forming the Warszawa Ice cap and forced the volume of ice flowing towards the Bransfield Strait to increase. In this way the volume of ice flowing down the Warszawa Ice Cap eastward, to SSSI No. 8 area, decreased. The explanation of reasons responsible for the ice conditions becoming milder can be found in large scale changes in sea surface temperature of the Southern Ocean of the sea area located West of the Antarctic Peninsula (a strong positive trend SST is marked in the period from October to January; in December +0.058°C/year) and in changes in atmospheric circulation. Both these factors, i.e. the increase in the negative values of the ice masses balance and the decrease in the volume of ice flowing down on the SSSI No. 8 area act in the same direction, causing that the deglaciation process in that region occurs in an exceptionally intensive way. Due to such great intensity of the deglaciation processes occurring on the surface of SSSI in that area, this area can be regarded as a unique object of ecological and environmental research.