Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Szyb wydobywczy Mittlau w Iwinach w początkach jego istnienia

Rybicka Karolina

Przegląd Górniczy

|

2021

|

T. 77, nr 7-9

40--43

PL

Artykuł przedstawia historię szybu wydobywczego Mittlau w Iwinach od połowy lat 30. XX wieku do zakończenia II wojny światowej. Na tym terenie przeprowadzono prace badawcze, które miały na celu określenie zasobności złoża miedzionośnego. Dały one pozytywne rezultaty, więc podjęto decyzję o budowie szybu wydobywczego. Przedsięwzięcie zrealizowano na zlecenie koncernu Towarzystwo Górnicze Spadkobiercy Georga Gieschego (Bergwerks-Gesellschaft Georg von Giesches Erben) z Wrocławia. W pracy przytoczono okoliczności budowy szybu, wyboru miejsca, kosztów inwestycji, określono trudności geologiczne i hydrologiczne oraz przebieg prac budowlanych. Wyjaśniono także, dlaczego głębienie szybu przebiegało wolno w porównaniu do sąsiadującego z nim szybu Mühlberg.

EN

The article presents the history of the Mittlau mining shaft in Iwiny from the 30s of the twentieth century to the end of World War II. Resaerch work conducted in this area was to determine the wealth of the copper deposit. The results of the research were positive, so the decision was made to build an extraction shaft. The project was commissioned by the concern Towarzystwo Górnicze Spadkobiercy Georg von Giesches from Wrocław. The work presents the circumstances of the shaft construction, site selection, investment costs, geological and hydrological difficulties and the course of consruction works. It also explained why sinking of the shaft was slow compared to the adjacent Mühlberg shaft.

2

Katastrofy wodne w szybie Mühlberg w Iwinach

Rybicka Karolina

Przegląd Górniczy

|

2021

|

T. 77, nr 4-6

46--48

PL

Artykuł przedstawia historię dwóch katastrof wodnych, do których doszło w szybie Mühlberg w Iwinach. Należał on do ośrodka górniczego, powstającego w tym miejscu na zlecenie koncernu Towarzystwo Górnicze Spadkobiercy Georga Gieschego (Bergwerks-Gesellschaft Georg von Giesches Erben) z Wrocławia. Pierwsza, mniejsza, miała miejsce, w marcu, a druga, rozleglejsza, we wrześniu 1944 roku. Ponadto uwzględniono proces budowy szybu, przyczyny zalania, plan odwodnienia oraz skutki tych działań.

EN

The following notice presents the history of two water disaster that occurred in the Mühlberg shaft in Iwiny. It belonged to the mining center, which was built there on behalf of the Bergwerks-Gesellschaft Georg von Giesches Erben from Wrocław. The first one smaller took place in March and the second one more extensive was in September of 1944. In addition included the shaft construction process, causes of flooding, drainage plan and the effects of these activities.

3

Historia i przyczyny katastrofy w dawnej kopalni rud żelaza Bibiela (region tarnogórski)

Labus Krzysztof, Labus Małgorzata, Mzyk Tadeusz

Przegląd Górniczy

|

2021

|

T. 77, nr 4-6

49--55

PL

Walka z wodą, wymagająca największego wysiłku technicznego i ekonomicznego, wysunęła się w okresie preindustrialnym na czoło wszystkich problemów technicznych górnictwa na terenie złóż śląsko-krakowskich. Jedna z ostatnich zanotowanych w historii katastrof, wynikających z zagrożeń wodnych, miała miejsce w 1917 roku w położonej na wschód od Miasteczka Śląskiego kopalni Bibiela na tzw. Pasiekach, eksploatującej limonitowe rudy żelaza. Celem podjętych prac było zidentyfikowanie przyczyny zalania kopalni, którą mogła być niewydolność systemu odwodnienia, lub też nagły, niekontrolowany dopływ, praktycznie niemożliwy do przewidzenia. Na podstawie analizy danych archiwalnych i obserwacji terenowych stwierdzono, iż do powstania katastrofy przyczyniły się warunki geologiczno-górnicze i intensyfikacja wydobycia.

EN

The fight against water, requiring the greatest technical and economic effort, was one of the most important technical problems of mining in the Silesian-Kraków region in the pre-industrial period. One of the last disasters recorded in history, resulting from water hazards, took place in 1917 in the Bibiela mine located east of Miasteczko Śląskie, on the so-called “Pasieki”, exploiting limonite iron ore. The aim of the research was to identify the cause of the mine flooding, which could be the failure of the drainage system or a sudden, uncontrolled inflow, practically impossible to predict. Based on the analysis of archival data and field observations, it was found that the geological and mining conditions and the intensification of extraction contributed to the catastrophe.

4

Ochrona dziedzictwa kulturowego na przykładzie KWK Flora i małych kopalń Gołonoga (dzielnica Dąbrowy Górniczej) – ścieżka dydaktyczna

Tomczyk Janusz

Hereditas Minariorum

|

2020

|

Vol. 6

85--94

PL

Po koncentracji wydobycia węgla z pokładów podredenowskich na pograniczu wsi Dąbrowa i Gołonóg przez Towarzystwo Akcyjne Kopalń Węgla Flora nastąpił okres pojawiania się małych zakładów wydobywczych. Wobec zamknięcia granic polityką celną przed I wojną światową i okresu dobrej koniunktury dla węgla dąbrowskiego trwającej do lat 30. XX w. Towarzystwo wydzierżawiało zbędne dla siebie, z technicznego i ekonomicznego punktu widzenia, części nadań nowym kopalniom. W trakcie spaceru zaproponowaną ścieżką dydaktyczną prezentujemy ich historię, położenie i ślady pozostałe po ich działalności górniczej.

EN

After changes in the organization of mining in the Congress Kingdom caused by the Mining Act of 1870, private mines were created. Five deep coal mines were established on the border between the villages of Dąbrowa and Gołonóg. They exploited little rich, thin seams. The process of merging them into one enterprise called "Flora" Coal Mining Society have taken place almost from 1884 to 1913. The first two enterprises ("Maciej" and "Władysław") were merged in 1902, but their initial organizational division was artificially imposed by applicable law. Other enterprises were taken over by subsequent purchases. Until World War I, the "Flora" Society was profitable due to investment activities and technical changes. Small coal mines in this area were established under lease agreements with the "Flora" Coal Mining Society. Despite much lower production, they were the source of income for many citizens.

5

Tama izolacyjna z wizjerem jako sposób prezentacji dawnych wyrobisk górniczych

Słota Zbigniew, Słota Krzysztof, d’OBYRN Kajetan, Jaksa Zygfryd

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2019

|

nr 2

43--51

PL

Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu oferuje do zwiedzania podziemne trasy turystyczne, m.in. w Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej (GKSD). Od kilkunastu lat trwają prace, mające na celu udostępnienie lub prezentację zwiedzającym systematycznie udostępnianych nowych wyrobisk górniczych. W Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej znajduje się wiele wyrobisk, które mają dużą wartość historyczną i poznawczą, lecz nie wszystkie mogą być udostępnione dla ruchu turystycznego. Wynika to głównie ze względów bezpieczeństwa, m.in. braku lub złego stanu obudowy górniczej i braku odpowiedniego przewietrzania. Dla zapewnienia ekspozycji wyrobisk górniczych o cennych walorach historycznych, w podziemnych trasach turystycznych zaprojektowano specjalny wizjer. W artykule zaprezentowano konstrukcję wizjera oraz miejsce jego instalacji.

EN

The Museum of Coal Mining in Zabrze offers underground tourist routes to visit, including tourist routes in the Main Key Heritage Drift (GKSD). Work has been underway for a dozen or so years to provide or present to visitors more and more new mining excavations. In the Main Key Heritage Grain there are many workings that are of great historical and cognitive value, but not all of them can be made available for tourism. This is mainly due to safety reasons, such as the lack or poor condition of housing, the lack of ventilation, etc. In order not to bring down historically valuable workings, for the purpose of presenting them to tourists, a special viewing window has been designed. The article presents the construction of the viewing window and the place of its installation.

6

Ruch turystyczny z uwzględnieniem osób niepełnosprawnych w byłych wyrobiskach górniczych na przykładzie kompleksu Sztolnia Królowa Luiza

Słota Zbigniew, Słota Krzysztof, Morcinek-Słota Anna, Maciaszek Mirosław, Jaksa Zygfryd

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2019

|

nr 2

25--42

PL

Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu dysponuje kilkoma trasami podziemnymi, przeznaczonymi do ruchu turystycznego. Są to trasy z licznymi atrakcjami, wymagają jednak od turystów odpowiedniej sprawności ruchowej. Dla turystów z niepełnosprawnościami przygotowano specjalną trasę w Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej. W tym celu wykonano wiele prac adaptacyjnych oraz przeszkolono przewodników i wprowadzono przepisy, które regulują ruch osób niepełnosprawnych w kompleksie Sztolnia Królowa Luiza. W artykule przedstawiono najważniejsze informacje, dotyczące powstałej trasy dla osób niepełnosprawnych.

EN

The Museum of Coal Mining in Zabrze has several underground routes designated for tourist traffic. These are routes with many attractions, but require adequate mobility from tourists. For tourists with disabilities, a special route was prepared at the Main Key Heritage Drift. Many adaptation works were carried out and guides were trained and regulations were introduced that regulate the movement of disabled people in the Adit Queen Louise Complex. The article presents the most important information about the route for people with disabilities.

7

Wentylacja kopalni rudy miedzi w Wilkowie w początkach jej istnienia

Rybicka K.

Przegląd Górniczy

|

2018

|

T. 74, nr 7

48--51

PL

Artykuł przedstawia proces tworzenia sieci wentylacyjnej w kopalni rudy miedzi w Wilkowie koło Złotoryi w latach 30. i 40. XX wieku. Ośrodek górniczy został wybudowany na zlecenie koncernu Towarzystwo Górnicze Spadkobiercy Georga Gieschego (Bergwerks-Gesellschaft Georg von Giesches Erben) Berlin – Breslau. W pracy przytoczono sposób projektowania sieci wentylacyjnej, liczbę zainstalowanych wentylatorów oraz tam wentylacyjnych. Ponadto uwzględniono zmiany powstałe w wyniku przeprowadzonych modernizacji. Wyjaśniono także dlaczego w podziemnych korytarzach zastosowano wymuszony rozpływ powietrza oraz omówiono naturalne wady i zalety zlokalizowania kopalni w tym miejscu.

EN

The article presents the process of creating a ventilation network in the mining copper ore in Wilków near Złotoryja in the 30s and 40s of the twentieth century. The mining center was built to the order of Bergwerks-Gesellschaft Georg von Giesches Erben Berlin - Breslau. The paper presents the way of designing a ventilation network, the number of installed fans and ventilation dams. In addition depicts changes which were created as a result of modernization. Also explained why in the underground corridors was used the forced air flow and presents the natural advantages and disadvantages of locating the mine in this place.

8

Odkrycie złóż oraz początki górnictwa węgla brunatnego w Zielonej Górze

Gontaszewska-Piekarz A.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2018

|

R. 63, nr 4

21--45

EN

The work describes the discovery of lignite deposits by C.A. Pohlez in 1838 near Zielona Góra that initiated extraction of this mineral coal by several mines. Exploitation of lignite in Zielona Góra and its neighbourhood was taking place in the years 1841-1948. The article describes only the first years of mining and creation of the Gewerkschaft “Consolidierte Grünberger Gruben”, which embraced almost all mines in the vicinity. Extraction of lignite was conducted in the Wilkanowo and Słone villages near Zielona Góra, and also in the western part of the city. The text describes areas where particular mines belonging to the Gewrkschaft worked and presents well-known locations of the oldest mineshafts. It also presents available historical maps containing data on mining in the area of Zielona Góra and, on the basis of few preserved source materials and the 19th-century geological and mining literature, certain data concerning employment and the amount of extraction. The article introduces us also to the economic situation of the 19th-century Gewerkschaft.

9

Przeróbka rud uranu w rejonie Kowar

Borzęcki R., Wójcik D., Kalisz M.

Hereditas Minariorum

|

2018

|

Vol. 5

181--213

PL

Eksploatację rud uranu w Kowarach rozpoczęto w 1920 r. Uran nie miał w tym czasie większego znaczenia, bardzo ceniony był natomiast rad tworzący śladowe domieszki w jego minerałach. W kopalni w Kowarach początkowo ograniczano się tylko do ręcznego wybierania rud uranu z wydobytego urobku. Było to jednak bardzo trudne zadanie ze względu na ich podobieństwo do rudy żelaza stanowiącej główną kopalinę tutejszego złoża. W 1935 r. na terenie kopalni wybudowano zakład elektromagnetycznego wzbogacania rud żelaza z linią do odzysku rud uranu. Proces przeróbczy przebiegał w sześciu etapach: przesiewania wstępnego na sicie stałym, kruszenia w kruszarce szczękowej, przesiewania na sitach wibracyjnych, separacji magnetycznej w separatorach bębnowych (produkcja koncentratów rud żelaza), mielenia w młynie kulowym i wzbogacanie na stole koncentracyjnym (produkcja koncentratu rud uranu). Po 1942 r. w kopalni w Kowarach eksploatowano już tylko rudy żelaza. Wydobycie rud uranu wznowiono dopiero w 1948 r. Mało znany jest fakt że w latach 1948-1958 rudy te były przerabiane w zakładzie w Ogorzelcu. Według raportów amerykańskiej Centralnej Agencji Wywiadowczej (CIA) stosowany tam proces przeróbki był bardzo prymitywny. Polegał na mieleniu rudy a następnie ręcznym przepłukiwaniu strumieniami wody. W 1966 r., na terenie nieczynnej już kopalni w Kowarach, uruchomiono doświadczalny zakład wzbogacania rud uranu metodą hydrometalurgii. Stosowany w nim proces technologiczny przebiegał w kilku etapach: kruszenia i mielenia, przygotowania tzw. pulpy, trawienia, dekantacji i przemywania, sorpcji i elucji oraz wytrącania i filtracji chemicznego koncentratu uranowego. W dniu 1 stycznia 1973 r. po przerobieniu wszystkich zapasów rudy uranu zakład został postawiony w stan likwidacji.

EN

Beginning of uranium mining in Kowary dates back to 1920. Uranium however didn’t have any significant industrial value back in the '20s, only Radium in inclusions within the ore has been highly appreciated. At the beginning the Kowary mine was based on manual extraction of the ores. This was, however, highly problematic due to the similarity of Radium ores to the iron ones, dominant in the deposit. In 1935 the Electromagnetic Processing Plant of Iron Ores was built along with uranium ore extraction technological line. The process was based on six stages: initial riddling, jaw crushing, vibration sieves riddling, magnetic separation in cylinder separators (iron ore concentrate production), ball milling and enrichment on concentration plates (uranium ore concentrate production). After 1942 the Kowary mine extracted only iron, the uranium ores were mined again from 1948. It is a little known fact that between 1948 and 1958 those ores were processed in the Ogorzelec plant. According to CIA reports, the processing technology used in Ogorzelec was primitive. It was based on ore milling and manual separation in water. In 1966 the experimental hydrometallurgical uranium processing plant was established in the place of the abandoned Kowary mine. The technological process was based on eight stages: initial riddling, jaw crushing, cylinder crushing, ball milling, pulp preparation for chemical digestion, decantation, filtration of post-digestion fluids, sorption and drying of concentrate. On 1st of January, 1973, after whole uranium ore base had been processed, the Kowary Plant was abandoned.

10

Pozostałości górnictwa rud uranu, toru i kruszców w rejonie Jeleniej Góry i Szklarskiej Poręby

Borzęcki R., Wójcik D., Kalisz M.

Hereditas Minariorum

|

2018

|

Vol. 5

85--121

PL

Artykuł przedstawia zarys historii oraz stan zachowania pozostałości prac górniczych w rejonie Jeleniej Góry. Zaprezentowano w nim wyniki prac inwentaryzacyjnych przeprowadzonych w kopalni „Majewo” w Maciejowej, kopalni skalenia „Przy Starym Domu Celnym” u podnóża zbocza Skalna Brama, kopalniach kruszców „Hilfe Gottes” i „Friedrich Wilhelm” w Szklarskiej Porębie Górnej, a także w kilku punkach w okolicach Trzcińska, Jagniątkowa, Wołowej Góry, Budnik, Karpacza i Szklarskiej Poręby. Inwentaryzacją objęto 26 obiektów górniczych (szyby, sztolnie, zapadliska powierzchniowe, hałdy pokopalniane itp.), które poddano badaniom mineralogicznym, petrograficznym i radiometrycznym oraz udokumentowano fotograficznie. Prowadzono również badania historyczne w archiwach i bibliotekach. Podczas prac inwentaryzacyjnych zaobserwowano, że z upływem czasu w opisywanych obiektach górniczych zachodzą zmiany o charakterze destrukcyjnym. Przedstawiono również efekty prowadzonych tu prac rekultywacyjnych, mające na celu zminimalizowanie szkodliwego oddziaływania różnego rodzaju pozostałości prac górniczych na ludzi i środowisko. W podsumowaniu podano m.in. szacunkową długość wszystkich wyrobisk górniczych oraz wielkość wydobycia rud uranu (w przeliczeniu na czysty metal) i innych surowców w kopalniach rejonu Jeleniej Góry i Szklarskiej Poręby.

EN

The article presents a brief history and the state of conservation of the mining works in the Jelenia Góra region. It presents the results of the inventory work carried out in the „Majewo” mine in Maciejowa, the feldspar mine „At the Old Customs House” at the foot of the slope of the Skalna Brama, the ore mines „Hilfe Gottes” and „Friedrich Wilhelm” in Szklarska Poręba Górna, as well as in several places in the vicinity of Trzcińsko, Jagniątków, Wołcza Góra, Budniki, Karpacz and Szklarska Poręba. The inventory covered 25 mining objects (shafts, tunnels, open pits, heaps, etc.) that have been tested in terms of mineralogy, petrography and radiometry and documented photographically. Historical research was also carried out in archives and libraries. The summary includes the estimated length of all mining workings and the volume of uranium ore extraction (converted into pure metal) and other raw materials in the mines of Jelenia Góra and Szklarska Poręba. During the inventory work, destructive changes in the described mining facilities were observed over time. The results of the reclamation work carried out here are also presented, aiming at minimising the harmful effects of different types of mining remnants on humans and the environment. The summary includes the estimated length of all mining workings and the volume of uranium ore extraction and other raw materials in the mines of Jelenia Góra and Szklarska Poręba.

11

Pozostałości górnictwa rud uranu i żelaza w rejonie Kowar. Część II

Borzęcki R., Wójcik D., Kalisz M.

Hereditas Minariorum

|

2018

|

Vol. 5

51--84

PL

W drugiej części artykułu o pozostałościach górnictwa rud uranu w rejonie Kowar przedstawiono historię robót górniczych oraz wyniki inwentaryzacji wyrobisk w złożu „Wiktoria” w Ogorzelcu, w kopalniach „Liczyrzepa” (dawniej „Redens Glück” i „Rübezahl”) oraz „Podgórze” w Podgórzu, a także w punkcie „Sztolnia 24” na zboczach Wołowej Góry. Udokumentowano m.in. skutki katastrofalnej powodzi w lipcu 1997 r., w wyniku której w znacznym stopniu rozmyte zostały niektóre z hałd dawnej kopalni „Podgórze”. Zwrócono uwagę na procesy dewastacji zachodzące wówczas w sztolniach 9, 9a oraz 19 i 19a w Podgórzu (m.in. kradzież obudowy i torowiska). Opisano również efekty prowadzonych tu później prac rekultywacyjnych. Szacuje się że z rud wydobytych w rejonie Kowar uzyskano około 1320795 t żelaza i 294280,2 kg uranu oraz przynajmniej 11377 kg arsenu rodzimego, 2900 kg ołowiu, 500 kg glejty, 332 kg srebra, 200 kg miedzi i 4,59 g radu. Podczas prowadzonych tu w latach 1948-1962 poszukiwań i eksploatacji rud uranu wykonano łącznie 145774,1 m.b. podziemnych wyrobisk górniczych. Na hałdy przykopalniane zrzucono około 1155660 m3, urobku skalnego.

EN

The second part of the article on residues of the uranium ore mining in the region of Kowary presents a brief history and results of the inventory of mining workings on the deposit of “Wiktoria” in Ogorzelec, in the mines „Liczyrzepa” (formerly „Rübezahl”) and „Podgórze” in Podgórze, in several places on the slopes of the Wołowa Góra and Budniki and two places in Wilcza Poręba in Karpacz. The effects of the disastrous flood in July 1997 which washed away some of the former „Podgórze” heaps were documented. The article also discusses the effects of the reclamation work carried out here. The devastating processes occurring in the former mining facilities in the area (including theft of the lining and the tracks) in the tunnels of 9, 9a and 19 and 19a in Podgórze was also described. The summary includes the estimated length of all mining workings and the volume of uranium ore extraction (converted into pure metal) and other raw materials in the mines of the Kowary region.

12

Niedokończona historia kopalni węgla kamiennego „Nowa Przemsza” w Mysłowicach

Manowska M.

Hereditas Minariorum

|

2018

|

Vol. 5

123--140

PL

Kopalnia „Nowa Przemsza” działała w Mysłowicach w latach 1850-1925, a jej obszar górniczy obejmował tereny, na których węgiel wydobywano od roku 1800. Na przełomie XIX i XX wieku kopalnia była – po kopalni „Mysłowice” – największym zakładem przemysłowym miasta. Budynki kopalni, do tej pory użytkowane gospodarczo, zostały zachowane w bardzo dobrym stanie, lecz nie są niestety w żaden sposób oznakowane czy opisane wśród atrakcji krajobrazowych Mysłowic, choć z pewnością należy je zaliczyć do dziedzictwa kulturowego Górnego Śląska. Historia już niemal zapomnianej kopalni zachowała się w niekompletnych dokumentach i opracowaniach i warta jest zbiorczego opracowania. Planowane wznowienie wydobycia węgla kamiennego na dawnym polu górniczym kopalni może spowodować skutki katastrofalne dla mieszkańców i środowiska.

EN

The "Nowa Przemsza" coal mine operated in Mysłowice in the years 1850-1925, and the mining zone included areas where coal had been mined since 1800. At the turn of the 19th and 20th centuries, the mine was the second largest industrial plant in the city – after the Mysłowice mine. The buildings of the mine that have been in use for economic purposes up to now have been preserved in very good condition, but unfortunately they are neither marked nor included in the landscape attractions of Mysłowice, although they certainly should be regarded as part of the cultural heritage of Upper Silesia. The history of the almost forgotten mine has been preserved in incomplete documents and monographs and is worth a comprehensive elaboration. The planned resumption of hard coal mining in the former mining field of the mine may cause catastrophic consequences for residents and the environment.

13

Kopalniana Stacja Ratownictwa Górniczego w Zakładach Górniczych „Lena” w Wilkowie

Rybicka K.

Hereditas Minariorum

|

2018

|

Vol. 5

243--250

PL

Artykuł przedstawia historię najstarszej Kopalnianej Stacji Ratownictwa Górniczego z obszaru Starego Zagłębia Miedziowego. Funkcjonowała ona w Zakładach Górniczych „Lena” w Wilkowie w latach 1950-1973 oraz zabezpieczała proces ich likwidacji w 1974 roku. Ponadto uwzględniono w nim sposób organizacji, liczebność załogi, typ wyposażenia i wymagania, jakie należało spełnić, by zostać ratownikiem. Przytoczono także rodzaje zagrożeń występujące w kopalni rudy miedzi, które przyczyniały się do powstawania niebezpiecznych dla zdrowia lub życia zdarzeń.

EN

The article presents the history of the oldest Mines Rescue Station from the area of the Old Copper Belt in the west of Poland. It operated between 1950 and 1973 and supervised the process of the liquidation of the mine in 1974. In addition, the paper discusses the organization of the mine, its crew size, types of equipment used as well as the requirements a future rescue worker had to satisfy. It also presents the types of threats occurring in the mine which contributed to incidents dangerous to life and health.

14

Kopalnia „Stanisław” w Dąbrowie Górniczej-Gołonogu – przyczynek do historii eksploatacji złoża podredenowskiego

Tomczyk J.

Hereditas Minariorum

|

2018

|

Vol. 5

141--164

PL

Kopalnia „Stanisław” w Gołonogu (obecnej dzielnicy Dąbrowy Górniczej) powstała w roku 1908. Był to okres utrwalania wytworzonego po przemianach prawnych modelu organizacyjnego górnictwa węgla kamiennego na terenie zaboru rosyjskiego, opartego na finansach prywatnych i zarządzanego przez kapitał prywatny. Na lokalnym, gołonoskim, rynku węglowym pozostało dwu liczących się partnerów: kopalnie „Flora” (dawne: „Maciej” i „Władysław”) oraz „Jan”, która po katastrofie w 1909 roku nie wznowiła wydobycia, a pozostałe jej złoże zostało przejęte, drogą licytacji, przez Towarzystwo Akcyjne Kopalń Węgla „Flora”. Kierunki odnawiania frontu wydobywczego obrane przez właścicieli „Flory” pozostawiły część złoża do zagospodarowania małym kopalniom. Jedna z nich, istniała do połowy lat 30. XX wieku. Nosiła nazwę „Stanisław”. Mimo kilku zmian własnościowych pracowała najdłużej z gołonoskich małych przedsiębiorstw. Wpisała się tym samym w historię uprzemysłowienia Zagłębia Dąbrowskiego, a niewątpliwie w sposób znaczący w XX-wieczne dzieje Gołonoga.

EN

The "Stanisław" mine was one of many small mines working on the outcrops of thin coal seams in the area of Zagłębie Dąbrowskie. The exploitation began in 1908. The insubstantial thickness of the seams, in connection with the small area at its disposal limited the company’s development possibilities. In order to economize, the coal was accessed by means of two slope mines rather than vertical shafts. Such method of mining was rare. However, good quality of coal and very low mining costs have allowed the mine to exist for thirty years. Despite the many changes in the ownership of the company, the production was kept at a fairly high level. Its final years of existence were associated with an increase in expenditure. The purpose of the investment was to replace the steam engines with electric ones. These activities were aimed at increasing efficiency and reducing labour costs. The company played an important role in the life of the local community, as it was the main source of income for several hundred families.

15

Stan obecny i nowo projektowane zabezpieczenie komory Saurau wraz z wyrobiskami przylegającymi

Gradecki D., Kucharz J., Lipniarski M., Parchanowicz J.

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2018

|

nr 1

45--58

PL

Komora Saurau należy do jednych z największych komór w kopalni Soli Wieliczka. Zlokalizowana jest pomiędzy poziomami II niższym i III kopalni oraz stanowi podziemny obiekt Muzeum Żup Krakowskich. Komora ta jest jednym z ostatnich wyrobisk eksploatacyjnych, w których sól pozyskiwano tradycyjną ręczną techniką urabiania, stosowaną w kopalni przez setki lat. Wraz z upływem czasu w komorze pojawiały się lokalnie symptomy wzmożonego ciśnienia górotworu. Zakres destrukcji, w aspekcie wieloletniego utrzymania dobrego stanu komory, stanowił podstawę do podjęcia decyzji o dodatkowym zabezpieczeniu komory, z uwzględnieniem zaleceń konserwatorskich Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Krakowie, m.in. zachowania dotychczasowego wystroju komory, jej walorów zabytkowych oraz widokowych. W trakcie prowadzonych prac zabezpieczających stwierdzono potrzebę modyfikacji opracowanego projektu technicznego. Artykuł omawia walory historyczne komory Michał-Saurau oraz niezbędne, nowo projektowane zabezpieczenie przedmiotowego obiektu wraz z wyrobiskami przylegającymi.

EN

Saurau chamber is one of the largest excavations in Wieliczka salt mine. It is located between 2nd lower and 3rd level of the mine as an underground object of Museum Żup Krakowskich. The chamber is one of the last excavations, where salt was exploited with traditional, manual exploitation method, used in the mine for hundreds of years. Recently, local symptoms of rock mass pressure were observed in the chamber. Scope of destruction, considered with a need to maintain good condition of the chamber, was a basis for the decision of carrying out additional reinforcement works in the chamber. That works have to be carried out with consideration of Voivodeship Conservation Officer suggestions, regarding preserving chamber’s unique advantages and decor. During carrying out the works additional impaired locations were spotted, what lead to project modifications. Article presents historical aspects of Saurau chamber and newly projected reinforcement works in the chamber and its neighbouring excavations.

16

W poszukiwaniu najstarszej kopalni węgla brunatnego na Ziemi Lubuskiej

Gontaszewska-Piekarz A.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 9

549--554

EN

The paper presents available information about the beginnings of lignite mining in Ziemia Lubuska, western Poland. After studies on remained German archival materials from “Landesarchiv Sachsen-Anhalt” and German literature from the 19th century, some new data about the oldest mining has been found. The oldest acts of conferment of mining fields (“Mutung”) in the discussed region refer to the field “Caroline” field in Glisno of 1820. The paper presents the history of the oldest mine in the Ziemia Lubuska region, i.e. “Caroline & Herrmann” in Glisno near of Sulęcin. The mine functioned in the years 1820–1862 and later as “Consolidierte Max” untill 1869. The paper also describes the discovery of lignite deposits in the 19th century near Sulęcin, focusing on the detailed history of the village of Glisno, which was closely connected with lignite. In the 19th century, in addition to a lignite mine, a silk factory operated in Glisno, which used lignite to steam production, and a famous lignite-silt-spa located in a palace. The history of mining in Glisno has been almost completely forgotten. Unfortunately, there is a scarcity of preserved archival or literature materials relating to the mine.

17

Zasługi Jana Samsonowicza dla polskiego górnictwa

Mizerski W.

Hereditas Minariorum

|

2017

|

Vol. 4

251--260

PL

Omówiono badania geologiczne Jana Samsonowicza w Górach Świętokrzyskich i na Lubelszczyźnie prowadzące do odkryć złóż rud żelaza w Rudkach koło Nowej Słupii, fosforytów w rejonie Annopola-Rachowa oraz węgla kamiennego w Zagłębiu Lubelskim, których konsekwencją było uruchomienie eksploatacji tych surowców mineralnych i kopalin energetycznych; dwa pierwsze surowce były intensywnie eksploatowane od czasów międzywojennych do końca lat 60. ubiegłego wieku, a eksploatację węgla kamiennego na Lubelszczyźnie podjęto w latach 80.

EN

The author presents geological research of Jan Samsonowicz in Holy Cross Mts and in the Lublin area. This research has led to discovery of the deposit of iron ore in Rudki near Nowa Słupia, ore of phosphorites in Annopol-Rachów region and deposit of coal in the Lublin area. The results of these discovers were exploitations of those mineral deposits. The ores of iron and phosphorites were exploited from before World War II until the end of 60s while the exploitation of coal in the Lublin area begun in the 80s.

18

Pozostałości górnictwa rud uranu i żelaza w rejonie Kowar. Część I

Borzęcki R., Wójcik D.

Hereditas Minariorum

|

2017

|

Vol. 4

81--108

PL

Przedstawiono krótką historię i obecny stan zachowania pozostałości prac górniczych w rejonie Kowar. Jest on podzielony na dwie części. W części pierwszej zaprezentowano wyniki prac inwentaryzacyjnych przeprowadzonych na terenie kopalni „Wolność” i w jej najbliższych okolicach. Inwentaryzacją objęto tu 17 obiektów górniczych (szyby, sztolnie, odkrywki, zapadliska powierzchniowe, hałdy pokopalniane itp.), które poddano badaniom mineralogicznym, petrograficznym i radiometrycznym oraz udokumentowano fotograficznie. Prowadzono również badania historyczne w archiwach i bibliotekach. Podczas prac inwentaryzacyjnych zaobserwowano destrukcyjne zmiany zachodzące w wyżej wymienionych obiektach górniczych z upływem czasu. Udokumentowano m. in. zniszczenia będące skutkiem katastrofalnej powodzi w lipcu 1997 r. Zwrócono także uwagę na pozytywne działania lokalnych władz, mające na celu zminimalizowanie szkodliwego oddziaływania różnego rodzaju pozostałości prac górniczych na ludzi i środowisko. Biorąc pod uwagę zakończone powodzeniem próby udostępnienia dwóch dawnych sztolni po uranowych dla ruchu turystycznego i związany z tym wzrost zainteresowania rejonem Kowar wydaje się słuszne podjęcie prac zabezpieczających w innych, interesujących obiektach górniczych tego rejonu pod kątem stworzenia tu w przyszłości ścieżki dydaktycznej. Obiekty stwarzające zagrożenie dla ludzi i środowiska powinny natomiast zostać całkowicie zlikwidowane.

EN

The article presents a brief history and present state of mining residues in the region Kowary. It is divided into two parts. The first part presents the results of the inventory carried out in mine “Wolność” and its closest surroundings. The inventory covered 17 mining objects (shafs, tunnels, open pits, falls of ground, heaps etc.) that have been tested macroscopically in terms of mineralogy, petrography and radiometry and documented photographically. Historical research was carried out in archives and libraries. Inventory work has been revealed destructive changes in the above mentioned mining objects over time. Among others, the destruction caused by the disastrous floods in July 1997 was documented. On the other hand, the great work of the local authorities to minimize the harmful effects of various kinds of mining residues on people and the environment has been noted. Taking into account the successful attempts to make the two old uranium adits available for tourism and the increased general interest in the region it seems only right to take up work in other interesting mining facilities in this region to create an educational trail in the future here. Places hazardous to people and the environment should be completely abandoned.

19

Historyczne górnictwo węgla brunatnego w okolicach Gubina

Gontaszewska-Piekarz A.

Hereditas Minariorum

|

2017

|

Vol. 4

109--121

PL

Opisano historię wydobycia węgla brunatnego, jaka miała miejsce w latach 1848–1927 w Gubinie i okolicach. Działało tam kilkanaście niewielkich kopalń głębinowych, eksploatujących węgiel metodą komorowo-filarową na zawał. Znajdowały się one głównie w północnej oraz wschodniej części miasta. Eksploatacji podlegały tzw. siodła – glacitektoniczne fałdy zbudowane z osadów mioceńskich, w obrębie których znajduje się pokład węgla brunatnego „Henryk”. Gubińskie kopalnie nie pozostawiły żadnych materialnych śladów, oprócz deformacji terenu. Odegrały jednak bardzo ważną rolę w dziejach miasta, umożliwiając szybki rozwój przemysłu włókienniczego. Artykuł przedstawia odkrycie węgla w okolicy Gubina oraz początki górnictwa. Opisano także pokrótce losy trzech najważniejszych kopalń: „Guben und Feller”, „Gottes Hülfe” oraz „Am nassen Fleck”. Przedstawiono także warunki geologiczne, w jakich funkcjonowały kopalnie.

EN

The paper presents history of lignite mining in Gubin in years 1848–1927. There were over a dozen underground lignite mines which operated with room and pillar retreat method. They were located in northern and eastern parts of the city. Mines exploited so-called saddles – glaciotectonical anticlines built from Miocene deposits (including lignite layer “Henryk”). Gubin’s mines have left no material remains, except surface deformations. They played very important role in the history of the city allowing fast development of textile industry and the whole city. The paper describes briefly the discovery of lignite deposits and the beginnings of mining in the 19th century near Gubin. It also shows the geological condition of Gubin’s lignite. It also presents the short history of the three most important mines: ”Guben und Feller”, ”Gottes Hülfe” and ”Am nassen Fleck”.

20

Historia szybu wydobywczego w Grodźcu od początku istnienia do 1945 roku

Rybicka K.

Hereditas Minariorum

|

2017

|

Vol. 4

225--229

PL

Artykuł przedstawia historię szybu wydobywczego w Grodźcu koło Bolesławca od lat 30. XX wieku do zakończenia II wojny światowej. Na terenie tym przeprowadzono prace badawcze, które miały na celu określenie zasobności złoża miedzionośnego. Dały one pozytywne rezultaty, więc podjęto decyzję o budowie szybu wydobywczego. Kwerenda archiwalna oraz biblioteczna pozwoliła na odtworzenie jego historii, od momentu rozpoczęcia aktywności poszukiwawczej złoża miedzi, przez budowę szybu wydobywczego, po jej wstrzymanie w pierwszych miesiącach 1945 roku.

EN

The article presents the history of mining shaft in Grodziec, near Bolesławiec from the 30s of the twentieth century to the end of World War II. Research work conducted in this area was to determine the wealth of the copper deposit. The results of the research were positive, so the decision was made to build an extraction shaft. The resources in the archives and the library allowed for recreating the history of the mining shaft in Grodziec from the commencement of search for copper deposits, through the construction of the extraction shaft and its suspension in the first months of 1945.