Aleksander Gruchalski (1894–1943) pracował jako architekt w latach 1925–1939. Pochodził z Urzędowa i tam został zastrzelony w czasie II wojny światowej. Wykształcenie architektoniczne uzyskał na Politechnice Warszawskiej, gdzie studiował w latach 1916–1923. Po ukończeniu studiów zamieszkał w Lublinie i pracował jako inspektor budowlany w magistracie tego miasta, prowadząc jednocześnie prywatną praktykę architektoniczną. Był autorem ponad trzydziestu obiektów architektonicznych, świątyń, willi, kamienic, a także wielu budynków publicznych. W jego twórczości można dostrzec dwie tendencje związane z fazami modernizmu. Pierwszą – łączącą cechy tego stylu z eksponowaniem pierwiastków „rodzimych”, która dotyczyła takich obiektów, jak kościoły w Ostrówku i Polichnie, kaplica na cmentarzu przy ul. Unickiej w Lublinie oraz Dom Związku Strzeleckiego w Parczewie. Drugą – reprezentowaną przez większą liczbę obiektów, wiążącą się z modernizmem zrywającym z tradycją historyczną. Tu wymienić można przede wszystkim lubelskie kamienice dochodowe i wille, urzędowski Dom Ludowy, a także szkołę handlową, projektowaną dla Parczewa. Wojna i tragiczna śmierć Gruchalskiego zaprzepaściła prawdopodobnie szansę rozwinięcia innego jeszcze nurtu jego twórczości – nurtu awangardowego, którego zapowiedź można dostrzec w projekcie konstruktywistycznego kiosku do sprzedaży gazet. Chociaż, jak się wydaje, nigdy go nie zrealizowano, to na pewno świadczy o tym, że Gruchalski znał i akceptował najbardziej nowatorskie zjawiska w architekturze.
EN
Aleksander Gruchalski (1894–1943) worked as an architect in the years 1925–1939. He came from Urzędów, where he was shot during the World War II. He obtained the Architectural Education at the Warsaw Polytechnic, where he studied from 1916 to 1923. After graduation, he moved to Lublin. He worked as a construction inspector in the Magistrate of the Lublin city. His professional career has been linked with architectural design. He was the author of more than thirty buildings for various purposes. These included religious buildings, villas, townhouses, multi-family tenement houses and buildings for public purpose. In Gruchalski’s architectural creativity we can see two trends, both associated with modernism. The first of them - combining the features of this style with the display of the “native” elements - refers to the objects such as churches in Polichna and Ostrówek, the chapel in the cemetery at Unicka Street in Lublin and the Rifle Association House in Parczew. The second - represented by far the greater number of the buildings - already combined with modernism at break with historical tradition. Here an example is primarily the townhouses and villas in Lublin, Urzędów’s People’s House, and the school, which was to stand in Parczew. If not for the war and the tragic death of Gruchalski, maybe we could judge another trend in his work – the avant-garde. Its announcement is a constructivist design of a kiosk, designed to sell newspapers. Although never implemented, it is a great certify that Gruchalski knew and accepted the most innovative developments in architecture.
W opracowaniu zostały przedstawione zależności pomiędzy historią miasta Lublina a zmianami w przestrzeni sakralnej miasta. Przestrzeń ta, jako jeden z elementów krajobrazu kulturowego jest ciągłym zapisem rozgrywających się w niej zdarzeń, związanych ze wszystkimi aspektami życia człowieka. Pojedyncze zdarzenia lub dłuższe przemiany historyczne również zaznaczają się w przestrzeni, między innymi za pomocą elementów religijnych. Dlatego też przestrzeń sakralna, na równi ze świeckimi elementami krajobrazów kulturowych, jest świadkiem i wyrazicielem naszej przeszłości. W artykule zaprezentowano wybrane elementy przestrzeni sakralnej Lublina, miasta o niezwykle bogatej historii, ściśle powiązanej z dziejami Polski. Przedstawione miejsca i obiekty sakralne pojawiały się w mieście w różnych okresach jego rozwoju i były świadectwem lub symbolem rozmaitych zdarzeń historycznych. Ze względu na wiodącą pozycję Kościoła rzymskokatolickiego wśród wyznań Lublina, ukazano przede wszystkim obiekty związane z tym Kościołem. Ponadto, zaprezentowano miejsca kultu innych religii, których obecność wyraźnie zaznaczyła się w dziejach miasta.
EN
In the paper, some relations between history of Lublin and changes in the sacred space of the town were presented. This sacred space, as the one of numerous elements of cultural landscape, includes permanent records of events connected with whole range of various aspects of human’s life. Single historical occurrences and long‐term changes are also marked in the space, among others ‐ by religious elements. That is why sacred space, on equal terms with secular objects of cultural landscape, is a witness and reflection of our past. In the article, the author shows some chosen components of sacred space of Lublin ‐ town with very rich history which is linked to the bygone times of Poland. Places and objects presented, appeared in the town in various periods of its development and are evidences or symbols of historical occurrences. Due to leading importance of the Roman Catholic Church among all denominations in Lublin, items of this Church were shown above all. Moreover, sacred properties and objects of worship of other religion which played crucial role in the town were demonstrated as well.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.