Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Rola zieleni w dawnych azylach dla psychicznie chorych i jej współczesne adaptacje na przykładzie pruskich prowincjalnych zakładów leczniczo-opiekuńczych

Bręczewska-Kulesza Daria

Wiadomości Konserwatorskie

|

2022

|

Nr 70

101--116

PL

Jednym z ważnych elementów terapii dla psychicznie i nerwowo chorych stosowanej przez alienistów w XIX w. były praca i odpoczynek na świeżym powietrzu, w harmonijnie skomponowanych ogrodach i parkach. Nic więc dziwnego, że duże, zielone przestrzenie szybko stały się jedną z charakterystycznych cech zakładów psychiatrycznych. Ważnym powodem podjęcia niniejszego tematu było zwrócenie uwagi na tę ciekawą, ale mało znaną grupę zabytków, w których zarówno odpowiednio zaprojektowana architektura, jak i zieleń służyły medycynie. Parki i ogrody dawnych azylów nadal odgrywają ważną rolę. Mają znaczenie zarówno ze względów medycznych i rekreacyjnych dla pacjentów szpitali, jak i dla mieszkańców pobliskich osiedli, są istotnym składnikiem ekosystemów. Specyfika tej interesującej grupy zabytków ściśle skorelowanych z zielenią może być pomocna w projektowaniu nowych szpitali dla osób chorych psychicznie i nerwowo.

EN

Outdoor work and leisure in harmoniously designed gardens and parks was a major element of therapy for the mentally ill used by alienists in the nineteenth century. It is no wonder than that large, green spaces quickly became a distinctive trait of psychiatric facilities. Attracting attention to this interesting but little-known group of heritage sites, in which both suitable designed architecture and greenery served medicine, was an important reason behind engaging in this study. The parks and gardens of old asylums still play an important role. They are significant to hospital patients and the residents of nearby housing complexes both for medicinal and recreational considerations, and are essential elements of ecosystems. The specificity of this interesting group of heritage sites that are closely correlated with greenery can be of aid in the design of new hospitals for persons with psychiatric and psychological disorders.

2

Inclusive approaches in historic green spaces

Sikora Dorota

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2022

|

Nr 14

73--84

EN

In line with the ideas of sustainable development contained in the UN resolution "Transforming our world: The 2030 Agenda for Sustainable Development", the key objectives to be achieved by 2030 include: ensuring universal access to green spaces and public spaces that are safe for all and inclusive, while at the same time strengthening efforts to protect cultural and natural heritage. The article presents, using selected examples of historic parks, gardens and landscapes, how these goals are being realised. The subjects of the study were in particular: The Garden of Versailles, Stonehenge and the cultural landscape surrounding this monument, managed by English Heritage and Historic England's policy of making historic parks, gardens and landscapes accessible. The analysis of the strategies for making historic green spaces and cultural landscapes accessible to people with special needs, developed by the institutions mentioned above, has allowed to conclude the article with proposals of general principles for an inclusive policy towards this group of monuments.

PL

Zgodnie z ideami zrównoważonego rozwoju zawartymi w rezolucji ONZ "Przekształcamy świat: Agenda 2030 na rzecz zrównoważonego rozwoju" do kluczowych celów, jakich osiągnięcie założono do 2030 r., należą między innymi: zapewnienie powszechnego dostępu do bezpiecznych dla wszystkich i inkluzywnych terenów zieleni oraz przestrzeni publicznych, a jednocześnie wzmocnienie wysiłków na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego. W artykule przedstawiono, na wybranych przykładach zabytkowych parków, ogrodów oraz krajobrazów, jak cele te są realizowane. Przedmiotem badań były w szczególności: Ogród Wersalski, Stonehenge i krajobraz kulturowy otaczający ten zabytek, zarządzany przez English Heritage, a także polityka udostępniania zabytkowych, parków, ogrodów i krajobrazów, realizowana przez Historic England. Analiza strategii udostępniania zabytkowych terenów zieleni i krajobrazów kulturowych osobom ze szczególnymi potrzebami, wypracowanych przez wymienione powyżej instytucje, pozwoliła na sformułowanie w podsumowaniu artykułu propozycji ogólnych założeń inkluzywnej polityki względem tej grupy zabytków.

3

Parki, ogrody oraz inne formy komponowanej zieleni – warunki brzegowe współczesnych interwencji

Sikora Dorota

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2021

|

Nr 11

143--160

PL

W artykule omówiono zasób polskich parków i ogrodów zabytkowych oraz stan ich zachowania. Podkreślono, że specyfika tej części dziedzictwa kulturowego wynika między innymi z wysokiego udziału tworzywa roślinnego (materii żywej) oraz niskiej trwałości substancji zabytkowej. Scharakteryzowano najczęściej występujące zagrożenia oraz sformułowano podstawowe zasady i warunki brzegowe dla ochrony, konserwacji oraz adaptacji do nowych funkcji dla tej grupy zabytków. Wskazano, że zakres powyższych działań powinien wynikać z przepisów prawa oraz dokumentów doktrynalnych. Omawiane zagadnienia zilustrowano polskimi i zagranicznymi przykładami - zarówno pozytywnymi, jak i negatywnymi. W podsumowaniu artykułu określono obszary, w jakich należałoby w pierwszej kolejności wzmocnić działania na rzecz ochrony i konserwacji tej grupy zabytków.

EN

The article discusses the resources of Polish parks and historic gardens and their state of preservation. It was emphasized that the specificity of this part of cultural heritage is due to, among others, high share of plant material (living matter) and low durability of historic substance. The most frequent threats were characterized, and the basic principles and basic conditions for the protection, conservation and adaptation to new functions for this group of monuments were formulated. It is indicated that the range of these activities should result from the law and doctrinal documents. The discussed issues are illustrated with Polish and foreign examples - both positive and negative. The article concludes by specifying the areas in which the activities for the protection and conservation of this group of monuments should be strengthened.

4

“As masterly as very few others are…” – the Polish gardens of Peter Joseph Lenné. An example of Polish-German study into the history and maintenance of historical garden

Jaworek-Jakubska Justyna

Technical Transactions

|

2019

|

Vol. 116, iss. 10

5--19

EN

In 2016, on the sesquicentennial anniversary of the death of Peter Joseph Lenné, an exhibition, entitled “Mistrzowskie jak rzadko które…”. Ogrody Petera Josepha Lenné w Polsce, was presented. It constituted the conclusion of a joint Polish and German academic project. As a part of the research project, a comprehensive review of garden and park layouts was performed and the degree to which Lenné himself and his associates had been involved in the design of the gardens was verified. It was also determined whether the projects had been carried out in accordance with the original assumptions of their authors. The projects were assessed on the basis of surviving garden plans and drawings from the collection of the Stiftung Preußische Schlösser und Gärten (SPSG), as well as data obtained during a query of archival materials and field studies carried out in the years 2014–2015.

PL

W 2016 roku z okazji 150-lecia śmierci Petera Josepha Lenné odbyła się wystawa „Mistrzowskie jak rzadko które …”. Ogrody Petera Josepha Lenné w Polsce, stanowiącą podsumowanie polsko-niemieckiego projektu naukowego. W ramach badań opracowano kompleksowy przegląd założeń ogrodowych i parkowych, zweryfikowano, w jakim stopniu Lenné i jego współpracownicy byli zaangażowani w tworzenie ogrodów, a także ustalono, czy projekty zrealizowano zgodnie z pierwotnymi założeniami autorów. Do oceny projektów posłużyły zachowane plany i rysunki ogrodów ze zbiorów Stiftung Preußische Schlösser und Gärten (SPSG), a także dane uzyskane podczas kwerendy archiwalnej oraz badań terenowych wykonanych w latach 2014–2015.

5

Ogrody zamku Arundel. Tradycyjna atrakcja w zaskakującej odsłonie

Marcinek R.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2018

|

Nr 54

74--82

PL

Zamek Arundel w hrabstwie West Sussex zaczęto budować w XI w., tworząc z czasem jedną z najważniejszych rezydencji w kraju, trwały element angielskiego dziedzictwa. Wartość obiektu podnosi malownicze położenie i niemal 20 hektarów wypielęgnowanych terenów Castle Park. Właściciele, książęta Norfolk, zadbali o nie, uznając program rewitalizacji zieleni za istotną część programu rewaloryzacji siedziby. Najbardziej zdegradowaną dawniej część obszaru (asfaltowo-betonowe parkingi otoczone wysokim murem) zamieniono w dekoracyjny „The Collector Earl’s Garden”. Ogród otwarł w roku 2008 książę Walii Karol. Zieleń łączy się tu z elementami architektonicznymi (wykonanymi według projektów Inigo Jonesa, ale wyłącznie z drewna), woda z kamieniem. To doskonały przykład skomponowania przyrodniczo-kulturowej atrakcji w sąsiedztwie zabytkowego obiektu, dopełnienia historii współczesną aranżacją, która ma walor estetyczny i edukacyjny, nie konkuruje z obiektem, ale podnosi jego atrakcyjność. Nie wymaga ogromnych nakładów, a jej utrzymanie jest możliwe dla osób bez specjalistycznego przygotowania, jedynie pod fachowym nadzorem.

EN

The construction of the Arundel Castle in West Sussex began in the 11th c., in time creating one of the most important residences in the country, a permanent element of English heritage. The value of the object is enhanced by its picturesque location and almost 20 hectares of the carefully tended Castle Park. The owners, the dukes of Norfolk, took care of it, assuming that the programme of revitalising the greenery constituted a significant element in the restoration of their family seat. Formerly the most degraded part of the area (asphalt-concrete parking lots surrounded by a tall wall) was converted into decorative “The Collector Earl’s Garden”. The garden was opened in 2008 by Charles, the Prince of Wales. Here, greenery is combined with architectonic elements (made according to the designs by Inigo Jones, but exclusively from wood), and water with stone. It is an excellent example of composing a natural-cultural attraction in the vicinity of a historic object, of complementing history by a contemporary arrangement which has both aesthetic and educational values, does not compete with the object but enhances its attractiveness instead. It does not require enormous outlay, and it can be maintained by people without specialist qualifications, merely under professional supervision.

6

Park dworski w Zalesiu, obecnie w Rzeszowie – historia i stan współczesny

Stompor-Chrzan E.

Topiarius. Studia krajobrazowe

|

2017

|

T. 2

145--162

PL

Celem artykułu jest przedstawienie wiarygodnego opisu założenia dworskoparkowego w Zalesiu. W skład tego założenia wchodził m.in. ogród pierwszy przy dworze z XVIII wieku oraz ogród drugi założony pod koniec XIX wieku, zlokalizowany na północ od dworu. Zasób wiadomości o kompozycji ogrodowo-przestrzennej z lat 30. XX w. oparto na korespondencjach: Romana Gumińskiego (ostatniego właściciela Zalesia) z autorką i prof. Stefana Gumińskiego (brata Romana) z dr Izabelą Miczyńską (byłym pracownikiem naukowo-dydaktycznym Akademii Rolniczej w Krakowie) oraz na szkicu parku autorstwa Stefana Gumińskiego. Pozyskane informacje stanowią źródło badawcze umożliwiające odtworzenie pierwotnego wizerunku parku zlokalizowanego na Zalesiu, w jednej z dzielnic Rzeszowa. Mogą one też być przydatne przy rewaloryzacji parku.

EN

The purpose of the article is to show the reliable description of the manor park in Zalesie. In this area were included inter alia: the first garden by the manor, from the 18th century and the second garden, set up at the end of 19th century, located to the north of the manor house. The information about the composition of the area from the 1930s, are based on exchange of letters between: Roman Gumiński (the last private owner of Zalesie) and the author; prof. Stefan Gumiński (Roman’s brother) and Ph. D. Izabela Miczyńska (the former employee of Agriculture Academy in Kraków). Important source was also the sketch of the park by Stefan Gumiński. Collected information is the research source, which help to recreate the original image of the park, located in Zalesie, in one of the districts of Rzeszów. They could be also useful by the revalorization of the park.

7

Miejsca upamiętnienia akcji T4 jako przykład współczesnej interwencji w historycznych założeniach parkowych szpitali psychiatrycznych przełomu XIX i XX wieku

Staniewska A.

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2017

|

T. 45

217--232

PL

Parki i ogrody przy szpitalach psychiatrycznych przełomu XIX i XX wieku to dzieła sztuki ogrodowej dowodzące terapeutycznej roli komponowanego krajobrazu. Przemiany w psychiatrii w ostatnich 100 latach skutkują zmianami zespołów służących nerwowo i psychicznie chorym, które są adaptowane do współczesnych celów. W ogrodach szpitalnych pojawiają się uzupełnienia o charakterze memorialnym. Upamiętniają one ofiary nazistowskiej eutanazji chorych psychicznie, która miała w latach II wojny światowej. Artykuł opisuje przykłady pomników akcji T4 i ich związek z historycznym krajobrazem parkowym i ogrodowym.

EN

Parks and gardens of psychiatric hospitals in the late 19th and early 20th centuries are a particular example of garden design art and testify to the role of designed landscape in therapy. Along with the evolution of psychiatry within the last 100 years, institutions for neurotic and mental patients have evolved too. Besides being adapted for contemporary purposes, hospital gardens have also become sites of commemoration of the victims of Nazi euthanasia of psychiatric patients, perpetrated during the Second World War. This article describes selected Aktion T4 memorials in their park and garden landscape context.

8

Contemporary art in the historic landscape

Łakomy K., Sarnat Ł.

Technical Transactions

|

2017

|

Vol. 10(114)

15--22

EN

The paper discusses the subject of the introduction of modern forms into spaces of a historical character, mainly into historical gardens. Its aim is to present the general tendencies, causes and scope of the introduction of modern art into these types of interiors, the problem of their interference with historical tissue, its scope and goal, along with an outline of general guidelines for these types of projects.

PL

Artykuł porusza problematykę wprowadzania nowoczesnych form do przestrzeni o charakterze historycznym, głównie do ogrodów zabytkowych. Ma ca celu przedstawienie ogólnych tendencji, przyczyn i zakresu występowania współczesnej sztuki w tego typu wnętrzach, problemu ich ingerencji w tkankę zabytkową, jej zakresu i celu, wraz nakreśleniem ogólnych wytycznych do tego typu działań.

9

Identified threats to historical greenery and methods to counteract their effects on the park in Żelazowa Wola

Siewniak M., Tarnawska A.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2015

|

Y. 112, iss. 5-A

265--274

EN

This paper presents examples of the risks identified in relation to the historical greenery and program of rescue – repair treatments used for endangered trees and the effects of its implementation.

PL

W artykule przedstawiono przykłady zidentyfikowanych zagrożeń w stosunku do zieleni zabytkowej oraz program ratunkowo-naprawczy, zastosowany dla zagrożonego zabytku i efekty jego wdrażania.

10

The species richness of woody plants in Bratislava’s historical landscape parks

Reháčková T.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2014

|

R. 111, z. 6-A

157--164

EN

Trees and shrubs, native or alien, are the most significant part of spatial composition in gardens or parks. For this reason, knowledge of species composition and particularly development of species composition in the past represent an important starting point for maintenance, notably in historical gardens. A permanent part of the species composition in historical gardens consists of introduced species. Alien species offered new shapes, colours and textures, and they also fulfilled a desire for new and unknown things. The article will present the species composition of trees and shrubs in historical landscape parks in Bratislava: 1. Sad Janka Kráľa, 2. Horský Park, and 3. The Park v Rusovciach. Our research in these locations was compared with available data on the occurrence of alien species in the research work of different authors from 1968 to 2013. In addition to the development of the garden composition we evaluated the number of genera and species and also their biogeographical origin.

PL

Drzewa i krzewy, rodzime lub obce, stanowią najbardziej znaczącą część kompozycji przestrzennej parków i ogrodów. Dlatego też wiedza na temat kompozycji gatunkowej, a zwłaszcza opracowania ich składu gatunkowego w przeszłości, stanowią ważny punkt wyjścia do ich obecnego utrzymania w historycznych ogrodach. Stałą częścią kompozycji przestrzennych w ogrodach historycznych stanowią rośliny introdukowane. Ich użycie było podyktowane wymaganiami zarówno architektonicznymi, jak i artystycznymi. W niniejszym artykule zaprezentowane zostaną kompozycje gatunkowe z drzew i krzewów, występujące w historycznych parkach krajobrazowych Bratysławy: Sad Janka Kráľa, Horský park i park w Rusovciach. Podjęte na tych obszarach współczesne badania były porównywane z dostępnymi informacjami dotyczącymi występowania gatunków obcych w pracach badawczych różnych autorów, prowadzonych w latach 1968–2013. Wraz z analizą kompozycji ogrodowej oceniano także ilościowe występowanie danego rodzaju i gatunku, a także ich biogeograficzne pochodzenie.

11

Zabytkowe ogrody – problemy rewaloryzacji, utrzymania i zarządzania w świetle zaleceń Karty Florenckiej

Zachariasz A.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2008

|

nr 10

150--161

12

Rewaloryzacja parków w dydaktyce Studium Podyplomowego Ochrony i Konserwacji Zabytkowych Założeń Ogrodowych

Majdecka-Strzeżek A.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2007

|

R. 104, z. 5-A

225-226

PL

Podyplomowe Studium Ochrony i Konserwacji Zabytkowych Założeń Ogrodowych rozpoczęło działalność w 1987 roku. Inicjatorem jego powstania, pierwszym kierownikiem i autorem programu nauczania był znany, czołowy specjalista i autorytet problematyki konserwatorstwa ogrodowego prof. L. Majdecki. Studium było odpowiedzią ma potrzebę kształcenia specjalistów, którzy poświęciliby się ochronie zabytkowych ogrodów. Program nauczania Studium łączy przeszłość i współczesność z perspektywą przyszłości, w rozwiązywaniu problemów ochrony i konserwacji zabytków ogrodowych i krajobrazu kulturowego.

EN

The Postgraduate School of Preservation and Conservation of Historical Gardens began its operation in 1987. The initiator of the School, its first head and the author of its curriculum was Prof. L. Majdecki, PhD, a well-known, world renowned specialist and an authority in the field of gardening conservation. The studies were an answer to the need for specialists, who would dedicate themselves to the preservation of historical gardens. The course of teaching is simultaneous with the up-todate perspective of solving problems in the field of preservation, as well as conservation of historical gardens.

13

Architektura krajobrazu w Australii

Zachariasz A.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2007

|

R. 104, z. 5-A

109-112

PL

Zintegrowany system zapisu krajobrazów inżynieryjnych (ze śladami ich dawnych funkcji przemysłowych, komunikacyjnych lub militarnych) opiera się na zapisie rzutu lub widoku 3D i ekspozycji ich najważniejszych cech. Zapis tabelowy porównuje przeszłe, obecne i spodziewane tendencje zmian tych cech. Jest to prosty i ogólny sposób rejestracji porzuconych i nieznanych kompleksów, oczekujących na dokładniejsze studia. Metoda ta okazała się przydatna w różnych miejscach: w fortyfikacje w Polsce i Chorwacji, stare kamieniołomy pod Krakowem, historyczna droga strategiczna i linia kolejowa w Beskidach, stare lotniska i inne.

EN

Integrated system of recording of engineering (post-industrial, post-military, post-transportation) landscape consists of a visual and schedule registration of the most important features of landscapes. A schedule compares former, contemporary and expected trends of changes of those basic features. It is a simple and general way of registration of abandoned and unknown complexes, anticipating the most detailed studies. A method became useful in various examples: fortresses in Poland and Croatia; former quarries near Krakow, historic strategic way and railway in the Beskidy Mountains, former airfields and other.