Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

O projekcie rewaloryzacji parku pałacowego w Kościelcu w Chrzanowie i potencjalnych zagrożeniach genius loci.

Zachariasz Agata

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2021

|

T. 49

419--448

PL

W artykule przedstawiono zespół pałacowo-parkowy w Kościelcu, obecnie dzielnicy Chrzanowa, i składające się na jego genius loci wartości materialne i niematerialne, w tym różne formy sacrum tu występujące. Omówiono opracowane dla obiektu studia historyczno-krajobrazowe oraz projekt rewaloryzacji parku pałacowego, który stał się przestrzenią publiczną. Materiały kartograficzne pozwoliły w części odtworzyć historyczny układ komunikacji i wnętrz parkowych. Wobec bardzo skromnej ikonografii i materiałów źródłowych zastosowano studia porównawcze, wykorzystano też ówczesne poradniki zakładania ogrodów. Rozważano też potencjalne zagrożenia parku i sfery sacrum w sytuacji przekształceń i zmian funkcji.

EN

This paper presents the palace and park complex in Kościelec, which is currently a district of Chrzanów, and the tangible and intangible values that make up its genius loci, including various forms of the sacred present there. The historical and landscape studies focusing on the structure and a restoration design of the palace, which became a public space, were presented. Cartographic materials allowed for a partial recreation of the complex’s circulation layout and its park interiors. Due to very modest amounts of iconography and source materials, comparative studies were used as well as period garden design manuals. Potential threats to the park and the sphere of the sacred in the event of alterations and changes in use were discussed.

2

The adaptation of the historic park at the manor house in Dolná Strehová

Halajová D.

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2017

|

T. 45

519--524

EN

The goal of this work is to point out principles of the adaptation of the historic park at the manor house in Dolná Strehová for new uses. The historical park is situated in the center of the village Dolná Strehová, district Veľký Krtíš in southern Slovakia, 5 km from the border with Hungary. The manor house is owned by the Museum of Hungarian Culture in Slovakia, is a permanent exhibition of an celebrated writer and poet Imre Madách (1823-1864), author of a dramatic work “The Tragedy of Man.” Development of the park near the manor house in Dolná Strehová is closely linked to developments and changes in functional use of the manor house. The manor house in Dolná Strehová was built in the second half of the 18th century in Baroque style, Classicism reconstruction of the manor house was carried out in the years 1809-1811. The first concrete design of the park in its total is illustrated in the historic cadastral map from 1868. A more detailed version is the drawing by Imre Madách from the year 1858. Based on an analysis of historical documents, we can state, that the original basic composition of the park was built in the so-called mixed garden style. The area in close proximity to the manor house was designed by using principles of creating a formal garden in relation to the Baroque and Classical style of the manor house. The more distant areas of the park were designed in a natural-landscape style passing to the park forest. In 1936 a tomb was built in the park, to which the exhumed remains of Imre Madách were transferred. At present, the original design of the park, the communication system, as well as the main axis of the original composition disappeared. The original elements of small architecture were also lost. The composition of vegetation structures is unreadable, and a minimum of the original woody plants were preserved. In 1980, and then in the years 2011-2013 a comprehensive renovation of the manor house was achieved, without significant interventions in the park. In 2015 a project for park adaptations was created to adapt the historic park to the new functional use. The aim of reconstruction of the park is to build an environment for visitors of the museum, also for residents of the village and for activities for the elementary school and kindergarten on site.

PL

Celem pracy jest zaprezentowanie zasad adaptacji zabytkowego parku przy dworze w miejscowości Dolná Strehová do nowych zastosowań. Historyczny park usytuowany jest w centrum wsi Dolná Strehová, w regionie Veľký Krtíš, na południu Słowacji, 5 km. od granicy z Węgrami. Dwór będący własnością Muzeum Kultury Węgierskiej na Słowacji, jest miejscem stałej ekspozycji wybitnego pisarza i poety Imre’a Madácha (1823-1864), autora dramatu „The Tragedy of Man”. Rozwój parku w pobliżu dworu w miejscowości Dolná Strehová jest ściśle związany z rozwojem i zmianą sposobu funkcjonowania dworu. Dwór został wybudowany w drugiej połowie XVIII wieku w stylu barokowym, a latach 1809-1811 dokonano rekonstrukcji w stylu klasycystycznym. Pierwszy konkretny projekt całości parku ilustruje mapa katastralna z 1868 roku. 520 Bardziej szczegółową wersją jest rysunek Imre’a Madácha, z 1858 r. Na podstawie analizy dokumentów historycznych można stwierdzić, że oryginalna, podstawowa kompozycja parku została urządzona w tzw. mieszanym stylu ogrodowym. Obszar znajdujący się w pobliżu dworu został zaprojektowany z zastosowaniem zasad projektowania ogrodu formalnego, w nawiązaniu do baroku i klasycystycznego stylu dworu. Bardziej odległe obszary parku zostały zaprojektowane w naturalnym stylu krajobrazowym przechodzącym w kierunku parku leśnego. W 1936 r. w parku wybudowano grobowiec, do którego przeniesiono ekshumowane szczątki Imre’a Madácha. Obecnie oryginalny projekt parku, systemu komunikacyjnego, jak również głównej osi dawnej kompozycji zanika. Historyczne elementy małej architektury również zostały utracone. Kompozycja roślinna jest nieczytelna, a zachowane zostało jedynie minimum oryginalnej roślinności. W roku 1980, a następnie w latach 2011-2013, dokonano gruntownej renowacji dworu, bez znaczącej interwencji w park. W 2015 roku powstał projekt adaptacji parku w celu dostosowania historycznego założenia do nowego sposobu funkcjonowania i użytkowania. Celem rekonstrukcji parku jest stworzenie przestrzeni dla zwiedzających muzeum oraz mieszkańców wsi i miejsca aktywności przy szkole podstawowej i przedszkolu, na tym obszarze.

3

Problemy rewaloryzacji historycznych założeń ogrodowych na przykładzie koncepcji zagospodarowania zabytkowego parku w Gorzyniu

Jaroniec M., Krzyżaniak M., Świerk D., Urbański P., Walerzak M.

Topiarius. Studia krajobrazowe

|

2016

|

T. 1

273--288

PL

Celem pracy jest stworzenie koncepcji rewaloryzacji części przypalacowej zabytkowego parku w Gorzyniu w oparciu o wykonaną wcześniej inwentaryzację. Docelowo założenie ma stanowić przestrzeń atrakcyjną dla lokalnej społeczności. Ze względów na duże walory estetyczne, teren będzie miejscem wypoczynkowym, zachęcającym do turystyki i rekreacji. Przedstawiono ogólne informacje o miejscowości Gorzyń, a także rys historyczny zabytkowego parku. Druga część pracy dotyczy inwentaryzacji parku, która umożliwiła przeprowadzenie analiz i opisanie obecnego stanu założenia, a całość wzbogacono dokumentacją fotograficzną. W efekcie końcowym powstała koncepcja rewaloryzacji otoczenia pałacu w postaci graficznej.

EN

The aim of this work is to create a concept of restoration of a palace part of historie park in Gorzyń. It is based on previously made tree uwentory. It should be arranged as a public space, attractive for the local community. Due to the high aesthetic value, the area will be meant for leisure, thus encouraging tourism and recreation. The article provides generał information about Gorzyń, as well as the historical background of the palace park. The second part of the work concerns on the tree inventory of the park. The tree iwentory allowed to conduct various analysis and describe the current state of the park. The text is enriched with the photographic documentation. In the end, a concept of restoration of the palace park is provided in graphical form.

4

Threats to historic parks arising from the conflict of cultural and natural values

Sikora D.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2015

|

Y. 112, iss. 5-A

275--290

EN

The values which dictate whether a historic park is listed as a heritage site, and which justify the need for statutory protection, are its historical, artistic and scientific values. The lack of public understanding and respect for these values, and the failure to perceive historic parks as works of garden art, and not merely as biologically active areas used primarily as recreation sites, poses many serious threats to this group of heritage sites.

PL

Wartości, jakie decydują o objęciu parku historycznego ochroną prawną, uzasadniające konieczność tej ochrony to: wartość historyczna, artystyczna i naukowa. Brak społecznego zrozumienia i poszanowania dla tych wartości, brak postrzegania parków zabytkowych jako dzieł sztuki ogrodowej, a nie tylko terenów biologicznie czynnych, pełniących przede wszystkim funkcję rekreacyjną, prowadzi do wielu poważnych zagrożeń dla tej grupy zabytków.

5

The Morasko estate – an example of historic value degradation caused by ownership changes and plot dismemberment

Walerzak M. T., Krzyżaniak M., Świerk D., Urbański P.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2015

|

Y. 112, iss. 5-A

305--315

EN

The historic estate in Morasko has been the subject of transformation for years. Both owners as well as functions have been changing. New plots, existing after estate plot dismemberment, were covered with new buildings, which dominated both the manor and palace and changed the historic spatial design as well. The aims of the study were: to identify the threats rising from plot dismemberment and ownership changes, to determine the scale of historic value destruction and to determine the revalorization possibility. The achievement of those goals was possible after research and analytical methods were used. The applied methods allowed for the creation of scientific analysis and 3D models. Despite the fact that Morasko estate historic value is remarkably destroyed it is still suitable for partial restitution.

PL

Zabytkowy zespół dworsko-pałacowy w Morasku na przestrzeni lat podlegał wielu przekształceniom – zmieniali się właściciele, zmieniały się również funkcje obiektów. Na nowych, wydzielonych działkach powstawały budynki, które zdominowały historyczną architekturę i zachwiały zabytkowym układem przestrzennym. Celem pracy były: identyfikacja zagrożeń wynikających ze zmian własnościowych oraz parcelacji działek, a także określenie stopnia zniszczenia oraz możliwości rewaloryzacji obiektu badań. Osiągnięcie celów możliwe było dzięki badaniom i analizom, które pozwoliły na stworzenie trójwymiarowych modeli oraz sformułowanie wniosków. W efekcie przeprowadzonych badań stwierdzono, że zespół dworsko-pałacowy kwalifikuje się do częściowej rewaloryzacji wybranych elementów, pomimo znacznej ingerencji w substancję zabytkową.

6

The development of buildings as a threat to the integrity of the Edwardowo estate in the city of Poznan

Walerzak M. T., Świerk D., Krzyżaniak M., Urbański P.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2015

|

Y. 112, iss. 5-A

317--328

EN

The Edwardowo estate in the city of Poznan suffers from intense anthropopressure. Once calm and situated on the city’s outskirts, the estate is surrounded with establishments which interfere with its integrity nowadays. The aims of the paper were: to identify the threats rising from progressing urbanization, to determine a scale of historic value destruction and to make revalorization recommendations. The achievement of those aims was possible after analytical methods were used. The applied methods allowed for the creation of scientific analysis and 3D models. Despite the fact that the historic value of the Edwardowo estate is under threat, it is suitable for restitution.

PL

Założenie dworsko-folwarczne w poznańskim Edwardowie podlega ciągłej, intensywnej antropopresji. Niegdyś spokojny obiekt, zlokalizowany poza granicami miasta, dzisiaj otoczony jest obiektami coraz mocniej ingerującymi w integralność tego zabytkowego i cennego przyrodniczo miejsca. Celem pracy były: identyfikacja zagrożeń wynikających z postępującej urbanizacji terenów niegdyś podmiejskich, określenie stopnia zniszczenia tkanki zabytkowej oraz sformułowanie wytycznych do rewaloryzacji zabytkowego założenia dworsko-folwarcznego w Edwardowie. Osiągnięcie wymienionych celów możliwe było dzięki zastosowaniu metod analitycznych oraz rozbudowanego instrumentarium, które pozwalają na stworzenie analiz oraz trójwymiarowych modeli. W efekcie przeprowadzonych badań stwierdzono, że zespół dworsko-folwarczny kwalifikuje się do restytucji mimo intensywnej ingerencji w jego substancję zabytkową.

7

Invasive species and their role in historic park sites

Czerniakowski Z. W., Olbrycht T.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2015

|

Y. 112, iss. 5-A

33--40

EN

Invasive species are alien elements of flora and fauna to our environment, in each case their occurrence is a very serious threat to native organisms. Invasive insects damage trees of great significance in park sites. They face very little resistance from the environment and substantially affect the decorative character of plants. A well-known representative of the group of phytophages is Cameraria ohridella or Horse-chestnut leaf miner occurring on horse-chestnut. Recently, Phyllonorycter issikii was observed on lime trees, P. robiniella on Black Locust and P. platani on plane trees in the historical parks of the city of Rzeszów and its surrounding. Newly identified in Rzeszow and potentially dangerous pest of plane trees is also Corythucha ciliata, an insect in the Coreidae family. Another risk for trees and shrubs may be the Western conifer seed bug Leptoglossus occidentalis, which is more and more frequently observed in different parts of Rzeszów.

PL

Gatunki inwazyjne są obcymi dla naszego środowiska elementami fauny i flory, których pojawienie się każdorazowo stanowi bardzo duże zagrożenie dla organizmów występujących na danym terenie. W założeniach parkowych wielkiego znaczenia nabierają inwazyjne gatunki owadów uszkadzających drzewostan. Napotykają one zwykle bardzo mały opór środowiska i w istotny sposób wpływają na pogorszenie dekoracyjności roślin. Powszechnie znanym przedstawicielem tej grupy fitofagów jest Cameraria ohridella, występujący na kasztanowcu białym. W historycznych parkach Rzeszowa i okolic w ostatnich latach zaobserwowano także Phyllonorycter issikii na lipach, P. robiniella na robinii akacjowej oraz P. platani na platanach. Nowo stwierdzonym na terenie Rzeszowa, potencjalnie niebezpiecznym szkodnikiem platanów, jest również Corythucha ciliata, pluskwiak z rodziny prześwietlikowatych. Z kolei zagrożeniem dla drzew i krzewów iglastych może okazać się wtyk amerykański Leptoglossus occidentalis, coraz częściej obserwowany w różnych częściach Rzeszowa.

8

Contemporary threats to historical parks and gardens in urbanized areas

Majdecka-Strzeżek A.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2015

|

Y. 112, iss. 5-A

133--142

EN

Threats to historical parks have various origins. There are three main types regarding their kind and scale: internal threats resulting from outside conditions of a given park facility, internal ones related directly to the area occupied by the garden and general threats. Nowadays an adverse tendency of realization of quite frivolous modernization activities in historic parks is clearly noticeable. It leads to the degradation of specific park forms, and at the same time it leads to an introduction of new, often stylistically alien, forms. Restoration works require an individual approach as each park has its own characteristic features, independent from the features typical for the particular epoch – the features that were determined both by regional specifics and by the designers of the most important elements of its spatial makeup. Identification of threats is an important element in development of the appropriate methods for protection of historic gardens.

PL

Zagrożenia, jakie dotykają zabytkowe parki, mają wiele różnych przyczyn. Ze względu na rodzaj i skalę przestrzenną występują trzy główne rodzaje zagrożeń: zagrożenia zewnętrzne, wynikające z warunków otoczenia obiektu parkowego; zagrożenia wewnętrzne, związane bezpośrednio z terenem ogrodu i zagrożenia o charakterze ogólnym. Współcześnie coraz mocniej zauważalne są niekorzystne trendy, które przejawiają się licznymi i nader swobodnie traktowanymi działaniami modernizacyjnymi w zabytkowych parkach. Prowadzą one do niszczenia charakterystycznych, wykształconych dotychczas form. Wprowadzają też elementy nowe, często zupełnie przypadkowe, o charakterze uniwersalnym. Powoduje to zatracenie cech tożsamościowych. Prace rewaloryzacyjne wymagają indywidualnego podejścia, gdyż każdy park niezależnie od cech wspólnych ma własne indywidualne oblicze. Oblicze, które zostało zdeterminowane zarówno przez specyfikę regionalną, jak i przez twórców najważniejszych rozwiązań elementów układu przestrzennego. Rozpoznanie zagrożeń jest ważnym elementem na drodze wypracowania właściwego sposobu ochrony zabytkowych obiektów ogrodowych.

9

Value determination of water systems in historic gardens as the foundation of garden art works

Ruban L.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2014

|

R. 111, z. 5-A

61--67

EN

The value of water systems in Ukrainian historic gardens and parks (founded in the 17th–19th centuries), which are formed on the natural beds of rivers and creeks, is disclosed on the example of their general planning structure and composite construction. The main principles of garden art works in these parks had a strong influence on the methodology of planning contemporary green areas, particularly in and around the “energy independence” of water systems. The modern trend of the integrated approach in architectural-landscape organization of streamside territories are shown in the author’s projects proposals.

PL

Wartości systemów wodnych w ukraińskich historycznych ogrodach i parkach (zakładanych w XVIII i XIX w.), które uformowane zostały w naturalnych korytach rzek i potoków, zostały ukazane na przykładach ich ogólnej struktury planistycznej i konstrukcji kompozycji. Główne zasady dzieł sztuki ogrodowej tych parków miały wielki wpływ na współczesną metodologię planowania trenów zielonych, a zwłaszcza zagadnień związanych z wykorzystaniem systemów wodnych jako niezależnych źródeł energii. Nowoczesne trendy zintegrowanego podejścia do architektoniczno-krajobrazowego planowania terenów przystrumienowych zostaną przedstawione na przykładach autorskich projektów.

10

The state of preservation of historic parks and gardens and the reasons for their degradation

Sikora D.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2014

|

R. 111, z. 5-A

255--270

EN

The article provides an overview of historic parks and gardens in Poland, including a percentage breakdown of particular categories of site, as determined from data held by the National Heritage Board of Poland. The most common reasons for the degradation of these heritage properties are identified as arising from the existing legal situation, a lack of social awareness regarding their value, lack of good models of conservation work in historic parks in Poland, underfunding of this group of sites, and problems associated with the protection of landscape contexts.

PL

W artykule scharakteryzowano na poziomie ogólnym zasób parków i ogrodów w Polsce, z uwzględnieniem procentowego udział poszczególnych kategorii obiektów, zgodnie z danymi Narodowego Instytutu Dziedzictwa. Określono najczęstsze przyczyny degradacji tej grupy zabytków, wynikające z sytuacji prawnej, braku świadomości społecznej co do wartości tych obiektów, braku dobrych wzorców prac konserwatorskich w parkach zabytkowych na terenie Polski, niedofinansowania tej grupy zabytków oraz problemów związanych z ochroną kontekstu krajobrazowego.

11

Historical man-made park landscapes in Wroclaw

Pierścionek B.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2014

|

R. 111, z. 5-A

221--235

EN

There are approximately 44 parks in Wrocław, which are an essential component of the city’s green areas. During World War II, historical man-made park landscapes and gardens were partially destroyed. But the main reason for their later degradation was reconstruction incompatible with the original ideas and a degree of negligence in maintenance during the post-war years. In this paper, some historical man-made parks covered by historic preservation are presented. These parks are becoming more and more important in creating a more unified landscape for modern Wrocław.

PL

Wrocławskie parki, których obecnie jest około 44, stanowią istotny składnik zieleni miejskiej. Podczas II wojny światowej zabytkowe założenia parkowe i ogrodowe, podobnie jak zabudowa miejska, uległy częściowym zniszczeniom. Jednak główną przyczyną ich późniejszej degradacji była rekonstrukcja wbrew pierwotnym koncepcjom i wiele zaniedbań w prawidłowym utrzymaniu parków w latach powojennych. W artykule przedstawiono założenia parkowe objęte ochroną konserwatorską, odgrywające coraz większą rolę w kształtowaniu krajobrazu współczesnego Wrocławia.

12

Historic Rzeszów parks as a mainstay of precious invertebrates

Czerniakowski Z. W., Olbrycht T.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2014

|

R. 111, z. 6-A

149--156

EN

This research shows that historic parks in Rzeszów are inhabited by a significant number of interesting species of beetles. The most important group among them from the environmental and economic points of view are ground beetles, especially predatory species of the genus Carabus, legally protected. Rare and protected saproxylic beetles are represented by several species, of which Osmoderma eremita deserves special attention. Similarly, two species belonging to the family of Cerambycidae and Elateridae, rarely encountered in the Podkarpacie region, were identified in the parks of Rzeszów. Thus, the historic parks have become not only an important part of the landscape, but also contribute to the enrichment of biodiversity and to wildlife conservation.

PL

Przeprowadzone obserwacje udowodniły, że zabytkowe parki Rzeszowa zasiedla spora liczba interesujących gatunków chrząszczy. Wśród nich bardzo istotną zarówno z ekologicznego, jak i gospodarczego punktu widzenia grupę stanowią biegaczowate, a zwłaszcza drapieżne gatunki z chronionego prawem rodzaju Carabus. Rzadkie i chronione chrząszcze saproksyliczne reprezentowało kilka gatunków, spośród których na szczególną uwagę zasługuje Osmoderma eremita. Podobnie rzadko spotykanymi na Podkarpaciu, a stwierdzonymi w rzeszowskich parkach okazały się dwa gatunki z rodzin Cerambycidae i Elateridae. Tak oto historyczne parki stanowią nie tylko ważny element krajobrazu, ale również przyczyniają się do wzbogacania bioróżnorodności i ochrony przyrody.

13

Cultural education, cultural ecology, landscape education and the contemporary range of the historic graden (a pedagogical approach)

Torowska J.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2014

|

R. 111, z. 5-A

69--96

EN

The paper summarizes selected uses of historic parks as an educational setting and social space which should be protected. Education can be acquired in such educational envinronments and the milieu should be protected.

PL

W artykule przedstawiono wybrane obszary wykorzystania zabytkowych ogrodów w edukacji kulturalnej. Jednym z jej elementów może być edukacja w takim środowisku wychowawczym, które powinno być chronione.

14

Seminaria parkowe - działania na rzecz ratowania Europejskiego Dziedzictwa Kulturowego

Liszewski M., Gospodarczyk F.

Architektura Krajobrazu

|

2014

|

nr 1

20--29

PL

Idea seminariów parkowych ma początek w dawnym NRD. Podczas seminarium parkowego w Wiesenburgu w 1976 r., obok wykładów i spacerów, po raz pierwszy połączono specjalistyczne wykłady z pracą praktyczną na rzecz pielęgnacji parku. Po zjednoczeniu Niemiec idea saksońskich seminariów parkowych była kontynuowana w innych regionach tego kraju. Po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej seminaria zaczęto organizować także w naszym kraju (Park Mużakowski, Morawa, Brody, Kliczków, Iłowa Żagańska). W niektórych miejscowościach, takich jak Brody, Kromlau, Morawa, seminaria parkowe stają się tradycją. W Brodach, w woj. lubuskim, w dawnej posiadłości hrabiego Henryka von Brühla (1700–1763) pod koniec października odbyło się już IV Międzynarodowe Seminarium Parkowe. Celem pracy jest rozpropagowanie idei seminariów parkowych w Polsce, szczególnie na Dolnym Śląsku.

EN

The concept of park seminars originated in the former German Democratic Republic. At the park seminar in 1976 in Wiesenburg, in addition to presentations and park walks, special lectures were held for the first time along with park maintenance activities that the public could take part in. After the reunification of Germany, the idea of organizing park seminars like those in Saxony spread to other regions of the country. When Poland joined the European Union, seminars were run there as well, like the seminar in Muskau Park or in parks in Morawa, Brody, Kliczków, or Iłowa Żagańska. Park seminars have become a custom in some places, such as Brody, Kromlau or Morawa. Located in Brody in the Lubuskie Province, the estate which was once owned by Heinrich, Count von Brühl (1700–1763), recently hosted the 4th International Park Seminar at the end of October. The purpose of this paper is to promote the idea of park seminars in Poland, with emphasis on Lower Silesia.