Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wiek uwęglenia utworów górnokarbońskich w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym w świetle datowań apatytów za pomocą metody trakowej i helowej

Botor D.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2014

|

T. 30, z. 1

85--104

PL

Przeprowadzono datowania za pomocą metody trakowej i helowej dla apatytów z utworów karbońskich w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym w celu określenia ram czasowych procesów uwęglenia. Pomierzone centralne wieki trakowe apatytów mieszczą się w przedziale od 259±11 (późny perm) do 103±6 milionów lat (wczesna kreda), a średnia długość traków waha się od 11,7±0,2 do 13,7±0,1 μm. Wszystkie wieki trakowe są młodsze od wieku stratygraficznego analizowanych próbek, wskazując znaczne zaawansowanie procesów diagenetycznych. Próbki z zachodniej i środkowej części GZW mają wieki trakowe od późnego permu do środkowego/późnego triasu (259±11 do 214±10 mln lat). Jednomodalne rozkłady długości traków i ich średnie wartości wskazują na pojedyncze, względnie szybkie zdarzenie postwaryscyjskiego wychładzania do temperatury poniżej 60°C, co jest zgodne ze znaczną erozją postinwersyjną utworów górnokarbońskich po fazie asturyjskiej. W pozostałej części mezozoiku następowało wolniejsze wychładzanie. Próbki ze wschodniej i NE części GZW mają wieki trakowe od późnego triasu do wczesnej kredy (210±10 do 103±6 milionów lat). Charakteryzuje je względnie krótsza średnia długość traków i wyższe odchylenia standardowe, a także w przypadku części próbek bimodalny i/lub mieszany charakter rozkładów długości. Jest to razem wskazówką bardziej złożonej historii termicznej, z długim okresem przebywania w PAZ i możliwym drugim zdarzeniem termicznym. Wieki helowe apatytów w całym basenie są wczesnokredowe (144,1±11 do 108,1±8milionów lat), wskazując raczej na wolne postwaryscyjskie wychładzanie lub możliwe mezozoiczne podgrzanie karbonu do temperatury nie większej niż 60–70°C, które spowodowało częściową dyfuzję helu i odmłodzenie wieków helowych, ale równocześnie nie spowodowało znaczącego zabliźniania traków na większości obszaru GZW. Jedynie w NE części GZW podgrzanie mezozoiczne mogło być nieco wyższe, do temperatury 70–85°C, powodując odmłodzenie wieków trakowych, zwłaszcza przy długim okresie przebywania w PAZ. Mezozoiczny impuls termiczny był przypuszczalnie spowodowany cyrkulacją gorących roztworów związaną z procesami ekstensji. Powyższe zakresy temperatur i czas ich występowania świadczą, że uwęglenie materii organicznej w GZW nastąpiło zasadniczo z końcem okresu karbońskiego.

EN

The apatite fission track and helium dating were used to provide a temporal framework for the coal rank data in the Upper Silesia Coal Basin. Measured apatite fission–track (AFT) central ages from sandstones and tonsteins in the USCB range from 259±11 (Permian) to 103±6 Ma (Early Cretaceous), with mean track lengths ranging from 11.7±0.2 to 13.7±0.1 μm. All AFT ages are younger than sample stratigraphic ages, indicating substantial post–depositional annealing. Samples from the western and central part of the USCB yield AFT ages of Permian to Late Triassic (259±11 to 214±10 Ma). Mean track lengths and unimodal track length distributions of these samples are indicative of a single relatively rapid Variscan cooling event to below 60°C consistent with erosion during the Asturian inversion of the basin. This was followed by slower cooling during the Mesozoic. The samples from the eastern and NE part of the USCB have AFT ages from Late Triassic to Early Cretaceous (210±10 Ma to 103±6 Ma). The relatively shorter mean track length and higher standard deviation, combined with a bimodal and/or mixed fission track length distribution in some samples, is indicative of amore complex thermal history with possibly a thermal event separated by a prolonged period in the PAZ. Apatite helium ages of samples from across the basin range from 144.1±11 to 108.1±8Ma (Early Cretaceous) indicating rather slow, post–Variscan inversion cooling or the possible mid–Mesozoic re–heating where temperatures reached only to 60–70°C. It was high enough for partial He loss from the apatite but not enough to anneal fission tracks in the most areas of the USCB. Only in the NE part of the USCB Mid–Mezozoic re-heating could be able to increase temperature to ~70–85°C causing partially resetting AFT (particularly during long stay in PAZ). Mid–Mesozoic re–heating would be caused by a hot fluid circulation related to extensional tectonic development. The timing and temperature range from thermochronological analysis imply that major coalification processes occurred in the latest Carboniferous period.

2

Diageneza klastycznych utworów karbońskich w obszarze mazowieckim oraz północnej części obszaru lubelskiego na tle ich historii pogrążeniowo-termicznej

Kozłowska A., Poprawa P.

Przegląd Geologiczny

|

2004

|

Vol. 52, nr 6

491-–500

EN

This paper presents an attempt to combine analysis of diagenetic processes affecting Carboniferous sediments in the SE Poland (Mazowsze and northern part of Lublin region) to their burial and thermal history. For this reason results of petrographic study, analysis of paleotemperatures from fluid inclusion and K/Ar dating of diagenetic fibrous illite were confronted with 1–D maturity modelling calibrated with vitrinite reflectance data (VRo). The main diagenetic processes of the Carboniferous sediments are compaction and cementation especially by: quartz, kaolinite and carbonates (siderite, dolomite, Fe–dolomite, ankerite, Fe–calcite). Fluid inclusions in quartz rims indicate representative temperatures of its growth in a range of 60 oC to 150 oC. Homogenisation temperatures of inclusions from Fe–dolomite and ankerite cement indicate its growth in temperatures ranging between 60–129 oC. Both mentioned above cements are followed in the succession by diagenetic illite; for Mazowsze region its K/Ar dates range from 205,4 ±4,2 Ma (late–most Triassic—early–most Jurassic) to 167,3 ±3,3 Ma (Bathonian). These measurements were indirectly used as thermochronological data for modelling. In the Mazowsze region thermal modelling based on VRo profiles does not reveal any palaeothermal events. This is due to the fact that the recent burial is not significantly different from the Late Cretaceous maximum one. However incorporation of palaeotemperatures from fluid inclusion analysis together with results of dating of diagenetic illite into thermal history modelling clearly shows presence of Early to Middle Jurassic thermal event. Similar process was independently revealed from maturity modelling for the southern part of Kujawy segment of the Polish Basin (Poprawa et al., 2002), i.e. directly to the NW of analysed area. This event correlates with tectonic phase, expressed by acceleration of subsidence and development of a system of extensional or transtensional faults. It is concluded that the mechanism of heat transport could be related to tectonically induced migration of hot fluids from deeper part of the Palaeozoic sedimentary cover. In the northern part of Lublin region and in the Mazowsze region the Variscan thermal history did not result with depth–depended VRo profiles. Instead sub-vertical or inverted maturity profiles are observed. According to model of Żywiecki (2003) this could be explained by migration of hot fluids from Kock zone, being a site of Carboniferous magmatic activity. Conducted research shows that integration of analysis of inorganic diagenetic processes and maturity modelling allows for more precise reconstruction of thermal history. Therefore this has also potential in calibration of hydrocarbon generation/expulsion modelling.

3

Zastosowanie modelowań numerycznych do rekonstrukcji paleotemperatur i procesów generowania węglowodorów

Botor D., Kosakowski P.

Przegląd Geologiczny

|

2000

|

Vol. 48, nr 2

154-161

PL

Zastosowanie modelowań numerycznych do rekonstrukcji procesów generowania węglowodorów pozwala na integrację danych geologicznych, geochemicznych i geofizycznych. Ma to na celu przede wszystkim jak najbardziej wiarygodne odtwarzanie przebiegu procesów generowania węglowodorów, aby możliwie precyzyjnie oceniać potencjał naftowy skał macierzystych danego basenu sedymentacyjnego. Modelowania te obejmują modelowanie subsydencji, pogrążania i kompakcji osadów, przepływu energii cieplnej i ewolucji termicznej oraz generowania węglowodorów. Pozwalają one obliczyć stopień i czas dojrzewania (przeobrażenia) materii organicznej, a w efekcie końcowym ilość i skład wygenerowanych węglowodorów oraz określić czas kiedy miało to miejsce.

EN

Integrated numerical modelling of petroleum generation allows to reconstruct reliable hydrocarbons generation processes. Consequently, it allows to estimate petroleum potential of source rocks in the sedimentary basins. These modelling consist of modelling of subsidence, burial and compaction of sediments, energy transport, thermal history and hydrocarbons generation.