Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Kultura dialogu jako punkt wyjściowy do tworzenia współczesnej architektury w mieście historycznym

Chodorowski Michał

Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura, Urbanistyka, Architektura Wnętrz

|

2023

|

Z. 16

153--161

PL

Artykuł podejmuje temat zagadnień metod dydaktycznych w podejściu do tkanki historycznej ze szczególnym zwróceniem uwagi na formę dialogu. Rozważania na ten temat podjęto na podstawie poczynionej przez autora obserwacji procesu dydaktycznego uczelni Sint-Lucas (Belgia) oraz studiów dostępnej literatury na temat dydaktyki z zakresu konserwacji zabytków, jak i wiedzy studentów architektury do szeroko pojętego dziedzictwa kulturowego. Autor stawia tezę, że dialog i metoda dydaktyczna dialogu powinny być rozważone w przypadku nauczania architektonicznego. Dialog czy dyskusja wymaga od stron zachowania jej kultury oraz szacunku do innych dyskutantów. Potrzeba zrozumienia jest jej podstawą. W obecnej kulturze mass mediów, informacji skrótowej i systemu edukacji, który powierzchownie dotyka wielu zagadnień, coraz większym problemem jest poziom wiedzy studentów opuszczających mury uczelni i nie dotyczy to tylko architektury. Na podstawie doświadczeń w edukacji architektonicznej autor jako uczestnik programu Erasmus+, mając kilkunastoletnie doświadczenie w pracy ze studentami zagranicznymi, wskazuje na różne podejście studentów do nauczyciela/profesora w zależności od regionów, gdzie studenci odbierają edukację. Podejście studentów w krajach Europy Zachodniej, Ameryki Południowej stawia nauczyciela w roli tutora – opiekuna, przewodnika. W krajach Europy Środkowej, Wschodniej i na wschód od niej jako mentora – niepodważalny autorytet. W jednym systemie dialog jest obecny, w drugim zbędny. Rozważania na temat dialogu nabierają szczególnego znaczenia w przypadku działań na tkance historycznej, a w skali większej w realizacjach uzupełniających tkankę historyczną. Przestrzeń miasta historycznego staje się miejscem dialogu wielopokoleniowego. Wymaga on szacunku do zastanej przestrzeni, zrozumienia aspiracji społeczności, które je tworzyły, oraz architektów, którzy w niej już działali.

EN

The article addresses the issue of didactic methods in the approach to the historical fabric with particular attention to the form of dialogue. It is based on the author's observation of the didactic process at the university of Sint-Lucas (Belgium) and on a study of the available literature on didactics in the field of historic preservation as well as on the knowledge of architectural students towards cultural heritage in its broadest sense. The author’s thesis is that dialogue and the didactic method of dialogue should be considered when teaching architecture. Dialogue or discussion requires the parties to maintain its culture and respect for other discussants. The need for understanding is its basis. In the current culture of mass media, abbreviated information and an education system that superficially touches on many issues, the level of knowledge of students leaving the walls of universities is an increasing problem, and this does not only apply to architecture. On the basis of his experience in architectural education, the author, as a participant in the Erasmus+ programme and with several years of experience working with foreign students, points out the different attitudes of students towards the teacher/professor depending on the regions where the students receive their education. The approach of students in Western European, South American countries puts the teacher in the role of a tutor – a guardian, a guide. In central, eastern European countries, and eastern direction as a mentor – an unquestionable authority. In one system dialogue is present in the other unnecessary.

2

Powierzchowność, lekceważenie i ignorancja w procesie ochrony i konserwacji dziedzictwa poindustrialnego w Polsce

Grabowski Mateusz, Walczak Bartosz

Wiadomości Konserwatorskie

|

2023

|

Nr 74

84--99

PL

By doszło do utraty dziedzictwa, wcale nie musi dojść do wyburzenia budynków. Presja inwestycyjna na obiekty postindustrialne często prowadzi do utraty cech decydujących o ich rzeczywistej, lecz nieoczywistej wartości kulturowej. Zawarte w opracowaniu przykłady prac adaptacyjnych pokazują nieodwracalną utratę wartości historycznych obiektów pofabrycznych wraz z otoczeniem. Ich analiza i porównanie z innymi typami zabytków wykazały zjawiska wręcz dyskryminacyjne w zakresie ochrony dziedzictwa przemysłowego. Jest ono traktowane powierzchownie, wzmacniane przez powszechną zgodę na daleko posuniętą ingerencję, co doprowadziło do uznania takich rozwiązań za dopuszczalne czy wręcz wskazane. Mimo że problematyka ochrony zabytków techniki jest od wielu lat przedmiotem badań, to rozdźwięk między teorią i praktyką w zakresie ochrony i konserwacji dziedzictwa przemysłowego w Polsce wydaje się narastać. Założeniami pracy jest dyskusja na temat możliwych kierunków naprawy obecnej sytuacji.

EN

Buildings do not have to be demolished for heritage to be lost. Development pressure on postindustrial sites often leads to the loss of features determining their real, but not obvious, cultural value. The examples of adaptive reuse projects included in this article show the irreversible loss of historical values of postindustrial buildings and their surroundings. Their analysis and comparison with other types of monuments showed even discriminatory phenomena in the field of protection of industrial heritage. Its superficial treatment is reinforced by the general consent to far-reaching interference, which has led to the recognition of such solutions as acceptable or even advisable. Although the issue of the protection of industrial monuments has been the subject of research for many years, the gap between theory and practice in the field of protection and conservation of industrial heritage in Poland seems to be growing. The purpose of this article is therefore to start a discussion on the possible ways to improve the current situation.

3

Ocalić wiatr. Potrzeba zmian w ochronie krajobrazu kulturowego Ciechocinka

Marcinek Roman, Myczkowski Zbigniew

Wiadomości Konserwatorskie

|

2023

|

Nr 73

148--162

PL

Tężnie i warzelnia soli wraz z parkami Tężniowym i Zdrojowym w Ciechocinku to unikatowy zespół zabytkowych budowli i urządzeń przemysłowych. Najdawniejszy w Polsce czynny zakład przemysłowy oraz największa w Europie czynna fabryka o technologii przedindustrialnej jest artefaktem o szczególnym znaczeniu historycznym i naukowym. Wartości zabytkowego zespołu przejawiają się w autentyczności i integralności elementów, zachowaniu oryginalnej konstrukcji i formy, kontynuacji funkcji oraz harmonii z krajobrazem. Specyfiką zespołu jest harmonijna przemiana dominującej funkcji: z przemysłowej na przemysłowo-uzdrowiskową. Kiedy w latach siedemdziesiątych XIX wieku pojawiły się głosy wzywające do zamknięcia warzelni, nie zrobiono tego już tylko ze względu na funkcjonowanie uzdrowiska. Tężnie ciechocińskie tworzą jeden z największych tego typu kompleksów w Europie. Zespół nie tylko dokumentuje przeszłe procesy przemysłowe, lecz także świadczy o tendencjach modernizacyjnych gospodarki Królestwa Polskiego.

EN

The graduation towers and saltworks along with Tężniowy and Zdrojowy parks in Ciechocinek together form a unique ensemble of heritage structures and industrial machinery. As the oldest active industrial plant in Poland and the largest actively operating factory based on preindustrial technology in Europe, they are an artifact of immense historical and academic significance. The value of the heritage site manifests itself in the authenticity and integrality of elements, the survival of the original structure and form, the continuity of function and harmony with the landscape. The complex’s specificity lies in the harmonious transformation of the predominant function: from an industrial to an industrial and resort function. When in the 1870s there appeared demands to close the saltworks, they were ignored just because of the operation of the resort. Ciechocinek’s graduation towers form one of the largest complexes of this type in Europe. The complex not only documents past industrial processes, but also presents modernization tendencies of the Kingdom of Poland’s economy.

4

Impact of legal protection on the preservation of a historical rural structure on the example of Frydman

Korzeniowska Agata

Wiadomości Konserwatorskie

|

2021

|

Nr 68S

158--167

EN

This paper discusses the functioning of the heritage of the village of Frydman, which is one of the most wellpreserved cases of Spisz layouts and features numerous architectural monuments. The layout, which persists in local natural conditions, appears unthreatened despite the occurrence of significant change in the cultural landscape in historical architecture. The discussion begins with an identification of surviving elements of Frydman’s structure and an investigation of the determinants of its origins, which were sequentially referenced to contemporary times and possible development trajectories. The research objective of the study was to answer the problem of the functioning of heritage in present-day legal conditions, specifically in terms of heritage conservation and spatial planning. This study clearly indicates the complexity of the problem, in which the synergy of legal provisions and the local community is a crucial area. To ensure it, both a systemic improvement of the regulation and the raising of public awareness on heritage conservation and management would be necessary.

PL

Artykuł dotyczy funkcjonowania dziedzictwa wsi Frydman, będącej jednym z najlepiej zachowanych przykładów układów spiskich, reprezentowanych przez liczne zabytki architektury. Trwające w uwarunkowaniach naturalnych, dziedzictwo to wydaje się niezagrożone podczas zmian krajobrazu kulturowego zachodzących w zabytkowej architekturze. Rozważania rozpoczyna zdefiniowanie zachowanych elementów struktury oraz uwarunkowań ich powstania, które kolejno zostają odniesione do czasów współczesnych i możliwych dróg rozwoju. Celem badawczym było znalezienie formy funkcjonowania dziedzictwa w ramach prawnych, m.in. z zakresu ochrony dziedzictwa oraz planowania przestrzennego. Badania jednoznacznie dowodzą złożoności problemu, w którym kluczowy jest wpływ realizacji zapisów prawa na życie lokalnej społeczności. W celu poprawy sytuacji konieczne są zarówno systemowa poprawa regulacji, jak i podniesienie świadomości społecznej na temat ochrony i zarządzania dziedzictwem.

5

Zespół kościelno-klasztorny trynitarzy w Beresteczku: historia, pierwotny kształt, stan zachowania

Sobczyńska-Szczepańska Mirosława

Wiadomości Konserwatorskie

|

2020

|

Nr 61

45--59

PL

Zespół kościelno-klasztorny trynitarzy w Beresteczku należał do największych kompleksów zakonnych na Wołyniu. Kościół z lat 1711–1726, w latach siedemdziesiątych i na początku lat osiemdziesiątych XVIII wieku otrzymał wysokiej klasy artystycznej nowe wyposażenie oraz polichromię, dzięki którym jego wnętrze zyskało jednorodny, rokokowy charakter. Po kasacie w roku 1832 nieużytkowany gmach klasztoru popadł w ruinę i został rozebrany na początku lat osiemdziesiątych XIX wieku. Kościół potrynitarski pełnił funkcję świątyni parafialnej do podpalenia przez banderowców w roku 1944. Po II wojnie światowej mieścił się w nim magazyn, który po kilku latach został przeniesiony, ponieważ nadwyrężony pożarem dach groził zawaleniem. Mimo że w 1963 budowla została wpisana na listę zabytków architektury, na początku lat osiemdziesiątych z jej dachu zerwano blachę. W wyniku interwencji Benedykta Gajewskiego, geografa pochodzącego z Beresteczka, w roku 1988 decyzją władz obwodu wołyńskiego rozpoczął się remont świątyni, w którego ramach wykonano jedynie nową konstrukcję dachu i pokryto ją papą oraz odnowiono prawą wieżę fasady. W roku 2001, w przededniu 350. rocznicy bitwy pod Beresteczkiem, dach został pokryty blachą, co jednak z powodu braku obróbek blacharskich i rynien nie zabezpieczyło murów przed zawilgoceniem. Tylko natychmiastowy remont może zapobiec dalszej degradacji budowli.

EN

The Trinitarian church and the adjacent monastery in Berestechko formed one of the largest religious building complexes in Volhynia. The temple, built between 1711 and 1726, in the 1770s and early 1780s received new furnishings and polychromy of a high artistic level, thanks to which its interior gained a homogenous, rococo character. After the suppression of the monastery in 1832, its unused building fell into ruin and was demolished in the 1880s. The former Trinitarian church served as a parish church to be set on fire by the Banderites in 1944. After the Second World War, it housed a warehouse which was moved after a few years because the roof, damaged by fire, threatened to collapse. Despite the fact that the building was placed on the list of architectural monuments in 1963, in the early 1980s the metal sheet was torn from its roof. In 1988, as a result of the intervention of Benedict Gajewski, a geographer from Berestechko, by the decision of the authorities of the Volhynia region, the renovation of the temple began. Nevertheless, only a new roof construction was made and covered with tar paper and the right tower of the facade was renovated. In 2001, on the eve of the 350ᵗʰ anniversary of the Battle of Berestechko, the roof was covered with sheet metal, which however, due to the lack of flashings and a guttering system, did not protect the walls from moisture. Only an immediate renovation can prevent further degradation of the building.

6

Public perception affecting the significance of urban heritage: A case study of Port Said historic quarters

Fouad Sara S., Eldin Shahira Sharaf

Wiadomości Konserwatorskie

|

2020

|

Nr 61

17--30

EN

Cultural heritage plays an important role in shaping current urban morphologies, reinforcing public sense of belonging and the authenticity of cultural identity. Although there is a developing international agenda for the preservation of tangible urban heritage, the local community can barely perceive the significance and peculiarity of urban heritage in modern society. However, the matter is considerably more complicated in developing countries, where economic gain strongly opposes heritage conservation, leading to its demolition. Due to the current complicated economic circumstances, heritage represents a strong barrier that demands excessively consideration and negatively affects them. Port Said, the case under study in this paper, is an important logistical city which is famous for its unique urban heritage that records a vital era of Egyptian history and is currently facing a real threat of heritage obliteration. This study aims to investigate the factors that shape public perception of urban heritage, and determine the consequences of this perception on the current historic image of the city. The study employs both qualitative and quantitative techniques in data collection to examine the research hypotheses and find evidence responsible for creating local perception of Egyptian built heritage. The study determines the relationship between public perception of urban identity and its influence on heritage conservation.

PL

Dziedzictwo kulturowe odgrywa ważną rolę w kształtowaniu współczesnych morfologii urbanistycznych, wzmacniając poczucie przynależności i autentyczność tożsamości kulturowej. O ile istnieje rozwijająca się międzynarodowa agenda dla zachowania materialnego dziedzictwa miast, o tyle lokalne społeczności rzadko mogą odczuć znaczenie dziedzictwa miejskiego we współczesnym społeczeństwie. Jednak sprawa ta jest znacznie bardziej skomplikowana w krajach rozwijających się, gdzie zysk wchodzi w silny konflikt z zachowywaniem dziedzictwa, prowadząc do wyburzeń zabytków. Ze względu na skomplikowane warunki ekonomiczne dziedzictwo stanowi mocną barierę, która wymaga najwyższej uwagi. Port Said, który jest studium przypadku opisywanym w artykule, jest ważnym miastem logistycznym, znanym w świecie ze względu na unikalne miejskie dziedzictwo, które jest zapisem kluczowej epoki w historii Egiptu; dziś to unikalne dziedzictwo jest zagrożone. Niniejsza analiza ma na celu prześledzenie czynników, które kształtują postrzeganie miejskiego dziedzictwa. Badanie wykorzystuje techniki jakościowe i ilościowe w ramach zbierania danych, które posłużyły do zbadania hipotez badawczych i znalezienia dowodów na tworzenie się lokalnego postrzegania dziedzictwa Egiptu. Badanie ustala związek pomiędzy odbiorem społecznym tożsamości miejskiej i jej wpływem na ochronę dziedzictwa.

7

Dwa oblicza Matery. Problematyka ochrony dziedzictwa kulturowego Matery w procesie rewitalizacji antycznego miasta

Stachurska Marta

Wiadomości Konserwatorskie

|

2020

|

Nr 64

45--58

PL

Artykuł porusza problematykę związaną z ochroną dziedzictwa kulturowego w postępującym procesie silnej rewitalizacji miasta. Rozważania przeprowadzono na przykładzie Matery, włoskiej miejscowości, Europejskiej Stolicy Kultury roku 2019, wpisanej na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Fenomen urbanistyczno-architektoniczny Matery stanowi przykład idealnie zachowanej antycznej struktury miasta, zarówno w kontekście wartości architektonicznych i urbanistycznych, jak i kulturowych. W artykule wskazano najistotniejsze czynniki wpływające na obrany kierunek działań rewitalizacyjnych, takie jak: historia miasta, położenie geograficzne wraz z analizą podłoża geologicznego miejscowości, a także relacje społeczne zachodzące między materańczykami i ich stosunek do miejsca, które zamieszkują. W analizie procesu odbudowy zwrócono uwagę na dwa główne nurty wyznaczające jego kształt, tj. zasadę zrównoważonego projektowania oraz silną partycypację lokalnej społeczności.

EN

This paper discusses the protection of cultural heritage in an ongoing process of a city’s dynamic revitalization. The discussion was based on Matera, an Italian city and the European Capital of Culture 2019, which is listed on the UNESCO World Heritage List. The architectural and urban phenomenon of Matera is an example of a perfectly preserved ancient urban structure, both in the context of architectural, urban and cultural values. Crucial factors that affected the course of revitalization measures adopted are discussed in the paper, including: the city’s history, geographical location and an analysis of the city’s geological base, as well as the social relationships between Materans and their relation with the place they inhabit. In the analysis of the reconstruction process, particular attention was paid to two main trajectories that defined its shape, namely the principle of sustainable design and a pronounced participation of the local community.

8

Urban development in Ghent offers new opportunities for industrial heritage and the museum

Neirinckx Pieter, Pinte Marc

Architectus

|

2020

|

Nr 1 (61)

37--44

EN

The subject of the article is the process of establishing, and the role of an industrial museum in the former port areas of Ghent. Although Ghent is located about 32 km from the coast, the city is a real sea port. The construction of the Ghent–Terneuzen Canal in 1823–1827 created a direct corridor to the North Sea. From the 19th century, large textile factories began to arise in and around the medieval city center, so that at the end of the 2nd half of the 19th century, Ghent became the most important industrial city of Flanders. This continued until the 1970 crisis. At that time, textile production was moved to countries with lower labor costs and factory buildings were demolished, but the old port basins remained. Port activities were moved north of the city to areas along the canal. The first Museum for Industrial Archaelogy was founded in this area. Fearful of potential loss of important industrial heritage, the small museum took over large steam engines and even port cranes. It gradually became understood that the collection of these large industrial objects in museum conditions is not easy. The Department for Urban Planning began the re-evaluation of the 19th-century industrial belt and the area of the old port. Currently, there is the integration of large technology objects (big stuff) with urban tissue and social life. The port’s heritage is raised to act as a visual and identity carrier, with a particular focus on port cranes. The cooperation between the Department of Urban Planning and the Museum of Industry offers the Museum the opportunity to go outside the walls of the museum to restore big industrial facilities (big stuff) to the old port of the city.

PL

Tematem artykułu jest proces powstawania i roli postindustrialnego muzeum na dawnych terenach portowych Gandawy. Mimo że Gandawa leży około 32 km od wybrzeża, miasto jest prawdziwym morskim portem. Wybudowanie w latach 1823–1827 kanału Ghent–Terneuzen stworzyło bezpośredni korytarz do Morza Północnego. Od XIX w. w średniowiecznym centrum miasta i wokół niego zaczęły powstawać wielkie fabryki tekstylne, tak że pod koniec 2. połowy XIX w. Gandawa stała się najważniejszym miastem przemysłowym Flandrii. Trwało to do kryzysu z roku 1970. Wówczas produkcja tekstylna została przeniesiona do krajów o niższych kosztach siły roboczej, budynki fabryk zostały zburzone, pozostały stare baseny portowe. Działalność „portową” przeniesiono na północ od miasta, na tereny wzdłuż kanału. Na opuszczonym terenie założono pierwsze Muzeum Archeologii Industrialnej. Obawiając się potencjalnej utraty ważnego dziedzictwa przemysłowego, niewielkie muzeum przejęło duże maszyny parowe, a nawet portowe dźwigi. Stopniowo zrozumiano, że gromadzenie tych wielkich obiektów przemysłowych w warunkach muzealnych nie jest łatwe. Departament Planowania Miejskiego rozpoczął rewaloryzację XIX-wiecznego pasa przemysłowego i terenu starego portu. Obecnie zachodzi tu integracja dużych obiektów techniki (big stuff) z tkanką miejską i życiem społecznym. Dziedzictwo portu jest podniesione do pełnienia funkcji nośnika wizualnego i tożsamościowego, ze szczególnym skupieniem uwagi na dźwigach portowych. Współpraca między Departamentem Rozwoju Miejskiego a Muzeum Przemysłu ofiarowuje temu drugiemu możliwość wyjścia poza mury muzeum, by przywrócić duże obiekty przemysłowe staremu portowi miasta.

9

Okulograf jako innowacyjne narzędzie konserwatorskie. Propozycja poszerzenia zakresu badań dotyczących dziedzictwa architektury i urbanistyki

Rusnak M., Szewczyk J.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2018

|

Nr 54

25--35

PL

Ochrona dziedzictwa kulturowego, jakim jest architektura i urbanistyka, ze względu na różnorodność stylistyczną, historyczną, kulturową czy ideologiczną wymaga jednostkowego traktowania. Specjaliści poszczególnych dziedzin dostrzegają wartość dziedzictwa architektury w odmiennych elementach. W jeszcze inny sposób widziana jest ona przez laika. Wzrok, jako zmysł dominujący w poznawaniu architektury zabytkowej, w prezentowanych rozważaniach stał się pojęciem kluczowym. Naszym zdaniem zapis i analiza procesu patrzenia na dany obiekt czy przestrzeń mogłyby stanowić klucz, najpierw do zrozumienia tego, jak człowiek wizualnie odbiera przestrzeń zabytkową, a następnie do optymalnego jej aranżowania – podkreśleniem elementów istotnych i wycofaniem dysharmonijnych. Idealnym w tym wypadku narzędziem do przeprowadzenia badań nad dziedzictwem architektonicznym i urbanistycznym jest okulograf. Eye tracker jest narzędziem rejestrującym ruch gałki ocznej, a oprogramowanie pozwala na wydobycie z tego zapisu danych o wielorakim zakresie. Ich analiza w obecności specjalistów nie tylko z dziedzin bliskich konserwacji zabytków, ale też psychologów i socjologów, dałaby najlepszy efekt w poznaniu sposobu patrzenia na budynki i otaczającą je przestrzeń oraz sposobu ich ochrony. Okulograf może, naszym zdaniem, stać się narzędziem harmonijnie scalającym pozostałe działania konserwatorskie, gdyż umożliwia interdyscyplinarną dyskusję w oparciu o obiektywne dane.

EN

Protection of such cultural heritage as architecture and urban planning demands an individual approach due to extreme stylistic, historical, cultural and/or ideological diversity. Experts in various fields perceive different aspects of architectural heritage as significant. A layman, however, looks at it in yet another way. Vision, the dominant sense as far as perception of architecture is concerned, becomes the main factor in the discussion at hand. It is our belief that a record and analysis of one’s process of looking at an object or space may constitute a key – first, to understand how a person visually intakes a historical space, and then, to optimize its arrangement by means of emphasizing the important elements and pushing the disharmonious ones to the background. It appears that an ideal tool for that purpose may be found in an eye tracker. It is a device that records the movements of an eyeball, and from which a specialized piece of software is able to gather lots of interesting data. The data’s analysis in company of experts from fi elds both related to conservation and not – e.g. psychologists or sociologists – may produce better results as to our understanding of how others look at various buildings and areas – and then lead to better ways of conservation thereof. An eye tracker allows an interdisciplinary discussion based on nonbiased data and therefore may become a tool that will make it possible to combine all different kinds of conservation efforts into one.

10

Non-places in the Centre of the Historic MainTown in Gdańsk? – Design Thinking as a Method of Solving Problemsin Cities

Szechlicka J., Kamrowska-Załuska D., Mrozek P., Szustakiewicz J.

Biuletyn Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN

|

2016

|

No 264

306--324

EN

The interiors of reconstructed extensive blocks of the historic Main Town in Gdańsk are nowadays degraded areas, full of cars, with “holes” after never-finished archaeological excavations. It is not surprising that inhabitants avoid them. These are NON-PLACES. This situation prompts social movements to act. The first step towards the change was the interdisciplinary and transdisciplinary project of revitalization of one of the backyards. The main issue was to find a way of its development accepted by users, economically justified and based on the cultural heritage of this unique city. This was noticed by the dwellers, the media and the local government as well. The second step – the implementation of the project – is in progress. Based on this example, the question could be asked how to improve public participation in development process to make it more inclusive and effective. The aim of the paper is to assess if Design Thinking methodology could help to strengthen dialogue in urban space. The project of development of the backyard in the Main Town in Gdańsk can be an example that it might be the relevant method of solving problems in cities in the participatory way.

11

Drewniane obiekty sakralne – szanse, możliwości, zagrożenia. Próba analizy tematycznej (na przykładzie zabudowań z terenów województwa lubelskiego)

Gleń P., Jarocka-Mikrut A.

Budownictwo i Architektura

|

2015

|

Vol. 14, nr 3

295--302

PL

obszar wschodniej Polski cechuje znaczna liczba zachowanych przykładów drewnianej architektury sakralnej. Na przestrzeni lat podjęto jednak wiele decyzji, w znacznej mierze związanych z historycznymi wydarzeniami, które wpłynęły na ich formę oraz stan zachowania. Skutkiem owych działań są przekształcenia, w tym również daleko idące, nieodwracalne, którym podlegały wspomniane budowle. Tym samym ich wartość jako dziedzictwa regionu została zatarta bądź utracona. Równie często zdarza się, iż niewielkie świątynie drewniane nie spełniają wymagań wiernych m.in. w zakresie ich powierzchni oraz standardów co powoduje, iż liturgie przenoszone są do nowobudowanych obiektów. Działania wymienione narażają dawne budowle na wykluczenie ich z pełnienia funkcji użytkowych. W niniejszym artykule przedstawione zostały trzy obiekty drewniane, sklasyfikowane przez autorów jako nadal bądź w przeszłości mogące należeć do zespołu wernakularnych (w tym również obiekt relokowany jednak posiadający niegdyś cechy architektury regionu, z którego został przeniesiony) oraz popełnione na przestrzeni lat błędy związane z ich utrzymaniem. Zaakcentowany został również przypadek świątyni, która warta jest szerszej dyskusji celem zachowania jej wartości.

EN

Eastern Poland is abundant with wooden religious buildings. Over the years, however, a considerable number of decisions concerning historic events were made and they exerted influence on the form and state of preservation of these buildings. Consequently, profound, radical, and irreversible transformations took place in these properties. For this reason, either the value of these buildings, which were considered regional heritage, decreased or they became worthless at all. Furthermore, it frequently happens that wooden churches and shrines of modest size fail to meet expectations raised by the faithful, e.g. in terms of their size and standards. For this reason, liturgies are done in newly built premises and the buildings in question stop serving their former functions. This article discusses three wooden buildings that, according to the author of this paper, used to or still do fall under the category of vernacular buildings (including also relocated buildings with architectural elements characteristic to the region from which it was moved). This article also examines maintenance mistakes that were made over the years to this type of real estate. The author pays particular attention to a specific church which, due to its outstanding value, is worth more extensive discussion.

12

Wawelski spór Stanisława Tomkowicza z Adolfem Szyszko-Bohuszem

Czubiński J.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2013

|

Nr 36

38--45

PL

W latach 1908-1909 pojawił się istotny spór pomiędzy środowiskiem krakowskich konserwatorów zabytków a Centralną Komisją Konserwatorską w Wiedniu o metodę restauracji zamku królewskiego na Wawelu. Jego personifikacją był konflikt pomiędzy Maxem Dvořákiem reprezentującym stanowisko purystyczne oraz Stanisławem Tomkowiczem, który był zwolennikiem restauracji historycznej. Podobny w wymowie konflikt pojawił się w latach 20. pomiędzy Tomkowiczem a Adolfem Szyszko-Bohuszem prowadzącym wtedy prace konserwatorskie na Wawelu. Tym razem jednak to Tomkowicz reprezentował poglądy zbliżone do puryzmu w przeciwieństwie do Szyszko-Bohusza, który okazał się zwolennikiem bardziej swobodnego prowadzenia prac konserwatorskich na Wawelu, swoją metodę nazwał „neutralną” lub „poza czasem”. Konflikt zantagonizował częściowo środowisko konserwatorów polskich, jego zwycięzcą okazał się Szyszko-Bohusz, konsekwentnie realizując swoją wizję restauracji zamku wawelskiego.

EN

In the years 1908-1909, a vital quarrel broke out between the environment of monument conservators in Krakow and the Central Conservation Commission in Vienna concerning the restoration method of the Wawel Royal Castle. Its personifi ed version was the conflict between Max Dvořák, representing a purist attitude, and Stanisław Tomkowicz who was in favour of historical restoration. A similar conflict occurred during the 1920s between Tomkowicz and Adolf Szyszko-Bohusz carrying out conservation work in the Wawel Castle then. That time, however, it was Tomkowicz who represented views close to purism, in contrast to Szyszko-Bohusz who favoured a freer manner of conducting conservation work in the Wawel Castle, and called his method “neutral” or “beyond time”. The conflict partially divided the milieu of Polish conservators, but its winner turned out to be Szyszko-Bohusz by consequently realizing his vision of the Wawel Castle restoration.