Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Ocalić wiatr. Potrzeba zmian w ochronie krajobrazu kulturowego Ciechocinka

Marcinek Roman, Myczkowski Zbigniew

Wiadomości Konserwatorskie

|

2023

|

Nr 73

148--162

PL

Tężnie i warzelnia soli wraz z parkami Tężniowym i Zdrojowym w Ciechocinku to unikatowy zespół zabytkowych budowli i urządzeń przemysłowych. Najdawniejszy w Polsce czynny zakład przemysłowy oraz największa w Europie czynna fabryka o technologii przedindustrialnej jest artefaktem o szczególnym znaczeniu historycznym i naukowym. Wartości zabytkowego zespołu przejawiają się w autentyczności i integralności elementów, zachowaniu oryginalnej konstrukcji i formy, kontynuacji funkcji oraz harmonii z krajobrazem. Specyfiką zespołu jest harmonijna przemiana dominującej funkcji: z przemysłowej na przemysłowo-uzdrowiskową. Kiedy w latach siedemdziesiątych XIX wieku pojawiły się głosy wzywające do zamknięcia warzelni, nie zrobiono tego już tylko ze względu na funkcjonowanie uzdrowiska. Tężnie ciechocińskie tworzą jeden z największych tego typu kompleksów w Europie. Zespół nie tylko dokumentuje przeszłe procesy przemysłowe, lecz także świadczy o tendencjach modernizacyjnych gospodarki Królestwa Polskiego.

EN

The graduation towers and saltworks along with Tężniowy and Zdrojowy parks in Ciechocinek together form a unique ensemble of heritage structures and industrial machinery. As the oldest active industrial plant in Poland and the largest actively operating factory based on preindustrial technology in Europe, they are an artifact of immense historical and academic significance. The value of the heritage site manifests itself in the authenticity and integrality of elements, the survival of the original structure and form, the continuity of function and harmony with the landscape. The complex’s specificity lies in the harmonious transformation of the predominant function: from an industrial to an industrial and resort function. When in the 1870s there appeared demands to close the saltworks, they were ignored just because of the operation of the resort. Ciechocinek’s graduation towers form one of the largest complexes of this type in Europe. The complex not only documents past industrial processes, but also presents modernization tendencies of the Kingdom of Poland’s economy.

2

Contemporary significance of the spa park based onthe study of the recognition of the health resort space (The Case of Połczyn-Zdrój, Poland)

Bal Wojciech, Czałczyńska-Podolska Magdalena

Przestrzeń i Forma

|

2023

|

nr 56

145--198

EN

The aim of the study was to analyze the recognition of the spa area and assess the contemporary significance of the Spa Park in Połczyn-Zdrój. The results indicate the significant socio-spatial importance of the park and the existence of certain threats to its significance. The opportunities to improve its significance and protect the identity were developed. The conclusions can be applied to many historical spa parks.

PL

Celem badań była analiza rozpoznawalności przestrzeni uzdrowiska oraz ocena współczesnego znaczenia Parku Zdrojowego w Połczynie-Zdroju. Wyniki wskazują na istotne znaczenie społecznoprzestrzenne parku oraz istnienie zagrożeń dla jego znaczenia. Opracowano możliwości poprawy znaczenia parku i ochrony tożsamości. Wnioski można odnieść do wielu historycznych parków zdrojowych.

3

Development conditions of the health resorts in the Lower Silesian voivodeship. Selected socio-demographic aspects

Marszowski Ryszard, Markowska Małgorzata, Skowronek Tomasz

Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska

|

2022

|

z. 155

311--337

EN

Purpose: the main objective of the article is to support building sustainable development of spa towns by protecting their unique resources. Design/methodology: the theses presented in the article were verified using: critical analysis of literature, document analysis, descriptive statistical analysis. Findings: on the basis of the article it can be concluded that demographic change is an important challenge for numerous areas of public policy, such as family, health care, labour market, social security, education and active leisure. The identified challenges and areas of their impact are part of a broader spectrum of reflection that should focus on a holistic approach to active policies, which are a key determinant of human capital – in which, as forecasts indicate, by 2050 people over sixty-five years of age may constitute 20% of the total population of Europe. Originality: the article enriches knowledge and develops discussion on demographic changes and the resulting great contemporary challenge for environment, institutions and people creating the future of the studied areas, which may turn out to be maintaining the professional activity of the ageing population while building modern active social and labour market policies – corresponding to the economic structure of the studied areas.

4

Indoor Air Quality in a Selected Health Resort Facility: Analysis of PM10, PM2.5 and 222Rn Concentrations

Merenda Beata, Maciejewski Piotr, Bezyk Yaroslav, Sówka Izabela

Journal of Ecological Engineering

|

2022

|

Vol. 23, nr 10

202--215

EN

This paper discusses the importance of indoor air quality and indicates its relation with outdoor air quality in the area of spa treatment. Significant factors and sources causing indoor air pollution by particulate matter and radon are considered. Particular attention is drawn to specific functions of health resorts in spa treatment in the context of the importance of indoor and outdoor air for patients staying in the resorts. It is underlined the specificity of health resorts providing treatment for patients classified as the group most sensitive to air pollution, i.e. people with chronic respiratory diseases. The study comprised measurements of 24-h concentrations of PM10, PM2.5 and 10-minute instantaneous concentrations of radon-222 (222Rn) from February 5 to February 25, 2021 in a treatment room of one of the Polish spas located in Lower Silesia. The analysis of interactions between the concentrations of two fractions of particulates PM10 and PM2.5 was presented. The interaction and dependence of factors affecting the elevated values of concentrations of the studied pollutants were discussed. The presented analyses showed that the concentrations of the studied pollutants were influenced by air exchange and air infiltration from outside to inside. In the case of short-term measurements of 222Rn activity concentration in the air, it was found that the observed changes in hourly concentrations of 222Rn are analogous to those observed in residential buildings. For the specific time intervals, the variation of PM concentrations and 222Rn activity concentration was found to be similar.

5

Soundscapes of health resorts in Poland and their revitalization

Bernat Sebastian

Technical Transactions

|

2020

|

Vol. 117, iss. 1

art. no. e2020018

EN

The objective of the studies was to recognise the need for and possibilities of preserving and revitalizing the soundscapes of health resorts in Poland. The research process included an analysis of the legal environment determining the functioning of Polish health resorts. Noise hazards and values of soundscapes were identified and acoustic revitalization measures were proposed for the selected health resorts. A review of scientific literature was performed and health resort surveys and audit reports were conducted. The next stage was focussed on the questionnaire sent out to the local governments of health resort districts and towns in Poland. The discussion referred, interalia, to the recommendations of the team of experts in the field of changes within the spa treatment system in Poland. The conducted studies demonstrated that most health resorts in Poland have some soundscape values. However, these values may be lost because of the threat of noise from transport and tourism. Health resorts in Poland thus need revitalization measures aimed at achieving a high quality of soundscape.

PL

Celem badań było rozpoznanie potrzeby oraz możliwości ochrony i rewitalizacji krajobrazów dźwiękowych uzdrowisk w Polsce. W postępowaniu badawczym przeprowadzono analizę uwarunkowań prawnych funkcjonowania uzdrowisk w Polsce. Następnie rozpoznano zagrożenia hałasem i wartości krajobrazów dźwiękowych oraz zaproponowano działania w zakresie rewitalizacji akustycznej w wybranych uzdrowiskach. Przeprowadzono kwerendę literatury naukowej oraz operatów uzdrowiskowych i raportów kontrolnych. Następnym etapem był sondaż diagnostyczny z wykorzystaniem ankiety adresowanej do samorządów gmin i miejscowości uzdrowiskowych w Polsce. W dyskusji odwołano się m.in. do rekomendacji zespołu ekspertów w zakresie zmian w systemie lecznictwa uzdrowiskowego w Polsce. Badania wykazały, że większość uzdrowisk w Polsce posiada pewne walory dźwiękowe krajobrazu. Jednak pod wpływem presji komunikacyjnej i turystycznej odpowiedzialnej za zagrożenie hałasem mogą one zostać utracone. Miejscowości uzdrowiskowe w Polsce wymagają zatem podjęcia działań rewitalizacyjnych ukierunkowanych na kształtowanie wysokiej jakości dźwiękowej krajobrazu.

6

Protected areas in Polish Baltic seaside spa towns in 2019 and spatial order

Meller Magdalena

Technical Transactions

|

2020

|

Vol. 117, iss. 1

art. no. e2020015

EN

The aim of this paper is to present an overview of protected areas in Polish seaside spa towns in order to preserve their nature value while focusing on the spatial order. Analyses were conducted considering the status of works on the Landscape Act concerning the interior of Polish spa towns and advantageous effects of that Act in the town space. This review paper presents protected areas based on the resources of the Central Register of Nature Conservation Forms (Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody CRFOP) available at the website of the General Directorate for Environmental Protection (Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska GDOŚ), which data may find multiple uses. The material for analyses is related to all the six Polish seaside spa towns (as for 01.2020). Polish seaside spa towns have many common natural characteristics. All of the six towns are located on the Baltic Sea, have sandy beaches and dunes and they are situated in the vicinity of protected areas. Frequently a green belt, typically a pine forest, separates the seaside zone from the town. Despite its very long seaside line Poland in 2019 has only six seaside spa towns (Kołobrzeg, Świnoujście, Sopot, Kamień Pomorski, Ustka, Dąbki).

PL

W artykule przedstawiono przegląd obszarów chronionych w polskich nadmorskich miejscowościach uzdrowiskowych w celu zachowania ich walorów przyrodniczych przy jednoczesnym ukierunkowaniu na ład przestrzenny. Poddano analizie także stan prac nad ustawą krajobrazową dotyczącą wnętrz polskich uzdrowisk i przedstawiono korzystne skutki tej ustawy w przestrzeni miejskiej. Przegląd obszarów chronionych stworzono na podstawie zasobów Centralnego Rejestru Formularzy Ochrony Przyrody CRFOP, dostępnego na stronie internetowej Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska GDOŚ. Materiał do analiz dotyczy sześciu polskich nadmorskich miejscowości uzdrowiskowych. Polskie uzdrowiska mają wiele wspólnych cech przyrodniczych. Wszystkie rozciągają się nad Morzem Bałtyckim, w ich obrębie znajdują się piaszczyste plaże i wydmy oraz wszystkie położone są w pobliżu obszarów chronionych. Często zielony pas, zazwyczaj las sosnowy, oddziela strefę nadmorską od miasta. Mimo bardzo długiej linii nadmorskiej w 2020 roku (stan na 01.2020) w Polsce jest jedynie sześć takich miejscowości (Kołobrzeg, Świnoujście, Sopot, Kamień Pomorski, Ustka, Dąbki).

7

Analiza kolejowej dostępności komunikacyjnej do uzdrowisk województw dolnośląskiego i małopolskiego

Grzegorek Michał

Przegląd Komunikacyjny

|

2019

|

R. 74, nr 10

15--24

PL

Artykuł dotyczy dostępności kolejowej do uzdrowisk dwóch województw południowej części Polski. Autor przeprowadził ankiety w uzdrowiskach celem identyfikacji cech, które w oczach pacjentów są czynnikami rozwojowymi kolei. Przeanalizowano również treść rozkładów kolejowych pod kątem czasu podróży do uzdrowiska i częstotliwości połączeń. Opracowano autorską typologię dostępności kolejowej do uzdrowisk. Wyróżniono cztery rodzaje uzdrowisk: sąsiedzkiej łączności, nikłej osiągalności, niewykorzystanej szansy i ekspansji turystycznej.

EN

The article concerns railway access to spas of two voivodeships in the southern part of Poland. The author conducted surveys in spas to identify traits that in the eyes of the patients are developmental factors of the railway. The content of railway timetables in terms of travel time to spas and frequency of connections was also analyzed. The idea of an original typology of health resorts is being developed in terms of accessibility by rail. Four types of spas were distinguished: neighborly communication, poor reachability, unused opportunity and tourist expansion.

8

Budżet obywatelski jako narzędzie kształtowania krajobrazu na przykładzie miast uzdrowiskowych

Bernat Sebastian

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2019

|

nr 41 (1)

25--42

PL

Budżet Obywatelski (BO), rozumiany jest jako jedna z form partycypacji społecznej, dzięki której mieszkańcy mogą w sposób bezpośredni (przez głosowanie) wpływać na wydatki z budżetu swojego miasta/gminy/powiatu/województwa. Celem badań było rozpoznanie roli BO w kształtowaniu krajobrazu lokalnego. Badaniami objęto miasta uzdrowiskowe (w tym dzielnice uzdrowiskowe miast) z uwagi na ważną rolę krajobrazu w zachowaniu ich specjalnego statusu (funkcji leczniczej). W toku postępowania badawczego przeprowadzono analizę aktualnych uwarunkowań funkcjonowania miejscowości uzdrowiskowych i BO w Polsce. Następnie na przykładzie projektów BO miast uzdrowiskowych z ostatniej edycji (2018/2019) rozpoznano jakie są potrzeby mieszkańców wobec kształtowania krajobrazu. W szczególności zwrócono uwagę na ich stosunek do poprawy estetyki miasta (rewitalizacja) i rozwoju obszarów zieleni. Na koniec oceniono rolę BO w kształtowaniu krajobrazu miast uzdrowiskowych. Wykazano, że jest on ważnym narzędziem poznania preferencji społecznych, m.in. w zakresie kształtowania krajobrazu i przestrzeni publicznej.

EN

Participatory budgeting (PB) is understood as one of the forms of social participation, thanks to which residents can directly (by voting) influence expenditure from the budget of their town / commune / poviat / voivodship. The objective of the research whose results are described in this paper was to identify the role of PB in local landscape shaping (development). The research encompassed health resort towns (including the health resort districts of towns/cities) owing to the important role of landscape in the preservation of their special status (therapeutic function). The research process included an analysis of the current determinants of the functioning of health resorts and PB in Poland. Then, using the example of PB projects in health resort towns in the 2018/2019 edition, the inhabitants’ needs regarding landscape development were identified. Particular attention was devoted to the inhabitants’ attitude to improving the aesthetic appearance of their city (revitalisation) and developing green areas. Finally, the role of PB in developing the landscape of health resort towns and the usefulness of analysing the top PB projects were assessed to identify the impact of PB on landscape development. It has been shown that PB is an important tool for discovering the preferences of the public, e.g. with regard to developing landscape and public space.

9

Residential buildings in healthcare resort Szczawno-Zdroj in the second-half of 20th century

Piróg Marek

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2018

|

Vol. 14, nr 3

89--95

EN

The article focuses on the development of housing in Szczawno-Zdroj in the second half of the twentieth century. The image of this place was shaped for centuries as the town and the spa located in this area developed and mainly consisted of facilities associated with health resorts. Based on an analysis of how housing developed in the discussed period, regarding both the shape of buildings and their location on the city plan, the author determines the degree to which new buildings interfere with the existing infrastructure with particular emphasis on their impact on the image of the historical part of the city which is mainly shaped by spa facilities. The study analyzed the impact of residential housing of this period on the traditional cultural landscape of Szczawno-Zdroj.

PL

Tematem artykułu jest kształtowanie się zabudowy mieszkaniowej na terenie Szczawna-Zdroju w II połowie XX wieku. Przez wiele wieków rozwoju miejscowości i uzdrowiska zlokalizowanego na tym obszarze, ukształtował się jego obraz, w znacznym stopniu zdeterminowany przez obiekty związane z lecznictwem uzdrowiskowym. Na podstawie analizy sposobu kształtowania się zabudowy mieszkaniowej, powstałej w omawianym okresie, dotyczącej zarówno formy obiektów jak i ich lokalizacji na planie miasta określono stopień ingerencji nowej zabudowy w istniejącą infrastrukturę ze szczególnym uwzględnieniem jej wpływu na wizerunek historycznej części miasta kształtowanej głównie przez obiekty uzdrowiskowe. W pracy poddano analizie wpływ budownictwa mieszkaniowego tego okresu na tradycyjny krajobraz kulturowy Szczawna-Zdroju.

10

Zoning as an instrument of landscape protection of health spa resorts in Poland

Bernat S., Meller M.

Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich

|

2018

|

nr IV/1

985--998

EN

The paper discusses the issue of the “A”, “B”, “C” zones of spa protection regulated by “The law on spa treatment, health resorts and its protected areas, and on health resort administrative districts” (2005) as part of the spa area or spa protection area, defined in a spa statute, established in order to protect healing medical properties and natural medical resources in the respect of values of environment protection and spa facilities. The aim of the research, the results of which arepresented in the paper, was to identify the problems related to the functioning of protection zones in spas in Polish. In addition, an attempt was made to assess the efficiency of zoning as an instrument of landscape protection, defined by the European Landscape Convention as a geographical-psychological reality perceived in a multi-sensory way. In the course of the research, selected planning and strategic documents were analysed, including spa statutes. On their basis, the cities in Poland with the largest and smallest area of the A zone of spa protection and health resorts in Poland according to the size of the area of different types of spa protection zones were compared. The outcomes of the research were juxtaposed with the conclusions drawn in the report of the Supreme Audit Office (2016). It was shown that the spa protection zones, due to their protection, the function that determines the preservation of the therapeutic qualities of the landscape should be treated as an indispensable tool for protecting the landscape of spa resorts.

11

Przestrzenny potencjał rozwoju miasta uzdrowiskowego Duszniki-Zdrój

Gonda-Soroczyńska E., Olczyk H.

Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich

|

2018

|

nr I/1

63--77

PL

Duszniki-Zdrój to miasto położone w zachodniej części Kotliny Kłodzkiej, przy granicy z Czechami. Przebiegająca przez miasto droga krajowa nr 8 zapewnia dogodną komunikację z regionem. Ważnymi są: bliskość większych miejscowości takich jak: Kłodzko, Wałbrzych, Wrocław; innych uzdrowisk jak: Kudowa-Zdrój, Polanica-Zdrój, Lądek-Zdrój oraz posiadanie w granicach administracyjnych prężnie rozwijającego się ośrodka sportów zimowych Zieleniec. Wszystkie te czynniki generują dużą ilość turystów. Duszniki-Zdrój to atrakcyjne miasteczko, posiadające status uzdrowiska. Aktualnie pełnią rolę wielofunkcyjnego ośrodka turystycznego, a nie jak to wcześniej bywało jednofunkcyjnego ośrodka uzdrowiskowego. W artykule postawiono tezę badawczą „Czy możliwy i wskazany jest dalszy rozwój przestrzenny tego miasteczka uzdrowiskowego?”. Głównym celem niniejszych badań była ocena rozwojowych możliwości przestrzennych tego ośrodka. Opracowano szczegółową inwentaryzację, określającą precyzyjnie sposób użytkowania terenu. W celu lepszego zrozumienia uwarunkowań lokalnych miasto podzielono na jednostki urbanistyczne, wyróżniając m.in. zespół śródmiejski, mieszkaniowy wielorodzinny, rekreacyjny i mieszany oraz zespoły mieszkaniowe jednorodzinne, rolne i leśne. Przeprowadzono analizy obejmujące najistotniejsze elementy, mające wpływające na przestrzenny rozwój ośrodka. Uwzględniono główne obiekty generujące przepływ ruchu turystycznego. Wytypowano obszary problemowe. Prześledzono rozwój zabudowy z podziałem na poszczególne okresy czasowe oraz wskazano obiekty i tereny o najwyższych walorach. Wyznaczono enklawy cenne przyrodniczo z uwagi na istniejące uwarunkowania środowiskowe, a dodatkowo zobrazowano stopień nachylenia stoków oraz zacienienie, które pomogły w określeniu przestrzennych możliwości rozwojowych Dusznik-Zdroju.

EN

Duszniki-Zdrój is a city located in the western part of the Kotlina Kłodzka, near the Czech border. The national road no. 8, which runs through the city, provides convenient communication with the region. The most important factors are: proximity of larger towns such as Kłodzko, Wałbrzych or Wroclaw and other health resorts such as Kudowa-Zdrój, Polanica-Zdroj, Lądek-Zdrój and the existence of dynamically developing winter sports centre Zieleniec which is located within the administrative boundaries of the city. All these factors generate a large number of tourists. Duszniki-Zdrój is an attractive town with the status of a health resort. Currently it is a multifunctional tourist centre rather than a single-function spa resort. The article presents a research thesis: „Is the further spatial development of this spa town possible and advisable?”. The main purpose of this research was to evaluate the developmental spatial capabilities of this town. A detailed inventory specifying how land is used has been carried out. In order to better understand the local conditions, the general division into urban units was made. Urban, multi-family, recreational and mixed housing complex, single family housing, agricultural and forestry complex were marked out. An analysis covering the most important elements affecting the development potential of the city was conducted. The main objects that generate traffic flows were taken into account.. The problem areas were designated. The development of buildings in particular time periods was investigated, objects and areas with the highest values were pointed out. Valuable areas due to existing environmental conditions were identified and additionally analyses of slope gradients and shading helped to identify existing development potential and to identify potential development opportunities of Duszniki-Zdrój.

12

Oferta turystyczna miejscowości uzdrowiskowych w Czechach na przykładzie Karlowych Warów, Mariańskich Łaźni, Franciszkowych Łaźni

Gonda-Soroczyńska E., Soroczyńska A. M.

Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich

|

2018

|

nr I/1

39--61

PL

W opracowaniu zbadano ofertę turystyczną trzech wybranych, najpopularniejszych w Czechach uzdrowisk tj. Karlowych Warów (czes. Karlovy Vary, niem. Karlsbad), Mariańskich Łaźni (czes. Mariánské Lázně, niem. Marienbad) i Franciszkowych Łaźni (czes. Františkovy Lázně, niem. Franzensbad), określanych także mianem Lazurowego Wybrzeża Europy Środkowej. W kontekście układu komunikacyjnego zlokalizowane są one bardzo blisko siebie, nieopodal granicy z Niemcami. Ich oferta turystyczna jest niezwykle bogata i różnorodna. Każdy znajdzie coś dla siebie, zarówno kuracjusz, jak i szeroko pojmowany turysta, o każdej porze roku, o zróżnicowanej zasobności portfela, zwłaszcza ze względu na rozwiniętą wielofunkcyjność tych kurortów. Przeprowadzone analizy pozwoliły bliżej poznać badane uzdrowiska, porównać je i wyciągnąć stosowne wnioski. Należy dodać, iż te trzy miejscowości zabiegają o miejsce na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO (legitymując się najcenniejszymi miejscami i obiektami w skali całego świata). Wartym podkreślenia jest fakt, iż są to najstarsze i prawdopodobnie najczęściej odwiedzane kurorty Europy Środkowej (od czasów rzymskich tj. od ponad 2000 lat wykorzystuje się występujące tu wody lecznicze, czego dowodem są licznie znajdowane w pobliżu źródeł monety rzymskie i celtyckie). Przeprowadzone badania w wymienionych ośrodkach uzdrowiskowych dały także odpowiedź, na pytania zawarte w postawionej tezie badawczej „Co jest przyczynkiem tak wspanialej kondycji tych uzdrowisk? Dzięki czemu mają znaleźć się na liście UNESCO? Czego w tych uzdrowiskach brak? W jakim kierunku miałyby pójść w najbliż- szej przyszłości, by pozyskiwać nowych turystów, inwestorów, poszerzać swoją dotychczasową wielofunkcyjność?. Przeprowadzone badania miały udowodnić, iż zasadnie, bądź nie, te trzy miejscowości starają się o zaszczytną, najwyższą ocenę międzynarodowych gremiów. Prace badawcze mogą okazać się przydatnymi, także badaczom zajmującym się miejscowościami uzdrowiskowymi w innej części Europy i świata.

EN

The study is focused on the tourist offer of three selected, most popular Czech spas, i.e. Karlovy Vary, (Karlsbad), Mariánské Lázně, (Marienbad) and Františkovy Lázně, (Franzensbad), also referred to as the French Riviera of Central Europe. In the context of communication system they are located in close vicinity to each other and not far from the German border. Their tourist offer is abundant and diversified. Everyone can find there something for him/herself, both a bather and a broadly approached tourist, in each season of the year, having various financial resources at the disposal, primarily due to a well-developed multi-functionality of these spa resorts. The conducted analyses allowed learning more about the studied locations, comparing them and drawing adequate conclusions. It should be added that all three places are applying to be included on the UNESCO World Heritage List (as having the most valuable places and objects on the global scale). It is worth emphasizing that they are the oldest and probably the most frequently visited resorts in Central Europe (their therapeutic waters have been used since Roman times, i.e. for over 2000 years, which is confirmed by numerous Roman and Celtic coins found near spa water springs). The carried out research in the aforementioned spa centres also provided answers to the questions included in the put forward research thesis: “What contributes to such an excellent condition of these resorts?, For what reason they should be on the UNESCO list?, What are they lacking? What should be their development direction in the coming future to attract new tourists, investors and expand their existing multi-functionality?” The conducted analyses were to indicate whether these three towns were rightly seeking the highest, honorable rating of international bodies. There can also turn out useful for the researchers studying spa resorts in different parts of Europe and the world.

13

Impact of Uzdrowisko Uniejów Park (Health Resort Uniejów Park) on tourism in the neighbouring municipalities

Samołyk Mariusz, Maciaszczyk Hubert

Geography and Tourism

|

2018

|

Vol. 6, No. 2

87--95

EN

Health tourism is part of the tourism market. To ensure proper functioning of a health resort, competition on the market of tourism services is a necessary prerequisite. In its developmental stage, a health resort has a limited impact on tourism functions in the region. In view of considerable differences in values referring to tourism intensity and tourist accommodation, the authors attempted to evaluate the impact of the health resort Uniejów on tourism development in the region. For the purpose of the present paper, the potential for economic activity was assessed based on the economic burden index, unemployment rate, persons employed, natural persons conducting business activity and tourism function index by Baretje, Schneider and Charvat, surveys and the analysis of tourists’ place of origin. Tourist accommodation of the study area is significantly imbalanced. The tourist and social potential of the Poddębice county remains uneven, highly polarized, with Uniejów municipality holding a dominant position. Tourism attracts private investors to Uniejów and adds up to a counter-productive dispersion of tourism destination.

14

Approach to analyse the state of health resorts base in Podkarpackie province

Pietrucha-Urbanik K., Skowrońska D.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2017

|

z. 64, nr 4/I

425--434

EN

In the work the approach to analyse the state of the health resorts located in Podkarpackie province was presented. The characteristics of Horyniec-Zdrój, Iwonicz-Zdrój, Polańczyk and Rymanów-Zdrój include a historical overview, description of climate, soil and water, health resort protection zones, available mineral water and medical raw materials and also description of performed treatments. The analysis was made on the basis of statistical data concerning the number of active centres, the number of patients, the number of performed treatments and the analysis of municipal infrastructure in the years 1995-2016. The analysis was performed on the basis of statistical data from Central Statistical Office. Additionally, the indicators of water supply infrastructure development and indicators of tourism development were calculated. The work is aimed at analysing all health resorts bases in the Podkarpackie province and determining which health resort develops best, where individual treatments are offered, as well as what medical raw materials caused that these places provide balneological treatments.

PL

W pracy przedstawiono analizę baz uzdrowiskowych znajdujących się na terenie województwa podkarpackiego. Wykonano charakterystykę miejscowości Horyniec-Zdrój, Iwonicz-Zdrój, Polańczyk i Rymanów-Zdrój zawierającą rys historyczny, opis klimatu, gleb i wody, strefy ochrony uzdrowiskowej, dostępne wody mineralne i surowce lecznicze oraz opis przeprowadzanych zabiegów. Analizę wykonano na podstawie danych statystycznych dotyczących liczby działających ośrodków, liczby kuracjuszy, liczby wykonanych zabiegów oraz infrastruktury komunalnej w latach 1995-2016. Analizę sporządzoną na podstawie analizy danych statystycznych zebranych przez Główny Urząd Statystyczny. Ponadto dla tych miejscowości uzdrowiskowych obliczono wskaźniki rozwoju infrastruktury wodociągowej oraz wskaźniki rozwoju turystycznego. Praca ma na celu analizę wszystkich baz uzdrowiskowych na terenie województwa podkarpackiego oraz określenie, które z uzdrowisk rozwija się najlepiej, gdzie oferowane są poszczególne zabiegi, a także jakie naturalne surowce lecznicze spowodowały, że akurat te miejscowości świadczą zabiegi balneologiczne.

15

Oferta usług oraz dostępność komunikacyjna uzdrowiska Krynica-Zdrój

Pieniążek M., Legwant-Wójcicka M., Płatek-Kępińska A.

Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe

|

2017

|

R. 18, nr 9

174--181

PL

Leczenie uzdrowiskowe jest coraz chętniej wybierane przez pacjentów, ze względu na kompleksowe połączenie zabiegów fizykoterapeutycznych, kinezyterapeutycznych i balneologicznych. Z reguły trwa ono 3 tygodnie, więc jest to okres czasu rekonwalescencji, który może w istotny sposób wpłynąć na stan zdrowia. Terapia jest systematyczna a zabiegi można łączyć tak, aby wzajemnie się intensyfikowały. To, co ma duże znaczenie to dostępność komunikacyjna uzdrowiska, ponieważ mimo przewagi pacjentów korzystających z własnego samochodu, część kuracjuszy dociera do ośrodka innym rodzajem transportu. Krynica-Zdrój charakteryzuje się posiadaniem złóż wód leczniczych, dlatego w artykule zwrócono uwagę na schorzenia układu pokarmowego, które można leczyć i łagodzić wodami mineralnymi. Celem artykułu była ocena spektrum usług oraz dostępności komunikacyjnej Uzdrowiska Krynica-Zdrój. Badania przeprowadzono metodą sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem autorskiego kwestionariusza ankiety.

EN

Health resort`s treatment is increasingly eagerly chosen by patients, due to a comprehensive combination of physiotherapeutic, kinesitherapeutic and balneological procedures. Usually it takes three weeks, so this is a period of recovery time, which can have a significant impact on health. Therapy is systematic, treatments can be combined to intensify one another. What is important is the communication accessibility of the health resort, because despite the advantage of patients using their own car, some of the patients get to the center by other means of transport. Krynica-Zdrój is characterized by the possession of medicinal waters, so the article highlights the diseases of the digestive system, which can be treated and mitigated by mineral water. The aim of the article was to evaluate the service spectrum and communication accessibility of the Krynica-Zdrój Health Resort. The study was carried out using the diagnostic survey method, using the author's own method.

16

Przyszłość dolnośląskiej architektury uzdrowiskowej

Piróg Marek, Chądzyński Andrzej

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2015

|

T. 11, nr 1

67--71

PL

Określenie architektura uzdrowiskowa odnosi się do obiektów i terenów zielonych ściśle związanych z realizacją zadań dotyczących lecznictwa uzdrowiskowego [Biesiekierski 1999]. Forma tych obiektów wynika ścisłe z funkcji, jaką pełnia w całym tym procesie. Na obszarze Sudetów i Przedgórza Sudeckiego, południowej części województwa Dolnośląskiego występują bogate złoża wód mineralnych. Te źródła oraz warunki mikroklimatyczne były podstawą powstania i rozwoju licznych uzdrowisk na tym terenie. Charakterystyczne obiekty dolnośląskiej architektury uzdrowiskowej takie jak hale spacerowe i pijalnie wód mineralnych, mimo iż trudno jest dostrzec w nich jednolitości stylowej mają zasadnicze znaczenie w zachowaniu tożsamości i obrazu kulturowego tych uzdrowisk. Wszelkie działania podjęte w przyszłości, obejmujące obiekty architektury uzdrowiskowej powinny mieć na uwadze zachowanie ciągłości formalnej i funkcjonalnej w odniesieniu do obszaru uzdrowiska i struktury miasta.

EN

The term health resort architecture refers to the facilities and green areas strictly connected to the activities relating to spa treatment [1]. The form of those objects follows the function that it fulfils in the whole process. In the Sudeten Mountains and Sudetian Foothills, the lower part of the Lower Silesian vovoidship, there are rich deposits of mineral waters. These sources and climate conditions were the basis for the creation and development of numerous health resorts in the area. Characteristic elements of the Lower Silesian health resort architecture, such as pedestrian halls and mineral water pump rooms, are essential to the preservation of identity and cultural heritage of these spas. Although it is difficult to see the uniformity in their style.

17

Małe miasto z widokiem na uzdrowisko

Rutyna H.

Przestrzeń i Forma

|

2015

|

nr 23/1

171--182

PL

Przestrzeń publiczna małego miasta o dominującej funkcji uzdrowiska wymaga troskliwego zagospodarowania i zaprojektowania. Stan tej przestrzeni świadczy o standardzie i atrakcyjności wypoczynkowo-turystycznej miejscowości. W artykule przedstawiono historyczne powiązania przestrzeni publicznej z obszarami uzdrowiskowymi miasta Głuchołazy leżącego na Śląsku Opolskim. Obszary o dominującej, specjalistycznej funkcji są tu wyizolowane ze śródmieścia i jednocześnie sprzężone z historycznym centrum za pomocą głównego ciągu komunikacyjnego – dawnej promenady. Rozpoznanie osiowego wiązania ma istotny wpływ na wieloletnie decyzje planistyczne i rewitalizacyjne.

EN

Public space of a small town with a dominant function of a health resort requires careful development and designing. The state of this space attests to the standard and attractiveness of a holiday and tourist town. Historical connections of the public space with health resort areas of Głuchołazy located in Śląsk Opolski have been presented in this article. The areas with a dominant, specialist function are isolated here from the town center and at the same time, they are connected with a historical center by means of the main traffic route. Recognition of an axial bond has significant influence on long-term planning and revitalization decisions.

18

Złoty Stok : niedoszłe uzdrowisko sudeckie z wodami arsenowymi

Mickiewicz A., Marszałek H., Ciężkowski W., Szumska E.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 10/2

940--943

EN

Złoty Stok, located in the Eastern Sudetes, deserves the particular attention considering its long and interesting mining history and occurence of distinct groundwaters containing elevated concentration of arsenic. Based on the waters drained from so-called „arsenic-iron spring” the plans of new Sudetic health resort foundation were developed in the beginning of 20th Century. Unfortunately, according to recent legal regulations considering arsenic as highly toxic and carcinogenic, the whole idea was dispelled, and the arsenic-iron spring showed up to be the ordinary outflow from one of the mine adits. The article presents the results of recent and former chemical analyses of water from above-mentioned outflow as well as the results of exploration works carried out at this point.

19

The use of the Butler Cycle and the Chaos Theory in the interpretation of the development of the Żegiestów-Zdrój health resort

Kruczek Z.

Geotourism / Geoturystyka

|

2015

|

nr 3-4

67--74

EN

In the article, the natural conditions and natural therapy facilities of Żegiestów-Zdrój – a small health resort in the Carpathian mountain range, have been described. In the course of the analysis of the development of this resort, R.W. Butler’s model of tourism area life cycle (TALC), was applied. The analysis has revealed that that the life cycle of Żegiestów-Zdrój has no predictable, linear form, and its course is extremely difficult to foresee, as is proved by the intermittent and unstable development line. The development of the health resort is better illustrated by the chaos theory which adopts the shape of a non-linear course of events. Supplementing the analysis of the life cycle with chaos theory has allowed the author to describe the course of development of Żegiestów- Zdrój in a much more precise way. In the summing up, the chances for a renaissance of the heath resort and an initiation of a new cycle of its development have been presented. The above theories may be applied the process of interpreting and forecasting changes in other health resorts.

PL

W artykule opisano warunki naturalne i zasoby przyrodolecznicze Żegiestowa – niewielkiego uzdrowiska karpackiego. W analizie rozwoju tego kurortu zastosowano model cyklu życia obszaru turystycznego R.W. Butlera (ang. tourism area life cycle – TALC). Analiza wykazała, że cykl życia Żegiestowa-Zdroju nie ma przewidywalnej, liniowej postaci, a jego przebieg jest niezwykle trudny do odgadnięcia, czego wyrazem jest nieciągły i niestabilny przebieg zmian. Uzupełnienie analizy cyklu życia kurortu teorią chaosu pozwoliło na lepsze opisanie przebiegu rozwoju Żegiestowa-Zdroju. W podsumowaniu przedstawiono szanse na odrodzenia kurortu i rozpoczęcie nowego cyklu jego rozwoju. Opisane teorie mogą być wykorzystane w interpretacji i prognozowaniu zmian w innych uzdrowiskach.

20

Problematyka rewaloryzacji zabytkowych willi w miejscowościach uzdrowiskowych na przykładzie willi: Primavera, Jaworzyna oraz Wawel w Rabce Zdrój

Kuśnierz-Krupa D.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2015

|

z. 62, nr 2

265--273

PL

Rabka Zdrój jest XIX-wiecznym uzdrowiskiem, położonym na pograniczu Gorców i Beskidu Wyspowego, na południu województwa małopolskiego. Jej korzenie jako osady sięgają jednak jeszcze okresu Średniowiecza, kiedy to w 1254 roku Bolesław Wstydliwy zatwierdził uposażenie klasztoru Cystersów w Szczyrzycu, które obejmowało źródła solne na terenie ludźmierskim, które można utożsamiać z późniejszą Rabką. Miejscowość stała się oficjalnie uzdrowiskiem w 1864 roku, a inicjatorem tego przedsięwzięcia był Julian Zubrzycki. Na jego terenie działały wówczas cztery źródła solanki jodowo-bromowej: „Rafaela”, „Maria”, „Krakus” oraz „Kazimierz”. W ich bliskim sąsiedztwie zlokalizowano centrum uzdrowiska, gdzie powstał m.in. Dom Zdrojowy, deptak, apteka oraz restauracja. Tutaj także zaczęto budować pierwsze pensjonaty, początkowo przeważnie drewniane, z czasem także murowane. Budynki te nosiły cechy tradycyjnej architektury Podhala, a przy tym nawiązywały do obowiązujących wówczas wzorców europejskich. Obecnie, przeważająca większość tych obiektów znajduje się w złym stanie technicznym, a sposób ich użytkowania jest przypadkowy. Istnieje więc pilna ich rewaloryzacji i adaptacji do nowych funkcji, które pozwolą na ich bieżące utrzymanie. Niniejszy artykuł prezentuje trzy projekty rewaloryzacji rabczańskich willi.

EN

Rabka Zdrój is a 19th-century health resort located between two mountain ranges: the Gorce and the Beskid Wyspowy, in the south of the Lesser Poland Voivodeship. Its origins as a settlement date back to the Middle Ages when, in 1254, king Bolesław Wstydliwy granted the endowment for the Cistercian Monastery in Szczyrzyc, which included salt springs in the vicinity of Ludźmierz that might later be identified as Rabka. The place officially became a health resort in 1864 and the author of the idea was Julian Zubrzycki. Four springs of iodine-bromine brine named: ”Rafaela”, ”Maria”, ”Krakus” and ”Kazimierz” functioned in the resort. The centre of the health resort in which there were Spa House, a promenade, a chemist’s and a restaurant was located in their close neighbourhood. It was here that the first pensions were built, initially mostly wooden, later masonry. These buildings had features characteristic for traditional architecture of the Podhale region, while at the same time alluding to the current European models. The state of preservation of the majority of these pensions is poor, and their use is incidental. There is an urgent need for their revalorization and adaptation to new functions which will allow for their maintenance. This article presents three revalorization projects of the Rabka pensions.