Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Różnicowa obróbka cieplna w technologii wytwarzania wielkotonażowych walców oporowych

Pawlak Stanisław Jerzy

Stal, Metale & Nowe Technologie

|

2020

|

nr 1-2

69--95

PL

W pracy opisano badania modelowe i materiałowe związane z technologią różnicowego hartowania wielkotonażowych walców oporowych walcarek do przeróbki na zimno i na gorąco (o średnicy beczki do Φ 1550 mm). Modelowano, obliczano i wyznaczano eksperymentalnie rozkład twardości i struktury na przekroju beczki walców oraz rozkład temperatury podczas nagrzewania płomieniowego i studzenia mgłą wodną. Proces różnicowego hartowania zapewnia prawidłowy rozkład struktury beczki walca dla gatunków stali 50H3MNV i 60H2MNV.

EN

The paper presents the process of the differential hardening, with flame heating and water spray quenching, of the back-up rolls with the diameter of up to 1550 mm. The hardness distribution across the roll barrel, the temperature distribution during heating, steel hardenability, and cooling rate of the roll during quenching were modeled, calculated and measured. The alloy steel grades used for the back-up roll contained 0.5-0.6% carbon and 2-3% chromium (50H3MNV and 60H2MNV grades).

2

Influence of welding parameters of FSW on hardness distribution in joints of AW-5083 alloy

Dudzik K., Januszkiewicz J.

Journal of KONES

|

2018

|

Vol. 25, No. 2

105--112

EN

The article presents the research results of hardness distribution of friction stir welded joint (FSW) of AW-5083 aluminium alloy. During the study used two types of tools: with cylindrical pin and with conical pin. FSW is a method of welding in the solid state, mechanical properties of joints welded by that method can be higher than that for arc welding techniques (MIG, TIG). The parameters of friction stir welding (FSW) used for joining 5083 alloy sheets were presented. Metallographic analysis of chosen joints showed the correct construction of structural bonded joints. The study was carried out using Vickers hardness HV1 in accordance with the requirements of the Polish Standard PN-EN 6507 using a hardness and microhardness-testing machine FM-800. The location of measurement points in the butt joint was determined in accordance with PN-EN 1043-1:2000. The indenter load was 9.8 N. In order to identify areas of particular characteristic of bonded joints macroscopic examination was performed using an optical microscope ZAISS AxioVert A1 MAT. The test specimens were polished and then etched with KELLER reagent. This enabled the precise identification of zones present in the joint, such as weld nugget, thermo-mechanically affected zone and native material. Hardness testing in across researched joints showed that the change of welding parameters in the range proposed in the research does not impact on the hardness distribution in the weld.

3

Wpływ warunków wykonania napoin na własności stali ARMOX 370T w obszarze wokół napoiny

Luksa K., Olbrich R., Bednarek M.

Przegląd Spawalnictwa

|

2016

|

R. 88, nr 2

21--30

PL

Przedstawiono zmianę rozkładu twardości stali ulepszanej cieplnie (pancernej) ARMOX 370T Class 2 w obszarze napoiny wykonanej metodą MAG drutem SG2 oraz drutem G18 8 Mn. W przeprowadzonych eksperymentach napoiny reprezentują różne klasy spoin sczepnych zarówno pomiędzy elementami z tego samego materiału, jak i spoiny sczepne pomiędzy elementami wykonanymi ze stali ARMOX 370T Class 2, a przyrządami usztywniającymi i montażowymi wykonanymi ze stali konstrukcyjnej. Zmiennymi parametrami procesu napawania były: temperatura podgrzewania wstępnego, rodzaj materiału dodatkowego, długość napoiny oraz energia liniowa napawania. Monitorowano także parametry spawania. Wykonane napoiny poddano ocenie wizualnej, badaniom metalograficznym makroskopowym i mikroskopowym oraz zbadano rozkład twardości w obszarze napoin. Wyniki badań wskazały, że w celu ograniczenia twardości w obszarze wokół napoiny (spoiny sczepnej) jej długość powinna wynosić co najmniej 25 mm. Podgrzewanie wstępne do napawania i stosowania niskiej energii liniowej napawania także powoduje obniżenie twardości w materiale rodzimym wokół napoiny (spoiny sczepnej). Gatunek zastosowanego drutu nie wpływa na maksymalne wartości twardości w obszarze napoiny.

EN

The article presents the change in the distribution of hardness of ARMOX 370T Class 2 steel in the area around the bead on plate weld made by GMA SG2 wire and G18 8 Mn wire. In the experiments welds represent different classes of tack welds between elements of the same material and tack welds between elements made of steel ARMOX 370T Class 2 and the stiffening and mounting devices made of structural steel. Welding variable were: preheat temperature, type of filler metal, length of weld and heat input. Welding parameters were monitoring during the welding. Tack welds were examined visually and cross section of welds were observed on microscope at macro and micro magnification. Also hardness distribution in the area around weld was tested. Results of tests show that the length of bead on plate (tack weld) should be at least 25 mm to keep the hardness in acceptable limits. Preheating and low heat input in also results in lowering the hardness in the base metal near weld. Type of welding wire does not influence the maximum value of hardness in the area of weld.

4

Reducing wear of piston rings using zero flow nitriding

Kowalska J., Wróblewski E.

Journal of KONES

|

2016

|

Vol. 23, No. 2

193--199

EN

This article presents new method of controlled gas nitriding called ZeroFlow, which is used for nitriding of internal combustion engine parts. Increasing efficiency of internal combustion engines means that engines are working under high thermal and mechanical loads, which is the unfavourable phenomenon – especially for elements of engine power train such as crankshaft or piston rings. Due to the high temperature and pressure in cylinder during combustion, piston rings are working under limit loads, which mean that lengthened fatigue life and wear resistant are of critical importance. Heat treatment is the most common way used for improving tribological properties of piston rings; one of the methods of heat treatment using in automotive industry, which meets with growing interest, is nitriding, especially controlled gas nitriding. The main aim of nitriding is to obtain layer with higher surface hardness, improved fatigue life and corrosion resistance, increased wear resistant and antigallic properties. According to that, this layer increase durability of nitrided parts, and as a result – durability of machines and vehicles. Steel nitriding using the ZeroFlow method allows precise forming of nitrided layers with respect to the phase structure, zone thicknesses and hardness distribution, which means that the ZeroFlow nitriding enable maintenance of full control over the kinetics of the nitrided layer growth. Kinetics of nitrided layer growth allows developing the especially dedicated process with specific parameters, which ensure obtaining on piston rings nitrided layer with strictly defined, required properties.

5

Influence of friction stir welding on hardness distribution in joints of AW-5083 alloy

Dudzik K.

Journal of KONES

|

2016

|

Vol. 23, No. 3

101--106

EN

The article presents the research results of hardness distribution of friction stir welded joint (FSW) of AW-5083 aluminium alloy. During the study used two types of tools: with cylindrical pin and with conical pin. FSW is a method of welding in the solid state, mechanical properties of joints welded by that method can be higher than that for arc welding techniques (MIG, TIG). The parameters of friction stir welding (FSW) used for joining 5083 alloy sheets were presented. Metallographic analysis of chosen joints showed the correct construction of structural bonded joints. The study was carried out using Vickers hardness HV1 in accordance with the requirements of the Polish Standard PN-EN 6507 using a hardness and microhardness-testing machine FM-800. The location of measurement points in the butt joint was determined in accordance with PN-EN 1043-1:2000. The indenter load was 9.8 N. In order to identify areas of particular characteristic of bonded joints macroscopic examination was performed using an optical microscope ZAISS AxioVert A1 MAT. The test specimens were polished and then etched with KELLER reagent. This enabled the precise identification of zones present in the joint, such as weld nugget, thermomechanically affected zone, native material. Hardness testing in across researched joints showed that the shape of the welding tool pin does not affect the mean value of hardness in the weld.

6

Zgrzewanie materiałów niejednorodnych w rozjazdach kolejowych

Tasak E., Ziewiec A., Lech S., Malik M., Kubic J.

Przegląd Spawalnictwa

|

2013

|

R. 85, nr 11

41--47

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań wpływu parametrów zgrzewania na właściwości i strukturę złączy zgrzewanych stali szynowej z rozjazdem kolejowym ze staliwa wysokomanganowego (Hadfielda). Jako przekładki zastosowano staliwa austenityczne Cr-Ni o różnej stabilności austenitu. Wyniki badań wykazały, że zastosowanie staliwa austenitycznego o metastabilnej strukturze zapewnia lepsze umocnienie przekładki podczas eksploatacji. Duży wzrost twardości jest wynikiem umocnienia dyslokacyjnego oraz przemiany austenitu w martenzyt. Ponadto wykazano, że zbyt wysoka temperatura w obszarze zgrzewania i nieusunięcie nadtopionych powierzchni łączonych elementów prowadzi do powstania struktury martenzytycznej i tym samym obniżenia właściwości plastycznych złączy zgrzewanych.

EN

The paper presents the results of the welding parameters influence on the properties and structure of the rail steel and high-manganese (Hadfield) cast steel railway crossover welded joints). As the spacers used steel Cr-Ni austenitic steels with different austenite stability. The results showed that the use of metastable austenitic steel structure provides a better appreciation of slip during use. Large hardness increase is due to dislocation strengthening and transformation of austenite to martensite. Also shown that too high temperature in the welding area and melted surface remedy of joined elements leads to a martensitic structure and thus reduce the plastic properties of welded joints.

7

Właściwości mechaniczne złączy spawanych ze stali Sanicro 25 oraz stopu HR6W

Jamrozik P., Sozańska M., Pasternak J.

Przegląd Spawalnictwa

|

2013

|

R. 85, nr 10

39--45

PL

Materiały wykorzystywane w energetyce muszą spełniać określone wymagania, do których należy zaliczyć przede wszystkim wysoką wytrzymałość na pełzanie i zmęczenie, żaroodporność w środowisku spalin i odporność na utlenianie w parze wodnej, odpowiednią ciągliwość oraz stabilność mikrostruktury podczas długotrwałej eksploatacji. W przemyśle energetycznym, w zależności od przeznaczenia danego elementu, stosuje się różne gatunki stali i stopów. Przedmiotem badań była ocena właściwości mechanicznych jednorodnych i niejednorodnych złączy spawanych ze stali Sanicro 25 oraz stopu HR6W przeznaczonych do zastosowania na wężownice przegrzewaczy pary w nowoczesnych blokach energetycznych. Przeprowadzono statyczną próbę rozciągania w temperaturze pokojowej oraz podwyższonej (700ºC i 750ºC) i próby udarnościowe w temperaturze pokojowej. Badano wytrzymałość na pełzanie złączy spawanych w podwyższonej temperaturze (700ºC) oraz rozkład twardości po długotrwałym wyżarzaniu w temperaturze 700ºC.

EN

The materials used in the power industry must meet certain requirements, which include primarily high resistance to creep and fatigue, heat resistance in an exhaust gas and oxidation resistance in water vapour, adequate ductility and microstructural stability during long-term use. In the energy industry, depending on the purpose of the element are various types of steels and alloys. Subject of research was to evaluate the mechanical properties of homogeneous and heterogeneous welded joints in Sanicro 25 steel and HR6W alloy designed for use on steam superheater coils in modern its energy units. Static tensile test was carried out at room and elevated temperatures (700ºC and 750ºC) and the impact tests at room temperature. Investigated creep strength of welded joints at elevated temperatures (700°C) and hardness distribution after prolonged an annealing at 700°C.

8

Wpływ spawania na rozkład twardości w złączu spawanym na przykładzie stopu AW-7020

Dudzik K.

Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Gdyni

|

2011

|

nr 71

32-37

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań rozkładu twardości w złączu spawanym łukowo metodą MIG stopu AW 7020 (AlZn5Mg1). Podano parametry spawania zastosowane do połączenia blach wykonanych z badanego stopu. Do badań twardości zastosowano metodę Vickersa HV5 zgodnie z wymaganiami Polskiej Normy PN-EN 1043-1:2000. Badania przeprowadzono w przekrojach poprzecznych złączy spajanych przy obciążeniu wgłębnika wynoszącym 49 N. W celu określenia morfologii (makrostruktury, zgładu) w złączu spawanym, wycięte próbki poddano polerowaniu, a następnie trawieniu odczynnikiem Kellera. W złączu spawanym najniższa twardość występowała w samej spoinie.

EN

The article presents the research results of hardness values distribution of MIG welded joint alloy AW 7020 (AlZn5Mg1). The parameters of MIG welding used to join metal alloy AlZn5Mg1 (7020) were presented. The study was carried out using Vickers hardness HV5accordance with the requirements of the Polish Standard PN-EN 1043-1:2000. The study was conducted in three rows, and the indenter load was 49 N. In order to determine the morphology (macrostructure, microsection) in the bonded joints, the samples were polished and then micro-etched KELLER reagent. In the MIG welded joint lowest hardness of the weld occurred in the middle of the joint.

9

Influence of joining method for hardness distribution in joints of AlZnSMg1 alloy

Dudzik K.

Journal of KONES

|

2010

|

Vol. 17, No. 4

137-141

EN

The article presents the research results of hardness values distribution of friction s tir welded joint (FSW) alloy AW 7020 (AlZn5Mg1). The joints welded by traditional MIG method of the same aluminium alloy were chosen as reference points. Friction stir welding (FSW) - a new technology can be successfully used for butt welding of sheet metal with different types of aluminium alloys. The parameters of friction stir welding (FSW) and MIG welding used to join metal alloy AlZn5Mg1 (7020) were presented. Metallographic analysis showed the correct structured both MIG welded joints and FSW welded aluminum alloy 7020. The study was carried out using Vickers hardness HV5 accordance with the requirements of the Polish Standard PN-EN 1043-1:2000. The study was conducted in three rows, and the indenter load was 50 N. In order to determine the structural changes in the bonded joints, the samples were polished and then micro-etched KELLER reagent. Metallographic examination was carried out using optical microscope Axiovert ZAISS 25. Metallographic examination revealed the existence of an explicit heat affected zone of HAZ in case of MIG welded joints and virtually lack there of, in case of FSW welded joints. In case of FSW welded joint, maximum hardness was observed in the middle of joint, but at a distance of approximately 25 mm from the middle of the weld there is a hardness decrease of about 10% relative to the base material. In the MIG weldedjoint lowest hardness of the weld occurred in the middle of the joint.

10

Wpływ wybranych parametrów procesu kulowania na własności warstwy wierzchniej

Łupicka O., Ratajski J.

Logistyka

|

2009

|

nr 3

CD-CD

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań strukturalnych oraz twardości powierzchniowej HV5 i twardości na przekrojach poprzecznych warstwy wierzchniej zmodyfikowanej w procesie kulowania. Eksperyment przeprowadzono zgodnie z przyjętym planem badań. Na podstawie otrzymanych danych opracowano funkcje regresji zmian twardości powierzchniowej HV5 warstwy kulowanej w zależności od parametrów procesu kulowania, tj. czasu ekspozycji i ciśnienia powietrza.

EN

In this paper the surface hardness (HV5) and the hardness of cross-sections modified in the shot peening process are presented as the results of the structural tests. The experimental research has been realized in agreement with a particular experiment design. The obtained results allowed preparing a regression function of the surface hardness (HV5) as a function of the shot peening process parameters: the exposition time and the air pressure.

11

Analiza doświadczalna procesu walcowania spłaszczającego drutu okrągłego ze stali kwasoodpornej

Skołyszewski A., Rumiński M., Łuksza J.

Hutnik, Wiadomości Hutnicze

|

2004

|

Vol. 71, nr 12

593-600

PL

W artykule przedstawiono analizę doświadczalną niektórych aspektów technologii wytwarzania taśmy spłaszczanej ze stali kwasoodpornej AISI 301. Taśmę otrzymywaną na drodze walcowania na zimno oraz cięcia omówiono dla porównania. Przeprowadzono badania własności mechanicznych oraz pomiary twardości taśm. Na przekrojach poprzecznych taśm spłaszczonych oraz walcowanych konwencjonalnie wykonano fotografie struktury, celem zaobserwowania różnic w charakterze płynięcia materiału w tych dwóch procesach. Uwzględniono problem badań zmęczeniowych analizowanych wyrobów, przy czym wysunięto tezę, że taśma spłaszczana posiada wyższą wytrzymałość zmęczeniową. Omówiono również problem doboru najbardziej odpowiedniej miary odkształcenia dla opisu procesu spłaszczania drutu okrągłego.

EN

The paper presents theexperimental analysis of some aspects of the technology of producing flattened strip of AISI 301 acid resistant steel. The strip obtained by conventional cold rolling and slitting was discussed for comparsion. Testing of mechanical properties and hardness measurements of the strips were preformed. The structure micrographs were made on the cross - sections of both flattened and cold - rolled strips in order to observe the differences in material flow between these two processes. The problem of fatigue testing of the analysed products was taken into consideration and the flattened strip was presumed to show higher fatigue strength. The choice of the most suitable measure of deformation to describe the flattening process of round wire was also discussed.

12

Próba parametryzacji rozkładu twardości w warstwie azotowanej.

Budzynowski T., Kocur L.

Inżynieria Materiałowa

|

2002

|

R. XXIII, nr 5

494-497

PL

Celem pracy jest wykorzystanie analizy statystycznej do oceny istotności wpływu pierwiastków stopowych na kształtowanie się rozkładu twardości w warstwie azotowanej. Badania przeprowadzono na 19 gatunkach stali poddanych ulepszaniu cieplnemu przed azotowaniem, o zróżnicowanym składzie chemicznym, zmieniającym się w granicach: C=0,25/0,45 %; Mn=0,25/1,30 %; Si=0,20/1,30 %; Ni=0,00/4,25 %; Cr=0,00/13,5 %; W=0,00/9,25 %; Mo=0,00/2,55 %; V=0,00/0,40 %. Analizę skoncentrowano na ocenie wpływu składu chemicznego stali na kształtowanie się rozkładu twardości w warstwie azotowanej.

EN

Purpose of this work was the use of statistic analysis to estimate the importance of influence of the chemical components on the form of hardness distribution in nitrided layers. The test was with 19 types of alloy steels, whose were toughening before nitriding. The chemical components changed in the limits: C=0,25/0,45 %; Mn=0,25/1,30 %; Si=0,20/1,30%; Ni=0,00/4,25 %; Cr=0,00/13,5 %; W=0,00/9,25 %; Mo=0,00/2,55 %; V=0,00/0,40 %. The analyse was concentrated on the estimation of influence the chemical components of steels on the form of hardness distribution in nitrided layers of characteristic parameters.

13

Funkcyjny opis krzywej hartowności

Jura S., Bartocha D.

Krzepnięcie Metali i Stopów

|

1999

|

R. 1, nr 40

147--152

PL

W artykule przedstawiono metodę wyznaczenia funkcyjnej zależności rozkładu twardości od składu chemicznego stali. Zaproponowana metoda polega na doborze odpowiedniej modelowej funkcji opisującej krzywą hartowności, a następnie na drodze regresji nieliniowej dopasowaniu jej do pomiarowych krzywych hartowności poszczególnych stali w wyniku czego uzyskuje się zbiór parametrów modelowej funkcji przyporządkowanych konkretnym stalom bądź staliwom o znanym składzie chemicznym. Tak opracowaną bazę danych poddano analizie regresji krokowej w celu opracowania statystycznych zależności pomiędzy poszczególnymi parametrami modelowej funkcji rozkładu twardości a składem chemicznym stali bądź staliwa. Korzystając z tych zależności możliwe jest określenie wyniku hartowania na podstawie składu chemicznego materiału. Ponadto wykorzystując pochodną dopasowanej krzywej hartowności bądź teoretycznej krzywej hartowności określono obszar; opisany parametrem λ, w którym zachodzą najintensywniejsze zmiany twardości. Im mniejsza jest wartość tego parametru tym obszar zmienności w próbce (odlewie) jest mniejszy. Mała wartość parametru λ informuje że, zmiany strukturalne zachodzą w wąskim paśmie objętości odlewu lub przedmiotu obrabianego cieplnie, czego wynikiem jest znaczna koncentracja naprężeń strukturalnych będąca przyczyną pęknięć hartowniczych. Opracowanie funkcji zmian twardości w próbie Jominy’ego daje możliwość szczegółowej analizy procesu przemian w czasie hartowania wytworów z możliwością sterowania jego wynikami na etapie projektowania składu chemicznego materiału.

EN

The paper presents method of prospecting experimental dependence binding in simply and clear-cut way distribution of hardness represented of the Jominy hardness curve with chemical constitution steel or steel cast. The propose method consist on first selection adequate model of function described hardness curve that next fit to measurement hardness curve of individual steel on nonlinear regression way. Results is data set of parameters of model function assigned to individual steel or steel cast with specific chemical constitution. Stepwise regression analysis this data given possibilities to work out statistical dependence between individual parameters of the model distribution hardness function and chemical constitution steel or steel cast. Using this statistical dependence giving abilities to predicting results of hardening on basis chemical constitution of material. The function of changes hardness in Jominy test giving abilities to detailed (parameters λ and Di) analysis process of transformation in hardening process of sample product with abilities to control its results on stage of design chemical constitution steel or steel cast.

14

Wpływ technologii azotowania na kształtowanie się wybranych parametrów mechanicznych warstw azotowanych.

Budzynowski T., Ostrowski B., Wysoczański W.

Inżynieria Materiałowa

|

1999

|

R. XX, nr 5

272-275

PL

W pracy przedstawiono wyniki wybranych badań grupy stali o zróżnicowanym składzie chemicznym, poddanych ulepszaniu cieplnemu i dwóm rodzajom azotowania: azotowaniu w atmosferach regulowanych (NITREG) oraz azotowaniu jonowemu. Uzyskane wyniki pozwalają przyjąć twierdzenie, że oba rodzaje azotowania dla analizowanej grupy stali dają podobne rezultaty, a więc dla badanej grupy stali obie technologie są wzajemnie zamienne.

EN

The results of selected research group of steels with various chemical constitution after quenching and tempering and nitriding with both methods of processing: controlled atmosphere nitriding (NITREG) and ion nitriding are presented. Obtained results allow to accept the assertion, that the both methods of nitriding for the analysed group of steels give similar effects, so for presented group of steels, the both technologies are reciprocally exchangeable.

15

Struktura i własności laserowo przetopionej stali SWV9.

Kąc S., Kusiński J., Hnat S., Woldan A.

Inżynieria Materiałowa

|

1999

|

R. XX, nr 5

365-368

PL

W pracy scharakteryzowano wpływ laserowej obróbki cieplnej (mocy i średnicy wiązki lasera oraz szybkości skanowania) na strukturę oraz własności warstwy wierzchniej nieledeburytycznej stali narzędziowej SWV9 o podwyższonej odporności na ścieranie. Przeprowadzono badania zmian mikrostruktury, jednorodności chemicznej oraz rozkładów mikrotwardości w warstwie wierzchniej. Zbadano również zmiany składu fazowego, przeprowadzono badania penetracyjne oraz test odporności na ścieranie warstwy wierzchniej badanej stali po obróbce laserowej. Przetapianie laserowe stali SWV9 laserem o dużej mocy (6300W) powoduje wzrost jej twardości do wartości 1200 - 1300 HV65. Obróbka taka prowadzi do powstania siatki prostopadłych pęknięć biegnących po granicach kolonii eutektycznych przez całą szerokość strefy przetopionej. Ostatnio przeprowadzone badania wykazują jednak, że wstępne podgrzanie stali do temperatury 500 stopni Celsjusza przed przetopieniem laserowym pozwala na całkowite wyeliminowanie siatki pęknięć w warstwie wierzchniej.

EN

The structure and properties of laser treated nonledeburitic wear resistant tool steel (SWV9) have been investigated. The influence of laser treatment parameters (power, beam diameter, and scanning velocity) on melted zone properties was studied. The microstructure, chemical homogeneity and hardness distribution in the surface layer have been measured. Laser melting resulted in increased hardness up to 1200 - 1300 HV65. However, such treatment induced appearance of cracks network going perpendiculary to the melted surface through the boundaries of the eutectic colonies. Initial heating of the samples up to 500 degrees centigrade before laser treatment enables obtaining layer without cracks network.

16

Azotowanie stali wysokochromowych.

Baranowska J., Szczeciński K., Wysiecki M.

Inżynieria Materiałowa

|

1999

|

R. XX, nr 5

279-281

PL

Azotowanie stali wysokochromowych, jest często stosowanym zabiegiem mającym na celu podniesienie odporności na zużycie tych stali. Proces ten napotyka jednak wiele trudności ze względu na istnienie na ich powierzchni szczelnej warstewki tlenków chromu, które uniemożliwiają proces azotowania. W praktyce trudność ta jest eliminowana na drodze wstępnej obróbki powierzchniowej takiej jak trawienie i fosforanowanie, bądź przez wprowadzenie do komory reakcyjnej dodatków takich jak chlorek amonu lub HCl, czy w końcu przez stosowanie takich kosztownych obróbek jak obróbki jarzeniowe czy plazmowe. W niniejszej pracy proces azotowania gazowego poprzedzono wstępnym rozpylaniem katodowym powierzchni. Badaniu poddano dwa gatunki stali: nierdzewną 2H13 i kwasoodporną H18N9T. Uzyskane warstwy badano na mikroskopie świetlnym i skaningowym. Zmierzono rozkład twardości oraz budowę fazową otrzymanych warstw. Wyniki porównano dla próbek poddanych wstępnemu trawieniu i następnie fosforanowaniu i/lub dodatkowi NH4Cl do atmosfery azotującej. W wyniku zastosowanej wstępnej obróbki dla obu gatunków stali uzyskano warstwy o grubościach porównywalnych (stal H18N9T) lub większych (2H13) niż uzyskane w azotowaniu gazowym poprzedzonym kłopotliwymi obróbkami chemicznymi. Uzyskane po rozpylaniu warstwy miały dobre właściwosci mechaniczne (twardość) i cechowała je zwarta, nieporowata struktura. Ponadto stwierdzono w tych warstwach znacznie większy udział faz bogatszych w azot (CrN, Fe2,5N) niż w warstwach po azotowaniu gazowym z konwencjonalnymi metodami aktywującymi.

EN

Nitrogen addition to high chromium steels is known to enhance wear resistance of these steels. However, gaseous nitriding process is impossible without an additional activation treatment because of thin, passive layer of chromium oxides, which prevent steel from nitriding. This difficulty is got round by the surface pretreatment like etching and phosphatizing or addition into nitriding atmosphere gases such as NH4Cl or HCl`. Also the ion- and plasma nitriding are applied. In present papers, the cathode sputtering of the surface preceded a gas nitriding process. Two kinds of high chromium steels were investigated: ferritic 2H13 and austenitic H18N9T. After treatment the thickness of nitrided layers and their phase composition (by X-ray diffraction) were evaluated. Moreover, the hardness distribution in nitrided zone was measured. Results were compared with samples activated by etching and phosphatizing or/and NH4Cl addition into nitriding atmosphere. The thickness of nitrided layers received after cathode sputtering for ferritic 2H13 steel were greater and for austenitic H18N9T steel were comparable with samples after other activation processes. The layers were also compact, without porous sublayer with a good microhardness. Moreover, the higher quantity of high nitrogen phases (CrN, Fe2,5N) in these samples was observed.