Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Holoceńska ewolucja torfowiska w Zatoce Słupiańskiej (jezioro Wigry, NE Polska) w świetle analizy malakologicznej

Alexandrowicz W. P., Żurek S.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2018

|

nr 473

1--12

PL

W profilach wierceń wykonanych na obszarze torfowiska w Zatoce Słupiańskiej rozpoznano trzy typy zespołów mięczaków. Liczne skorupki mięczaków występowały w obrębie serii gytii wapiennych i drobnodetrytusowych o miąższości 5,35 m. Malakofauna była reprezentowana głównie przez ślimaki wodne i małże. Taksony lądowe pojawiały się rzadko, a największe liczebności osiągały w stropowej części analizowanej sekwencji. Wydzielone zespoły mięczaków charakteryzowały odmienne typy siedlisk. Występujący w spągowej części profilu zespół z Gyraulus laevis zawiera liczne taksony zimnolubne i wiekowo odpowiada wczesnemu holocenowi. Młodsza fauna (zespół z Gyraulus albus) cechuje się znacznym udziałem form ciepłolubnych, a jego obecność wskazuje na fazę atlantycką. Zespół z gatunkami lądowymi występuje w stropowej części analizowanego profilu. Zespoły mięczaków reprezentują różne typy środowisk: strefę litoralną jeziora, okresowe zbiorniki wodne oraz podmokłe siedliska lądowe. Zmienność zespołów mięczaków oraz zróżnicowany udział skorupek i wieczek Bithynia tentaculata wskazuje na obecność faz obniżenia poziomu wody w jeziorze Wigry, które przypadają na fazę borealną, środkową część fazy atlantyckiej oraz schyłek fazy subborealnej i fazę atlantycką. Z tym ostatnim okresem wiąże się początek depozycji torfu.

EN

Three types of molluscan assemblages have been identified in a profile of calcareous gyttja and peat penetrated by drilling within the raised peat-bog of the Słupiańska Bay. Numerous shells of molluscs have been identified within the 5.35 m thick intervals of fine detritus of the calcareous gyttja. The shells belonged primarily to the bivalves and water snails. Terrigenous species appeared only rarely and have been more frequent in the upper part of the penetrated interval. The three distinguished molluscan assemblages have been described and interpreted in terms of representing different environmental conditions. Assemblage with Gyraulus laevis that occurs within the lower part of the interval consists of the cold-loving forms representing early Holocene. Assemblage with Gyraulus albus that occurs in the middle part of the interval consists of warm-loving species linked to the Atlantic Phase. Assemblage with terrigenous species, mainly snails, occurs in the upper part of the interval. The distinguished types of molluscan assemblages are composed of species characteristic of littoral habitat of ephemeral lakes and some of terrestrial habitats. Lake-level fluctuations are expressed by changing of molluscan fauna. Variable proportions of Bithynia tentaculata shells and opercula indicates low-level water stages of the Wigry Lake that took place during the Boreal Phase, the middle part of the Atlantic Phase and during the termination of the Sub Boreal and Sub Atlantic phases. The completion of gyttja accumulation and the beginning of peat deposition are associated with the latter period.

2

Charakterystyka geotechniczna gruntów organicznych ze Szczecinka

Wojnicka-Janowska E.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski

|

2010

|

nr 139 (19)

143-151

PL

Artykuł zawiera wyniki laboratoryjnych badań charakteryzujących organiczne grunty jeziorne ze Szczecinka. Na podstawie analizy stwierdzono niekorzystne parametry badanych próbek torfu, gytii wapiennej i kredy jeziornej. Grunty nie są przydatne jako podłoże do bezpośredniego posadowienia obiektów inżynieryjnych.

EN

Organic soils are characterized by disadvantageous geotechnical parameters are numbered to so called weak soils. Lake marl, gyttja and peat show great physically mechanical differentiation according to the kind and content of mineral and organical elements. In connection with great variability of examined soils, generalizations are possible only for selected areas of their occurrence. The present article shows the geotechnical characteristic of carbonate sediments originated from Szczecinek.

3

Badania wpływu obciążeń cyklicznych na ściśliwość gytii

Wojnicka-Janowska E.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski

|

2010

|

nr 139 (19)

136-142

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań ściśliwości gytii wapiennej z Międzyrzecza, poddanej obciążeniom cyklicznym w edometrze. Badania pozwoliły na ustalenie zależności korelacyjnych między odkształceniami oraz wartością modułów ściśliwości a ilością cykli obciążeń.

EN

The article presents the results of the research on the compressibility of calcareous gyttja from the region of Międzyrzecz that was subjected to cyclic loading in oedometer. The research made it possible to determine correlations that exist among strains, the compressibility module value and the number of loading cycles.

4

Malakofauna osadów jeziornych torfowiska Gajlik na Pojezierzu Sejneńskim (północno-wschodnia Polska)

Alexandrowicz W. P., Żurek S.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2010

|

T. 36, z. 4

491-504

PL

Analizie malakologicznej poddano skorupki ślimaków i małży występujące w gytiach wapiennych i kredach jeziornych wypełniających torfowisko Gajlik na Pojezierzu Sejneńskim. W sześciu analizowanych próbkach stwierdzono występowanie 13 gatunków mięczaków wodnych. Obserwowane zmiany składu i struktury zespołu mięczaków uzupełnione wynikami analiz palinologicznych i radiometrycznych pozwoliły na rekonstrukcję ewolucji torfowiska Gajlik w okresie późnego glacjału i dolnego holocenu. Skorupki mięczaków występowały wyłącznie w osadach związanych z cieplejszym i okresami (interfaza alleröd oraz preborealna i borealna faza holocenu). Nie pojawiały się one natomiast w osadach zimnych okresów późnego glacjału.

EN

Malacological analysis was conducted on snails and bivalve shells present in calcareous gytia and lacustrine chalk of the Gajlik mire in the Sejny Lake District. Thirteen species of water molluscs were identified within six analyzed samples. Changes observed in the structure and composition of molluscs, supplemented by palynological data, and the results of radiocarbon datings allowed for the reconstruction of the mire's evolution during Late Glacial and Early Holocene period. Molluscs' shells occurred solely in sediments associated with warmer periods (interphase Alleröd and Preboreal-Boreal phases of Holocene). Additionally, they were not present in sediments associated with cold Late Glacial periods.

5

Uwagi o warunkach stateczności skarp wyrobisk w kopalniach kredy jeziornej i gytii wapiennej

Jurys L.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2007

|

R. 49, nr 1-2

68-72

PL

Kreda jeziora jest kopaliną stalą składającą się głównie z wody. Paradoks ten wskazywał Profesor Ryszard Wyrwicki, którego pamięci poświęcony jest artykuł przedstawiający właściwości geotechniczne górotworu złożonego w większości z wody i zachodzące w nim podczas eksploatacji górniczej zjawiska. Szczególne znaczenie ma zachowanie się skarp wyrobisk, bowiem decyduje ono o bezpieczeństwie, a niekiedy o możliwości eksploatacji. Stateczność skarp i zboczy w odkrywce zależy głównie od cech fizycznych budujących ją skał. Te z kolei zależą od składu litologicznego. Kolejnym po wodzie składnikiem kredy jeziornej są węglany wapnia i magnezu (głównie kalcyt). Wagowo, miejscami stanowią one składnik dominujący, lecz objętościowo zawsze ustępują wodzie. Na trzecim miejscu znajduje się kwarc detrytyczny i organogeniczny występujący w ilości do około 20%, a czasami także detrytus roślinny. Wyniki dotychczasowych badań cech geotechnicznych kredy jeziornej nie stwarzają podstaw do sporządzenia, wymaganych przepisami, ocen stateczności skarp wyrobisk. W ich świetle, skarpy są niestabilne i nie dają szans bezpiecznego prowadzenia działalności górniczej. Skala tych badań jest dość skromna, a badania dotyczą tylko kopaliny głównie ze złoża " Grabowo " - nie dotyczą tworzącego nadkład torfu. Praktyka górnicza wskazuje jednak na pewne cechy górotworu i sposoby prowadzenia eksploatacji, pozwalające uniknąć osuwania się skarp oraz przewidywać to zagrożenie. Są to: wilgotność natura/na kopaliny związana z warunkami hydrogeologicznymi oraz ograniczenie do niezbędnego minimum odwadniania wyrobisk. Doświadczenia te pozwalają na wnioskowanie, że im niższa wilgotność, tym lepsze cechy geotechniczne kopaliny. Ponieważ wilgotność kopaliny w złożu jest uzależniona głównie od warunków hydrogeologicznych i hydrologicznych (np. od melioracji), a także od stopnia diagenezy można na jej podstawie, w połączeniu z innymi wynikami badań, przewidywać i oceniać warunki geotechniczne podczas prowadzenia eksploatacji. Z tego powodu, badanie wilgotności złożowej kredy jeziornej powinno być prowadzone na większą niż dotychczas skalę, zwłaszcza, że nie jest ono skomplikowane. Skala badań winna umożliwić rozpoznanie przestrzennej zmienności wilgotności kopaliny. Konieczne jest także rozpoznanie warunków hydrogeologicznych, a w tym, miejsc występowania i charakteru wód podzlo-żowych, które podczas eksploatacji wpłyną do wyrobiska. Istnienie silnego dopływu wód do wyrobiska przez jego dno u podstawy eksploatowanej ściany, ma duże, negatywne znaczenie dla jej stabilności.

EN

Lacustrine chalk is a solid mineral consisted mostly of water. This paradox was pointed out by Professor Ryszard Wyrwicki and this article is dedicated to his memory. It presents geotechnical properties of lacustrine chalk -formation consisted mostly of water, and the phenomena that occur during its exploitation. The problems connected with excavation scarps are of main importance, because it determines the security of works and sometimes even the ability of exploitation. The scarp's stability depends mainly on physical features of rocks. This, in turn, depends on the lithological composition. The results of previous lacustrine chalk geotechnical researches (the scale of researches was quite small) can not be a basis of the scarps excavation stability estimation, if we consider what's required by the regulations of estimating scarp's stability: According to these regulations, scarps are unstable and, as follows, secure mining activity is impossible. However, the exploitation practice indicates some features of the rock and ways of excavating that make it possible to avoid scarp 's sliding and help to predict danger. The following features are: a excavation natural water content (a feature connected with hydrogeological conditions) and limitation of exavation dewatering to minimum. It leads to the conclusion, that the lower moisture content in the excavation is, the better its geotechnical features are. The knowledge of factors which influence the excavation 's water content, along with other information provided with researches, are very important for predicting and estimating geotechnical conditions of exploitation. This is the reason why examination of lacustrine chalk deposit moisture should be done on a larger scale, especially that it is not complicated. Another important thing is to identify hydrogeological conditions, including places where the underdeposit water is found (it can influence excavations during exploitation) and considering its properties. The powerful water inflow through the excavation bottom near the exploited face is of great importance to its stability.

6

Malakofauna późnoglacjalnych i holoceńskich węglanowych osadów jeziornych północnej Polski

Alexandrowicz W. P.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2007

|

T. 33, z. 4

395-420

PL

Późnoglacjalne i holoceńskie węglanowe osady jeziorne rozwinięte jako kredy jeziorne i gytie wapienne są bardzo rozpowszechnione na obszarze północnej Polski. Stanowią one wypełnienia paleojezior, które tworzyły się w okresie deglacjacji ostatniego lądolodu. Utwory te są zazwyczaj przykryte torfami. W omawianych osadach została znaleziona bogata i urozmaicona malakofauna. Analizie malakologicznej zostały poddane profile pochodzące z 54 stanowisk opracowanych przez różnych autorów. W całym badanym materiale zostało wydzielonych 18 zespołów mięczaków reprezentujących trzy typy siedlisk: środowiska lądowe, środowiska okresowych zbiorników wodnych i środowiska stałych zbiorników wodnych. Skład i struktura tych zespołów pozwalają na scharakteryzowanie klimatu i zróżnicowania siedlisk. Następstwa asocjacji malakologicznych umożliwiły zdefiniowanie trzech typów sekwencji malakologicznych. Na podstawie tych sukcesji został opracowany schemat ewolucji zbiorników jeziornych w czasie późnego glacjału i holocenu na północy Polski.

EN

Late Glacial and Holocene mollusc-bearing deposits developed as lacustrine chalk and/or calcareous gyttja are widespread in Northern Poland. They fill up water bodies formed during the final stage of deglaciation. These sediments usually contains rich assemblages of molluscs. Calcareous lake deposits and it's malacofauna were described in detail by several authors in 54 localities. Eighteen communities of snails and bivalves have been distinguished. They are represents three types of environment: land, temporary water bodies and permanent water bodies (lakes). The composition and structure of malacocenoses reflect changes of the climate and differentiation of habitats. Three types of malacological sequences can be define. The scheme of evolution water bodies during the Late Glacial and Holocene in Northern Poland was elaborated based on successions of molluscan communities.

7

Zmiany fizyczne i chemiczne wybranych wskaźników litologicznych kredy jeziornej wywołane obciążeniem

Żurek-Pysz U.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2002

|

R. 44, nr 2-3

137-141

PL

Artykuł zawiera wstępną analizę charakteru zmian wybranych wskaźników litologicznych, głównie mikrostrukturalnych jako rezultatów długotrwałego statycznego obciążenia kredy jeziornej ze złoża Marcelin, na Pomorzu Środkowym. Charakter zmian może być istotny z uwagi na możliwość wykorzystania kopaliny w różnych dziedzinach ochrony litosfery.

EN

The article presents a preliminary analysis of physical and chemical changes of lithological indices in lacustrine chalk from Marcelin deposit (Middle Pomerania) caused by loading. The type of these changes may be crucial as far as the possibility of using lacustrine chalk in various areas of lithosphere protection is concerned.

8

Holoceńska kreda jeziorna źródłem nawozowej siarki

Wyrwicki R.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2002

|

R. 44, nr 2-3

126-128

PL

Kreda jeziorna i wapienna gytia - wapienne kopaliny wieku holoceńskiego zawierają powszechnie siarkę. Przeciętnie biorąc w złożach kredy jest jej 0,21% w kopalinie i 0,48% w suchej masie. W złożach wapiennej gytii kopalina zawiera średnio 0,24%, a jej sucha masa 0,69%S. Mniej niż połowa siarki zawarta jest w SO2-4 - anionie mineralizującym wodę kopaliny (jest to woda związana), a nieco ponad połowa w FeS2, zidentyfikowanym jako piryt. Zarówno siarczanowa mineralizacja wody, stanowiącej średnio 56% kopaliny w złożach kredowych i średnio 61% kopaliny w złożach gytiowych, jak i mineralizacja pirytowa suchej masy obu kopalin, wykazuje bardzo duże zróżnicowanie tak między złożami jak i w obrębie złóż. Wymaga to w pracach dokumentacyjnych częstszego niż pełne analizy chemiczne oznaczania siarki siarczanowej (SO3) i odrębnie siarczkowej (Ss).

EN

Lacustrine chalk and calciferous gyttia - calciferous minerals of Holocen usually contain sulphur. On average in deposits of lacustrine chalk there is 0.21% of sulphur in the mineral and 0.48% in dry mass. In the deposits of calciferous gyttia the mineral contains on average 0.24% and its dry mass 0.69% of S. Less than half sulphur is contained in SO2-4 - anion mineralizing water of the mineral (it is bound water), and slighttly over a half in FeS2 identifie as pyrite. Both sulfate mineralization of water, being on average 56% of the mineral in chalk deposits and 61% in gyttia deposits, and pyrite mineralization of the dry mass in both minerals shows high diversity between deposits and within deposits. It requires in specification work more frequent than full chemical analyses determination of sulfate sulphur (SO3) and separately sulfide sulphur (Ss).

9

Określenia składu mineralnego gytii wapiennej i kredy jeziornej dla potrzeb dokumentowania. Cz. III. Gips, piryt czy zdysocjowany w wodzie siarczan wapnia?

Wyrwicki R.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2000

|

R. 42, nr 2-3

184-197

PL

Jest to kontynuacja metodycznych prac z roku 1996 i 1998 dotyczących m.in. ustalania na drodze analizy derywatograficznej składu czwartorzędowych kopalin węglowych. Obecna, oparta na badaniach próbek naturalnych osadów, wskazuje możliwość uzyskania odpowiedzi na pytanie: czy stwierdzony w "suchej masie" kredy jeziornej gips jest gipsem w złożu, czy też gipsem powstałym w laboratorium wskutek wykrystalizowania ze złożowej zmineralizowanej wody, czy też "produktem" wietrzenia w warunkach laboratoryjnych obecnego w kredzie pirytu.

EN

The work is a continuation of methodical research from 1996 and 1998 concerning among others the identification of the content of quaternary carbonate minerals with the use of derivatographic analysis. The present method, based on the analysis of samples with natural sediments, shows a possibility of answering the question: Does the gypsum found in "dry mass" of lake chalk come from deposits or is material formed in laboratory thanks to the crystallization from mineralized water or a product of weathering of the pyrite present in the chalk in laboratory conditions?

10

Określenie właściwości kredy jeziornej z KWB Bełchatów jako surowca do produkcji wapna palonego

Wyrwicki R.

Górnictwo Odkrywkowe

|

1999

|

Vol. 41, nr 1

107-117

PL

Przedstawiono skład chemiczny, mineralny i termiczne właściwości technologiczne kredy jeziornej i wapiennej gytii oraz podano charakterystykę uzyskanych w skali laboratoryjnej produktów: tlenku i wodorotlenku wapnia. Na uwagę zasługuje duża zasadowość ogólna, submikroskopijne uziarnienie i śnieżnobiała barwa wodorotlenku wapnia uzyskanego z kredy.

EN

The article presents the chemical and mineral composition and technological thermal properties of lake chalk and calciferous gyttja as well as the characteristics of obtained in the laboratory products: calcium oxide and hydroxide. High general alkalinity, submicroscopic granulation and snow white colour of the calcium hydroxide obtained from chalk are worth mentioning.