Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Zastosowanie skanera rdzeni wiertniczych do wstępnych badań petrograficznych na przykładzie skał magmowych z profili trzech wierceń w bloku małopolskim

Jarmołowicz-Szulc Katarzyna

Przegląd Geologiczny

|

2020

|

Vol. 68, Nr 9

710--715

EN

Scanning of fragments of drill cores from the Myszków-Mrzygłód area was performed using the DM CoreScan V3 tool. Rocks for further investigations have been selected on the basis of both the scanned images obtained and the archive data. Granitoids were analyzed, the main components of which are quartz, feldspars and mica, well distinguished in the scans. Further detailed mineralogical-petrological analyses were performed in thin and/or double-sided polished sections. That was an introduction to the geochronological research on biotite and/or zircon.

2

Geochemistry and geochronology of the Jawornik granitoids, Orlica-Śnieżnik Dome, Sudetes, Poland

Białek Dawid

Geological Quarterly

|

2020

|

Vol. 64, No. 4

942--957

EN

The Jawornik granitoids intrude, in vein-like form, a sequence of a polymetamorphic metavolcanic and metapelitic rocks of the Orlica-Śnieżnik Dome, Sudetes, Poland. This paper provides whole-rock geochemical data, sensitive high-resolution ion microprobe (SHRIMP) U-Pb zircon geochronological data as well as 40Ar-39Ar age determinations to constrain the genetic and temporal relationships of the different rock types forming these veins. Based on macroscopically visible features of the granitoids and their relationship with tectonic structures visible in the country rocks, four varieties of the Jawornik granitoids have been distinguished: amphibole- and biotite-bearing granites (HBG), biotite-bearing granites (BG), biotite- and muscovite-bearing granites (BMG) and muscovite-bearing granites (MG). The Jawornik granitoids as a whole show a limited but significant variation in major element chemical composition, with SiO2 ranging from 65 to 76 wt.% (average 69.16 wt.%, n = 24). They are subalkalic, peraluminous and calc-alkaline [average A/CNK = 1.07, average (Na2O + K2O) = 7.75, average (Fe2O3t/(Fe2O3t + MgO) = 0.59]. Close inspection of their geochemical parameters showed that the samples investigated can be subdivided into two groups. The first group, the HBG, BG, and BMG varieties, comprising most of the granitoids in the Złoty Stok-Skrzynka Tectonic Zone, were formed by melting of greywackes or/and amphibolites. The MG, belonging to the second group, were formed by partial melting of a more felsic source. The HBG yielded a zircon U-Pb age of 351 ±1.3 Ma and well-defined 40 Ar-39Ar plateau ages for hornblende (351.1 ±3.9 Ma) and coexisting biotite (349.6 ±3.8 Ma), indicating probably the oldest magmatic event in this region. Zircons from the MG, the youngest rock variety on the basis of their relationship with the tectonic structures in the host rocks yielded a U-Pb age of 336.3 ±2.4 Ma, though based on three points only. The biotites and muscovites from the BMG have 40 Ar-39Ar plateau ages of 344.1 ±4.7 Ma and 344.6 ±3.8 Ma, respectively. These data, in combination with already published isotopic ages, suggest that the Jawornik granitoids intruded host rocks of the Orlica-Śnieżnik Dome in three stages, at ~350, ~344 and ~335 Ma.

3

Pierwiastki ziem rzadkich w wybranych skałach obszaru Strzelin–Głuchołazy

Lasoń Krzysztof, Markowiak Marek

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2019

|

nr 477

55--67

PL

W trakcie poszukiwań mineralizacji kruszcowej w morawsko-śląskiej strefie tektonicznej przebadano 312 próbek z 28 odkrywek. Wydzielono cztery odkrywki (Gierałcice, Górka Sobocka, Gęsiniec i Doboszowice), w których stwierdzono najwyższe zawartości REE. Szczegółowe badania wykazały, że granitoidy, aplity i żyły kwarcowe z Gierałcic oraz granitoidy z Górki Sobockiej charakteryzują się przeciętną zawartością pierwiastków ziem rzadkich, a podwyższone zawartości tych pierwiastków wykazują pojedyncze próbki pegmatytów, skał zmetasomatyzowanych i granitoidów pozostających na różnych etapach przeobrażeń hipergenicznych. Stosunkowo wysokie zawartości sumy REE stwierdzono w granitoidach z Gęsińca – maksymalnie 681 ppm, średnio 169 ppm. Występuje tam allanit, na którego kryształach utworzyły się skupienia wtórnych minerałów ziem rzadkich z grupy bastnäsytu: parisytu i prawdopodobnie thorbastnäsytu. Najwyższe zawartości REE oznaczono w 7 próbkach iłów wypełniających szczeliny tektoniczne w kamieniołomie gnejsu w Doboszowicach. Suma REE waha się w nich w granicach 591–1868 ppm, a średnia arytmetyczna zawartość przekracza 0,1%. Wskazuje to na możliwość wykrycia stosunkowo wysokich zawartości REE w skałach ilastych na terenie Sudetów.

EN

In the course of prospecting for ore mineralization in the Moravian-Silesian tectonic zone 312 samples were collected from 28 open pits. Selected four quarries (Gierałcice, Górka Sobocka, Gęsiniec and Doboszowice) have been found to have the highest content of REE. Detailed studies have shown that granitoids, aplites and quarz veins from Gierałcice and granitoids from Górka Sobocka are characterized by typical contents of rare earth elements, single elevated contents of these elements occur in pegmatites, metasomatites and weathered granitoids being at different stages of hypergenic alterations. Higher contents of total REE were found in granitoids from the Gęsiniec quarry–up to 681 ppm, an average of 169 ppm. In this quarry occur granitoids with crystals of allanite coated by aggregates of secondary REE minerals of the bastnaesite group: parisite and probably thorbastnaesite. The highest contents of REE were found in seven samples of clays filling the tectonic fissures in gneisses of the Doboszowice quarry. The contents of total REE in clays range within the limits of 591–1868 ppm and the mean content exceeds 0.1%. This indicates the possibility of the occurrence of higher contents of REE in clay rocks in the Sudetes Mountains.

4

W poszukiwaniu fragmentów najstarszej skorupy kontynentalnej na Labradorze

Kusiak M. A., Sałacińska A.

Przegląd Geologiczny

|

2016

|

Vol. 64, nr 11

896--901

EN

There are few unresolved questions in the Earth Sciences which generate as much debate as the nature of the Hadean Earth: i.e. the rock record between the Earth’s formation and about 3.8 billion years ago. Current knowledge of the nature and origin of the earliest crust comes largely from studies of the mineral zircon (ZrSiO4). The oldest zircon grains on Earth (4.46 Ga) are found in Jack Hills, Australia. They represent a time capsule of what the Earth was like from ca. 4.4-4.0 Ga during the Hadean. The other ancien rocks (>3.8 Ga) are preserved in Antarctica, Canada, China, Greenland, Labrador, Western Australia and Swaziland, with the oldest known rochi on Earth from the Acasta gneiss in Northern Canada, dated at 4.03 Ga. Most likely, the second oldest rock record in the world (>3.9 Ga) may be derivedfrom the Nanok gneiss in the Nain Complex of the Saglek-Hebron area in the northern part of the Labrador Peninsula. Extensive investigation of these rocks will allowfurther characterizing the nature of the earliest preserved crust.

5

Wpływ procesów pomagmowych i hipergenicznych na jakość kopaliny występującej w złożu granitów „Gniewków”

Rębiś M.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2016

|

R. 57, nr 3

44--53

PL

Artykuł dotyczy granitoidów z masywu Strzegomia-Sobótki, które odsłaniają się w złożu „Gniewków”. Wyniki badań petrograficznych niezmienionych i przeobrażonych granitoidów odniesiono do oznaczonych wartości podstawowych fizyczno-mechanicznych właściwości tych skał, wykorzystując w tym celu statystyczny plan sympleksowo-kratowy typu {6,2} z programu Statistica. Wykazano, że powszechna serycytyzacja plagioklazów i chlorytyzacja biotytu, zachodzące na etapie pomagmowym, głównie w warunkach hydrotermalnych, wpłynęły istotnie na wzrost nasiąkliwości wagowej i obniżenie wytrzymałości na ściskanie granitoidów. W wyniku procesów hipergenicznych, przede wszystkim wietrzenia fizycznego tych skał, składniki mineralne uległy powszechnie spękaniu, natomiast w mniejszym stopniu zaszła serycytyzacja i kaolinityzacja skaleni, wywołana wietrzeniem chemicznym. Zjawiska te spowodowały wyraźne obniżenie zwięzłości granitoidów, wyrażające się wzrostem wartości ścieralności na tarczy Boehmego. Występowanie w złożu kopaliny reprezentującej różny stopień przeobrażenia powoduje, że uzyskiwany surowiec wykazuje zmienną jakość, uzależnioną od miejsca prowadzonej eksploatacji.

EN

The author deals with the granitoids of the Strzegom-Sobótka massif that are exposed in the Gniewków quarry. The results of petrographical investigations of the fresh and altered rock varieties were compared with the physico-mechanical rock properties using the simplex grate statistical plan {6,2} of the Statistica programme. Commonly occurring sericitization of plagioclases and chloritization of biotite, caused by post-magmatic, mainly hydrothermal processes, significantly increases water absorbability and lowers compressive strength of the granitoids. Physical weathering results mainly in fracturing of mineral components, whereas the sericitization and kaolinitization of the feldspars are rather weakly expressed. These processes lowered compactness of the granitoids which is marked by an increased Böhme disc abrasion. Since the alterations of the granitoids spatially differ, also the stone products have variable properties depending on their location within the quarry.

6

Mineralogical inheritance in partially molten rocks: implication for fabric resetting in granitoids

Schulmann K, Hasalová P, Tabaud A S, Verner K, Oliot E

Geologia Sudetica

|

2014

|

Vol. 42

83--83

7

Wiek molibdenitów w Polsce w świetle badań izotopowych Re-Os

Mikulski S.Z., Stein H.J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2012

|

nr 452

199--216

PL

W artykule przedstawiono wyniki datowań metodą Re–Os wieku molibdenitów związanych z waryscyjskimi intruzjami granitoidowymi w Polsce. W masywie karkonoskim oraz w jego wschodniej osłonie metamorficznej stwierdzono dwa etapy krystalizacji molibdenitów (od 326 ±1 do 310 ±1 mln lat), które odzwierciedlają aktywność pneumatolityczną i hydrotermalną w okresie karbońskim od wizenu/ serpuchowu do moskowu. W masywie Strzegom–Sobótka zarówno molibdenity rozetkowe występujące w formie impregnacji w granitach, jak i molibdenity w przecinających je żyłkach kwarcowych wykazują zbliżony wiek (od 309 ±1 do 296 ±2 mln lat). Krystalizacja molibdenitów w tym masywie była pochodną procesów pomagmowych związanych z powolnym stygnięciem magm odpowiedzialnych za powstanie monzogranitów hornblendowo-biotytowych. Zakres wiekowy krystalizacji molibdenitów ze strefy kontaktu bloku małopolskiego z blokiem górnośląskim mieści się w czasie od 301 ±2 do 296,3 ±1,4 mln lat. Najstarszy wiek izotopowy Re–Os krystalizacji wśród zbadanych dotychczas molibdenitów uzyskano dla próbki molibdenitu pochodzącej z Tatr – 350,5 ±1,2 mln lat. Z kolei najmłodsze wieki krystalizacji molibdenitów stwierdzono w próbkach z kamieniołomu w Siedlimowicach (257 ±1 mln lat) oraz w Miedziance (213 ±1 mln lat). Wieki te wskazują na procesy kataklazy i remobilizacji roztworów hydrotermalnych w młodszych okresach, tj. w późnym permie i triasie. Wyniki badań izotopowych molibdenitów pozwoliły określić relacje czasowe pomiędzy poszczególnymi hydrotermalnymi etapami krystalizacji kruszców i procesami magmowo-tektonicznymi w czasie ok. 140 mln lat, tj. od missisipu (karbon) do noryku (późny trias) w różnych obszarach wystąpień waryscyjskich intruzji granitoidowych w Polsce.

EN

The paper presents the results of molybdenites that closely correlate with the Variscan granite intrusions in Poland. In the Karkonosze Massif and its eastern metamorphic cover, there are two separate stages of Re-Os ages of molybdenite crystallization (326 ±1 to 310 ±1 Ma), which reflect pneumatolitic and hydrothermal activity in the Carboniferous (from the Visean/Serpukhovian to the Moscovian). In the Strzegom–Sobótka Massif, both rosette-like molybdenites disseminated in granitoids and those from the quartz veinlets reveal similar Re-Os ages that range from 309 ±1 to 296 ±2 Ma. Molybdenite crystallization in the Strzegom–Sobótka Massif was related to the post-magmatic processes associated with a slow cooling of magma responsible for the formation of hornblende-biotite monzogranites. The time range of molybdenites crystallization form the contact zone between the Małopolska and Upper Silesian blocks is from 301 ±2 to 296.3 ±1.4 Ma. The oldest Re-Os isotopic age of molybdenite (350.5 ±1.2 Ma) was received for a molybdenite sample from the Polish part of the Tatra Mountains. The molybdenites from the eastern part of the Strzegom–Sobótka Massif (Siedlimowice quarry, 257 ±1 Ma) and from the Miedzianka abandoned Cu (-U) mine (213 ±1 Ma) yielded the youngest Re-Os ages. These ages indicate tectonic reactivation and remobilization of hydrothermal fluids in the Late Permian and Late Triassic. The Re-Os isotopic studies of molybdenites allowed defining the time relation between successive hydrothermal stages of ore precipitation and tectonic-magmatic processes during ca. 140 million years e.g. from the Mississippian (Carboniferous) to the Norian (Late Triassic) in different areas of the occurrence of Variscan granitoid intrusions in Poland.

8

How to find a gold on the touristic path - a gold-mining in the Tatra Mts.

Gawęda A.

Geoturystyka

|

2010

|

nr 2

59-64

EN

Gold mineralization is known in the Tatra Mts from the 15th century. The historical mining places could be indentified along the present-day touristic paths, which were used in the past as miner's roads. Both gold occurrence and genetically connected antimony mineralization are located in the flat-lying mylonitic zones, dipping 5-10 degree to NW, cutting the Tatra granite. Mylonites are mineralized by quartz and albite. The famous gold-mining galleries are known from Krywań Mt., where gold and antimonite could be found inside quartz veins straight on the touristic path until now. The important sources of gold were also the secondary fluvioglacial deposits. Gold from the Tatra Mts, regardless its origin - both primary and secondary - is of good quality, with Ag content in the range of 1.2-14.8 wt.%. Locally the veinlets of electrum are also observed. Gold in the Tatra Mts. is associated with antimonite. Its crystals are usually coated with secondary antimony oxides and hydroxides. The historical gold-mining places could be of special importance for geotouristic purposes, as they bring the information about both histories of human mining activity in the mountains and about the geological processes, forming the ores, which released the people's strongest emotions for a few thousand years.

PL

Mineralizacja złotem znana jest w Tatrach od XV wieku. Ślady eksploatacji i zorganizowanej działalności górniczej można zaobserwować przy współczesnych ścieżkach turystycznych. Wiele z nich ma niemal identyczny przebieg do starych dróg górniczych. Mineralizacja zlotem oraz związana z nią genetycznie mineralizacja związkami antymonu ulokowane są w obrębie stref mylonitycznych, tnących granit tatrzański. Strefy te są silnie zmineralizowane kwarcem i albitem i zapadają płasko (5-10 stopni) na NW. Najsłynniejsze sztolnie poszukiwaczy złota znajdują się na Krywaniu. Złoto i antymonit tworzą wpryśnięcia w żyłach kwarcowych. Okruchy złotonośnego kwarcu znaleźć można nawet dziś na ścieżce turystycznej. Istotnym ekonomicznie źródłem złota były w przeszłości wtórne osady fluwioglacjalne u stóp Krywania. Złoto tatrzańskie - zarówno to ze źródeł pierwotnych, jak i wtórnych - miało dobrą jakość, a zawartość w nim srebra (Ag) mieściła się w granicach 1,2-14,8 % wag. Pod mikroskopem można lokalnie stwierdzić obecność żyłek i odmieszań elektrum. Kryształy antymonitu, związanego genetycznie ze złotem, są zwykłe pokryte wtórnymi tlenkami i wodorotlenkami antymonu. Miejsca historycznej eksploatacji górniczej w Tatrach pełnią niezwykłe ważną rolę geoturystyczną: są równocześnie źródłem informacji na temat aktywności ludzkiej w terenie górskim, jak również zawierają ważne dla geologów wskazówki na temat procesów geologicznych, prowadzących do powstania złóż, które wywoływały najsilniejsze ludzkie emocje przez wiele tysięcy lat.

9

Variscan multistage granitoid magmatism in Brunovistulicum: petrological and SHRIMP U-Pb zircon geochronological evidence from the southern part of the Strzelin Massif, SW Poland

Oberc-Dziedzic T., Kryza R., Białek J.

Geological Quarterly

|

2010

|

Vol. 54, No 3

301-324

EN

U-Pb SHRIMP ages of one granodiorite and two tonalite samples from the Strzelin Massif, northern part of Brunovistulicum, reveal three distinct stages of Carboniferrous-early Permian granitoid magmatism: tonalitic I - 324 Ma, granodioritic - 305 Ma and tonalitic II/granitic - 295 Ma. The first stage of magmatism coincided with the first migmatization event which took place shortly after the first deformation. The second stage of granitoid plutonism was coeval with the second migmatization event which produced abundant pegmatites. It took place after compressional phases of the second deformation and was related to decompression at the beginning of tectonic denudation. The third, most abundant stage of magmatism was connected with late extension in that part of the Variscan Orogen.

10

„Kamienie mojżeszowe” z góry Synaj

Pitera H., Przybylińska E.

Wiadomości Naftowe i Gazownicze

|

2002

|

R. 5, Nr 3 (47)

9-13

11

Hydrotermalne przeobrażenia granitów z Borowa oraz Strzelina (Sudety) na tle wybranych masywów granitoidowych

Ciesielczuk J.

Przegląd Geologiczny

|

2002

|

Vol. 50, nr 9

783-786

PL

Hydrotermalne przeobrażenia granitoidów stają sie przedmiotem wzrastajacego zainteresowania z powodu dynamicznie rozwijającej się geotermii oraz możliwości wykorzystania masywów granitoidowych jako najbardziej bezpiecznych dla natury i człowieka miejsc składowania odpadów radioaktywnych. Niniejszy artykuł przedstawia problem przeobrażeń hydrotermalnych granitów okolic Strzelina i Borowa (Blok Przedsudecki, Polska) w porównaniu z wybranymi masywami granitoidowymi świata: Maine, USA; Aspo, południowo-wschodnia Szwecja; Stripa, południowa Szwecja; granit Beauvoir, występujący w granitoidowym kompleksie Echassieres, w północnej części Masywu Centralnego, Francja; Auriat, Masyw Centralny, Francja i Ashio, Japonia. Porównywany jest w szczególności skład petrograficzny i mineralny skał budujących poszczególne masywy, skały występujące w ich sąsiedztwie, minerały, które uległy przeobrażeniu, minerały wtórne obecne w skale macierzystej, minerały hydrotermalne pierwotne, krystalizujące w szczelinach, przypuszczalny skład fluidu oraz wiek poszczególnych masywów granitoidowych. Bezpośrednią przyczyną zróżnicowania asocjacji minerałów hydrotermalnych w analizowanych granitoidach jest obniżenie temperatury roztworów hydrotermalnych, pionowe oraz poziome gradienty temperatury, odległość od żył hydrotermalnych lub zmiana składu chemicznego roztworów hydrotermalnych. Asocjacje minerałów hydrotermalnych w opisywanych granitoidach odpowiadają minerałom wskaźnikowym niskich facji metamorficznych począwszy od zeolitowej, poprzez nie w pełni wykształconą fację prehnitowo - pumpellyitową do dolnej zieleńcowej facji metamorficznej. Fakt ten wynika z zainicjowania temperatur metamorficznych rzędu 100-400oC w sąsiedztwie szczelin, stąd taki rodzaj metamorfizmu jest nazywany metamorfizmem hydrotermalnym.

EN

Hydrothermal alteration of granitoids have become a subject of world-wide interest because of recovery ofgeothermal heat and the radioactive waste storage problems. This paper describes hydrothermal alteration of the Borów and Strzelin granites (the Sudetes Mts., Poland) in comparison with granitoids: Maine, USA, Aspo, SE Sweden, Stripa, S Sweden, Beauvoir, a part of the Echassieres granitic cupola, Central Massif, France, Auriat, Central Massif, France and Ashio, Japan. The following features were taken into consideration: neighbouring rocks, the age of granitoids, the mineral composition of unaltered rocks, primary minerals which were altered, association of primary and secondary hydrothermal minerals and the composition of hydrothermal fluids. The cause of various association of hydrothermal minerals in the investigated granitoids can be as follows: a decrease of temperature of hydrothermal fluid, thermal vertical and horizontal gradients, a distance from the vein or change in chemical composition of fluids. The composition of hydrothermal minerals in the described granitoids corresponds to minerals which are indicators of low-grade metamorphism, so-called hydrothermal metamorphism.

12

Badania izotopowe metodą Rb-Sr skał intruzyjnych strefy Niemczy (Dolny Śląsk)

Lorenc M.

Archiwum Mineralogiczne

|

1998

|

T. 51, z. 1-2

153-164

PL

Skały intruzyjne strefy Niemczy reprezentują jeden cykl hercyńskiej aktywności magmowej. Wystepują one w dwóch odmianach. Drobnoziarniste skały diorytowe pozbawione enklaw i nie wykazujące struktur kierunkowych są najbardziej maficznym członem. Druga odmiana to wyraźnie zdeformowane, średniziarniste, porfirowate granitoidy o zmiennym składzie mineralym i obfitujące w ciemne enklawy. Ostry kontakt obu odmian można obserwować w nieczynnych kamieniołomach w Brodziszowie i Koźmicach. Skały maficzne i hybrydalne odsłaniające się w Przedborowej i w Piławie Górnej, odznaczające się wartościami stosunku Rb/Sr<0,18, najprawdopodobniej pochodzą ze skontaminowanej magmy toleitowej. Graficzna interpretacja wyników analizy izotopowej Rb-Sr nasuwa przypuszczenie, że wywodzą się one ze źródła o inicjalnym stosunku 87Sr/86Sr ok. 0,7063. Wapniowo-alkaliczne granitoidy z Koźmic charakteryzują się wartościami Rb/Sr>0,18 oraz inicjalnym stosunkiem87Sr/86Sr ok. 0,7075. Późnotektoniczne granitoidy z Kośmina oraz ich enklawy pochodzą prawdopodobnie ze źródła skorupowego w stosunku inicjalnym izotopów strontu ok. 0,7083. Dane izotopowe sugerują, że skały intruzyjne strefy Niemczy z pewnością nie pochodzą z jednego, homogenicznego źródła. Możliwe jest, że mieszanie się magm oraz kontaminacja mogły zachodzić w samym rejonie źródłowym, ale nie było to konieczne, jeżeli zachodziły tam wcześniej procesy magmowej miksacji.

EN

The Niemcza Zone intrusive rocks represent one cycle of Hercynian magmatic activity. They consist of two rock types. The fine-grained dioritic rocks lacking enclaves and any fabric are the most mafic member. The second type comprises deformed medium-grained porphyritic granitoids of variable mineral composition with numerous dark enclaves. Sharp contacts between both varieties occur in old quarries at Brodziszów and Koźmice. The mafic and the hybrid intermediate rocks from Przedborowa and Pilawa Górna, i.e. those with Rb/Sr values <0.18, probably derived from a contaminated tholeiitic magma. According to the graphic interpretation of the Rb-Sr isotopic data, they appear to have come from a source with a model initial 87Sr/86Sr ratio of about 0.7063. The calc-alkaline Koźmice granitoids are characterized by Rb/Sr values >0.18 and initial 87Sr/86Sr values of about 0.7075. The late-tectonic Kośmin granitoids, and their enclaves, probably derived from a crustal source with an initial 87Sr/86Sr ratio of about 0.7083. Isotopic data suggest that the rocks of the Niemcza Zone did clearly not derive from a single homogeneous source. Processes of igneous mixing and/or contamination may have operated at the source but it is also probable that this source was previously mixed.