Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Oxidoreductive enzymes activity as secondary transformation index of peat-moorsh soils

Szajdak L. W., Meysner T., Styła K., Gaca W., Szczepański M.

Proceedings of ECOpole

|

2018

|

Vol. 12, No. 2

345--353

EN

Transformation of peat into moorsh in aerobic conditions after drainage causes changes in molecular structure and degradation of organic matter. Assessments of water retention and dewatering in peat indicate that agricultural activity has left a negative impact on peatland. Peat-moorsh samples were collected from three sites in the Wrzesnica River valley. Soil cores were subsequently divided into 0-25, 25-50, 50-75, 75-100 cm depth intervals. The following oxidoreductive enzymes activity was determined: phenol, xanthine and urate oxidase, peroxidase and nitrate reductase. In analyzed peat-moorsh samples have shown significant increase of phenol (1.3-2.3 times), xanthine (1.4-2.0 times) oxidase activity in all sites, and urate oxidase (1.4-2.5 times), peroxidase (1.6-3.8 times) activity in the first and the second sites within peat-moorsh profile. An opposite trend was recorded for nitrate reductase activity. The activity of this enzyme significant decreased with soil depth profile from 1.4 to 5.2 times. It was connected with degree of secondary transformation determined by the water holding capacity index (W1), porosity, moisture, the concentration of total phenolic, dissolved and total organic carbon. The investigations confirmed that enzymes activity is a good factor of the changes taking places in peat-moorsh soils. Oxidoreductive enzymes are important in catalyzing several pathways necessary for the stabilization of soil structure and organic matter formation.

PL

Zabiegi melioracyjne oraz eksploatacja złóż torfowych powodują zmiany w strukturze molekularnej i degradację materii organicznej. Długotrwała działalność rolnicza na odwodnionych glebach torfowych prowadzi do ich degradacji. Próbki gleb torfowo-murszowych zostały pobrane z trzech stanowisk zlokalizowanych w dolinie rzeki Wrześnicy koło Czerniejewa z głębokości 0-25, 25-50, 50-75, 75-100 cm. W próbkach glebowych oznaczono aktywność enzymów oksydoredukcyjnych: oksydazy fenolowej, ksantynowej i moczanowej oraz peroksydazy i reduktazy azotanowej. Wykazano istotny wzrost aktywności oksydazy fenolowej (1,3-2,3 razy), ksantynowej (1,4-2,0 razy) przy wszystkich stanowiskach oraz oksydazy moczanowej (1,4-2,5 razy) i peroksydazy (1,6-3,8 razy) przy stanowisku pierwszym i trzecim wraz z głębokością profilu glebowego. Przeciwny trend odnotowano dla aktywności reduktazy azotanowej. Aktywność tego enzymu zmniejszała się istotnie wraz z głębokością profilu glebowego od 1,4 do 5,2 razy. Zmiany te były zgodne ze stopniem wtórnego przeobrażenia utworów torfowo-murszowych określanego wartościami wskaźnika chłonności wodnej (W1), porowatością, wilgotnością, koncentracją związków fenolowych, rozpuszczonego i ogólnego węgla organicznego. Badania potwierdziły, że aktywność enzymów oksydoredukcyjnych jest dobrym wskaźnikiem zmian zachodzących w glebach torfowo-murszowych. Enzymy te odgrywają kluczową rolę w katalizowaniu wielu szlaków metabolicznych niezbędnych do stabilizacji struktury gleby i tworzenia materii organicznej.

2

Ubożenie gleby torfowo-murszowej w składniki zasadowe czynnikiem intensyfikującym rozpraszanie rozpuszczonego węgla organicznego (RWO) do zasobów wodnych

Jaszczyński J.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2015

|

T. 15, z. 2

47--63

PL

W pracy przedstawiono zmiany stężenia rozpuszczonego węgla organicznego (RWO) w płytkiej wodzie gruntowej zmeliorowanego torfowiska niskiego (z glebą torfowo-murszową MtIIcb), na tle zmian pH gleby oraz zawartości w niej składników zasadowych i ich stężenia w wodzie obecnej w obrębie warstwy organicznej gleby zagospodarowanej jako łąka kośna. Badania prowadzono w latach 2000–2012 na torfowisku Kuwasy, położonym między Jeziorem Rajgrodzkim a północno-zachodnimi obrzeżami środkowego basenu Biebrzy. W badanym okresie wykazano znaczące zmniejszenie się wartości pH wierzchnich (0–40 cm) warstw gleby torfowo-murszowej oraz znaczące zwiększenie stężenia RWO w wodzie gruntowej pobieranej w obrębie całego profilu złoża organicznego. Potwierdzono wpływ zmniejszającej się zawartości Ca, Mg i K w ośrodku glebowym na zwiększenie stężenia RWO w wodzie gruntowej. Zauważono również dużą rolę sodu i żelaza w tworzeniu kompleksów mineralno-organicznych o zwiększonej rozpuszczalności. Jednoznaczną tendencję do wzrostu stężenia RWO w badanym okresie zaobserwowano także w wodzie rowu melioracyjnego, sąsiadującego z badaną kwaterą i odprowadzającego wodę z torfowiska.

EN

Changes in dissolved organic carbon (DOC) concentration in shallow ground water at drained fen (with peat-muck soil in the second degree of mucking process) were compared with changes of soil pH and alkaline components and with their concentration in water from organic layer (peat deposit) of soil overgrown by a mown meadow. The study was carried in 2000–2012 in Kuwasy peatland, localized between Lake Rajgrodzkie and north-western border of the middle basin of the Biebrza River. A significant decrease of pH in surface (0–40 cm) layers of peat-muck soil and increasing DOC concentration in groundwater collected from the whole vertical profile of organic deposit were found in the study period. The effect of decreasing Ca, Mg and K content in soil on the increase of DOC concentration in groundwater was confirmed. A significant role of sodium and iron was noted in the formation of mineral-organic complexes of increased solubility. The unambiguous tendency of increasing DOC concentration was also observed in water from draining ditch that neighboured the study meadow and drained off water from the fen.

3

The relationship between dissolved organic carbon and hydro-climatic factors in peat-muck soil

Jaszczyński J.

Journal of Water and Land Development

|

2015

|

no. 24

27--33

EN

The object of this study was the concentration of dissolved organic carbon (DOC) in soil solution related to groundwater table, soil temperature, moisture, redox potential and intensive storm rain and their changes during ten years (2001–2010). The studies were localized in drained and agriculturally used Kuwasy Mire situated in the middle basin of the Biebrza River, north-eastern Poland. The study site was situated on a low peat soil managed as intensively used grassland. The soil was recognized as peat-muck in the second stage of the mucking process. DOC concentration was determined by means of the flow colorimetric method using the Skalar equipment. Mean in the whole study period DOC concentration in soil solution was 72 mg·dm–3. A significant positive correlation was observed between DOC concentration and soil temperature at 30 cm depth. The highest DOC concentrations were observed from July to October accompanied by the lowest ground water level. The DOC concentration in soil solution showed also a significant correlation with soil redox potential at 20 cm depth – a border between muck and peat layers. This layer is potentially most active with respect to biochemical transformation. There was no relationship between DOC concentration and soil moisture. However, the influence of torrential rains on the intensity of DOC removal was demonstrated in this study.

PL

Przedmiotem badań było stężenie rozpuszczalnego węgla organicznego (RWO) w roztworze glebowym na tle poziomu wody gruntowej, temperatury i wilgotności gleby, jej potencjału elektrycznego oraz intensywnych opadów deszczu. Badania zlokalizowano na terenie zmeliorowanego i rolniczo użytkowanego Torfowiska Kuwasy, usytuowanego w środkowym basenie Biebrzy, w północno-wschodniej Polsce. Stanowisko badawcze zlokalizowano na glebie wytworzonej z torfów niskich (MtIIcb) użytkowanej jako intensywna łąka kośna. Stężenie RWO określono za pomocą kolorymetru przepływowego Skalar. Badania prowadzono w latach 2001–2010. Średnie z całego okresu badawczego stężenie RWO w roztworze glebowym wyniosło 72 mg C·dm–3. Zaobserwowano istotną dodatnią korelację między stężeniem badanego składnika i temperaturą gleby na głębokości 30 cm. Największe stężenie RWO występowało od lipca do października, kiedy to notowano również najniższy poziom zwierciadła wody gruntowej. Stężenie RWO wykazywało również istotną zależność od potencjału elektrycznego gleby notowanego na głębokości 20 cm, gdzie występowała warstwa przejściowa torfu murszejącego, charakteryzująca się potencjalnie największą intensywnością przemian biochemicznych. Nie wykazano natomiast zależności między stężeniem RWO a wilgotnością górnych partii badanej gleby. Stwierdzono również istotne nasilenie przemieszczania się RWO z kompleksu glebowego do roztworu na skutek obfitych opadów deszczu.

4

Ocena zasobności gleb torfowo-murszowych zlewni Tyśmienicy w składniki pokarmowe

Grzywna A.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2014

|

T. 14, z. 1

19–-26

PL

Podstawowym czynnikiem wpływającym na wartość i przydatność gleby jest jej zasobność w składniki odżywcze. Zasobność ocenia się na podstawie zawartości przyswajalnych form fosforu, potasu i magnezu w glebie z uwzględnieniem odczynu gleby. Analizy chemiczne gleb torfowo-murszowych wykonano w 2012 r. Do badań wytypowano 6 odkrywek glebowych, z których pobrano po 4 próbki na zmeliorowanych torfowiskach w zlewni rzeki Tyśmienica, region Zaklęsłość Sosnowicka. Analizowane gleby torfowo-murszowe charakteryzuje kwaśny i bardzo kwaśny odczyn (pH < 5,5). W większości profili glebowych stwierdzono 2-krotnie większą zawartość fosforu, potasu i żelaza w warstwie 5–10 cm niż w warstwach głębszych. Najmniej ich zawierała najczęściej warstwa 35–40 cm. Analizowane próbki gleb charakteryzuje mała i średnia zawartość azotu ogólnego – w zakresie 1,03–3,15%. Popielność poziomów torfowych wynosi 15–17%, poziomów murszowych ponad 25%, poziomów z namułami ponad 40%.

EN

The main factor affecting the value and usefulness of soil is its richness in nutrients. Nutrient abundance is assessed from the content of available phosphorus, potassium and magnesium in the soil, taking into account the soil acidity. Chemical analyses of peat soils were carried out in 2012 in Lublin. Four soil samples were taken from each of the six soil excavations made in drained peatlands in the Tyśmienica River catchment area, Zaklęsłość Sosnowicka region. The analysed muck-peat soil samples had very acidic and acidic pH < 5.5. In majority of soil profiles the content of phosphorus, potassium and iron in the 5–10 cm soil layer was two times higher than in the deeper layers. Smallest amounts of these elements were found in the layer 35–40 cm. The analysed samples of organic soils had low or medium total nitrogen content ranging from 2 to 3%. Ash content was 15–17% in peat layer, above 25% in muck layer and over 40% in alluvial horizons.

5

Wpływ stopnia zmurszenia gleb torfowych na wzbogacanie wody gruntowej w związki azotu, fosforu i RWO

Jaszczyński J., Urbaniak M., Nawalany P.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2013

|

T. 13, z. 3

63--77

PL

W pracy opisano aspekty ilościowej i czasowej zmienności uwalniania do wody gruntowej związków azotu, fosforu i RWO z gleb torfowo-murszowych o różnym stopniu odwodnienia, warunkującego odmienną intensywność napowietrzenia górnych partii gleby i przemian ich materiału organicznego. Prace prowadzono na zmeliorowanych torfowiskach w północno-zachodniej części środkowego basenu Biebrzy, charakteryzujących się glebami powstałymi z torfów niskich. Badania zlokalizowano na glebach torfowo-murszowych o różnym stopniu zmurszenia (MtI, MtII i MtIII), zagospodarowanych jako ekstensywne łąki kośne, nienawożone. Zauważono, że im większym stopniem zmurszenia charakteryzowała się gleba torfowa, tym większe było średnie z całego okresu badawczego stężenie NO3– i RWO w wodzie gruntowej. Stężenie NO3– w wodzie gruntowej wzrastało w okresie zimowym. Najsilniej zjawisko to zaznaczało się w profilu gleby MtIII. Zanotowano brak zróżnicowania średniego stężenia NH4+ w zależności od stopnia zmurszenia gleby. We wszystkich glebach obserwowano jednak, że największe stężenie tego składnika występowało w okresach największego obniżenia lustra wody gruntowej. Najsilniejsze wzbogacanie wody gruntowej w PO4–3 stwierdzono w glebie o drugim stopniu zmurszenia, co mogło wynikać z tworzenia się łatwo rozpuszczalnych fosforanów amonu. Niezależnie od stopnia zmurszenia gleby torfowej, stężenie RWO w wodzie gruntowej było największe od czerwca do września, pokrywając się z występowaniem najniższego poziomu wody gruntowej i najwyższą temperaturą wody. W roku, w którym obserwowano wyższy od przeciętnego średni poziom wody gruntowej, stężenie RWO w wodzie gruntowej z gleby MtII i MtIII było znacząco większe w porównaniu z latami suchymi, podczas gdy w przypadku gleby MtI stwierdzono sytuację odwrotną.

EN

Quantitative and temporal changes in the release of nitrogen, phosphorus and DOC from peatmuck soils to ground water are described in the paper. Studied soils differed in the extent of drainage which resulted in the different intensity of aeration of upper soil layers and different transformation of their organic material. The studies were carried out in drained fens in north-west part of the Middle basin of the Biebrza River, Poland. Study sites were localized on peat-muck soils with different degree of peat decomposition (MtI, MtII and MtIII – according to Polish classification). These sites were used as extensively mown meadows, without fertilisation. Mean concentrations of NO3– and DOC in ground water were the higher the more decomposed was peat soil. Nitrate concentrations in ground water increased in the winter time. This effect was most clearly visible in MtIII soil. Mean NH4+ concentration wasn’t significantly differentiated by the degree of soil decomposition. The greatest enrichment of water by this ion was observed in periods of the lowest ground water table. The greatest enrichment of ground water with phosphates was found in MtII soil. This could result from the formation of soluble ammonium phosphates. Irrespective of decomposition processes, DOC concentrations in ground water were highest from June to September in association with the lowest ground water table and the highest water temperature. In the year of ground water table higher than average, DOC concentration in ground water from MtII and MtIII soil was significantly higher compared with dry years while in sites on MtI soil the inverse situation was observed.

6

Analiza stosunków powietrzno-wodnych gleby torfowo-murszowej w zasięgu działania systemu nawodnień podsiąkowych

Oleszczuk R., Chrzanowski S., Gnatowski T.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2012

|

T. 12, z. 1

93-104

PL

W pracy przedstawiono rozkład stosunków powietrzno-wodnych w profilu gleby torfowomurszowej znajdującej się w zasięgu oddziaływania systemu nawodnień podsiąkowych, na podstawie badań przeprowadzonych w okresie wegetacji w 2006 r. (kwatera Biebrza 29, torfowisko Kuwasy - środkowy basen Biebrzy). Zapasy wody zarówno w strefie korzeniowej (0-30 cm), jak i w całym analizowanym profilu (0-100 cm) wykazywały podobną dynamikę zmian i różniły się między sobą o około 600 mm. Stwierdzono skuteczne działanie systemu melioracyjnego, niemniej w przypadku bardzo niskich (lipiec 2006) lub ekstremalnie wysokich opadów atmosferycznych (sierpień 2006) pojawiły się okresowe przekroczenia stanów granicznych zwierciadeł wody gruntowej, natomiast wartości ciśnień ssących w strefie korzeniowej były jedynie nieco większe od przyjętych norm na początku i końcu rozpatrywanego okresu wegetacji.

EN

The paper presents an assessment of sub-irrigation system operating in peat-muck soil within Biebrza 29 site (Kuwasy peatland located in the Middle Biebrza River Basin). Performed measurements of surface water levels in open ditches and the levels of groundwater showed effective functioning of the existing sub-irrigation system. In extremely dry or wet conditions some too low or too high groundwater levels were observed. Water reserves in both root zone and in the whole soil profile showed similar dynamics and differed between each other by almost 600 mm.

7

Warunki siedliskowe i roślinność użytków zielonych na glebach torfowo-murszowych z terenu Pojezierza Olsztyńskiego

Pawluczuk J., Alberski J.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2011

|

T. 11, z. 3

183-195

PL

Skład florystyczny użytków zielonych badano na glebach MtICi43, MtIICca, położonych w zróżnicowanych warunkach siedliskowych we wsi Lipniki na Pojezierzu Olsztyńskim. Na podstawie badań geomorfologicznych terenu oraz warunków siedliskowych, gleby MtICi43 na powierzchni I zaliczono do PKWG mokrego (A) i PHSW naporowo-mokrego (NA), gleby MtIICca na powierzchni II do PKWG wilgotnego (B ) i PHSW spływowo-wilgotnego (SB), a na powierzchni III do PKWG posusznego (C) i PHSW spływowo-posusznego (SC). Badane gleby miały odczyn lekko kwaśny do obojętnego. Zasobność gleb w Nog. w warstwach do 40 cm wynosiła średnio 2,3%. Gleby organiczne w warstwach stropowych na powierzchni I, charakteryzowały się wysoką wilgotnością. Średnia wilgotność w okresie wegetacji murszy torfowych gleb MtIICca na powierzchni badań II wynosiła 79,7%, a na powierzchni III 60,4%. Mała wilgotność gleb MtIICca sprzyjała dużej dynamice mineralizacji organicznych związków azotu. Zawartość Nmin. w warstwach murszowych w glebach MtIICca na powierzchni III była największa. Zasobność badanych gleb w potas i magnez można określić jako małą do średniej, a w fosfor – od bardzo małej do dużej. Na glebach MtICi43, gdzie wystąpiły częste zalewy lub podtopienia dominowała roślinność z rodzaju: Carex, Equisetum, Ranunculus i Rumex. Ruń tych zbiorowisk charakteryzowała się uproszczonym składem florystycznym (22,5 gatunków w zdjęciu fitosocjologicznym). Na powierzchni III panowały warunki najdogodniejsze do rozwoju roślinności łąkowo-pastwiskowej (średnio w zdjęciu wyróżniono 30,7 gatunków), z dominacją w runi: wyczyńca łąkowego (Alopecurus pratensis L.), kostrzewy łąkowej (Festuca pratensis Huds.), kostrzewy czerwonej (Festuca rubra L. s. str.), wiechliny łąkowej (Poa pratensis L. s. str.) oraz kłosówki wełnistej (Holcus lanatus L.) i perzu właściwego (Agropyron repens (L.) P. Beauv.).

EN

Floristic composition of grasslands was studied on MtICi43, MtIICca soils, situated in various habitat conditions of the Olsztyn Lakeland. Based on geomorphological field studies and habitat conditions, MtICi43 soils on surface 1 were classified as wet PKWG (prognostic moisture-soil complex) (A) and thrust-wet PHSW (potential hydrogenic moisture habitat) (NA), MtIICca soils on surface 2 as moist PKWG (B) and runoff-moist PHSW (SB) and those on surface 3 as drying PKWG (SC) and runoff-drying PHSW (SC). Studied soils had a slightly acidic to neutral reaction. Soil total N contents in the upper 40 cm layers ranged from 2.30% to 2.38%. Organic soils in the uppermost layers on surface 1 were characterised by a high moisture (88.9% vol. in summer, from 90.9 to 91.4% vol. in spring and autumn). The average moisture content of peaty moorshs of MtIICca soils on study surface 2 was 79.7% and on surface 3 - 60.4% in the vegetation season. The low moisture of MtIICca soils facilitated a high mineralization dynamics of organic nitrogen compounds. Mineral N content in moorsh layers in MtIICca soils on surface 3 was the highest (22.8 mg dm-³). The content of potassium and magnesium in the studied soils ranged from low to medium and the phosphorus content from very low to high. Plants of the genera: Carex, Equisetum, Ranunculus and Rumex dominated on MtICi43 soils, which were frequently flooded or partially inundated. The sward of these communities was characterised by simplified floristic composition (22.5 species in a phytosociological relevé). The most favourable conditions for the development of meadow-pasture vegetation existed on surface 3 (on average, 30.7 species were found in the relevés), with the domination of: Alopecurus pratensis L., Festuca pratensis Huds., Festuca rubra L. s. str., Poa pratensis L. s. str., Holcus lanatus L. and Agropyron repens (L.) P. Beauv. in the sward.

8

Sorpcja fosforu przez mursze i utwory torfowe w rejonie doliny Biebrzy

Sapek B.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2011

|

T. 11, z. 3

219-235

PL

Badano pojemność adsorpcyjną i energię adsorpcji murszów oraz utworów torfowych względem fosforu w profilu gleby torfowo-murszowej na tle właściwości fizykochemicznych gleb odwodnionego torfowiska niskiego w dolinie Biebrzy. Oceniono wpływ rodzaju utworu zalegającego w profilu gleby oraz jego właściwości sorpcyjne w aspekcie możliwości przenikania związków fosforu do wody gruntowej. Gleby tego obszaru cechują się budową warstwową, z czego wynika zmienność właściwości sorpcyjnych zalegających w nich utworów torfowych różnego pochodzenia i stopnia humifikacji (rozkładu - R) oraz przeobrażenia masy organicznej wierzchnich warstw murszu (stopnia zmurszenia - Z). Wykazano zależność obliczonych z równania izotermy adsorpcji Langmuira wartości maksymalnej adsorpcji fosforu (b) i energii adsorpcji (k) od rodzaju i stopnia humifikacji torfu zalegającego w profilu gleby oraz stopnia przeobrażenia masy murszu. Zależność ta nie zawsze jest prostą funkcją liniową. Mursze o podobnej do torfów maksymalnej pojemności sorpcyjnej wiążą fosfor z mniejszą siłą niż torfy. Jak można przypuszczać, skutkiem odmiennej pojemności sorpcyjnej i siły wiązania fosforu oraz zależności od wymienionych cech utworów będzie zróżnicowanie migracji jego związków nieorganicznych i organicznych w profilu gleby i przenikanie do wody gruntowej.

EN

Adsorption capacity and adsorption energy of phosphorus in moorsh and peat deposits were investigated in the profile of peat-moorsh soil and compared with of physical and chemical properties of soils of drained lowland bog in the Biebrza valley. The effect of deposit situated in the soil profile and its sorption properties were estimated in view of a possibility of phosphorus permeation into groundwater. The soils of this area are characterised by laminar structure resulting in the instability of sorption properties of peat deposits of different origin, humification (decomposition - R) and transformation of the organic mass of surface moorsh layers (moorshing - Z). Maximum phosphorus adsorption (b) and adsorption energy (k), calculated from the Langmuir adsorption isotherm, were related to the degree of peat humification and to the transformation of moorsh mass. This relationship was not always linear. Muck formations with the maximum adsorption capacity comparable to peat bound phosphorus less intensively. As may be supposed, different sorption capacity and binding force of phosphorus will result in different migration of inorganic and organic P compounds to ground waters.

9

Rozpraszanie związków węgla z gleb torfowo-murszowych w dolinie środkowej Biebrzy

Jaszczyński J., Turbiak J., Urbaniak M.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2010

|

T. 10, z. 4

65-77

PL

Celem pracy było określenie i porównanie stężenia rozpuszczalnego węgla organicznego (RWO) w wodzie gruntowej oraz emisji CO2 do atmosfery z gleby torfowo-murszowej, w warunkach łąki użytkowanej (jednokośnej) oraz łąki nieużytkowanej, podlegającej naturalnej sukcesji roślinnej. Badania prowadzono na terenie Biebrzańskiego Parku Narodowego, na zmeliorowanym obiekcie torfowiskowym, charakteryzującym się glebami torfowo-murszowymi, w których proces murszenia sięgał 30-35 cm głębokości. Obszar badanego torfowiska był częściowo użytkowany jako ekstensywne łąki kośne. Pozostała powierzchnia była wyłączona z działalności rolniczej i tworzyła mozaikę kwater, na których zachodził proces naturalnej sukcesji roślinnej. Punkty badawcze założono na kwaterze zagospodarowanej jako ekstensywna łąka jednokośna (łąka użytkowana) oraz na sąsiadującej z nią powierzchni, gdzie nie prowadzono wykaszania (łąka nieużytkowana). Od kwietnia 2006 r. do końca 2008 r., na obu powierzchniach, oznaczano stężenie RWO w płytkiej wodzie gruntowej z warstwy organicznej gleby oraz podłoża mineralnego, podściełającego złoże torfowe. Próbki wody zbierano przez cały rok. W sezonie wegetacyjnym (IV-X) prowadzono pomiar emisji CO2 z powierzchni gleby, utrzymywanej w czarnym ugorze. Większe straty węgla, wyrażone stężeniem RWO obecnym w wodzie gruntowej z warstwy organicznej, zaobserwowano pod łąką użytkowaną. Średnie stężenie RWO z całego okresu badań wyniosło 74 mg C·dm-³ i nie było zależne od poziomu wody gruntowej oraz temperatury powietrza i gleby. Rozpraszanie związków węgla drogą emisji CO2 z gleby było natomiast zdecydowanie większe na powierzchni nieużytkowanej i wyniosło 630 mg·m-²·h-¹ (w sezonie wegetacyjnym 8,6 t C·ha-¹). W warunkach wyższej temperatury powietrza i gleby wielkość emisji CO2 była większa na obu powierzchniach.

EN

The aim of this study was to determine and compare dissolved organic carbon (DOC) concentration in ground water and CO2 emission to the atmosphere from peat-muck soil overgrown by meadow cut once a year and by not mown meadow with natural plant succession. The study was carried out in the Biebrza National Park, on drained peatland with peat-muck soils in which decomposition process reached down 30-35 cm of depth. Peatland area was partly managed as an extensively cut meadows. The remaining area where the processes of natural succession took place was left unused. Sampling points were localized on extensively cut meadow (mown meadow) and on not mown meadow neighbouring the first one. Concentrations of dissolved organic carbon (DOC) were measured in 2006-2008 in shallow ground waters from organic soil layer and from mineral substratum. Water samples were collected during the whole year. CO,sub>2 emission rate was determined in the vegetation period (April-October) from the surface of soil left as fallow land. Higher carbon losses expressed in DOC concentration in ground water from organic layer took place from under mown meadow. Mean concentration of this component for the whole research period amounted 74 mg C·dm-³ and was not correlated with ground water table depth, air temperature or soil temperature. Dispersion of carbon through CO2 emission from soil was higher in unused meadow and amounted 630 mg·m-²·h-¹ (in the vegetation period 8.6 t C·ha-¹). At higher air and soil temperatures, CO2 emission rate was higher in both study areas.

10

Grzyby wybranych gleb torfowo-murszowych słabo zmurszałych północnej części Narwińskiego Parku Narodowego

Tyszkiewicz Z.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2010

|

T. 10, z. 1

211-218

PL

Badaniami objęto gleby torfowo-murszowe słabo zmurszałe, występujące w północnej części Narwiańskiego Parku Narodowego. Jest to najsilniej przekształcony odcinek doliny Narwi, gdzie na skutek przekopania nowego koryta rzeki doszło do degradacji torfowisk i zanikania roślinności hydrofilnej. Prace prowadzono w czterech punktach badawczych, a ich celem było określenie struktur zbiorowisk grzybów zasiedlających poziomy darniowe i leżący poniżej torf. Określono też podobieństwo między zbiorowiskami grzybów zasiedlającymi mursz każdej z analizowanych gleb. Odwodnienie torfowisk zintensyfikowało tempo działalności mikroorganizmów glebowych w poziomach przypowierzchniowych. Przejawia się to zróżnicowaniem struktur zbiorowisk grzybów zasiedlających mursz i torf w każdym z analizowanych punktów badawczych. Różnice dotyczą też zbiorowisk rozwijających się w poziomach darniowych. Podobieństwo między nimi jest stosunkowo małe. Wyniki badań wskazują, że nie tylko proces glebotwórczy determinuje skład zbiorowisk grzybów. Niewątpliwie istnieje też związek między warunkami siedliskowymi a strukturą zbiorowisk grzybów gleb torfowo-murszowych słabo zmurszałych. Grzyby zasiedlające gleby pobagienne nie tylko wpływają na właściwości gleby, ale są także ważnym elementem oceny stanu środowiska przyrodniczego.

11

Przebieg mineralizacji związków azotu w glebach torfowo-murszowych o różnym stopniu zamulenia w krajobrazie młodoglacjalnym

Smólczyński S., Orzechowski M.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2009

|

T. 9, z. 1

141-150

PL

W słabo i silnie zamulonych glebach torfowo-murszowych występujących w krajobrazie młodoglacjalnym zbadano, w trzech terminach 2006 r. oraz w jednym terminie 2007 r., mineralizację organicznych związków azotu. Zawartość uwalnianego azotu mineralnego (N-NH4 i N-NO3), w badanych glebach wykazywała zmienność sezonową. W 2006 r. największa była latem, w okresie wiosennym była 3-4-krotnie, a późnojesiennym 1,5-2-krotnie mniejsza. Największe ilości N-NO3 uwalniały się w okresie letnim w glebach silnie zamulonych i w świetle liczb granicznych mieściły się w przedziale zasobności średniej. Stosunek N-NO3 do N-NH4 tylko w okresie wiosennym był większy od jedności. Zawartość mineralnych form azotu latem 2007 r., ze względu na wysoki poziom wód gruntowych, była mniejsza niż w okresie letnim 2006 r. Zawartość azotu mineralnego (N-NH4 + N-NO3) w analizowanych glebach nie wykazywała wyraźnej zależności od stopnia ich zamulenia.

EN

Mineralization of organic nitrogen was examined in weakly and heavily silted peat-muck soils in the young glacial landscape. The study was carried out in three periods in 2006 and in one in 2007. The amount of mineral nitrogen released from the examined soils varied seasonally. The largest amounts were released in the summer 2006, whereas in spring and late-autumn periods these amounts were 3-4 and 1.5-2 times lower, respectively. In spring the N-NO3 to N-NH4 ratio was above one whereas in the summer and autumn the ammonium form prevailed. Greatest amounts of N-NO3 were released from strongly silted soils in the summer period and in the light of boundary numbers they show medium content of nitrogen. In the summer 2007 the content of mineral forms of nitrogen was lower than in the summer 2006 due to the low groundwater level. In the examined soils mineral nitrogen content (N-NH4+ N-NO3) did not depend on silting.

12

Proces gradowania w pobagiennych ekosystemach łąkowych

Kiryluk A.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2009

|

T. 9, z. 4

59-69

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań wykonanych w latach 1987-2007 na obiekcie pobagiennym Supraśl Górna. Ich celem było wykazanie zaawansowania procesu grądowienia w niektórych łąkowych siedliskach pobagiennych. Badania wykonano w kompleksie PKWG-B wilgotnym i w kompleksie PKWG-C posusznym. Zbadano kształtowanie się poziomu wód gruntowych, zmiany gęstości objętościowej, aktualnej wilgotności, pełnej pojemności wodnej i popielności gleb pobagiennych. Badania wykazały pogorszenie się właściwości wodnych, zagęszczenie masy torfowej i zwiększenie popielności w kompleksie posusznym. W kompleksie wilgotnym właściwości fizyczno-wodne gleb pobagiennych nie uległy większym zmianom. Badania florystyczne zbiorowisk roślinnych wykazały większe zmiany w kompleksie posusznym, polegające na zmniejszeniu różnorodności gatunkowej oraz zwiększeniu udziału rzeżusznika piaskowego (Cardaminopsis arenosa (L.) Hayek) i pokrzywy zwyczajnej (Urtica dioica L.). Proces grądowienia w siedliskach pobagiennych powodowany był głównie pogorszeniem właściwości wodnych profilu glebowego.

EN

The paper presents results of a study carried out in the years 1987-2007 on the post-bog object Supraśl Górna. The aim of the study was to demonstrate the advanced drying of some post-bog meadows. Analyses were performed in a moist soil complex PSMC-B and in a drying soil complex PSMC-C. Ground water levels, bulk density, actual moisture, total water capacity and the ash content of peat-moorsh soils were examined. Investigations showed worsening of water proprieties, the compaction of peat mass and the increased ash content in the drying complex. The physical-water proprieties of post-bog soils did not change significantly in the moist complex. Floristic studies of plant communities showed more pronounced changes in the drying complex, consisting in the decrease of species diversity and the increased share of Cardaminopsis arenosa (L.) Hayek and Urtica dioica L. The drying process in post-bog habitats was mainly caused by deterioration of water proprieties in the soil profile.

13

Ocena funkcjonowania systemu odwadniająco-nawadniającego dla zrównoważonego łąkowego wykorzystania gleby torfowo-murszowej

Oleszczuk R., Chrzanowski S., Brandyk T., Gnatowski T., Szatyłowicz J.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2009

|

T. 9, z. 1

77-86

PL

W pracy przedstawiono ocenę funkcjonowania systemu odwadniająco-nawadniającego na glebie torfowo-murszowej na kwaterze Biebrza 29 (torfowisko Kuwasy - środkowy basen Biebrzy). Na podstawie przeprowadzonych w okresie wegetacji 2007 r. pomiarów stanów wód powierzchniowych (w rowach) i wód gruntowych (w studzienkach obserwacyjnych) wykazano skuteczne funkcjonowanie systemu odwadniająco-nawadniającego. Przyjmując za kryteria dopuszczalny zakres zmian ciśnienia ssącego w strefie korzeniowej oraz dopuszczalne stany wód gruntowych mierzone w środku łanu, stwierdzono, że mimo upływu ponad 50 lat od wykonania analizowanego systemu działa on sprawnie, odprowadzając nadmiar wody po okresie intensywnych opadów oraz zasilając w wodę strefę korzeniową roślin przez podsiąk kapilarny w okresie suszy.

EN

The paper presents an assessment of drainage-subirrigation system situated in peat-moorsh soil within Biebrza 29 site (Kuwasy peatlands located in the Middle Biebrza River Basin). Performed measurements of surface water levels in open ditches and the levels of groundwater showed effective functioning of the existing drainage-subirrigation system. Adopting allowable range of the soil moisture pressure heads in the root zone and allowable groundwater levels measured in the middle of the ditch spacing as criteria it was found that the systems performs properly. The system constructed over 50 years ago effectively drains the area after intensive rainfalls and effectively supports plant root zone with water by the capillary rising from groundwater during dry periods.

14

Możliwości rolniczego gospodarowania na użytkach zielonych w warunkach ograniczania degradacji gleb torfowo-murszowych

Jurczuk S.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2009

|

T. 9, z. 3

57-75

PL

Celem badań, wykonanych w warunkach produkcyjnych, było wykazanie możliwości rolniczego użytkowania torfowisk, na których utrzymywano odpowiednio wysoki poziom wody gruntowej, zapobiegający degradacji gleby. Badania prowadzono w pięciu stanowiskach obiektu melioracyjnego Góra w dolinie Narwi w woj. podlaskim, zmeliorowanego w 1976 r. W stanowiskach tych w latach 1985–2008 zróżnicowano poziom wody. Na dwóch stanowiskach utrzymywano poziom wody gruntowej zalecany w projekcie, natomiast na trzech wyższy - przez podtrzymywanie poziomu wody w rowach na głębokości 30–40 cm za pomocą podsiąku stałego i ograniczenie opadania wody w rowach do maksymalnej głębokości ok. 60 cm od powierzchni terenu. Wykazano, że w warunkach utrzymywania wysokiego poziomu wody, zapobiegającego osiadaniu gleby, zachowującego równowagę przychodów i rozchodów masy organicznej i zachowującego pojemność wodną gleby, na glebach prognostycznych kompleksów wilgotnościowo-glebowych okresowo-posusznym BC i posusznym C, możliwa jest średnio intensywna gospodarka łąkowa i pastwiskowa.

EN

The aim of this study was to demonstrate under productive conditions a possibility of agricultural peatland utilisation providing the maintenance of appropriately high ground water level to prevent from soil degradation. The study was carried out in five sites of a reclamation object Góra in the Narew River valley, Podlaskie Province, reclaimed in 1976. Water level in these sites was differentiated in the years 1985-2008. In two sites the ground water table was kept at a level recommended in the project; in three other it was higher because of maintaining water level in ditches at a depth of 30-40 cm by sub-irrigation and by limiting water drawdown in ditches to a maximum depth of c. 60 cm below ground. It was shown that at high water level preventing from soil subsidence, maintaining balanced input and output of organic matter and soil water capacity the moderately intensive meadow and pasture management was possible in soils of periodically drying (BC) and drying (C) soil-moisture prognostic complexes.

15

Frakcje azotu w glebach torfowo-murszowych w dolinie górnego Liwca

Kalembasa D., Becher M.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2009

|

T. 9, z. 2

73-82

PL

Celem pracy było zbadanie właściwości trzech płytkich gleb torfowo-murszowych, zlokalizowanych w dolinie górnego biegu rzeki Liwiec, a także określenie zmian zawartości i udziału azotu glebowego w sekwencyjnie wydzielonych frakcjach tego pierwiastka. W poziomach murszowych, w stosunku do torfowych, stwierdzono większą zawartość popiołu surowego oraz ogólnego azotu i fosforu, a mniejszą - węgla związków organicznych, a także mniejsze wartości Corg/Nog oraz Corg/Pog. Proces murszenia spowodowany odwodnieniem badanych gleb przyczynił się do zwiększenia ilości mineralnych form azotu, organicznego azotu rozpuszczalnego oraz azotu łatwo i trudno hydrolizującego. W warstwach murszu, w stosunku do torfu, stwierdzono zwiększenie udziału organicznych związków azotu łatwo i trudno hydrolizujących, a zmniejszenie udziału związków niehydrolizujących.

EN

The purpose of this work was to study the properties of three shallow peat-muck soils located in the upper Liwiec River valley, and to determine changes in soil nitrogen content and the share of sequentially separated fractions of this element. Compared with peat levels, higher ash, total nitrogen and phosphorus contents and lower organic carbon contents were found in muck soils. The Corg/Ntot and Corg/Ptot ratios were also lower. The mucking process caused by draining of examined soils contributed to an increased amount of mineral nitrogen, dissolved organic nitrogen and of easily and hardly hydrolyzable fractions of the element. An increased share of easily and hardly hydrolyzable organic nitrogen and a smaller fraction of non-hydrolyzing compounds were found in muck soils as compared with peat.

16

Wpływ 20-letniego użytkowania łąk pobagiennych na zmianę niektórych właściwości fizyczno-wodnych gleb oraz kształtowanie się zbiorowisk roślinnych

Kiryluk A.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2008

|

T. 8, z. 1

151-160

PL

W wyniku odwodnienia melioracyjnego siedlisk bagiennych następują zmiany właściwości gleb, warunków wodnych, a także zmiany w fitocenozach tych ekosystemów. W Polsce zmiany te występują na dużych obiektach łąk murszowiskowych, na których z wielu powodów zaniechano użytkowania. W celu określenia tych zmian w latach 1986-2006 zbadano warunki glebowe i skład gatunkowy fitocenoz na obiekcie pobagiennym Supraśl Górna, położonym w górnym odcinku rzeki Supraśl. Badania przeprowadzono w różnych warunkach siedliskowych - na glebach torfowo-murszowych: głębokich, średnio głębokich i płytkich. Zbadano zmiany gęstości objętościowej i popielności tych gleb. Największe zmiany nastąpiły w płytkich glebach torfowo-murszowych MtIIc60pl i polegały na zagęszczeniu masy torfowej. W zbiorowiskach roślinnych na tych glebach nastąpiło zmniejszenie liczebności gatunków. Na słabo zmurszałych głębokich i średnio głębokich glebach torfowo-murszowych zbiorowiska roślinne były dość stabilne i charakteryzowały się dużą różnorodnością gatunkową.

EN

The drainage of wetlands results in changes of soil properties, water relations and in plant communities of these ecosystems. In Poland such changes can be observed on large moorsh meadows whose utilisation has been, for various reasons, abandoned. To estimate these changes the soil properties and species composition of plant communities were analysed in the years 1986-2006 in a post-bog object Supraśl Górna situated in the upper Supraśl River valley. Studies were carried out in different habitat conditions in deep, medium deep and shallow peat-moorsh soils. Changes of bulk density and ash content were analysed in these soils. Most spectacular changes consisting in peat compaction took place in shallow peat-moorsh soils MtIIc60pl. The number of plant species decreased on these soils. Plant communities on poorly decomposed deep and medium deep peat moorsh soils were more stable and showed high species diversity.

17

Rozpuszczalny węgiel organiczny w wodzie z siedlisk pobagiennych na tle temeperatury gleby

Jaszczyński J., Sapek A., Chrzanowski S.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2008

|

T. 8, z. 1

117-126

PL

W pracy przedstawiono wpływ temperatury gleby oraz opadu atmosferycznego na uwalnianie i wymywanie organicznych związków węgla z gleb torfowo-murszowych do płytkich wód gruntowych. Badania prowadzono w latach 2001-2006 na Torfowisku Kuwasy w basenie środkowej Biebrzy. Stanowiska badawcze zlokalizowano na użytkach zielonych położonych na glebach o średnim stopniu zaawansowania procesów murszowych (MtII). Przedmiotem badań było stężenie rozpuszczalnego węgla organicznego (RWO) w roztworze glebowym pobieranym z głębokości 30 cm oraz wodzie gruntowej z głębokości 60 i 90 cm. Próbki wody z wymienionych warstw profilu glebowego pobierano za pomocą automatycznej stacji polowej, wykorzystującej ceramiczne kubki ssące. Na głębokościach tych mierzono także temperaturę gleby. Próbki wody gruntowej pobierano również z 5 studzienek zainstalowanych w warstwie utworu organicznego, na głębokość ok. 100 cm. Jedną ze studzienek zlokalizowano na terenie automatycznej stacji, a cztery na innych kwaterach łąkowych torfowiska. Próbki pobierane za pomocą aparatów ssących pozyskiwano w sposób ciągły przez trzy, cztery tygodnie. Próbki wody gruntowej ze studzienek pobierano co trzy, cztery tygodnie. Stężenie RWO w próbkach zależało od głębokości z jakiej je pobierano. Średnie stężenie RWO było największe w roztworze glebowym - 67 mg·dm-³. W wodzie gruntowej z głębokości 60 i 90 cm wynosiło ok. 40 mg·dm-³. W roztworze glebowym stężenie RWO zmieniało się w ciągu roku oraz było istotnie skorelowane z temperaturą gleby. Największe stężenie RWO występowało od czerwca do listopada, a najmniejsze - w lutym i marcu.

EN

The effect of soil temperature and rainfall on releasing and leaching of organic carbon from peat-moorsh soils to shallow ground waters is presented in this paper. The study was carried out in 2001-2006 on Kuwasy peatland in the middle Biebrza River basin. Study sites were located in grasslands dominated by peat-moorsh soils in the second degree of degradation. Concentrations of dissolved organic carbon (DOC) were analysed in soil solution (taken from the depth of 30 cm) and in groundwater (which was collected from the depths of 60 cm and 90 cm). Water samples from these layers were taken by automatic field station. Soil temperature was measured at 30, 60 and 90 cm. Groundwater samples were also collected from five wells installed in organic matter layer to the depth of 100 cm. One of them was located within automatic station, four other - in the neighbouring grassland areas. All water samples were taken at three to four week intervals. DOC concentration in water samples depended on sampling depth. Mean DOC concentration was highest in soil solution - 67 mg·dm-³. In groundwater from 60 and 90 cm it was about 40 mg·dm-³. In soil solution DOC concentration varied seasonally and was significantly correlated with soil temperature at 30 cm. The highest DOC concentrations were found from June to November, and the lowest - in February and March. Seasonal variability of DOC concentration was observed in groundwater from two control wells. In these cases the highest DOC concentration was also noted in summer and autumn. In groundwater from other wells seasonal DOC variability wasn't noted. Intensive precipitation didn't exert any effect on DOC concentration in soil and ground water.

18

Ocena ekonomiczna nawodnień podsiąkowych na łąkach położonych na glebach torfowo-murszowych

Prokopowicz J., Jurczuk S.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2008

|

T. 8, z. 1

247-261

PL

W pracy zbadano metodą kalkulacyjną efektywność ekonomiczną czterech wariantów produkcji siana na łąkach torfowo-murszowych: bez nawadniania i nawożenia, z nawożeniem mineralnym bez nawadniania, z nawadnianiem bez nawożenia i z nawadnianiem i nawożeniem mineralnym. Ocenę wykonano dla trzech grup lat: bardzo suchych, średnio suchych i średnich. W analizie uwzględniono także trzy poziomy wykorzystania ciągników i maszyn rolniczych: niski, średni i wysoki. Celem analizy ekonomicznej był wybór najkorzystniejszego wariantu nawodnień w produkcji siana łąkowego na tle braku nawożenia i pełnego nawożenia mineralnego w modelowym gospodarstwie rolnym. Analizę wykonano na przykładzie gospodarstwa rodzinnego o powierzchni 10 ha użytków rolnych oraz ściśle określonej technologii zbioru siana. Dokonano szczegółowej analizy zapotrzebowania na robociznę oraz pracę ciągników i maszyn towarzyszących. Za główne kryterium oceny przyjęto koszty produkcji jednostki paszy w produkcji siana do zużycia wewnętrznego w gospodarstwie rolnym. Najmniejszy koszt produkcji jednostki paszy uzyskano w wariancie z nawadnianiem i nawożeniem mineralnym w latach bardzo suchych, w warunkach wysokiego stopnia wykorzystania maszyn i ciągników rolniczych.

EN

Economic efficiency of four variants of hay production on peat-moorsh meadows (without irrigation and fertilisation, without irrigation but with mineral fertilisation, with irrigation but without fertilisation and with both irrigation and fertilisation) were calculated in this paper. An assessment was made for three groups of years: very dry, moderately dry and medium. Low, medium and high intensity of tractor and machines utilisation were also taken into account. The analysis was aimed at selecting most favourable variant of irrigation at varying fertilisation rates in meadow hay production in a model farm. The analysis was made based on a 10 ha family farm under strictly defined technology of hay harvesting. Detailed analysis was performed of labour consumption and the work of tractors and accompanying machines. Costs of production of a fodder unit in hay production intended for internal consumption in a farm were taken as the main criterion of assessment. The lowest cost of fodder unit production was obtained in the variant with irrigation and mineral fertilisation in very dry years at high intensity of machines and tractors utilisation.

19

Wpływ użytkowania kośnego i pastwiskowego na właściwości fizyczne gleb oraz skład florystyczny zbiorowisk roślinnych na zmeliorowanym torfowisku

Kamiński J., Chrzanowski S.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2007

|

T. 7, z. 2b

75-86

PL

Badania realizowano w latach 2001-2004 na wybranych, produkcyjnie użytkowanych kwaterach dawno zmeliorowanego torfowiska Kuwasy. Oceniano wpływ użytkowania kośnego, pastwiskowego i zmiennego kośno-pastwiskowego na podstawowe właściwości fizyczno-wodne gleb, skład florystyczny runi, strukturę socjologiczną i walory przyrodnicze zbiorowisk roślinnych. Warunki wilgotnościowe łąk były na ogół optymalne dla zbiorowisk trawiastych. Wpływ użytkowania pastwiskowego i kośnego na właściwości gleb był odmienny. Stwierdzono większą gęstość objętościową, a mniejszą porowatość ogólną gleb na obiektach użytkowanych pastwiskowo. Gleba łąki kośnej - bardziej rozpulchniona - w okresach bezopadowych przesychała silniej niż na pastwiskach, zwłaszcza w wierzchniej warstwie. W zbiorowiskach roślinnych dominowały trawy. Obficie występowała wiechlina łąkowa (Poa pratensis L. s. str.), a na użytku zmiennym również mozga trzcinowata (Phalaris arundinacea L.). Pod wpływem wypasu zwiększał się udział perzu właściwego (Elymus repens (L.) Gould). Użytkowanie kośne w porównaniu z pozostałymi sposobami użytkowania powodowało większe bogactwo i różnorodność flory. Wzbogacało ruń, zwłaszcza w gatunki cenniejsze przyrodniczo, charakterystyczne dla zbiorowisk zmiennowilgotnych rzędu Molinietalia oraz zbiorowisk wielkoturzycowych klasy Phragmitetea i niskoturzycowych klasy Scheuchzerio-Caricetea nigrae. Wypas zwiększał w strukturze zbiorowisk udział gatunków pospolitych, zarówno typowych dla gleb o zmniejszonej porowatości - charakterystycznych dla muraw wydepczyskowych rzędu Trifolio fragiferae-Agrostietalia stoloniferae, jak i nitrofilnych zielnych - charakterystycznych dla zbiorowisk ruderalnych klasy Artemisietea vulgaris i klasy Stellarietea mediae. Gatunki nitrofilne opanowywały głównie miejsca niedojadów.

EN

The study was carried out in the years 2001-2004 on selected productive quarters of long ago reclaimed peatland Kuwasy. The effect of mowing, pasturing and alternating use on basic physical and water soil properties, species composition of the sward, domination structure and natural values of plant communities was estimated. Moisture of meadows was optimum for grass communities. The effect of pastoral use was different than that of mowing. Higher bulk density and lower total porosity were found in pasture objects. The softer soil of mown meadow dried more than the soil of pastures during dry periods, especially in its upper layer. Grasses dominated in plant communities. The tussock-grass (Poa pratensis L.) was abundant and the reed canarygrass (Phalaris arundinacea L.) was common in alternately used object. Grazing increased the share of the couch-grass (Elymus repens (L.) Gould). Mowing, compared with other types of grassland use, increased species richness and diversity of plants. It enriched the sward in valuable species characteristic for wet communities of the order Molinietalia, tall sedge communities of the class Phragmitetea and low sedge communities of the class Scheuchzerio-Caricetea nigrae. Grazing enriched plant communities in common species typical for trampled meadows of the order Trifolio fragiferae-Agrostietalia stoloniferae on less porous soils and nitrophilous herbs characteristic for ruderal communities of the class Artemisietea vulgaris and Stellarietea mediae. Nitrophilous species covered mainly the ungrazed spots.

20

Rozwój zbiorowisk roślinnych na glebie torfowo-murszowej po zaniechaniu wieloletnich upraw polowych

Kamiński J.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2007

|

T. 7, z. 2a

173-189

PL

Celem badań było rozpoznanie zbiorowisk roślinnych, rozwijających się w wilgotnych obniżeniach terenowych po wieloletnich uprawach roślin polowych na glebie torfowo-murszowej. Oceniano samozadarnianie w płodozmianie rolniczo niezagospodarowanym oraz kierunki spontanicznej sukcesji roślinnej po wysiewie wieloskładnikowej mieszanki traw. Badania prowadzono na wieloletnim doświadczeniu poletkowym w ZDMUZ Biebrza. Odłogowane grunty po uprawach polowych ulegały przynajmniej częściowemu samozadarnieniu, lecz kierunki dalszego rozwoju zbiorowisk były zupełnie inne niż po wysiewie wieloskładnikowej mieszanki traw. W stanowiskach długotrwale nienawożonych oraz nawożonych wcześniej samym potasem (K) sukcesja roślinna prowadziła w kierunku wykształcania się zwartych zarośli wierzbowo-brzozowych (Salix cinerea-Betula pubescens). W stanowiskach zasobnych w fosfor i potas, po wieloletnim nawożeniu tymi składnikami (PK, NPK), kształtowały się fitocenozy o charakterze półruderalnym, z przewagą rozłogowych traw oraz nitrofilnych gatunków zielnych z dominującą pokrzywą zwyczajną (Urtica dioica L.). Wysiew mieszanki łąkowej i 2-kośne użytkowanie decydowało o rozwoju wilgotnych muraw z większym udziałem gatunków typowych dla gleb o zmniejszonej porowatości, głównie charakterystycznych dla rzędu Trifolio fragiferae-Agrostietalia stoloniferae. Brak nawożenia mineralnego nie służył rozwojowi traw wysokich i średnio wysokich, sprzyjał natomiast pojawianiu się mchów. Nawożenie samym potasem (K) zwiększało udział sitów i gatunków bagiennych w runi, podczas gdy nawożenie fosforem i potasem (PK), podobnie jak fosforem i potasem z dodatkiem azotu (NPK) sprzyjało dominacji traw, głównie mietlicy białawej (Agrostis gigantea Roth.), tymotki łąkowej (Phleum pratense L.) i kostrzewy trzcinowej (Festuca arundinacea Schreb.).

EN

The study was aimed at analysing plant communities developing in wet depressions left after long lasting field crops on peat-moorsh soil. Self-sodding and spontaneous plant succession was estimated in unmanaged plots and after sowing multi-component grass mixtures. The study was carried out in a long term field experiment in the Experimental Farm Biebrza. Fallow lands left after field crops became, at least partly, overgrown but further development of plant communities was different from that after sowing multi-component mixture of grasses. In sites long unfertilised or fertilised only with potassium plant succession led to the development of dense willow-birch thickets (Salix cinerea-Betula pubescens). Semi-ruderal phytocoenoses dominated by trailing grasses and nitrophilous herbs with Urtica dioica L. formed in sites previously fertilised and rich in phosphorus, potassium and nitrogen. Sowing grass mixtures and 2-cut utilisation effected in the development of wet meadows with a greater share of species typical for soils of low porosity, mainly such characteristic for the order Trifolio fragiferae-Agrostietalia stoloniferae. A lack of mineral fertilisation hampered the development of tall and medium grasses but was favourable for mosses. Fertilisation with potassium increased the contribution of rushes and bog plants in the sward while fertilisation with NP and K favoured the dominance of grasses, mainly Agrostis gigantea Roth., Phleum pratense L. and Festuca arundinacea Schreb.