Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Large-scale deformations in Neogene deposits near Dobrzyń on the Vistula (central Poland) – thrusting from N/NE or valley-side glaciotectonics in the Płock Basin?

Roman Małgorzata, Żuk Rafał

Studia Quaternaria

|

2019

|

Vol. 36, Nr 2

147--159

EN

The article is focused on the most recent investigations of glaciotectonic structures in high escarpment exposures of the Vistula valley from Dobrzyń to Kuzki in the western part of the Płock Basin. Deformations involve Neogene and occasionally the Lower Pleistocene deposits and they are not expressed as landforms. Structural investigations and analysis of archival geological data provided new information on the origin of large-scale shear structures. Results obtained are clearly contrary to the concept of Brykczyński (1982) regarding valley-side glaciotectonics in the Płock Basin. An emergence of the extensive zone of serial thrust structures of significant amplitude (up to 100–150 m) was found to have not been controlled by a palaeovalley. A driving mechanism is interpreted as a gravity spreading in front of ice sheets advancing from north-northeast during the South Polish Complex (Dorst-Elsterian).

2

Morza plejstoceńskie elbląskie i z Próchnika na Wzniesieniu Elbląskim

Makowska Aurelia

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2019

|

T. 206

5--43

PL

W artykule omówiono trzy nowe odsłonięcia terenowe plejstoceńskich osadów morskich na Wzniesieniu Elbląskim w Kadynach i w Próchniku oraz niepublikowane dotąd wyniki ich datowania metodami TL, OSL i 14C. Na podstawie analizy tych danych oraz sytuacji geologicznej osadów morskich, w porównaniu z opublikowanymi już danymi o plejstoceńskich osadach morskich z tego obszaru, potwierdzono wcześniejsze wnioski o tym, że są one różnowiekowe, zarówno interglacjalne, jak i interstadialne. Wyniki nowych badań uwiarygodniają także uprzednie ustalenia, że znajdują się w jednej z międzymorenowych serii zaburzonego glacitektonicznie kompleksu osadów zlodowacenia Wisły nazwanej formacją Kadyn, gdzie są odmiennie usytuowane. Najwięcej miejsca zajmują tam interglacjalne iły elbląskie z Kadyn i z innych stanowisk omawianego obszaru. Są one nieporównywalne z niżej leżącymi na tym obszarze i niezaburzonymi lub mało zaburzonymi glacitektonicznie osadami eemskiego morza tychnowskiego, ponieważ to ostatnie jest morzem strefy luzytańskiej, a iły elbląskie reprezentują morza borealne i arktyczne. Według nowych danych można jednak przypuszczać, że są one głębokowodnymi osadami morza eemskiego, pochodzącymi z północnych obszarów niecki bałtyckiej i w odróżnieniu od osadów płytszego morza tychnowskiego, które występują tu w swej pierwotnej pozycji stratygraficznej, są jedynie porwakami glacjalnymi przeniesionymi na obszar Wzniesienia Elbląskiego przez loby lodowcowe ostatniego stadiału zlodowacenia Wisły. Z kolei osady morskie z Próchnika różnią się od iłów elbląskich wieloma cechami – są od nich młodsze i na podstawie datowań można przyjąć, że są związane sedymentacyjnie z międzymorenową formacją Kadyn, w której występują. Są one osadami nieznanego dotąd w tym rejonie chłodnego morza, które zajmowało południową część niecki bałtyckiej w starszym interstadiale zlodowacenia Wisły. Ustalenia te wpływają na zmianę rangi interglacjału krastudzkiego (elbląskiego) w podziale stratygraficznym osadów zlodowacenia Wisły, opierającym się na badaniach prowadzonych w latach 70–90. ub. w. na obszarze Pomorza Nadwiślańskiego, na wcześniej określony w tej pozycji stratygraficznej interstadiał gniewu.

EN

The paper discusses three new exposures of Pleistocene marine deposits in the Elbląg Upland at Kadyny and Próchnik, and unpublished results of their dating using the TL, OSL and 14C methods . Analysis of these data and the geological setting of the marine deposits, compared with previously published data on the Pleistocene succession in this area, confirm the earlier conclusions that these deposits are of different ages, both interglacial and interstadial. The results of the new research also confirm the previous observations that they occur within one of the intermorainic series of a glaciotectonically disturbed complex of Vistulian Glaciation deposits, referred to as the Kadyny Formation, where they occupy a different position. The interglacial Elbląg Clays from Kadyny and from other sites of the study area are the most common deposits there. They are incomparable with the underlying undisturbed or slightly deformed glaciotectonically deposits of the Eemian Tychnowy Sea in this area, because the sea belonged to the Lusitanian zone, while the Elbląg Clays represent the boreal and arctic seas. According to the new data, it can be assumed that they are deepwater sediments of the Eemian Sea, derived from northern areas of the Baltic Basin and, unlike the sediments of the shallower Tychnowy Sea, which occur here in their original stratigraphic position, they are only glacial rafts transported into the Elbląg Upland by ice lobes during the last stadial of the Vistulian Glaciation. In turn, the marine sediments from Próchnik differ from the Elbląg Clays with many features; they are younger and their ages suggest that they are associated with the intermorainic Kadyny Formation, within which they occur. They were deposited in a cold sea, previously unknown in this region, which occupied the southern part of the Baltic Basin in the older interstadial of the Vistulian Glaciation. These findings entail a necessity to change the rank of the “Krastudian (Elbląg) Interglacialˮ in the Vistulian Glaciation stratigraphic scheme, which is based on research conducted in the years 1970-1990s in the Vistulian Pomerania area, to the “Gniew Interstadialˮ that was previously determined for this stratigraphic position.

3

Tectonic and glaciotectonic deformations in the areas of polish lignite deposits

Widera M.

Civil and Environmental Engineering Reports

|

2018

|

Vol. 28, no. 1

182--193

EN

This study addresses the complex geology caused mainly by tectonic and glaciotectonic processes in lignite-bearing areas of Poland. Tectonics played a dominant role in the deformation of peat/lignite seams during their deposition. This is especially true for deep grabens where the thickest lignite seams were deposited (e.g., Bełchatów). Conversely, glaciotectonics led to the post-depositional deformation of other deposits (e.g., Sieniawa). The effects of tectonic and glaciotectonic processes in this region are investigated using both simplified geological cross-sections and photography. The size, depth and architecture of the glaciotectonic structures verified in this study demonstrate the importance of their consideration during the exploration and exploitation stages of such lignite deposits, as well as the planning of construction projects in areas strongly transformed by glaciotectonics.

PL

Prezentowana praca poświęcona jest złożonej geologii, spowodowanej głównie przez procesy tektoniczne i glacitektoniczne, wybranych obszarów węglonośnych w Polsce. Tektonika odgrywała fundamentalną rolę deformującą pokłady torfu/węgla brunatnego w czasie ich depozycji. Dotyczy to zwłaszcza głębokich rowów tektonicznych, w których zalegają najgrubsze pokłady węglowe, np. złoża: Bełchatów, Szczerców, Turów, Lubstów, Pątnów I-IV, Adamów, itd. Natomiast glacitektonika prowadziła do postsedymentacyjnych deformacji polskich pokładów węgla brunatnego. W większości przypadków rola destukcyjna procesów glacitektonicznych była niewielka, w niektórych przypadkach znacząca, a nawet dominująca, np. na obszarze złoża Sieniawa. Skutki procesów tektonicznych i glacitektonicznych przedstawiono na uproszczonych przekrojach geologicznych (złoża: Bełchatów, Szczerców, Oczkowice, Sieniawa), a także na fotografiach wykonanych w niektórych odkrywkach eksploatowanych aktualnie złóż (odkrywki: Jóźwin IIB, Drzewce, Adamów, Turów, Sieniawa). O ile tektonika dotknęła głównie spągowe warstwy pokładów węglowych, o tyle glacitektonika doprowadziła do deformacji ich partii stropowych. Zróżnicowane rozmiary, głębokość zalegania i bogactwo struktur glacitektonicznych sprawia, że należy brać je pod uwagę na etapie dokumentowania złóż, ich eksploatacji, czy też planowania inwestycji budowlanych na obszarach silnie przekształconych glacitektonicznie.

4

Deformacje osadów kenozoicznych w zachodniej ścianie odkrywki Koźmin KWB „Adamów”

Stępień B.

Landform Analysis

|

2015

|

Vol. 30

29--40

PL

Deformacje osadów kenozoicznych w odsłonięciu w Koźminie znajdują się pomiędzy drugim poziomem nadkładu a poziomem eksploatacyjnym. Wśród zaburzeń wyróżniono mezostruktury o wielkości od kilkunastu do kilku metrów oraz drobne struktury deformacyjne o rozmiarach od kilku do kilkudziesięciu centymetrów. Pomiary strukturalne zostały zestawione w formie sferycznych diagramów wraz z rekonstrukcją kierunku lokalnego nacisku lądolodu. Analiza lokalnych pól naprężeń w oparciu o pomiary orientacji i wergencji struktur deformacyjnych pozwoliła wyznaczyć kierunki głównego nacisku (transportu glacitektonicznego) skierowanego z NNE–NE ku SSW–SW w przedziale azymutów 5–42°. Analizowane struktury deformacyjne związane są z nasunięciem lądolodu zlodowacenia Odry.

EN

Deformations of Cenozoic sediments in Koźmin exposure are situated between the second level of overlayer and a brown coal bench. In registered disturbances mesostructures in size from several to couple meters and fine structures in size from few to several dozen centimetres. The structural analysis was compiled in the spherical diagrams with the reconstruction of local ice flow. The examination of local stress poles on the basis of orientations and vergences measurements allowed to evaluate the main stress directions (glaciotectonic transport) from NNE–NE to SSW–SW (5–42° azimuth). Deformation structures are connected with ice-sheet of Odranian Glaciation.

5

Osady paleogenu i neogenu w wielkoskalowych strukturach glacitektonicznych Wzgórz Dylewskich

Słodkowska B., Gałązka D.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2015

|

nr 461

251--293

PL

Badawczy otwór wiertniczy w Wysokiej Wsi, zlokalizowany w centrum Wzgórz Dylewskich (NE Polska), osiągnął głębokość prawie 490 m, z czego na ponad 400 m przewiercono utwory paleogenu i neogenu. W wyniku badań palinologicznych 47 próbek wyróżniono 13 zespołów palinomorf (sporomorfy, fitoplankton i zoomorfy) i datowano osady. Stwierdzono dwu- i trzykrotne powtarzanie się podobnych zespołów palinomorf w paleogeńskim i neogeńskim odcinku profilu, co wskazuje na silne glacitektoniczne zaburzenie osadów. Udokumentowana w wyniku badań palinologicznych skomplikowana budowa geologiczna odnacza się kilkoma strefami odkłucia i przemieszczenia pakietów skalnych. Najniższy, paleogeński kompleks znajduje się w położeniu pierwotnym, datowano w nim zespoły pyłkowo-fitoplanktonowe: D3–D4 – środkowy paleocen, utwory górnego paleocenu w facji lądowej i D8 – dolny eocen. Na głębokości ok. 455 m występuje pierwsza powierzchnia nieciągłości, gdzie w osady paleogeńskie został wprasowany ponad 100-metrowej miąższości pakiet osadów środkowego miocenu z poziomami sporowo-pyłkowymi V, VI, VIII, IX, XI. Kolejną powierzchnię odkłucia stwierdzono na głębokości ok. 339 m. Na osadach mioceńskich ponownie występuje ok. 60-metrowej miąższości pakiet utworów paleogeńskich, stratygraficznie młodszych od leżących w spągu, datowanych na podstawie poziomów pyłkowo-fitoplanktonowych – górnoeoceński poziom D12 i wykształcone w facji lądowej utwory dolnego oligocenu. W te paleogeńskie osady jest wprasowana kilkumetrowej miąższości seria osadów mioceńskich reprezentująca poziom sporowo-pyłkowy IX. Na głębokości ok. 240 m znów pojawiają się osady środkowomioceńskie ok. 150-metrowej miąższości z poziomami sporowo-pyłkowymi V, VII i IX. Stwierdzone mozaikowe następstwo warstw odzwierciedla skomplikowane procesy glacitektoniczne, które doprowadziły do powstania łusek glacitektonicznych budujących jądro moreny spiętrzonej Wzgórz Dylewskich. W wyniku badań palinologicznych uzyskano unikatowe dane, pozwalające na lokalizację stref odkłuć glacitektonicznych. Brak osadów czwartorzędowych w jądrze moreny spiętrzonej wskazuje na wczesnoplejstoceński wiek deformacji.

EN

The Wysoka Wieś borehole located in the center of Dylewskie Hills (NE Poland) reached a depth of almost 490 metres, with more than 400 metres of the Paleogene and the Neogene deposits. Palynological studies were designed to determine whether this huge Paleogene and Neogene sedimentary complex is located in situ or it has been glacitectonically redeposited. Forty-seven samples were analysed for all palynological matter components, i.e. palynomorphs (sporomorphs, phytoplankton, zoomorphs), palynoclasts (phytoclasts) and inorganic debris. Among the palynomorphs, 13 assemblages have been distinguished. Describing these assemblages from the bottom to the top of the section, dual or triple repetition of the same palynomorph zones indicates a strong glacitectonic deformation of the sediments. Palynological data evidence several disengagement zones and displacement of rock packages. The lowest sedimentary complex occurs in the primary position and it contains the pollen and phytoplankton assemblage D3–D4 of the Middle Paleocene to the Upper Paleocene (terrestrial facies), and the Lower Eocene assemblage D8. At a depth of ca. 455 m there is the first discontinuity zone, along which the over 100-metres thick package of Middle Miocene sediments, containing pollen zones V, VI, VIII, IX and XI, became intruded/ pressed into the Paleogene deposits. The next disengagement zone occurs at a depth of ca. 339 m, where the Miocene sediments are overlain by a about 60-metres thick package of Paleogene deposits dated with the stratigraphically younger pollen and phytoplankton zones D12 of the Upper Eocene and Lower Oligocene (terrestrial facies). These Paleogene deposits were intruded by the Miocene series, a few metres thick, representing pollen zone IX. Then, at a depth of 240 m, occurs the Middle Miocene sedimentary complex, ca. 150 m thick, with pollen zones V, VII and IX. The complicated glacitectonic processes caused such mosaic succession, reflecting the slice structure of glaciotectonic thrust moraines. Palynological studies provided unique data to define the glaciotectonic disengagement zones. The absence of Quaternary deposits in the internal moraine structure indicates the Early Pleistocene age of deformation.

6

Jezioro Hańcza : wstępne wyniki geologicznej interpretacji obrazów sonarowych

Pochocka-Szwarc K., Ber A., Szpygiel J., Szpygiel P.

Przegląd Geologiczny

|

2013

|

Vol. 61, nr 3

187--194

EN

Preliminary interpretation of the geological structures on the eastern slope of Hañcza Lake was performed based on underwater sonography images. The studies were carried out on a 500-metres long part of the slope at a depth of 50 m. Underwater observations, sonography images and numerous photos were made by divers Pawe³ and Joanna Szpygiel. A preliminary geological interpretation shows the presence of glaciotectonic structures created as diapiric or anticlinal folds separated by synclinal parts. Diapiric or anticlinal folds are composed of massive tills with numerous boulders. Synclinal parts of the underwater slope probably consist of sands and silts. The section also reveals landslides and lowered parts of the sediments. The glaciotectonic structures originated probably as a result of the horizontal and vertical stresses exerted by the ice sheets of the Middle Polish Complex and Vistulian Glaciation. Additionally, Lake Hañcza and its surroundings were shaped by neotectonic phenomena related to the structural pattern of the old basement, as well as by deep permafrost processes.

7

Transgraniczny Geopark Łuk Mużakowa

Koźma J.

Przegląd Geologiczny

|

2011

|

Vol. 59, nr 4

276-290

EN

The Muskau Arch lies in southern part of Lubuskie voivoship and border zone of Saxony and Brandenburg. It forms glaciotectonical structure well visible in terrain morphology. Inside it, there are disturbed Neogene deposits with brown coal seams. Among the abundant fold and slice structures the numerous brown coal and accompanying glass sands and ceramic clays deposits has been investigated. Underground and opencast mining of brown coal was conducted from the middle of XIX century up to the second part of XX century. Nowadays, many post-mining evidences like antropogenic reservoir and artificial landforms are exposed in the Muskau Arch area. The natural processes of post-mining areas transformation both with the post-industrial cultural heritage and geological phenomenon are protected values as a Geopark. In the year 2006, the Muskau Arch has obtained certificate of the seventh German National Geopark and in the year 2009, of the first Polish National Geopark (National Muskau Arch Geopark). The aims are preservation of geological heritage as well as scientific and teaching purposes. Current efforts are made for establishing the transborder Muskau Arch Geopark, of the European Geopark rank with the UNESCO support.

8

Wpływ zlodowacenia Warty na architekturę osadów czwartorzędowych wokół zbiornika wodnego Jeziorsko

Widera M.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski

|

2010

|

nr 139 (19)

119-125

PL

We wschodnim klifie zbiornika Jeziorsko osady czwartorzędowe wykazują silne zaburzenia glacitektoniczne powstałe w czasie zlodowacenia Warty. W deformacjach biorą udział także osady starszych zlodowaceń. Wyróżniono kilka typów fałdów o zmiennej geometrii, powstałych w różnym polu naprężeń. Lądolód zlodowacenia Warty nasuwał się na obszar zbiornika Jeziorsko z kierunku NNW na SSE.

EN

Quaternary deposits in the Jeziorsko reservoir vicinity are more strongly disturbed glacitectonically than they thought earlier. Numerous faults, thrusts and folds were documented, but the last ones were only discussed in detail in this article. The greatest deformations were caused by the Warta ice sheet, which was the youngest one in the study area.

9

Morfotektonika rejonu Zielonej Góry

Markiewicz A.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski

|

2010

|

nr 139 (19)

81-92

PL

W niniejszej pracy przedstawiono charakterystykę soli cechsztyńskich występujących w głębszym podłożu rejonu Zielonej Góry z sugestią, iż zmiany miąższości soli są związane z działalnością lądolodów. Autor zauważa charakterystyczny związek miąższości pokładów soli ze współczesną morfologią terenu.

EN

Paper presents characteristic of Zechstein salts layers which occur in deeper foundation of Zielona Góra region. Author suggests that variation of salt thickness are connected with activity of continental glaciers and notices characteristic relation between thickness of salt layer and contemporary morphology of area surface.

10

Makroskalowe deformacje glacitektoniczne osadów neogeńskich w konińskich odkrywkach węgla brunatnego

Widera M., Włodarski W.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski

|

2010

|

nr 139 (19)

126-135

PL

Osady neogeńskie w odkrywkach KWB Konin S.A. są silnie zdeformowane glacitektonicznie. Analizie strukturalnej poddano fałdy i nsunięcia wykształcone w skali makro, których rozmiary dochodzą do kilkuset metrów, a wysokość do kilkudziesięciu metrów. Orientacja tych deformacji wskazuje, że powstały one w czasie kilku zlodowaceń, transgredujących z północy, a wyjątkowo z północnego zachodu.

EN

Neogene deposits in the Konin lignite open-casts are strongly deformed due to glaciotectonic processes. Some folds and thrusts were subjected to the structural analysis. Their sizes are reaching up to a few hundred meters and height up to several dozen meters. Orientation of these deformations shows that they came into existence during a few glaciations coming from the north, exceptionally from the north-west.

11

Struktury glacitektoniczne w strefie maksymalnego zasięgu zlodowacenia Warty w rejonie huty radoryskiej (Wysoczyzna Żelechowska)

Żarski M., Krysiak Z.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

T. 194

119--128

PL

Maksymalny zasięg lądolodu warty na Wysoczyźnie Żelechowskiej sięgał po dolinę dolnego Wieprza. Strefie maksymalnego zasięgu towarzyszą moreny czołowe i zaburzenia glacitektoniczne. Morena czołowa w Hucie Radoryskiej powstała w wyniku spiętrzenia i odkłucia piasków i żwirów wodnolodowcowych przez lądolód zlodowacenia warty. Sytuacja geomorfologiczna otoczenia odsłonięcia oraz wykonane pomiary mezostruktur glacitektonicznych pozwoliły wyróżnić trzy etapy ewolucji czoła lądolodu: fazę postoju, fazę nasunięcia i fazę recesji. Główny kierunek kompresji (z NE na SW) 20–50°, wyznaczony na podstawie mezostruktur, odpowiada kierunkowi nasuwania się lądolodu. Geometryczny układ i rozkład przestrzenny wszystkich mezostruktur dowodzi, że są to struktury drugiego rzędu względem wielkiego odkłucia cylindrycznego w którego obrębie się znajdują. Uzyskane wyniki świadczą o dużej dynamice lądolodu zlodowacenia warty na badanym obszarze.

EN

End moraines and glaciotectonic disturbances occur in the zone of Wartanian Glaciation maximum extent, reaching the Wieprz valley in the Ż̄elechów Upland. The end moraine at Huta Radoryska was formed by décollement and upthrusting of glaciofluvial sands and gravels due to the Wartanian ice-sheet advance. Geomorphological setting of the outcrop vicinity and mesostructural analysis have allowed us to distinguish three stages of glacier-front evolution: stopping stage, advance stage and recession stage. The main compression direction (from NE to SW) of 20–50°, determined from mesostructural data – was the direction of ice movement. Geometrical arrangement and distribution in space of all the mesostructures are related to the giant cylindrical shear inside which they occur. Research results show strong dynamics of the Wartanian ice-sheet in the study area.

12

Struktury glacitektoniczne a dynamika lądolodu zlodowacenia Wisły na zachodnim skłonie Garbu Lubawskiego

Gałązka D., Rychel J., Krysiak Z.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

T. 194

27--34

PL

Garb Lubawski z kulminacją Wzgórz Dylewskich to obszar masowego występowania struktur glacitektonicznych, związanych z istnieniem w tym rejonie szeregu różnoskalowych stref międzylobowych ukształtowanych podczas stadiału głównego zlodowacenia Wisły. Różna dynamika, charakter i czas transgresji lądolodu lobów wiślanego i mazurskiego w czasie ostatniego zlodowacenia znajdują odzwierciedlenie w następstwie struktur glacitektonicznych obserwowanych w odsłonięciach. Odkrywka w rejonie Rożentala umożliwia prześledzenie przebiegu procesów sedymentacyjnych i glacitektonicznych, które doprowadziły do powstania kilkudziesięciu bliźniaczo podobnych form szczelinowych znajdujących się na zachodnim skłonie Garbu Lubawskiego. Jądro omawianej formy w Rożentalu powstało podczas deglacjacji frontalnej pierwszego, maksymalnego nasunięcia lądolodu stadiału głównego zlodowacenia Wisły, najprawdopodobniej jako stożek marginalny. Podczas kolejnej (lub kolejnych) oscylacji czoła lądolodu wzgórze to zostało przebudowane we wrzecionowatą formę szczelinową.

EN

The Lubawa Ridge with Dylewskie Heights are abundantin glaciotectonic phenomena related to many intra-lobe zones (varied in scale) observed in this area. These zones were formed during the main stage of the Weichselian (= Vistulian) Glaciation. Different dynamics and timing of the advance of the Vistulian and Mazury lobs from the Last Glaciation are reflected in the succession of glaciotectonic structures observed in the Rożental outcrop.The Rożental outcrop is unique for investigation of sedimentary and glaciotectonic processes. Rożental hill is one of several tens of crevasse landforms present on the western slope of the Lubawa Ridge. Rożental hill was created during frontal deglaciation of the first-maximal Weichselian ice-sheet advance (the main stage). Primarily, it was probably an ice-marginal fan. The hill was rebuilt into a spindle-shaped crevasse landform during the next oscillation (or oscillations) of the glacier front.

13

Kenozoik na pograniczu Ziemi Lubuskiej, Pomorza i Wielkopolski

Romanek A.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

T. 192

1--84

PL

Zróżnicowany miąższościowo, od kilku do 200 m, kompleks kenozoiczny pokrywa w obrębie bloku Gorzowa utwory górnokredowe. Obejmuje morskie skały oligoceńskie (formacja mosińska dolna i górna, formacja rupelska) oraz osady z pogranicza lądu i morza (formacja czempińska). Z niewielką przerwą na utworach oligoceńskich leżą lądowe osady mioceńskie (formacja gorzowska, krajeńska, adamowska i poznańska). Czwartorzęd reprezentuje sześć poziomów litostratygraficznych glin lodowcowych i towarzyszących im piasków i żwirów wodnolodowcowych oraz piasków i mułków zastoiskowych. Z okresu interglacjału ferdynandowskiego, wielkiego, zlodowaceń północnopolskich, holocenu i prawdopodobnie interglacjału lubelskiego i eemskiego notowane są osady rzeczne, a z interglacjałów wielkiego i eemskiego znane są osady jeziorne. Obszar przecinają wielkie, wydłużone, wycięte w podłożu czwartorzędu glacidepresje. Pospolite są też formy mniejsze, zamknięte, o średnicy kilku kilometrów i głębokości 100 m. Tworzą struktury glacitektoniczne I i II rzędu. Struktury te wypełnione są osadami glacjalnymi zlodowacenia nidy. Nidziańskie osady glacjalne oraz skały ich podłoża zorganizowane są w struktury fałdowo-łuskowe, o amplitudach od kilku- do kilkudziesięciu metrów i promieniach od kilkudziesięciu do 200 m, tworzące struktury glacitektoniczne III rzędu. Łącznie nadają one obszarowi charakterystyczny styl budowy geologicznej cechujący się zaburzonym pograniczem skał czwartorzędowych i ich podłoża, obecnością głębokich depresji glacitektonicznych i ich fałdowo-łuskowych wypełnień oraz towarzyszących depresjom mniej wyrazistych glacielewacji. Za proces deformacji i wypełniania odpowiada przede wszystkim najstarszy na analizowanym obszarze, nidziański lądolód. Utworzone przezeń struktury zostały później zmodyfikowane przez młodsze lądolody. Zaburzone osady paleogeńskie, neogeńskie i czwartorzędowe budują glacitektoniczne plejstoceńskie piętro strukturalne. Podścielają je horyzontalnie zalegające utwory paleogeńsko-neogeńskiego piętra strukturalnego, a nadbudowują lokalnie zaburzone w morenach spiętrzonych osady czwartorzędowe plejstoceńsko-holoceńskiego piętra strukturalnego. Łącznie piętra te tworzą kenozoiczny kompleks strukturalny.

EN

The Upper Cretaceous deposits in the area of Gorzów Block underlie the Cenozoic Sequence with highly diversified thickness varying from a few to 200 m. The complex is composed of marine Oligocene sediments (Lower and Upper Mosina formation, Rupel formation) and brackish facies (Czempiń formation). The Oligocene deposits are overlain with a small gap by the continental Miocene sequence (Gorzów, Krajenka, Adamów and Poznań formations). The Quaternary is represented by six lithostratigraphic glacial tills accompanied by glaciofluvial sand and gravel as well as by glaciolacustrine sand and silt. The oldest alluvial deposits date back to the Ferdynandów Interglacial, whereas the first lacustrine ones are ascribed to the Great Interglacial. The area is cut by immense elongated negative landforms (several tens of km long, up to 20 km wide and 100 m deep). Smaller, closed forms of a few kilometres in diameter and 100 m in depth are commonly observed. Altogether, they form the glaciotectonic structures of type I and II. They are filled with glacial sediments of the Nidanian Glaciation. The Nidanian glacial sediments and the deposits underlying the structures of type I and II are organized in a fold-slice form with the amplitudes varying from a few to several tens of metres and the radii from several tens to 200 m. These are the glaciotectonic structures of type III. In total, they contribute to a specific geological composition of the area, which is characterized by deep glaciotectonic depressions and their fold-slice fills as well as by deformed contacts between the Quaternary rocks and their basement. The processes of filling and deformation were due to the activity of the Nidanian ice sheet, the oldest one in the study area. The disturbed Paleogene, Neogene and Quaternary deposits form the Pleistocene glaciotectonic structural level. It is underlain by horizontal deposits of the Paleogene-Miocene structural level and overlain by Quaternary deposits of the Pleistocene-Holocene structural level composed of horizontal sediments locally deformed to form push-moraines. Together, they form the Cenozoic structural sequence.

14

Deformacje glacitektoniczne osadów zlodowacenia Wisły i ich znaczenie dla rekonstrukcji paleogeograficznej południowego obrzeżenia Kotliny Płockiej

Roman M.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

T. 194

49--62

PL

Struktury glacitektoniczne znane dotychczas z rejonu Kotliny Płockiej rejestrowano w osadach środkowo- i dolnoplejstoceńskich oraz neogeńskich, a ich powstanie wiązano z erozją lądolodów starszych od zlodowacenia Wisły. W odsłonięciach w Kretkach i Zawadzie Nowej, znajdujących się w południowej krawędzi Kotliny Płockiej, stwierdzono deformacje glacitektoniczne związane z nasunięciem lądolodu stadiału głównego zlodowacenia Wisły. Struktury glacitektoniczne nie mają odzwierciedlenia we współczesnej rzeźbie, natomiast ich występowanie jest ściśle powiązane z przebiegiem kopalnego skłonu wysoczyzny z okresu zlodowaceń środkowopolskich. Zasięg wgłębny zaburzeń jest ograniczony i wynosi od 2 do 6 m. W Kretkach i Zawadzie Nowej przeprowadzono analizę strukturalną zaburzeń oraz badania litofacjalne osadów. Rozpoznane deformacje to zarówno proglacjalne struktury glacitektoniczne powstałe przed czołem lądolodu w wyniku kompresji, a wyrażone jako fałdy i nasunięcia, jak i subglacjalne deformacje glacitektoniczne, utworzone pod poruszającym się lądolodem, wykształcone jako struktury wleczeniowe i laminacja tektoniczna w subglacjalnej warstwie deformacyjnej. Dokonano rekonstrukcji kierunku lokalnego transportu glacitektonicznego, działającego w azymucie 334–352° i skierowanego z NNW ku SSE, a także określono ogólne cechy lobu płockiego, wskazując na małą miąższość, szybki ruch oraz ciepły reżim bazalny lądolodu.

XX

Glaciotectonic structures well known from the Płock Basin area were identified within the Lower and Middle Pleistoceneand Neogene sediments, and their formation was connected with erosion of the ice-sheets older than the Vistulian Glaciation. Actually, at the Kretki and Zawada Nowa exposures, situated in the southern margin of the Płock Basin, glaciotectonic deformations of the Main Stadial of the Vistulian (= Weichselian) Glaciation ice-sheet have been recognized. The structures are not reflected in topography but their spatial distribution is strictly connected with the existence of the buried slope of the Middle Polish Glaciation morainic plateau. In-depth extent of young glaciotectonic deformations is limited and ranges from 2 to 6 m. Sedimentological investigations, and particularly lithofacies analysis, along with structural examinations of deformation structures have been carried out at Kretki and Zawada Nowa. Recognised glaciotectonic deformations are both proglacial compressive structures, expressed as folds and over thrusts, and subglacial glaciotectonic structures, formed beneath the moving ice, and featured as drag structures and tectonic laminations in the subglacial deforming bed. A local direction of glaciotectonic transport has been reconstructed as acting from NNW to SSE (334-352° azimuth), and general parameters of the Płock lobe have been evaluated indicating a small thickness, fast ice flow and warm basal regime of the ice-sheet.

15

Charakterystyka i geneza deformacji osadów plejstoceńskich w strefie brzeżnej plateau kemowego Czubatej Góry (kopalnia Bełchatów)

Goździk J., Krysiak Z.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

T. 194

35--48

PL

W artykule przedstawiono zespoły struktur deformacyjnych z południowo-zachodniej części plateau kemowego (zlodowacenie warty) odsłoniętych w kopalni Bełchatów. W obrębie formy kemowej utworzyły się pionowe diapiry zbudowane z gliny podścielającej kem. W części brzeżnej kemu powstał złożony system deformacji o wysokości ok. 20 m, wykazujący pewien porządek przestrzenny. W kierunku południowym, tj. w kierunku nachylenia stoku kemu, można wyróżnić zespół uskoków normalnych w osadach piaszczysto-żwirowych, wkraczający także w położony dalej, pochylony ku południowi diapir gliny, którego górna część uczestniczy w rozległym i złożonym zespole struktur fałdowych. Na podstawie analizy cech strukturalnych deformacji i rekonstrukcji kierunków nacisku, można sądzić, że powstały one w wyniku zaniku podparcia lodowego w strefie ice-contact slope. Na opisanych zdeformowanych osadach zalegają niezgodnie utwory gliniaste, związane z wkroczeniem lądolodu zlodowacenia warty. Na granicy obydwu osadów powstały struktury o niewielkich rozmiarach, związane z naciskiem wkraczającego lądolodu. Brak zaburzeń w podłożu kemu i jego otoczenia pozwala wykluczyć udział procesów tektonicznych w kształtowaniu omówionych struktur deformacyjnych.

EN

This paper presents sets of deformational structures in the southwestern part of a kame plateau (Wartanian Glaciation), which outcrop in the Bełchatów mine. Within the main kame, vertical diapirs were formed. They are composed of the lower till underlying the kame. At the kame’s margin, a complicated deformational system was formed, about 20 m high and well ordered in space. Southwards, i.e. towards the kame slope, deformational sets are possible to be distinguished. This is a set of normal faults in sandy-gravel sediments, which is also observed further southwards, cutting an inclined diapir of the lower till. The upper part of the tilted diapiris involved into multiple fold structures. The character of de-formational structures and reconstruction of compression direction allow the assumption that these structures formed as a result of loss of ice-support at the ice-contact slope zone. The deformed sediments mentioned above are discordantly covered by tills related to ice sheet re-advance. Lack of deformation beneath the kame and around suggests that no tectonic factors contributed to the formation of the deformation.

16

Analiza strukturalno-kinematyczna kompleksu deformacji glacitektonicznych w strefie rowu Kleczewa (elewacja konińska, wschodnia wielkopolska)

Włodarski W.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

T. 194

75--100

PL

Przedmiotem artykułu jest analiza strukturalno-kinematyczna kompleksu deformacji glacitektonicznych, wyodrębniającego się jako osobne piętro strukturalne w strefie rowu Kleczewa (elewacja konińska). Analiza makrostrukturalna pozwoliła zdefiniować trzy podjednostki strukturalne A, B i C. Analiza strukturalno-kinematyczna mezostruktur wykazała znaczące różnice w rozwoju strukturalnym poszczególnych podjednostek. Podjednostkę strukturalną A reprezentują głównie fałdy i nasunięcia, rozwijające się w polu kompresji horyzontalnej przed czołem nasuwającego się lądolodu zlodowacenia Odry. Deformacjom podlegały głównie osady starsze od zlodowacenia Odry, tj. iły formacji poznańskiej miocenu górnego, węgle brunatne formacji poznańskiej miocenu środkowego a podrzędnie gliny T1 zlodowacenia południowopolskiego. Niewielki udział w deformacjach miały dolne partie serii glacifluwialnej z Jóźwina z fazy anaglacjalnej zlodowacenia Odry. Podjednostka strukturalna B obejmuje wyższe partie serii glacifluwialnej z Jóźwina, które przykrywają, a miejscami rozcinają erozyjnie, struktury podjednostki A. Osady podjednostki B są pocięte uskokami normalnymi powstałymi w efekcie pionowych przemieszczeń podścielających je struktur podjednostki A. Podjednostka strukturalna C jest reprezentowana głównie przez struktury wskazujące na ścinanie proste w płaszczyźnie (sub)horyzontalnej w warunkach subglacjalnych. Obejmuje ona glinę T2 zlodowacenia Odry oraz strefy kontaktu z podłożem. Pod względem mezostrukturalnym glina T2 reprezentuje melanż typu block in matrix. Podrzędną rolę w rozwoju strukturalnym podjednostki C odgrywała ekstensja horyzontalna w efekcie aktywizacji makrostruktur podłoża w trakcie rozpadu lądolodu zlodowacenia Odry.

EN

The complex of glaciotectonic deformations within Kleczew graben zone (Konin Elevation) is the object of present study. The analysis of macrostructures was the basis for definition of three structural sub-units A, B and C. Mesostructures were studied in detail within each of these sub-units. The structural sub-unit A is mainly represented by folds and thrusts produced by horizontal compression in front of advanced Odranian ice-sheet. These structures developed mainly within the Upper Miocene Poznań Formation clays, the Middle Miocene Poznań Formation brown coals and the South Polish glacial tills. The structural sub-unit B is composed of the glaciofluvial series from Jóźwin of the Odranian Glaciation, which cover discordantly deformed sediments of the sub-unit A. The sediments of the sub-unit B are dissected by lot of normal faults and high angle reverse faults. These structures were produced by horizontal extension related to vertical uplift of structures of sub-unit A. The structural sub-unit C is represented mainly by glacial till T2 of the Odranian Glaciation and contact zone between this till and the older sediments. The style of deformation of these sediments shows (sub)horizontal simple shearing under subglacial conditions. Within the complex of glaciotectonic deformations, the horizontal extension was the youngest deformation event produced by vertical uplift of the basement during decaying of the Odranian ice-sheet.

17

Neotectonics induced by ice-sheet advances in NE Poland

Morawski Wojciech

Geologos

|

2009

|

Vol. 15, No. 3-4

199--217

EN

Differences in the geological structure of the hard-rock substratum of the Warmia and Mazury regions (NE Poland) resulted during the Pleistocene in different reactions on the load exerted by the land-ice masses. In the (western) Warmia province, vertical glacio-isostatic movements caused cyclic erosional events affecting the relatively thick sedimentary cover, which became more compacted. In contrast, the thinner sedimentary cover of the rigid crystalline basement favoured quiet sedimentation in the (eastern) Mazury province. The zone in between these two areas runs NNE-SSW for some 80 km. It is several kilometres wide and is composed of landforms that owe their origin to the sedimentary infilling of crevasses. This intermediate zone formed an interlobe are between the two huge ice lobes that covered the Warmia and Mazury areas during the last ice age. The basement of the zone coincides with the crystalline craton slope, which is accompanied to the west by a parallel marginal trough. Cyclic advances and retreats of the Pleistocene ice sheet induced neotectonic mobility. Glacio-isostatic processes resulted in the intermediate zone in block movements (uplift and subsidence) that affected the whole Cenozoic succession, creating mainly vertical discontinuity zones. Glacio-isostasy also induced vertical tectonic movements within the older deposits, reaching down to the crystalline basement. A tectonic graben thus developed. It is bounded by flexures ac-companied on both sides by positive structures that may indicate transpressional movements with a strike-slip stress component.

18

Analiza drobnych struktur glacitektonicznych i jej przydatność w rekonstrukcji kierunków ruchu lądolodu

Krysiak Z.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2007

|

nr 425

35-45

PL

Badanie drobnych struktur glacitektonicznych, a zwłaszcza analiza mezostrukturalna jest ważnym ogniwem wyznaczania kierunków ruchu lądolodu. O ile badania geomorfologiczne dają syntetyczny obraz morfostruktur, a badania sedymentologiczne informują o kierunku transportu materiału, to badania drobnych struktur glacitektonicznych pozwalają odtworzyć pole naprężeń w jakim znajdowały się osady w danym miejscu w czasie deformacji. Interpretacja genetyczna drobnych struktur nie zawsze jest jednoznaczna. Optymalne warunki stwarzają odsłonięcia wystarczająco głębokie, aby widoczne były jednocześnie struktury drobne i średnie. Na podstawie obserwacji obu grup struktur można próbować odtworzyć struktury nadrzędne widoczne w skali mapy. Zestawienie szczegółowych map z wyznaczonymi na podstawie analizy mezostrukturalnej kierunkami kompresji subhoryzontalnej jest wówczas możliwe. Dla obszarów poddanych silnym deformacjom glacitektonicznym a przewidzianym do zabudowy lub przebiegu nowych autostrad, niezbędne jest sporządzenie szczegółowych map struktur glacitektonicznych w skali odpowiadającej mapom geologiczno-inżynierskim (co najmniej 1:10 000). Ścisła współpraca geologów inżynierskich z badaczami struktur glacitektonicznych jest wskazana zwłaszcza przy pobieraniu prób do testów wytrzymałościowych (stress in situ).

EN

Study of small glaciotectonic structures, especially mesostructural analysis is an important link of the ice sheet advance direction. Geomorphology gives the synthetic view of morphostructures and sedimentology informs about sediment transport directions, whereas small glaciotectonic structure analysis lets to reconstruct a stress field of deformed sediment in a given place. Genetic interpretation of small structures not always could be certain. The outcrops deep enough for watching small and middle structures altogether is the best place. Reconstruction of a bigger structure based on this data is possible. The next step would be preparing of detailed glaciotectonic mas. Strongly glaciotectonic involved areas which are designed to buildings or new highways need the detailed glaciotectonic maps in the same scale as geo-engineering maps (i.e. 1:10 000 or more detailed). Engineer geologists and glaciotectonic specialists cooperation would be especially recommended for samples collecting to a resistance test (stress in situ).

19

Struktury glacitektoniczne południowej Warmii

Morawski W.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2005

|

T. 181

81--108

PL

Praca przedstawia struktury glacitektoniczne różnych generacji genetycznych i różnego wieku stwierdzone w rejonie Nidzica–Orłowo–Olsztynek (płd. Warmia). Z odsłonięć opi- sano spiętrzenia proglacjalne — struktury kompresyjne spowodowane tangencjalnym naciskiem czoła lądolodów środkowopolskich oraz lądolodu stadiału głównego zlodowacenia wisły w jego maksymalnym zasięgu. Wergencja tych struktur pozwoliła na wyznaczenie lokalnych kierunków zaburzającego ruchu lądolodu. Do badania głęboko zakorzenionych struktur glacitektonicznych zastosowano kompleksowo badania geofizyczne, a w szczególności płytką sejsmikę refleksyjną wysokiej rozdzielczości, uzupełnioną w strefie przypowierzchniowej obrazowaniem elektrooporowym. W rejonie Orłowa stwierdzono seryjne (forma dupleksu) nasunięcia glacitektoniczne (łuski) sięgające do głębokości ok. 300 m. W zaburzenia te zaangażowane są osady od oligocenu do plejstocenu włącznie. Nasunięcia mają wergencję ku NE czyli przeciwną do generalnego kierunku nasuwania się lądolodów na Niżu Polskim. Wydają się one powtarzać skłon strukturalny stwierdzony w ułożeniu warstw osadów od stropu kredy do miocenu włącznie. Nasunięcia powstały prawdopodobnie w wyniku nacisku lądolodu na podłoże przed lub w trakcie zlodowacenia odry. Z rejonu Orłowa opisano również wypiętrzenia diapirowe ilastych osadów mioceńskich wyciśniętych subglacjalnie w wyniku nacisku na podłoże lądolodu stadiału głównego zlodowacenia wisły. Wyciśnięcia te zostały prawdopodobnie zainicjowane przez głębokie rozcięcie podłoża subglacjalną rynną Łyny. W pracy przedstawiono poszczególne typy struktur oraz przedyskutowano ich genezę. Prezentowane w niniejszym opracowaniu wyniki otwierają nowy etap badań nad głęboko zakorzenionymi zaburzeniami glacitektonicznymi.

EN

The paper presents glaciotectonic structures of different origin and age found in the whole Nidzica region (Fig. 1) and in the Orlowo-Łyna area where detailed geophysical investigations were performed (Fig. 2). On the basis of numerous boreholes, including those piercing Neogene deposits, and geophysical investigations it was possible to construct a map of glaciotectonically disturbed surface of the top of sub-Pleistocene deposits (Fig. 3) and a number of geological cross-sections down to the Cretaceous (Figs. 4, 5, 18). An outcrop of Miocene deposits representing a glaciotectonic upthrusting to the ground surface, and well recognized by numerous boreholes, occurs near Orlowo. In order to study the glaciotectonic structures, complex geophysical investigations were used, in particular high-resolution shallow reflection seismic surveing (Figs. 7, 10). For the near-surface they were augmented with resistivity imaging. These investigations were interpreted taking under consideration data from boreholes located on the geophysical profiles. A grid of cross-sections enabled construction of structural maps of top surfaces of the Cretaceous (Fig. 6) and Paleogene and Neogene (Figs. 8, 9), as well as surfaces of the major glaciotectonic thrust structures (Fig. 13). A system of glaciotectonic thrust structures (a kind of a duplex thrust system, slices up to 50 m thick) reaching a depth of about 300 m has been found near Orłowo (Figs. 11, 12). Lateral extent of these semicircular structures is up to 5 km. The maximum gradients of the thrust surfaces range from 15 to 20°. Oligocene through Pleistocene deposits are involved in these deformations. The thrust vergence is towards NE (Fig. 14) i.e. opposite to the general direction of ice-sheet movements in the Polish Lowlands. The thrusts seem to follow a structural slope formed by the topmost Cretaceous through Miocene strata, and they developed probably as a result of vertical pressure exerted by the ice on its basement. That process led to the formation of semicircular normal faults turning on the opposite side into reverse faults which form thrustings with a characteristic bending of beds (Fig. 15). Slices, thrust over each other, create a contractional duplex, with the vertical component of the duplexing process being a derivative of vertical pressure (Fig. 16). Stratigraphical analysis shows that the process took place prior to or during the Odranian Glaciation. Diapiric upthrustings of Miocene clays, squeezed upwards subglacially as a result of vertical pressure of the ice during the Main Stadial of the Vistula Glaciation, are known from the Orlowo region. These diapiric structures pierce over 200 m thick Pleistocene deposits. The largest diapir reaches the ground level forming an outcrop of Miocene deposits covering about 600 m2. Its slope inclination exceeds 45°. The diapirs show no genetic or temporal association with the deep thrusts. Diapiric processes were probably triggered by a deep incision formed by the subglacial Łyna tunnel which run in the marginal zone of stacking of ice of the Vistulian ice-sheet along the slope of an older glacial upland. The upthrusting of Miocene deposits caused an arcuate bend of the end part of the glacial channel (Fig. 17). In this area geophysical investigations indicate the presence of several minor diapirs not reaching the ground surface. Glaciotectonic proglacial thrust complexes - compressional structures caused by tangential stress of the frontal part of the Middle Polish ice-sheets (Figs. 20, 21) and the Vistulian ice-sheet during its maximum extent (Fig. 23) - are described from outcrops in the Nidzica region. The vergence of these structures allowed to determine the local directions of ice-sheet movements disturbing the deposits (Figs. 19, 22). The paper thoroughly describes individual types of the structures and discusses their origin. The results of investigations mark a new stage in studies of deeply rooted glaciotectonic deformations. It refers to both complex use of geophysical investigations for recognition of glaciotectonic structures and the theory of development of glaciotectonic structures.

20

Stratygrafia i paleogeografia czwartorzędu południowej Warmii

Morawski W.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2005

|

T. 181

73--80

PL

Obszar badań obejmuje: fragment zdenudowanej wysoczyzny nidzickiej z okresu stadiału Mławy zlodowacenia Warty pozbawionej form akumulacyjnych (część południowa), pozbawioną form akumulacyjnych strefę maksymalnego zasięgu stadiału głównego zlodowacenia Wisły (część środkowa) oraz obszar sandrowy z fragmentami wysoczyzny tego stadiału w rejonie Olsztynka i Jedwabna (część północna). Głównymi elementami rzeźby obszaru w obrębie zasięgu ostatniego zlodowacenia są rynny polodowcowe i tarasy sandrowe. Podłoże osadów plejstoceńskich stanowi seria osadów górnego miocenu, których powierzchnia stropowa wykazuje deniwelacje do 300 m, spowodowane głównie glacitektonicznymi wypiętrzeniami (spiętrzone nasunięcia i wyciśnięcia diapirowe) miejscami do powierzchni terenu. Na badanym obszarze rozpoznano otworami wiertniczymi i badaniami geofizycznymi 8 poziomów morenowych wraz z osadami dzielącymi, które zostały szczegółowo omówione. Szczegółowe badania, w tym kartowanie geologiczne w skali 1:5000 z dokumentacją otworową, przeprowadzono w rejonie Łyna–Orłowo (ok. 30 km2) stanowiącym obszar kompleksowego testowania metod geofizycznych. Na podstawie wykonanych badań sejsmicznych i elektrooporowych przedstawiono szczegółową interpretację stratygraficzną i strukturalną sięgającą do stropu kredy. Została ona zilustrowana 9 krzyżującymi się przekrojami geologicznymi. Głównym elementem strukturalnym są zaburzenia glacitektoniczne rozpoznane do głębokości ok. 300 m, w które zaangażowane są osady od oligocenu do zlodowacenia odry. Są to piętrowo ułożone nasunięcia (łuski) glacitektoniczne i wypiętrzenia diapirowe. Obszar badań stanowi południowo-zachodni fragment warmińskiej prowincji sedymentacyjnej plejstocenu, która cechuje się przewagą procesów erozyjnych nad sedymentacją glacjalną w całym plejstocenie, występowaniem licznych luk sedymentacyjnych obejmujących w szczególności interglacjały. Charakterystyczna jest tu nieciągłość poziomów glacjalnych i ich zróżnicowanie w położeniu pionowym, występowanie miąższych serii osadów wodnolodowcowych oraz lokalnych zastoisk usytuowanych na różnych poziomach.

EN

The study region covers the following areas: part of the Nidzica Plateau developed during the Mława Stadial of the Wartanian Glaciation and devoid of glacial landforms - in the south, a zone of the maximum ice-sheet extent of the Main Stadial of the Vistulian Glaciation (also devoid of glacial landforms) - in the middle part, and an outwash plain with fragments of the Main Stadial glacial plateau, extending near Olsztynek and Jedwabno - in the north (Fig. 1). The main topographic elements within the zone of the maximum ice-sheet extent of the last glaciation are 6 outwash plain terraces. In the south, they surround erosional outliers representing fragments of an older glacial plateau. The terraces are transected by glacial tunnel valleys whose southern ends mark the maximum limit of the ice-sheet of the Vistulian Glaciation. Detailed mapping and geophysical investigations were performed in the southern sector of the Łyna tunnel valley (Fig. 2). The Pleistocene deposits are underlain by an Upper Miocene sequence whose top surface elevation varies by 300 m. Such variations are caused largely by glaciotectonic disturbances (thrusts and diapiric structures) up to the ground level. 8 till horizons with intervening deposits have been identified in the study area. They are thoroughly described and showed in the synthetic profile (Fig. 3) and in detailed cross-sections (Figs. S-13), basing on analyses of about 150 drillings, including cored boreholes for mapping purposes (Fig. 4). The Pleistocene sequence is highly diverse and simple as compared with other sections from north-east Poland. The paper thoroughly describes glaciations: Narewian, Nidanian, Sanian, Wilgian, Wartanian (2 stadials), Vistulian and Eemian Interglacial deposits. Detailed investigations, including 1: 5000 geological mapping with drilling documentation, were performed in the Łyna-Orłowo region (approximately 30 km2) as an area of complex testing of geophysical methods. Seismic and resistance profiles from that area enabled stratigraphic and structural interpretation at 9 crossings of geological cross-sections down to the top of Cretaceous. The main structural element are glaciotectonic deformations reaching a depth of about 300 m and involving Oligocène through Odranian Glaciation deposits. These are stacked glaciotectonic thrusts (slices) and diapiric upthrustings. In the immediate proximity of the folded and glaciotectonically upthrusted Miocene deposits, lithologically and genetically variable Pleistocene deposits are observed in the Łyna-Orłwo region. They are intercalated with Miocene sediments. Precise determination of their stratigraphie position is impossible. It was found that deposits older than Odranian Glaciation are involved in older glaciotectonic deformations, whereas Vistulian Glaciation deposits are involved in younger deformations. Parts of the geophysical profiles, where no boreholes are available for interpretation, contain unidentified Pleistocene deposits (Figs. 5-13) which can be tentatively assigned to the early Pleistocene. The study area is the southern part of the Pleistocene Warmia sedimentary province (Fig. 14) characterized by erosional processes prevailing over glacial sedimentation in the Pleistocene, and by the presence of abundant sedimentary gaps spanning in particular interglacial periods. Typical of this area are glacial horizons discontinuous and diverse in the vertical section, and thick fluvioglacial series and local ice-dam lakes at various levels. The Warmia province is part of the Peribaltic Syneclise. To the east it adjoins the Mazury province being part of the Mazury-Suwalki Anteclise. During the last glaciation these provinces corresponded to the large Warmia and Mazury ice-sheet lobes separated by a NE-SW-trending inter-lobe zone.