The Sieniawa Lignite Mine, situated between Łagówek and Sieniawa in western Poland, has been operating for nearly 150 years. This territory was strongly affected by the Scandinavian ice sheets during the Pleistocene. The depth of these deformations reaches the main and currently exploited lignite seam of Miocene age, the second Lusatian lignite seam (LLS-2). Analysis of drilling profiles and observations of the lignite opencast walls allow documentation of the diversity and abundance of glaciotectonic deformation structures within Neogene and Quaternary sediments, which include upright and recumbent folds, normal and reversed faults, complementary joint sets, injection structures as well as shear surfaces.
PL
Obszar zachodniej Polski poddany został destrukcyjnej działalności kolejno zlodowaceń: południowo-, środko- i północnopolskich. Doprowadziły one do deformacji zarówno osadów czwartorzędowych, jak i neogeńskich, w tym węgli brunatnych 2. łużyckiego pokładu, który od blisko 150 lat jest eksploatowany przez KWB Sieniawa. Jego dobre rozpoznanie przy pomocy gęstej siatki wierceń oraz wydobycie z siodeł węglowych, tj. części antyklin położonych powyżej pierwszego poziomu wód podziemnych, pozwoliły na udokumentowanie licznych i bardzo zróżnicowanych morfologicznie deformacji glacitektonicznych. Na obszarze poddanym badaniom, zlokalizowanym między Łagówkiem a Sieniawą, stwierdzono dotychczas aż 27 takich siodeł węglowych. Są to makroskalowe deformacje wykształcone w postaci różnego typu fałdów i nasunięć, które są widoczne przede wszystkim na przekrojach geologicznych. Natomiast mezoskalowe deformacje glacitektoniczne można obserwować bezpośrednio w odkrywkach KWB Sieniawa. Należą do nich: fałdy stojące, pochylone i leżące, uskoki normalne i odwrócone, spękania komplementarne, struktury iniekcyjne i powierzchnie ścięcia spągowego. Powstanie wymienionych struktur deformacyjnych wyjaśniono zadowalająco przy pomocy tzw. statyczno-kinetycznej koncepcji powstawania deformacji glacitektonicznych W. Jaroszewskiego (1991). Ponadto, na podstawie rozciągłości makrodeformacji (fałdów i nasunięć) obliczono, że skandynawskie lądolody w plejstocenie nasuwały się na obszar położony między Łagówkiem a Sieniawą w przybliżeniu z NNE (azymut 23°) na SSW (azymut 203°).
The paper focuses on the problem of developing reliable geological models based on point data from boreholes and two-dimensional results of geophysical surveys with application of electrical resistivity tomography (ERT). The study area was the Morasko Hill in Poznañ (Poland), located within frontal moraines overlying Pliocene clays with a top surface strongly deformed glaciotectonically. Due to the presence of these deformations, the study area shows a complex geological structure. Analysis of archival boreholes indicates that the top surface of the Pliocene clays is extremely variable, hampering unequivocal determination of geological boundaries. ERT measurements were used to recognize the detailed geological structure of the area. Next, additional boreholes and CPTU soundings were made in selected localities characterized by anomalies in the distribution of electrical resistivity values. Following the drillings and soundings, and the results of the geophysical survey were reinterpreted. Such complex methodology of field work, including geophysical and geological surveys, has allowed us to present a reliable geological model of the area, in which the ERT results coincide with the drilling results. In practice, the preparation of an appropriate geological model, particularly in the vicinity of escarpments and slopes, is indispensable for designers of construction objects in the selection of foundations and analysis of slope stability.
W profilowanych skarpach na autostradzie A4 w rejonie Wądroża Wielkiego obserwowano liczne deformacje glacitektoniczne nieopisywane dotychczas w literaturze geologicznej. W 80 miejscach, w których osady były silnie zróżnicowane litologicznie, występowały głównie deformacje nieciągłe: nasunięcia oraz łuski glacitektoniczne. W niektórych strefach nasunięć obserwowano piaski o niezdeformowanym warstwowaniu, w które zostały wciśnięte upłynnione utwory neogenu. Świadczy to o tym, że osady piaszczyste były miejscami zamarznięte. W monotonnie wykształconych osadach wodnolodowcowych, zastoiskowych i rzecznych występują natomiast głównie deformacje fałdowe wraz z towarzyszącymi im uskokami normalnymi. Wyniki pomiarów mezostruktur glacitektonicznych wskazują jednoznacznie na kierunek transportu glacitektonicznego ku ESE. Był to kierunek nasuwania się lądolodu, na który miał wpływ przebieg morfotektonicznej granicy bloku Sudetów. Na przeszkodzie lądolodu znalazły się wydźwignięte tektonicznie bloki starszego podłoża. Pełniły one rolę masy oporowej. W osadach przylegających do podłoża podkenozoicznego w obrębie bloków tektonicznych utworzyły się mezostruktury glacitektoniczne świadczące o silnej kompresji horyzontalnej. Reakcja sztywnych bloków tektonicznych na naciskający lądolód powodowała powstanie także nacisków o tym samym kierunku (WNW–ESE), ale o przeciwnym zwrocie (ku WNW). Na podstawie badań litopetrograficznych glin zwałowych ustalono, że wiek deformacji odpowiada fazie transgresywnej zlodowacenia odry. W czasie deglacjacji utworzył się górny, niezdeformowany poziom gliny zwałowej.
XX
Numerous glaciotectonic structures were observed in escarpments along A4 highway (in the vicinity of Wądroże Wielkie). Most of them have not been described in geological publications. In places of strong lithological variability, the deformations are mainly discontinuous: thrusts and glaciotectonic slices. Sands with undeformed bedding, into which liquid Neogene deposits intruded, were observed in some thrust zones. It proves that the sandy sediments were locally frozen. Monotonous glaciofluvial, stagnant and fluvial sediments contain fold deformations accompanied by normal faults. Mesostructural measurements clearly indicate glaciotectonic transport direction towards ESE. This direction is consistent with ice-sheet advance direction which results from a morphotectonic border of the Sudetic Block. Horsts of older basement were the obstacles for the glacier. Inside tectonic blocks, the sediments at the contact withpre-Cenozoic basement were formed into glaciotectonic structures due to strong horizontal compression. Reaction of rigid tectonic blocks to the pushing glacier caused pressure of the same direction(WNW–ESE) but different turn (towards WNW). Age of deformations was determined based on a lithopetrographicstudy of tills. This age corresponds with a transgressive phase of the Odranian Glaciation. The upper, undeformed till horizon was formed during deglaciation.
The Orłowo Cliff is built of glacial and fluvioglacial deposits, Middle Polish Glaciations (possibly Odranian and Warthanian) and Vistulian Glaciation. Deposits are heavily deformed glaciotectonically. In the northern part of the cliff, Miocene sediments are exposed. It is possible, that the Miocene sediments were dislo-cated from their primary position. There were observed overthrusts and intermingling with Pleistocene material in the lower part of the exposure. The Orłowo Headland is built of glacial tills. It is probably a part of fold, similar in pattern to the structure of overthrust folds present in silty-sandy-grained deposits in the southern part of the cliff. Apart from folds and overthrusts there are many faults and the boudinage. Structural analysis of glaciotectonic deformations in conjunction with origin of deposits and statigraphic research enabled the recognition of several stages of development of deformations. Two local directions of glaciotectonic transport were marked clearly: from the north-east, which was connected with glacier invasion in the OEwiecie Stadial of the Vistulian Glaciation, and direction from north-west (north north-west), related to the Main Stadial of the Vistulian Glaciation.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.