Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Ochrona starych kamieniołomów jako obiektów przyrodniczych o walorach naukowych, edukacyjnych i geoturystycznych – teoria a praktyka

Wierzbowski A., Krzeczyńska M., Woźniak P.

Hereditas Minariorum

|

2017

|

Vol. 4

135--151

PL

Kamieniołomy były od dawna bazą do prowadzenia badań geologicznych, doskonałym źródłem pozyskiwania skamieniałości, a obecnie są również ważnymi obiektami służącymi edukacji i popularyzacji wiedzy geologicznej. Niestety nieczynne kamieniołomy często ulegają dewastacji – zarastają roślinnością, stają się składowiskami odpadów, są zalewane przez wody gruntowe lub wyrównane dla potrzeb realizacji inwestycji budowlanych. Istniejące prawo teoretycznie umożliwia ochronę nieczynnych kamieniołomów, jednak w praktyce są one rzadko chronione. Winę za ten stan rzeczy ponosi nieodpowiednia interpretacja niektórych zapisów prawa, problemy z własnością gruntów oraz brak świadomości społeczeństwa o wartości tych obiektów. Ochrona ścian kamieniołomu może być realizowana poprzez zakładanie rezerwatów, jak również tworzenie parków rekreacyjnych z elementami edukacyjnymi. Przykładem jest kamieniołom Sadowa Góra w Jaworznie z powstałą w nim GEOsferą, czy też Lipówka w Rudnikach z przyrodniczymi ścieżkami edukacyjnymi. Spośród ponad stu starych kamieniołomów Wyżyny Częstochowskiej i Wieluńskiej wybrano te o szczególnej wartości, aby na ich przykładach omówić zagadnienia i problemy pojawiające się przy próbach ich zabezpieczania. Inicjatywa autorów na rzecz ochrony tych obiektów w wielu przypadkach zaowocowała zwróceniem uwagi na nie lokalnych władz, a w niektórych – podjęciem konkretnych działań na rzecz ich zabezpieczenia. Na drodze objęcia ich faktyczną, prawną ochroną piętrzą się jednak liczne przeszkody. Wydaje się, że bez zdecydowanego poparcia takich działań ze strony Ministerstwa Środowiska nie mają one realnych szans na sukces.

EN

Old quarries often present the only possible insight in the geological history of the area, being also the important objects of scientific value, and the attractions for the education and geoturism. These statements are especially true for Poland, where, except the high mountains, the bulk of the Palaeozoic and Mesozoic rocks is usually hidden below the cover of a younger, mostly Quarternary deposits. The best places where these rocks can be observed are just the quarries. The old quarries often have been the basis for the geological studies, the scientific interpretation of cropping out here rock formations – both of stratigraphical, sedimentological, tectonical and palaeontological nature, and yielded the collections of fossils – often new for the science. The existing law gives several opportunities for protection of the quarries, at least in theory, indicating e.g. the geological outcrops as possible types and places of reserve. Unfortunatelly, both in the formal practice, and in interpretation of the existing law, the old qurries are rarely protected as the monuments or reserves of the inanimate nature. Such situation results from the generally poor knowledge of geology, the wrong interpretation of existing law according to opinion that “old quarries as the product of the human activity are not true objects of the nature”, and a very complicated way to formal recognition of the abandoned quarry as the protected object according to the law. There exists of course another way than the formal one to protect the old abandoned quarries. They can be used as places of recreation – natural parks where the interdisciplinary and interactive education with special attention to geology could be realized, or other possible solutions given, making them places of rest, sport, or other purposes. All of these need, however, the understanding of importance of the abandoned quarries as the objects of the high tourist and recreation attraction, and thus places useful for the local administration, enterprises and population. A special example of well understood position of the old qurry for the educational, ecological, geological purposes presents the newly erected „Geosfera center” at Jaworzno. Here in the abandoned qurry of Middle Triassic limestones and dolomites a multi-directional educational and recreation object has been formed due to activity of the local admistration and the scientists of the Polish Geological Institute – National Research Institute (Woźniak, 2011; Woźniak & Krzeczyńska, 2010, 2013). Although some other , good examples may be also cited e.g. the old quarry Lipówka near Częstochowa transformed by its owner “Cemex” Enterprise into educational area – with special path devoted both to geology, and the living nature characteristics (Babelewska et al., 2014; Śliwińska-Wyrzychowska et al., 2014); or the Skarbka quarry at Bałtów where the private investor founded the “line-park” with educational path, such examples are not numerous; the advanteges in adaptation of the old quarries for the promotion and recreation of the area are generally not noticed. Of more than one hundred of the old quarries of the Jurassic rocks in only one region of Poland well known to the authors – the Wieluń Upland, and the adjoining part of the Częstochowa Upland – are presented herein only six the most important of them which are unfortunatelly neither formally protected, nor in any other way saved against the potential destruction. All these quarries show the geologically important rock formations, and/or yielded the fossils of Middle and Upper Jurassic well known in international scale. These are as follows: (1) an old quarry at Wieluń showing the transitional beds between the Middle and Upper Jurassic rich in fossils, and showing special sedimentological features of extermely slow sedimentation in the open marine environment (Giżejewska, 1981; Antczak et al., 2014); (2–3) old quarries at Bobrowniki and Łobodno discussed recently in geological literature as the place of the reference level of the newly redefinded the World’s boundary of the two stages of the Upper Jurassic: Oxfordian and Kimmeridgian (Matyja& Wierzbowski, 2014; Wierzbowski et al, 2016); (4) Złota Góra quarries (“Adam” quarry) at Zawodzie in Częstochowa where the bedded limestones with abundant Upper Jurassic ammonite faunas have been described from XIX century (Różycki, 1953) – these include some forms having here their locus tipicus, and widely cited thereafter in many geological studies in the World – such as the genus Passendorferia (Brochwicz-Lewiński, 1973, 1975); (5) old quarry “Amerykan” at Złoty Potok showing the well preserved debris-flow deposits formed during Late Jurassic on the sea-bottom from the slope of the sponge “reef ” complexes; (6) the “Janina” quarry at Julianka showing the Jurassic coral-reef – the only one cropped out in the whole Kraków-Częstochowa and Wieluń uplands, and preserved karst phenomena of Early Cretaceous age (Różycki, 1937; Matyja & Wierzbowski, 2006). The present authors undertook some activities to protect the mentioned objects – but the general difficulties of many reasons – resulted so far in informal statements only of the local administration authorities – that they will care about them. It is thus the main subject of the whole problem that in opposition to protection of the animate nature which is generally realized well, the protection of the inanimate nature, and especially of the old quarries, is realized in the way that may be summarized as “less than perfect”. It should be mentioned that in the whole area of the Wieluń Upland, and the northern part of the Częstochowa Upland – a very picturesque region owing its landscape of the Upper Jurassic rocks – no one of the old quarries is protected according to the existing law. The main question remains – how this unhappy sitauation can be improved? In opinion of the authors – the formal support in this matter from the Ministry of the Environment seems necessary. There is necessity to organize the meeting to discuss the problem within group of specialists and under auspicies of the Ministry. Possibly a special opinion accepted by the Ministry should be sent to its local exposures. On the other hand, the protection of old quarries of special geological value should be placed within the subjects of activity of the newly rearranged Polish Geological Survey, as well as strictly related Polish Geological Institute.

2

Geoturystyczne walory krajobrazu łuku Mużakowa

Koźma J.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2017

|

R. 58, nr 3

32--40

PL

W artykule omówiono geoturystyczne walory współczesnego krajobrazu Łuku Mużakowa, na który składa się krajobraz geologiczny związany z glacjalną historią rozwoju geologicznego obszaru oraz krajobraz pogórniczy, będący efektem renaturyzacji obszarów zmienionych przez przemysł wydobywczy i przetwórczy węgla brunatnego i iłów ceramiki budowlanej. Przedstawiono wybrane obiekty geoturystyczne Światowego Geoparku Łuk Mużakowa, zwracając szczególną uwagę na obszar położony w południowej polskiej jego części, w pobliżu Łęknicy. Jest to rejon dawnej podziemnej i odkrywkowej przedwojennej kopalni węgla brunatnego „Babina” oraz powojennej kopalni „Przyjaźń Narodów – Szyb Babina”, gdzie aktywność górnicza została zakończona w 1972 r. Geoturystyczne walory tego miejsca wynikają z obecności najlepiej zachowanych antropogenicznych form ukształtowania terenu, do których należą hałdy i nasypy pokopalniane oraz zagłębienia wypełnione kwaśnymi wodami kopalnianymi. Ich geneza oraz złożona historia rozwoju została rozpoznana na podstawie analiz historycznych map topograficznych i planów górniczych, z zastosowaniem sytemu GIS oraz obrazowania numerycznego modelu rzeźby terenu. Krajobraz pokopalniany można obecnie zwiedzać na trasie urządzonej ścieżki geoturystycznej „Dawna kopalnia Babina”, o długości około 5 km, na której znajduje się wieża widokowa oraz 11 stanowisk z tablicami objaśniającymi. Została ona zaprojektowana na podstawie wyników wymienionych analiz przestrzennych.

EN

This article discusses the geotouristic merits of the modern landscape of the Muskau Arch, that is composed of the geological landscape connected with the glacial history of the area development and post-mining landscape, being a result of renaturalisation of the area changed by the mining and processing of the excavated brown coal and the building ceramic clays. The chosen geoturistic objects of the Global Muskau Arch Geopark are being presented, putting particular focus on the area in its southern Polish part, near Łęknica. It is a region of a former, prewar underground and open-cast brown coal mine ‚Babina’ and the after war mine ‚Przyjaźń Narodów - Szyb Babina’, where the mining activity terminated in 1972. The geoturistic values of this place result from the presence of the best preserved anthropogenic forms of the landscape formation, including mine heaps and post-mining embankments, and pits filled with acid water. Their origins and complex history of the development has been uncovered thanks to the analysis of the historical topographical maps and mining plans with the application of the GIS system, and visualisation of the digital terrain model. The post-mining landscape can be observed along the way of the geoturistic path ‚The former Babina mine’, being 5km long. On the path, there are a viewing tower and 11 sites with the information tables. It has been projected on the basis of the results of the said spatial GIS analysis.

3

Geologia miejsc niezwykłych : Uluru, Kata Tjuta, Kings Canyon w Australii

Nieć M., Mochnacka K., Sass-Gustkiewicz M.

Przegląd Geologiczny

|

2016

|

Vol. 64, nr 5

299--305

EN

Uluru, Kata Tjuta and Kings Canyon situated almost at the centre of Australia, on the borders of the Amadeus Basin, are prominent morphological landscape features. Their slopes are sculptured by weathering and erosion producing interesting varied forms. These sites are holy places for Aboriginal population. They provide an exceptional possibility to watch the links between natural phenomena and spiritual experience of the native people and their religious believes. The geographical, geological and cultural values of the sites make them unique geotouristic places.

4

Dawne podziemne wyrobiska Dolnego Śląska jako obiekty badań naukowych i atrakcje turystyczne

Zagożdżon P.

Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie

|

2016

|

nr 6

45--52

PL

Na obszarze Dolnego Śląska znajdują się tysiące reliktów dawnego górnictwa. Szczególne znaczenie mają niegdysiejsze wyrobiska podziemne, których liczbę mierzyć można w setkach. Ze względu na skomplikowaną, tzw. mozaikową budowę geologiczną tego regionu, poszczególne sztolnie i kopalnie udostępniają górotwór o różnorodnej budowie. W artykule krótko zarysowano zagadnienie wykorzystania tych obiektów w badaniach naukowych. Na przykładzie tzw. Sztolni Daisy koło Wałbrzycha, wyrobisk w Ciechanowicach koło Miedzianki i Marcinkowie na ziemi kłodzkiej, a także sztolni Hermannloch w Janowcu koło Barda oraz nowo odkrytej kopalni Amalie w Srebrnej Górze przedstawiono zakres prowadzonych tam prac, ze szczególnym uwzględnieniem podstawowych badań geologicznych. Wskazano na znaczenie tego rodzaju obiektów, jako wyjątkowych atrakcji geoturystycznych, posługując się przykładami „Tajemniczego podziemnego miasta Osówka”, „Kopalni Św. Jan” w Krobicy i „Kopalni Złota w Złotym Stoku”. Zwrócono też uwagę na potrzebę zabezpieczenia i objęcia prawną ochroną niektórych dawnych wyrobisk podziemnych, ze względu na ich duże znaczenie historyczne oraz dla zachowania geo- i bioróżnorodności regionu.

EN

In the area of Lower Silesia there are thousands of various relics of the historical mining industry. Among them the ones of particular importance are the old underground workings, the number of which is counted in the hundreds. Due to the complicated, so-called “mosaic” geological structure of the region, in particular adits and mines the various geology of a rock mass can be observed. This paper briefly outlines the issue of the use of such objects in the multidirectional scientific research. On the examples of: so-called Daisy adits near Wałbrzych, excavations in Ciechanowice near Miedzianka and Marcinków in Kłodzko Region, Hermannloch adit in Janowiec near Bardo and the newly discovered mine Amalie in Srebrna Góra there has been presented a range of investigations carried out. Particular attention was paid to basic geological research. On the examples of “Underground City Osówka”, “St. John Mine” in Krobica and “Gold Mine in Złoty Stok”, the importance of such objects as unique geotourist attractions has been pointed. Due to the high significance of underground mining relics for the history of the mining industry and for the preservation of bio- and geodiversity, the need of technical and legal protection of some of the old underground workings was also pointed.

5

Dawne kamieniołomy dolnośląskie dzisiejszą atrakcją geoturystyczną

Ptak M.

Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie

|

2015

|

nr 9

26--32

PL

Województwo dolnośląskie to rejon, który od zawsze był i do dziś jest wyjątkowo bogaty w zasoby naturalne. Na kartach historii zapisane zostały czasy świetności lokalnych społeczności, które były związane z wydobywaniem cennych kruszców, surowców skalnych dla budownictwa, czy minerałów cieszących oko. Szczególną rolę odegrało górnictwo: rud miedzi, złota, srebra, arsenu, uranu, barytu, fluorytu oraz odkrywkowe wydobycie surowców skalnych: granitów, bazaltów, piaskowców, marmurów, łupków i wapieni. Pozostawione tereny w zależności od warunków miejscowych, historycznych i zasobności ich właścicieli zostały w różny sposób zagospodarowane. Artykuł przedstawia zagospodarowanie miejsc po wybranych. dawnych kamieniołomach, stanowiących dziś atrakcje geoturystyczne. Pozwala to zweryfikować stereotypowy pogląd, że górnictwo pozostawia po sobie tylko „pustynię”.

EN

The region of Lower Silesian Voivodeship has always been rich in natural resources. Its history remembers flourishing local communities involved in the mining of precious metals, rocks for construction and minerals pleasing to the eye. Mining of copper, gold, silver, arsenic, uranium, barite and fluorspar ores, as well as open-pit mining of rock raw materials, such as granite, basalt, sandstone, marble, shale and limestone, played a particularly important role. Post-mining areas have been utilized in a variety of ways, depending on the local conditions, historical considerations and their owners' funds. The article presents selected sites of former quarries which have been turned into geotourist attractions. This provides the opportunity to review the stereotypical belief that mining always leaves only a barren wasteland.

6

Wykorzystanie nieczynnych kamieniołomów na wybranych przykładach obszaru Jury Krakowsko-Częstochowskiej

Skreczko S., Wolny M.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2014

|

nr 26

67--78

PL

W Polsce coraz częściej zostaje zaniechana eksploatacja surowców skalnych, co najczęściej związane jest z nieopłacalnością jej prowadzenia. Po zakończeniu działalności zakładu górniczego pozostaje problem obszaru byłego wyrobiska. Powszechnym zjawiskiem jest pozostawienie kamieniołomu bez przywrócenia wartości użytkowych oraz przyrodniczych. Są to miejsca cenne głównie ze względu na informacje zapisane w warstwach skalnych: ważne zjawiska, granice geologiczne oraz miejsca występowania skamieniałości. Kamieniołomy zmieniły krajobraz obszaru krakowsko-częstochowskiego. Początkowo zaburzały jego estetykę, obecnie mogą stanowić jego charakterystyczny element. Rozwiązań dla ich zagospodarowania jest wiele, m.in. rekultywacja w celach rekreacyjno-turystycznych czy dydaktyczno-edukacyjnych. Urozmaicona rzeźba terenu, zabytki architektoniczne oraz bioróżnorodność przyrodnicza sprawiają, że krajobraz regionu krakowsko-częstochowskiego jest unikatowy i cenny w skali kraju, a nawet Europy.

EN

In Poland exploitation of rocks is more and more often abandoned due to economic problems. When the mine is closed, a problem concerning of the mining area remains. Usually, the quarries are left without any interference. Such places are valuable mainly due to their educational value, as the rocks exposed contain data about important past phenomena, geological boundaries and fossils. The quarries changed the landscape of the Cracow-Czestochowa region. Previously they disturbed its visual appearance, but now they can constitute its characteristic element. There are a lot of solutions for their development, e.g., recultivation for recreation-touristic or educational purposes. The variable geomorphology of the area, historical monuments and natural biodiversity make the landscape of the Cracow-Czestochowa region is truly unique not only on a national, but also European scale.

7

Stan zagospodarowania nieczynnych kamieniołomów na terenie Beskidu Śląskiego i Żywieckiego a polityka przestrzenna gmin

Sobala M., Pukowiec K.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2014

|

nr 26

127--138

PL

Kamieniołomy stanowią nieliczne miejsca, gdzie widoczne są interesujące odsłonięcia budowy geologicznej o wysokich walorach edukacyjnych. Nieczynne wyrobiska mogą być atrakcyjne również z punktu widzenia organizowania i promowania różnych form wypoczynku i rekreacji. Adaptacja kamieniołomów na cele wypoczynku i rekreacji powinna uwzględniać ich walory edukacyjne, gdyż daje to rzadką okazję do propagowania wiedzy geologicznej i promocji geoturystyki. Prawidłowe zapisy w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego dają szanse na poprawne zagospodarowanie kamieniołomów. W zasadach zabudowy i zagospodarowania terenu powinno się wskazywać na konieczność uwzględniania funkcji edukacyjnej.

EN

Quarries are the few places where interesting unveilings of the geologic structures of high education values are visible. Inactive quarries can be attractive as promotion and recreation forms. An adaptation of quarries for recreation aims should take their education values into account because it gives a rare opportunity for popularization geological knowledge as well as geotourism promotion. Correct entries in the local land use planning give a chance for proper development of quarries. The principles of construction and land development should include the educational function of quarries.

8

Potencjał geoturystyczny nieczynnych kamieniołomów Czarnorzecko-Strzyżowskiego Parku Krajobrazowego

Wójcik T., Ziaja M., Ćwik A.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2014

|

nr 26

155--173

PL

Powstanie i rozwój geoturystyki jest wynikiem ogromnego zainteresowania turystycznego obiektami geologicznymi. Należą do nich również obiekty dziedzictwa górniczego, które do niedawna pozostawały niedocenionym elementem środowiska. W pracy podjęto próbę oceny potencjału geoturystycznego pięciu nieczynnych kamieniołomów Czarnorzecko-Strzyżowskiego Parku Krajobrazowego na Podkarpaciu. Przy charakterystyce obiektów skupiono się na ich walorach przyrodniczych, geologicznych i krajobrazowych oraz na stopniu zagospodarowania turystycznego. Przedstawiono również możliwości wykorzystania badanych stanowisk oraz propozycje ich udostępnienia dla celów geoturystyki. Stwierdzono, że nieczynne kamieniołomy Czarnorzecko-Strzyżowskiego Parku Krajobrazowego prezentują wysokie walory przyrodnicze, geologiczne i krajobrazowe. Potencjał geoturystyczny tych obiektów oceniono na średni (Odrzykoń, Kobyle, Herby) lub wysoki (Wojkówka, Góra Chełm), co w pełni uzasadnia ich wykorzystanie w rozwoju geoturystyki na tym terenie.

EN

Creation and development of the geoturism is the result of the increasing interest of geological tourist objects. These interest include mining heritage objects, which until recently remained an underrated part of the environment. The aim of this study is to evaluate the geoturism potential of five closed quarries in the Czarnorzecko-Strzyżowski Landscape Park. The characteristic of this objects is focused on their natural, geological and landscape values, and on the degree of tourist infrastructure. The paper also presents the possibility of making geosites more available for the geoturism puropses. It was found that closed quarries in the Czarnorzecko-Strzyżowski Landscape Park have presented high natural, geological and landscape values. The geotouristic potential of querries in Odrzykoń, Kobyle, Herby estimated as average but in Wojkówka, Góra Chełm highly rated it proves its use in the development of geotourism in the area.

9

Walory geoturystyczne rzeźby lessowej zachodniej części Wyżyny Lubelskiej

Zgłobicki W., Kołodyńska-Gawrysiak R., Gawrysiak L., Pawłowski A.

Przegląd Geologiczny

|

2012

|

Vol. 60, nr 1

26-31

EN

The characteristic group of loess relief in the western part of the Lublin Upland makes up a unique and varied landscape that is particularly attractive for tourists. Gullies, whose density exceeds 11 km/km2 in the Kazimierz Dolny area, are the best known element of the loess landscape. Along the gullies, tourist and interpretive trails have been established, but there is a lack of well-prepared geotourism trails. The southern part of the study area, the Urzędów Hills, is particularly underdeveloped in terms of tourism. This study presents the key characteristics of loess relief in the western part of the Lublin Upland, the current development of tourist infrastructure, and prospects for geotourism based on the unique landforms in the area. A few geotourism trails focusing on the unique loess relief features have been proposed, and attention has been drawn to threats to these landscape assets posed by certain forms of adventure tourism and problems related to private land ownership.

10

Transgraniczny Geopark Łuk Mużakowa

Koźma J.

Przegląd Geologiczny

|

2011

|

Vol. 59, nr 4

276-290

EN

The Muskau Arch lies in southern part of Lubuskie voivoship and border zone of Saxony and Brandenburg. It forms glaciotectonical structure well visible in terrain morphology. Inside it, there are disturbed Neogene deposits with brown coal seams. Among the abundant fold and slice structures the numerous brown coal and accompanying glass sands and ceramic clays deposits has been investigated. Underground and opencast mining of brown coal was conducted from the middle of XIX century up to the second part of XX century. Nowadays, many post-mining evidences like antropogenic reservoir and artificial landforms are exposed in the Muskau Arch area. The natural processes of post-mining areas transformation both with the post-industrial cultural heritage and geological phenomenon are protected values as a Geopark. In the year 2006, the Muskau Arch has obtained certificate of the seventh German National Geopark and in the year 2009, of the first Polish National Geopark (National Muskau Arch Geopark). The aims are preservation of geological heritage as well as scientific and teaching purposes. Current efforts are made for establishing the transborder Muskau Arch Geopark, of the European Geopark rank with the UNESCO support.

11

Geopark Góra Św. Anny – "król-tułacz" wrócił na stolicę!

Woźniak P., Sikora R., Lasoń K., Markowiak M., Haisig J., Szulc J., Hagdorn H.

Przegląd Geologiczny

|

2011

|

Vol. 59, nr 4

291-291

EN

Due to numerous geological phenomena on a virtually small territory, the St. Anne's Mountain and its areas has an excellent chance to become one of the most significant geotouristic regions in Poland. The designed geopark, apart from its main goal which is to promote the earth education, will also affect the tourism and economy growth within the region. The area will enable us to look into the future of our planet through the prism of processes, which created its environment in the past. Discovering the earth mysteries, acquainting oneself with the contents of drafted plates, and close contact to geology will encourage people, especially the younger generation, to explore the adjacent surroundings and the whole world. The St. Anne's Mountain was given national status by the Ministry of the Environment on the basis of the review, made by the Polish Geological Institute - National Research Institute Upper Silesian Branch in Sosnowiec, entitled: The St. Anne's Mountain Geopark - the documentation and suggestions on its protection. Research along with observation results on the field and laboratory works between 2008 and 2010 were included in the above mentioned review.

12

Walory krajobrazowe determinantą rozwoju geoturystyki na przykładzie Stanu Utah (Ameryka Północna)

Papińska E., Białkowska-Jelińska E.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2010

|

nr 14

138--153

PL

Stan Utah leży na środkowym zachodzie USA. Zajmuje on 219 887 km2 powierzchni, którą zamieszkuje 2,800 tys. mieszkańców (2009 r.). Gęstość zaludnienia jest stosunkowo niewielka i wynosi ponad 12os/km2. Wpływ na tę sytuację mają przede wszystkim stosunkowo niekorzystne warunki naturalne z których najważniejszy wpływ ma ukształtowanie terenu i warunki klimatyczne. Różnorodność krajobrazu będąca efektem ogromnego zróżnicowania form rzeźby, wpłynęła na fakt iż na terenie Utah powstało 5 parków narodowych (Zion, Bryce, Capitol Reef, Arches i Canyonlands), utworzono pomniki narodowe oraz obszary o niższej randze ochrony. Każdy z tych obszarów przyciąga rzesze turystów z USA i z całego świata, gdyż znajdują się tu niepowtarzalne formy krajobrazu, jak np. w Arches NP znajduje się ponad 1700 naturalnych łuków skalnych. Obszary te mają ogromne znaczenie dla rozwoju turystyki (geoturystyki) w USA, a tym samym dla gospodarki. Rocznie parki narodowe w Utah odwiedza ok. 6 mln osób.

EN

The state of Utah is located in west-central United States. The area of 219 887 km2 is populated by 2.8 million people (in 2009). Population density is relatively low: 12 persons per square km. The main reasons for low population density are unfavourable natural conditions. The most important are topography and climate. Utah’s landscape diversity is a consequence of a variety of terrain types. For that reason, there are 5 national parks (Zion, Bryce, Capitol Reef, Arches and Canyonlands), national monuments, and other lower rank protected areas established in Utah. Each of these places, characterized by unique types of landscape brings millions of tourists per year from USA and all over the World. For example, Arches National Park has more than 1700 natural arches. All these protected areas are very important in development of tourism industry (geotourism), as well as in economy of USA. Utah’s national parks draw more than 6 million visitors annually.

13

Turystyka w krajobrazach Parków Narodowych Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej

Harasimiuk K., Harasimiuk M.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2010

|

nr 14

91--100

PL

Stany Zjednoczone Ameryki Północnej będąc światowym prekursorem ochrony krajobrazu na świecie (Parki Narodowe : Yellowstone – rok utworzenia 1872, Yosemite – ochrona od 1864 – status parku od 1890) są równocześnie krajem gdzie turystyka generowana przez piękno krajobrazu i jego walory poznawcze – edukacyjne osiąga skalę nie spotykaną nigdzie indziej na świecie, W roku 2009 55 parków narodowych USA odwiedziło około 63 miliony turystów. Ogromna różnorodność krajobrazowa – od wysp oceanicznych i różnych typów wybrzeży, po wysokie zlodowacone góry i od pustyń piaszczystych i skalistych poprzez unikalne w skali świata lasy sekwojowe, po Everglades na Florydzie, czynne wulkany i krajobrazy gejzerów w Yellowstone – stwarzają możliwości poznania i zrozumienia sił przyrody kształtujących te, wciąż w dużej mierze zachowane w stanie naturalnym krajobrazy. O intensywności ruchu turystycznego i jego charakterze decydują: dostępność komunikacyjna, sposób adaptacji krajobrazu dla turystyki i w sposób znaczący walory krajobrazowe i ich unikatowość.

EN

The United States of America, being the landscape protection precursor in the world (National Parks: Yellowstone [est. 1872], Yosemite [protection granted in 1864, national park established in 1890]), is at the same time the country where tourism generated by the beauty of landscape and its cognitive and educational values, reaches the biggest scale in the world. In 2009, ca. 63 million tourists visited 55 national parks in USA. Vast landscape variety – from ocean islands, various types of coastline, to high glacier mountains and from sand or stone deserts to unique in the entire world sequoias, Everglades in Florida, active volcanoes and geysers in Yellowstone – all this brings huge possibilities to learn and understand natural phenomena which shape those well preserved natural landscapes. Decisive factors of the intensity and character of touristic movement are: transport accessibility, way of adaption of a landscape for the touristic purposes, and landscape values and their unique character.

14

Obiekty geoturystyczne i zabytki kultury materialnej Jordanii

Stanienda K.

Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska

|

2008

|

z. 286

67-77

PL

W artykule przedstawiono walory geoturystyczne wybranych obiektów Jordanii. Do obiektów zasługujących na szczególną uwagę należą: Pustynia Wadi Rum, Źródło Mojżesza w Wadi Musa, skalne miasto Petra, twierdze krzyżowców Shoubak i Karak, kanion Wadi Mujib, Morze Martwe, Mount Nebo, Bethania nad rzeką Jordan z miejscem chrztu Jezusa, obiekty Ammanu oraz ruiny starożytnego miasta Jerash.

EN

Geoturistic values of selected objects of Jordan were presented in this article. The most special objects of this area are: Wadi Rum Desert, Moses' Spring in Wadi Musa, rock town Petra, Crusader Castles Shoubak and Karak, Wadi Mujib Canyon, Dead See, Mount Nebo, Bethany beyond the Jordan River, where Jesus was baptised, objects of Amman and ruins of antigue city Jerash.

15

Walory decydujące o atrakcyjności obiektu geoturystycznego na przykładzie Dobszyńskiej jaskini lodowej - Słowacja

Marciniak A.

Górnictwo i Geologia

|

2007

|

T. 2, z. 1

33-43

PL

W artykule przedstawiono historię odkrycia i budowę geologiczną Dobszyńskiej jaskini lodowej. Część badawcza dotyczy rozważań nad pojedynczym obiektem jaskiniowym, jako celem wyjazdu turystycznego. Badaniami objęto osoby odwiedzające Dobszyńską jaskinię lodową. Na podstawie analizy wyników ustalono obszar generujący ruch turystyczny w przypadku tej jaskini oraz obiekty, które go pochłaniają.

EN

The paper presents history and geological structure of Dobšinská l'adová Cave. The research part draws on a survey conducted among tourist visiting Dobšinská l'adová Cave and pretends to examine a cave as a tourist destination. One of the aims of the research is to identify the structure of tourist traffic.