Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Testowanie specyfikacji danych II i III grupy tematycznej INSPIRE w zakresie tematów przyporządkowanych Głównemu Geologowi Kraju

Nowakowska P., Hordejuk M., Jóźwik K., Myciuk K., Przasnyska J., Sadłowska K., Tekielska A.

Roczniki Geomatyki

|

2012

|

T. 10, z. 2

71-79

PL

Artykuł jest próbą podsumowania wyników prac przeprowadzonych w Państwowym Instytucie Geologicznym - Państwowym Instytucie Badawczym (PIG-BIP) w ramach ogólnoeuropejskiego testowania roboczych wersji specyfikacji danych dla tematów aneksu II i III dyrektywy INSPIRE. Testy przyczynią się w przyszłości do zwiększenia interoperacyjności semantycznej danych w obrębie państw Unii Europejskiej. Ujednolicenie terminów i pojęć stosowanych w zakresie informacji przestrzennej w różnych dziedzinach wiedzy i gospodarki ma na celu poprawne rozumienie danych przez wszystkich uczestników Europejskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej (Baranowski, 2011). Testy prowadzone były w okresie od 20 czerwca do 21 października 2011 roku i obejmowały tematy, za które odpowiada Główny Geolog Kraju jako organ wiodący. Do tematów tych należą: geologia (Aneks II, temat (domain) 4), wraz z podtematami (sub-domain) - geologia podstawowa wraz z otworami wiertniczymi, hydrogeologia i geofizyka (INSPIRE Thematic Working Group Geology, 2011), zasoby energetyczne (Aneks III, temat 20) (INSPIRE Thematic Working Group Energy Resources, 2011), zasoby mineralne (Aneks III, temat 21) (INSPIRE Thematic Working Group MineraI Resources, 2011). Celem testowania było przede wszystkim dostarczenie tematycznym grupom roboczym (TWG - Thematic Working Groups), działającym przy Komisji Europejskiej, informacji o możliwości zastosowania zaproponowanych modeli przez daną instytucję. Tego rodzaju wsparcie ze strony różnych środowisk z wielu krajów europejskich jest niezmiernie potrzebne, gdyż członkowie TWG często nie znają lokalnych uwarunkowań oraz rozwiązań prawnoorganizacyjnych w poszczególnych krajach (Nowakowska i in., 2011). Zgłoszone uwagi posłużą opracowaniu wersji 2.9 INSPIRE Data Specification, które następnie zostaną poddane ponownemu testowaniu. Drugie testowanie ograniczy się tylko do instytucji pełniących w danym temacie funkcję organu wiodącego. W wyniku tych prac powstaną wersje 3.0 dokumentów. Drugim istotnym celem było przygotowanie zespołu PIG-PIB do zadań, jakie czekają go na dalszych etapach prac dotyczących implementacji dyrektywy INSPIRE w zakresie wymienionych powyżej tematów. Wersje 3.0 wyżej omawianych dokumentów, jako akty wykonawcze o randze rozporządzeń i decyzji Komisji Unii Europejskiej, zostaną ogłoszone w Dzienniku Urzędowym Unii i staną się obowiązującym prawem w całej Unii, a PIG-PIB jako organ administracji publicznej będzie zobowiązany do ich przestrzegania (Bielecka, 2011).

EN

This paper is an attempt to summarize the results of work in the Polish Geological Institute - National Research Institute in the framework of pan-European testing of data specifications for Annex II and III INSPIRE Directive. The tests were conducted in the period from 20th of June to 21st of October 2011 and included the themes, for which the Chief National Geologist is responsible as a leading authority. These themes include: geology (Annex II, theme 4), including boreholes, hydrogeology and geophysics, energy resources (Annex III, theme 20) and mineral resources (Annex III, theme 21).

2

Methods and practical results of using GeoMark geoinformation system in mining

Glukhov O. O., Aantsyferov A. V., Kompanets O. I.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2008

|

T. 24, z. 3/1

127-134

EN

The report gives a description of methods and practical results of using GeoMark geoinformation system in mining. It has been developed in the UkrNIMI Institute to solve a wide range of computational problems in the field of mine and land geophysics, geomechanics, and mine-surveying.

PL

Niniejszy raport opisuje metody oraz praktyczne rezultaty użycia systemu geoinformatycznego GeoMark w górnictwie. Opracowany został w instytucie UkrNIMI w celu rozwiązywania szerokiego zakresu problemów obliczeniowych w dziedzinie geofizyki kopalni oraz terenu, geomechaniki i miernictwa górniczego.

3

Zastosowanie metody ciągłego obciążania do oznaczania modułu ściśliwości wtórnej gruntów

Woźniak H., Urbaniak R., Kaczmarczyk R.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

2001

|

R. 40, nr 4

33-41

PL

Praca zawiera wyniki oznaczania modułu ściśliwości wtórnej metodą standardowego badania edometrycznego (stopniowego obciążania - IL) oraz ciągłego obciążania ze stałą prędkością odkształcania (CRS) przeprowadzonych na próbkach przerobionych gruntów naturalnych i gruntów antropogenicznych. Porównanie wyników, przeprowadzone metodą analizy statystycznej, wykazało ich względnie dobrą wzajemną korelację, co pozwoliło na stwierdzenie, że w przypadku zachowania rygorystycznych wymogów badania, metoda CRS może być metodą alternatywną w stosunku do długotrwałych i uciążliwych badań standardowych.

EN

The results are presented of the measurements of recompressibility modulus of remoulded natural soils and anthropogenic soils with the standard oedometer test (incremental loading method - IL) and with the continuous loading under constant rate of strain (CRS). Comparison of results with statistical methods demonstrated their good correlation which allows to suggest that the CRS method can be an alternative for time-consuming and troublesome standard procedure it, however, the requirements of the CRS are rigorously executed.

4

Zasoby geotermalne pod gminą Pawłowice i możliwości ich wykorzystania

Sokołowski J., Ludwikowski B., Pawlik E.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

2001

|

R. 40, nr 2

13-23

PL

W artykule omówiono pozycję strukturalną Gminy Pawłowice, wykazując zmiany horyzontalne i pionowe, które następowały w paleozoiku, mezozoiku i kenozoiku. Omówiono również stan rozpoznania geofizycznego i wiertniczego analizowanego obszaru oraz scharakteryzowano utwory mioceńskie, karbońskie, dewońskie i prekambryjskie, głównie pod kątem możliwości występowania w nich skał zbiornikowych. Wyodrębniono trzy podstawowe zbiorniki wód geotermalnych w utworach: karbonu górnego, karbonu dolnego-dewonu, dewonu dolnego-kambru. Przedstawiono wyniki oceny zasobów energii geotermicznej, które łącznie oszacowano na 76 mln tpu. W końcowej części artykułu podano sugestie odnośnie prawidłowego wykorzystania zasobów geotermicznych.

EN

The paper deals with geo-structural situation of Pawłowice ViIlage Community pointing out the horizontal and vertical changes which took place in the Paleozoic age, Mesozoic age and Cainozoic age. It also locuses on the state of recognition of the area on the basis of geophysical works and drillings and characterizes the Miocen, Carbonilerous, Devonian and Pre-Cambrian complexes, with emphasis on the possibilities of reservoir rocks occurence. Three basic geothermal water reservoirs have been identilied within complexes of the Upper Carbonilerous, Lower Carbonilerous, Devonian, Devonian-Lower Cambrian. The result of the geothermal energy resources estimate have been presented; this estimate amounts to 76 million tpu. Towards the end of the report suggestion have been made about how to utilize the geothermal resources properly.

5

Historia upadomierza w Polsce

Twaróg W.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

2001

|

R. 40, nr 3

39-40

PL

W artykule Mariana Kiełta pt. "Profilowania upadu warstw: upadomierze, procedury, wykresy, metody interpretacji" zamieszczonym w dwumiesięczniku Technika Poszukiwań Geologicznych Geosynoptyka i Geotermia Nr 5-6 , 2000 rok, autor pisze o profilowaniu upadu warstw [PUW] i przytacza szereg faktów historycznych dotyczących rozwoju tej metody na świecie i w Polsce. Wielka szkoda, że autor pisząc o tym nie po raz pierwszy pobieżnie przedstawia historię rozwoju tej metody w kraju.

6

Possibilities of geothermal waters development within three provinces of North-West and Central Europe meeting in region of Krakow city, Poland

Sokołowski J.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

1999

|

R. 38, nr 4-5

99-120

EN

Poland and the city of Krakow in particular are situated in a very special place in Europe. There are three oil-gas-geothermal provinces within the territory of Poland spreading towards the North-West and Central Europe. They are: - Epiplate Province of the North-West and Central Europe spreads over the area of the North Sea and on its coastline and covering the Netherlands, Denmark, North Germany, Poland, West Ukraine and Byelorussia, Lithuania, Latvia, Estonia and the Russian enclave of Kaliningrad. - The Fore-Carpathian foreland Province spreads from Austria through Moravia, Poland, Ukraine and Romania. - The orogenic flysh Carpathian Province spreads over the area from Austria and Moravia through the south part of Poland, South-West Ukraine and the west territory of Romania.

7

Ocena zasobów energii geotermicznej gminy Bielsko-Biała

Sokołowski J., Ludwikowski B., Pawlik E.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

1999

|

R. 38, nr 3

3-25

PL

W artykule omówiono dotychczasowe starania o wykorzystanie energii geotermalnej w województwie bielskim. Omówiono pozycję geostrukturalną, budowę geologiczną, geomorfologię powierzchni oraz stan rozpoznania geofizycznego i wiertniczego. Scharakteryzowano utwory czwartorzędowe, fliszowe Karpat, miocenu, karbońsko-dewońskie i podłoża krystalicznego. Omówione zostały zbiorniki wód geotermalnych występujące w utworach czwartorzędu, fliszu karpackiego, miocenu, dewonu i zasoby energii w nich zawartej. Ustosunkowano się do roli wód geotermalnych w rozwiązywaniu problemów strategicznych miasta i sposobów prawidłowego ich wykorzystania.

EN

The so far attempts aiming at geothermal energy use in the Bielsko-Biała county have been discussed in the paper. The geostructural position, geological build, geomorphology of the surface as well as geophysical and drilling recognition have been presented. The strata of the Quaternary, Carpathian Ftysch, Miocene, Carboniferous-Devonian and crystalline basement have been characterised. The geothermal waters reservoirs appearing in the Quaternary, Carpathian Flysch, Miocene and Devonian strata along with the enclosed thermal energy have been discussed. The role of geothermal waters in solving the strategic problems of Bielsko-Biała town, and the ways of their correct use have been analysed.

8

Możliwości zagospodarowania wód geotermalnych w trzech prowincjach Europy północno-zachodniej i centralnej stykających się w rejonie Krakowa

Sokołowski J.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

1999

|

R. 38, nr 4-5

77-97

PL

Polska, a szczególnie miasto Kraków, zajmują wyjątkową pozycję w skali europejskiej. Na terenie Polski występują trzy prowincje ropo-gazonośno-geotermalne mające swoje rozprzestrzenienie w Europie północno-zachodniej i środkowej. Są to: epiplatformowa prowincja północno-zachodniej i centralnej Europy, rozprzestrzeniona na obszarze Morza Północnego i jego obrzeży, Holandii, Danii, północnych Niemiec, Polski, zachodnich rejonów Ukrainy i Białorusi oraz na Litwie, Łotwie, Estonii i okręgu kaliningradzkim Rosji; przedgórska prowincja przedkarpacka, rozciągająca się od Austrii przez Morawy, Polskę, Ukrainę i Rumunię; orogeniczna prowincja fliszowa Karpat, ciągnąca się od Austrii i Moraw przez południowe obszary Polski, południowo-zachodnie obszary Ukrainy oraz wschodnie rejony Rumunii.

9

Magnetic maps of the Baltic sea

Sas-Uhrynowski A., Welker E., Demina I., Kasyanenko L.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

1999

|

R. 38, nr 1

94-95

EN

The IGIK joined in 70 the USSR team IZMIRAN in magnetic survey of the Baltic Sea area. For data registering was used nonmagnetic schooner "Zaria". Components of magnetic field were was registered continuous along profile lines, covering in 1990 the whole Baltic area. Analog data were converted into digital form and often processing have been used for completion of Digital Magnetic Atlas of Baltic. In 7 separate maps were presented vector and angle elements of geomagnetic field, based on a grid of 220 000 measured data points. Maps provide basic material for geological and geophysical interpretations, and will be also used for correction and updating magnetic data (mainly D type) on navigation map of Baltic Sea.

PL

Od lat 70-tych IGiK włączył się do prac prowadzonych przez IZMIRAN w Petersburgu dotyczących pomiarów magnetycznych na Bałtyku. Pomiary prowadzono na szkunerze niemagnetycznym "Zaria" metodą profilową. Objęły one obszar całego Bałtyku i trwały do 1990 roku. Uzyskane wyniki po zmianie na postać cyfrową posłużyły jako materiał wyjściowy do wykonania atlasu numerycznych map magnetycznych Bałtyku. Na 7 mapach zaprezentowano elementy wektorowe i kątowe pola geomagnetycznego na podstawie około 220 000 punktów. Mapy te będą materiałem wyjściowym do interpretacji geologiczno-geofizycznych oraz do korygowania i zaktualizowania danych magnetycznych (głównie D) na nawigacyjnych mapach Bałtyku.

10

Examples of young tectonic activity from the Sudetic Foreland, SW Poland - application of condensed contour maps

Badura J., Przybylski B.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

1999

|

R. 38, nr 1

38-45

EN

The patterns revealed by condensed contour maps of Lower Silesia suggest a tectonic control on the present-day topographic relief of the Sudetic Foreland. The analysed maps seem to reflect structural/ brittle tectonic features of the bedrock rather than glacial landforms. Analysis shows that the landscape of the Sudetic Foreland is generally the result of uneven tectonic uplift of particular blocks. Tectonic features are reflected in the relief in forms measuring from a few metres to more than 100 km. Consequently, we recommend that the morpholineaments visible on these maps should be studied by means of geophysical and geodetic methods in order to verify the possibility of Recent tectonic activity.

PL

Na mapach zagęszczonych poziomic z obszaru Dolnego Śląska widoczny jest wpływ osnowy tektonicznej na rzeźbę przedpola Sudetów. Z analizowanego obrazu wynika, że nieciągłości tektoniczne są silniej odzwierciedlone w rzeźbie terenu niż formy polodowcowe. Ogólnie krajobraz przedpola Sudetów został ukształtowany w wyniku nierównomiernego podnoszenia poszczególnych bloków. Tektoniczne formy czytelne w morfologii liczą od kilku metrów do ponad 100 km. Autorzy sugerują, że widoczne na analizowanych mapach fotolineamenty należy poddać weryfikacji przy zastosowaniu metod geofizycznych w celu oceny ich współczesnej aktywności.

11

Correlation between isostatic anomalies and neotectonic movements in Latvia

Nikulin V.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

1999

|

R. 38, nr 1

68-76

EN

One of the main causes of geodynamic activity in Latvian territory is isostasy associated with deep tectonic processes. Isostatic equilibrium at the level of the Moho surface is considered. The correlation parameter of isostasy along the Deep Seismic Sounding Profile Sovetsk-Riga-Kohtla-Yarve has been analysed. A correlation has been found between isostasy and the horizontal gradient of gravity anomalies in Bouguer reduction and density of heat flow. A scheme of distribution of isostatic anomalies at the level of the Moho surface has been produced. The distribution of isostatic anomalies shows a conforming depth/geological structure. A comparison of isostatic anomalies with geophysical characteristics and geological structure at depth allows the definition of sites of possible active tectogenesis, directions and types of development of the Earth's crust. At the sites of some contact zones, negative and positive isostatic anomalies locate hypocentres of historical earthquakes and Recent seismic events. Data on the distribution of isostatic anomalies can be used to forecast future geodynamic hazards in Latvia and surrounding territories.

PL

Jedną z głównych przyczyn aktywności neotektonicznej na obszarze Łotwy jest izostazja połączona z wgłębnymi procesami tektonicznymi. Wyrównanie izostatyczne zapewne sięga powierzchni Moho. Analizowano parametr korelacyjny izostazji wzdłuż profilu Głębokich Sondowań Sejsmicznych Sowietsk-Ryga-Kohtla-Yarve. Stwierdzono korelację między izostazja, gradientem poziomym anomalii grawitacyjnych w redukcji Bouguera i gęstością strumienia cieplnego. Opracowano schemat rozmieszczenia anomalii izostatycznych na powierzchni Moho. Te anomalie pokrywają się ze zróżnicowaniem głębokości struktur geologicznych. Na podstawie zestawienia anomalii izostatycznych, oraz geofizycznej charakterystyki struktur geologicznych i głębokości ich zalegania możliwe było określenie lokalizacji aktywnych tektogenów, oraz trendów rozwoju skorupy ziemskiej. W miejscach kontaktu stref negatywnych i pozytywnych anomalii izostatycznych zlokalizowane są hipocentra historycznych trzęsień ziemi oraz współczesnych zjawisk sejsmicznych. Dane na temat rozmieszczenia anomalii izostatycznych można wykorzystać do określania zagrożeń geodynamicznych w Łotwie i na obszarach przyległych.

12

Analiza warunków akumulacji złóż węglowodorów i ich znaczenie dla prospekcji naftowej w basenach Niżu Polski oraz zapadliska przedkarpackiego

Jucha S. F.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

1999

|

T. 15, z. spec.

5-42

PL

W pracy przedstawiono najważniejsze wyniki wieloletnich badań i studiów basenów naftowych Polski w nawiązaniu do analizy i syntezy wybranych zagadnień i zastosowań autorskiej, oryginalnej polskiej metody cyfrowej kartografii naftowej. Uzyskane końcowe rezultaty objaśniono w części tekstowej i graficznej w ujęciu historycznym, organizacyjnym i częściowo metodycznym. Starano się również powiązać i objaśnić zakres i kierunki współpracy z okolicznościową barwną ekspozycją wystawową poświęconą 80-leciu naszej Uczelni.

EN

This paper is a presentation of the results of extensive studies in the framework of methodical researches of rock properties and spatial deposition of layers in the main petroleum basins of the Polish Lowland between the Oder and Bug Rivers. The Polish digital cartography method, often foregoing and original, has been elaborated by the Author (S.F.J.) for the recent 30 years. The concept of digital petroleum cartography is not based on any other patterns partly known from literature or conditionings related to the quality or quantity of information. For this reason in numerous publications it has been labelled as the Polish digital cartography method. The geological concept and the selection of accurate data has been assumed in line with the classical surface cartography and then its principles have been introduced to data processing, software and final caIculations. The eventual pictures have been analysed in co-operation with the top class Polish computer scientists. Among such specialists is the main representative of the specialisation Mr. Ryszard Weinar, PhD who constantly performs the most important activities related to calculations with the use of the electronic graphical apparatuses - first ones made in Poland then also foreign products. The study of the spatial system of layers in petroleum basins required uniformisation of all co-ordinates of the analysed driIling data, not only weIl profiles, but also seismicity profiles, to one Polish system. Initially this was a local system, then the generaIly accepted Borowa Góra system and recently the system 42 (fig. 1, 2, 15a, b, 16a, b). The number of the analysed seismicity and drilling data was presented on the background of stratigraphic horizons in the form of figures Iisted in Tables for the Cretaceous (Cr1), Jurassic (J1), Triassic (T1), Zechstein (P2), Rotliegend (P1) and Carboniferous (C1) and older basement, mainly Devonian (D). The quantitative analysis of the drilling and seismicity data in the Carpathian Foredeep were limited to one stratigraphic border, surface of discordance of the Miocene with the older basement. Thus all the enumerated data were mainly referred to the bottoms of the mentioned geological formations. It has been assumed in the model that they correspond to the surfaces of angular discordances, and considerable facial and Iithological changes for the Zechstein and Rotliegend, which has been proved by the drilling and seismicity surveys. The number of the analysed seismicity and drilling data for each of the enumerated horizons can be thousands. It was important to determine the class of size and num ber of apparent angles of dipping (tab. 1). In the course of the detailed analysis of these unquestionable data, prepared in co-operation with specialists from numerous units of the Polish Petroleum Mining Company, there were prepared digital structural maps (Fig 3-10) for the Upper Cretaceous (Cr2) bottom, the Lower Cretaceous (Cr1) bottom, the Upper Jurassic-Malm (J3) bottom, the Jurassic (J) bottom Iying discordantly on the older basement or other elements also Iying transgressively, e.g. Doggerian (J2), Lower Triassic (mainly T1) or older formations Iying transgressively: Zechstein bottom (P2), Permian bottom (P1) and also bottom of the transgressive Carboniferous (C1 or C2) deposited discordantly on the older basement of the Polish Lowland. In the Carpathian Foredeep special attention was paid to one discordance, being the main angular discordance between the Miocene (M1) and its Mesozoic platform basement: mainly Cretaceous or Jurassic, Palaeozoic: mainly Carboniferous, Devonian or Cambrian, and in the vast area - Proterozoic - in the form of phyllite series building up the Lower San River anticlinorium (fig. 17a, b). After making these maps, initial contour cuts were made every 250 metres to provide the readabiIity of the maps in the scale 1 : 2500 000 and 1 : 4 000 000 for the Polish Lowland. Apart from this, a set of exhibition maps were made in a more detailed scale, mainly 1 : 200 000. The objective of these studies was the analysis of the spatial system of layers over the surfaces of angular discordance, and so determination of the structural Ievels. In the Carpathian Foredeep the spatial system of angular discordance in the Miocene bottom consisted of two parts: between Cracow and Tarnów and Rzeszów and Przemyśl in the east in the scale 1: 500,000 and as exhibition maps in the scale. 1 : 250,000. Based on these digital structural maps, digital depth maps could be made in the scale 1: 2,500,000, usually for four horizons: -1,500 bsl, -2,000 bsI, -3,000 bsl. (fig. 11-14). Thanks to the great number of seismicityand drilling data, the pictures obtained in horizontal planes made it possible to interpret them both in view of potential upliftings or lowerings. Four selected depths stay witllin the range of the most common discovered hydrocarbon deposits. Five depth horizons were selected in the Carpathian Foredeep: -1,000 bsl, -1,500 bsl, -2,000 bsl, -2,500 bsl, -3,000 bsl, but in a more detailed scale l : 500,000 (fig. 18a, b-22a, b). The interpretation of the obtained digital depth maps enabled: 1. Analysis of structural series, 2. Successive uncovering of shallower geological formations, 3. Localisation of perspective areas, 4. Quantitative analysis of anticlinal elevations, synclinal upliftings and monoclinal zones, 5. Differentiation of primary and secondary properties of the spatial system due to, e.g. conditions of sedimantation, style and causes of folding and other deformations of layers caused by, e.g. liquidity of Zechstein salts at greater depths. This elaboration led to the first publication of a fully original methodic approach (not based on literature) in the light of numerous data and activities related to their processing and reliable quantitative interpretation. The most crucial conclusions are as follows: 1. Data preparation, 2. Calculation method, 3. Horizontal depth cuts as a criticism of interpretation maps, 4. Analysis of surfaces of angular discordance, 5. Lack or limitation of discordant, fault tectonics known from many publications. The main advantage of the elaboration lies in the comparison of distribution of the analysed data with the obtained digital structural maps as a significant study of application and check of the Polish digital petroleum cartography.

13

Porównanie prędkości fal sprężystych obliczonych przy użyciu różnych modeli teoretycznych w zależności od parametrów petrofizycznych skał

Bała M.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

1998

|

R. 37, nr 3

71-81

PL

Dobór odpowiedniego modelu charakteryzującego ośrodek skalny jest najważniejszym problemem przy ilościowej interpretacji pomiarów geofizyki wiertniczej, stosowanej w wielu zagadnieniach geologicznych, w tym także w prospekcji naftowej. Prawie we wszystkich systemach komputerowych w pierwszym podejściu interpretacyjnym wprowadza się deterministyczne modele łączące wybrane parametry petrofizyczne skał z wielkościami mierzonymi w profilowaniach geofizycznych w otworach. Modele te są wynikiem rozwiązań teoretycznych, zakładających uproszczony opis skaty porowatej, bądź empirycznych, uzyskanych w trakcie badań laboratoryjnych, zawierających współczynniki odpowiednie dla danej formacji. Przy wykorzystaniu profilowań akustycznych najczęściej stosuje się modele Wyllie'ego lub nieco dokładniejszy model Raymera-Hunta-Gardnera, które pozwalają na określenie współczynników porowatości skały z uwzględnieniem obecności węglowodorów, materiału ilastego i minerałów skałotwórczych. Obok tych modeli w literaturze światowej prezentowane są inne relacje opisujące powyższe związki. W pracy zamieszczono wyniki obliczeń prędkości fal podłużnych i poprzecznych w zależności od parametrów zbiornikowych skał, przede wszystkim od nasycenia wodą i gazem, wykonane przy wykorzystaniu znanych modeli teoretycznych ośrodków porowatych, szczególnie preferując model Kustera i Toksöza, pozwalający nie tylko na uwzględnienie porowatości ośrodka, ale również umożliwiający modelowanie rozkładu porów w skale. Za najbardziej istotny parametr przy analizie modeli uznano współczynnik nasycenia gazem. Obecność gazu w przestrzeni porowej wpływa zasadniczo na zmianę parametrów sprężystych ośrodków porowatych, a więc prędkości propagacji fal podłużnych i w mniejszym stopniu poprzecznych oraz na współczynniki ich tłumienia. Zmienność tych wielkości może wpływać zarówno na zapis sejsmiczny, co prowadzi do powstawania anomalnych pól falowych w strefach nasycenia węglowodorami gazowymi, jak również uwidocznia się w profilowaniach akustycznych rejestrowanych w otworach wiertniczych, szczególnie na zapisach akustycznych obrazów falowych. Anomalne zachowanie się parametrów sprężystych przy zmianie nasycenia skał gazem potwierdzają również badania laboratoryjne. Okazało się, że stosowanie różnych technik nasycania próbek skalnych wodą i powietrzem dawało w efekcie znaczne rozbieżności mierzonych parametrów przy tych samych wartościach nasyceń. Nasunęło to myśl, że nie tylko objętość nasycającej cieczy i gazu ma wpływ na prędkości fal, ale także makroskopowy rozkład mediów w przestrzeni porowej ośrodka.

EN

Choice of a rock medium model is very essential to the quantitative interpretation of well logging data employed in solving some geological problems, including oil prospecting. In most computer systems deterministic models are used at the first step of interpretation. They combine chosen physical parameters of rocks with well logging measurement data. The models are obtained either from theoretical solutions, in which a simplified rock model is assumed, or from empirical studies (laboratory tests) in which coefficients corresponding to a given formation are employed. When sonic logs are used, Wyllies model or more accurate Raymer, Hunt and Gardners model are applied. Both models take into account hydrocarbons, shaly material, and mineral composition of rock, and enable porosity to be determined. Other models describing the above given relations are also given in geophysical literature. The paper presents results of P-wave and S-wave value calculation in dependence on reservoir parameters (water and gas saturation in particular). Commonly known theoretical models of porous medium were used in the calculations. A priority was given to the Kuster and Toksoz model which not only includes the mediums porosity but enables a distribution of pores in the medium to be modelled. Gas saturation was recognized to be the most significant parameter of the model analysis. Gas present in the pore space affects significantly changes in elastic parameters of a porous medium, i.e. P-wave velocity and to a lesser extent S-wave velocity, as well as their attenuation coefficients. Changes in those parameters may have an effect on seismic records, resulting in anomalous wave fields observed in zones of gas saturation, as well as on sonic logs, and acoustic full wavetrains in particular. Anomalous response of elastic parameters to gas saturation changes was confirmed by laboratory tests. It was proved that different techniques applied to saturate rock samples with water and air caused great differences in parameter values measured for the volume of saturating liquid and/or gas, the macroscopic distribution of media in the pore space affected wave velocity as well.

14

Interpretacja akustycznych obrazów falowych w przypowierzchniowych utworach jurajskich i triasowych na złożu Trzebionka

Jarzyna J., Bała M.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

1998

|

R. 37, nr 4

21-33

PL

Profilowanie akustyczne z pełnym obrazem falowym jest nowoczesnym efektywnym narzędziem pozwalającym na określenie parametrów sprężystych i zbiornikowych skał w warunkach in situ. Wyniki profilowania akustycznego z pełnym obrazem falowym zarejestrowanego prototypową sondą SAM60 w dwóch otworach na polu górniczym Trzebionka wskazują na możliwość określenia współczynników porowatości ogólnej w jurajskich i triasowych utworach węglanowych i ilasto-mułowcowych. Akustyczne obrazy falowe są przydatne do wydzielenia stref o słabych właściwościach sprężystych - utworów ilastych, marglistych lub o wysokiej szczelinowatości oraz stref o dobrych właściwościach sprężystych - skał twardych, nieporowatych i bez szczelinowatości. W utworach dolomitycznych możliwe jest także określenie dynamicznych parametrów sprężystych, Otworowe profilowania akustyczne z pełnym obrazem falowym mogą być uznane za metodę uzupełniającą w stosunku do laboratoryjnych oznaczeń współczynnika porowatości na próbkach skał.

EN

Acoustic full waveform in borehole is modern and effective tool for determining of the rock elastic and reservoir parameters in situ. The results of interpretation of the acoustic full waveforms recorded in two boreholes in mine field Trzebionka with SAM60 prototype device point out the possibility of determining of total porosity of Jurassic and Triassic carbonate and shaly-mudstone deposits. Acoustic full waveforms are useful to distinguish between zones with low elastic parameters, i.e. shales, marls or fractured rocks from zones of good elastic parameters, i.e. hard, nonporous and nonfractured rocks. In dolomite type rocks it has been possible to obtain the dynamic elastic parameters. Acoustic full waveform recordings may be treated as a complementary method to laboratory measurements of porosity.