Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Biofouling on an Offshore Rig in the Baltic Sea

Kur Jarosław, Igliński Piotr, Galant Grzegorz, Mioduchowska Monika

Polish Hyperbaric Research

|

2021

|

nr 2(75)

41--56

EN

Biofouling is called “lessons from nature”. Currently, governments and industry spend more than 5.7 billion USD annually to control unwanted marine biofouling, aquatic flora and fauna on submerged construction leading to various technical, economical, and ecological problems. In turn, the Baltic Sea is defined as a “time machine” for the future coastal ocean, as processes occurring in the Baltic Sea are related to future changes. Our study describes the biofouling community at 12 sites located at different depths on the legs of the “Baltic Beta” oil platform that resulted in finding a maximum of 1,300 individuals on 400 cm2. We analyzed: spatial distribution of dominant marine organisms living on a steel platform surface, their abundance and mass. Our work showed no significant difference in the benthic samples mass among different depths or cardinal directions of the rig columns. Our research can help to predict offshore biofouling on other devices in the Baltic Sea, to control invasive species and to estimate environmental load.

PL

Biofouling potocznie nazywany jest "lekcją od natury”. Obecnie rządy i przemysł wydają ponad 5,7 miliarda USD rocznie, aby kontrolować biofouling w morzach i oceanach, który stanowi nagromadzenie fauny i flory na podwodnych konstrukcjach, co w efekcie prowadzi do różnych problemów technicznych i ekologicznych. Natomiast Morze Bałtyckie jest definiowane jako "wehikuł czasu”, ponieważ zmiany w nim zachodzące aktualnie stanowią odzwierciedlenie przyszłych zmian środowiskowych w innych regionach morskich i oceanicznych. Nasze badania przedstawiają zbiorowiska makrobentosu pobranego z 12 lokalizacji położonych na różnych głębokościach nóg platformy wiertniczej "Baltic Beta”. Zidentyfikowaliśmy maksymalnie do 1300 osobników na 400 cm2. Przeanalizowaliśmy: przestrzenne rozmieszczenie dominujących organizmów morskich żyjących na stalowej powierzchni platformy, ich liczebność i masę. Badania nie wykazały znaczących różnic w masie próbek bentosowych pomiędzy różnymi głębokościami i kierunkami geograficznymi. Nasze badania mogą pomóc w przewidywaniu rozwoju biofoulingu na innych urządzeniach w Morzu Bałtyckim, identyfikacji występowania gatunków inwazyjnych i oszacowaniu obciążenia konstrukcji podwodnych.

2

Phenology of the Alien Invasive Plant Species Prosopis juliflora in Arid and Semi-Arid Areas in Response to Climate Variability and Some Perspectives for Its Control in Ethiopia

Shiferaw Wakshum, Bekele Tamrat, Demissew Sebsebe, Aynekulu Ermias

Polish Journal of Ecology

|

2020

|

Vol. 68, nr 1

37--46

EN

This study aims to (i) evaluate the phenology of Prosopis juliflora (Prosopis), (ii) investigate the effects of climate variability (temperature and precipitation) on the phenology of Prosopis, and (iii) assess the critical months of seed dispersal for the species management. Monthly data for phenology events: leafing, flowering, green and mature pods were collected from 8 stems of Prosopis trees at each of two localities in Ethiopia during 2016/2017. In Amibara district we found that relative abundances of green leaves, flowering, green pods, and mature pods were 91, 15, 9, and 2% in order. However, these were less than by 8, 53, 91, and 90%, respectively in Awash Fenatle district. The lowest proportions of mature and green pods were recorded in the dry season and the highest in the spring season. We recorded the highest and lowest relative abundances of flowering between November and December, and January and February, respectively. In this study, both temperature (F = 2.01, P = 0.04) and precipitation (F = 2.85, P = 0.01) had shown significant effects on the relative abundances of green leaves but insignificant effects on other phenology stages. Higher green leaf abundances were recorded during high rainfall, whereas lower abundances of leaves were recorded in high temperatures. But, the relative abundances of Prosopis leaves showed inconsistent with the variations of precipitation. Thus, awareness creation for stake holders about the phenology calendar of Prosopis should be given to abandon the invasiveness of the species towards the prime grazing lands in the region.

3

Impact of Agriculture Intensification on the Floristic Diversity of the Forest-Field Ecotone

Skrajna Teresa

Polish Journal of Ecology

|

2020

|

Vol. 68, nr 1

47--66

EN

The aim of the research was to study 20-year changes in the floristic richness of the vegetation and soil diaspore bank of agroceonoses and adjacent midfield woodlots, as a result of the intensification of agricultural production, and the role of the ecotone in the preservation of field weeds. The studies were conducted in two periods, the first between 1996 and 1998 and the second between 2016 and 2018, on 12 permanent plots located in a transition zone between agroceonoses and woodlots. The width of the ecotone zone was determined with a linear transect that crossed both communities. The study of vegetation was conducted using the Braun-Blanquet method. During each period, soil diaspore reserves were determined. A large decrease of approximately 30% in the number of species was noted in the agroceonoses, while there were minor changes in the wood communities. With only slight variation during the research, floristic diversity of the soil diaspore bank in those habitats was poorer than vegetation diversity. The ecotone phytoceonoses had the highest species richness. They showed greater floristic similarity to the wood phytoceonoses than to agroceonoses. In the transition zone a clear boundary was observed, dividing those two communities. The ecotone was a refuge for field species, including rare and endangered ones. The species composition of the ecotone soil diaspore bank was poorer than the composition of the flora and showed greater similarity to the species diversity of the agroceonoses. Additionally, a significant relationship between species richness and habitat conditions was noted.

4

Age structure, condition and length increase of the topmouth gudgeon (Pseudorasbora parva Schlegel 1842) in non-native populations of small rivers of Poland

Czerniejewski Przemysław, Zatoń Kinga, Kasowska Natalia, Brysiewicz Adam

Journal of Water and Land Development

|

2019

|

no. 40

113--118

EN

Monitoring studies of ichthyofauna, in particular non-indigenous species, are an important element of research on aquatic ecosystems. This information is essential for modelling population growth and predicting rates of expansion, quantifying ecological impacts and assessing the efficacy of removal and control strategies. Actually, the most compelling fish invasion in Polish freshwaters is arguably the accidental introduction of the topmouth gudgeon (Pseudorasbora parva). Age and lengths structure, condition factor and growth rate of the invasive populations of the topmouth gudgeon from small Polish rivers was examined. The samples were collected from the rivers: Molnica (n = 41), Myśla (n = 21) and Wardynka (n = 101) soon after the invasion was recorded (2017). Estimated ages of topmouth gudgeon ranged from 1+ to 3+ for the Myśla River, from 1+ do 4+ for the Molnica River, and from 1+ to 5+ for the Wardynka River. The fish from the Molnica River was characterised by the lowest total and standard length (TL, SL), weight, and highest condition. The results of back-calculations and the parameters of von Bertalanffy’s growth equation revealed distinct disproportions in the standard length (mm) in individual age groups (Molnica River: Lt = 54.94 [1 – e–0.68885 (1 – 0.003404)], Myśla River: Lt = 55.39 [1 – e–0.74921 (1 – 0.030962)], Wardynka River: Lt = 66.33 [1 – e–0.69348 (1 – 0.369505)]). The introduction of the topmouth gudgeon occurred in the upper and medium sectors of small rivers, but in subsequent years the species migrated to new sites further downstream and this may have affected the native ichthyofauna.

PL

Badania monitoringowe ichtiofauny, w szczególności gatunków nierodzimych, są ważnym elementem badań nad ekosystemami wodnymi. Informacje te są niezbędne do modelowania wzrostu populacji i przewidywania tempa ekspansji, ilościowego określania skutków ekologicznych i oceny skuteczności strategii eliminacji tych ryb z wód rodzimych oraz ich kontroli. Jednym z najbardziej interesujących gatunków inwazyjnych w świecie ryb w polskich słodkowodnych wodach jest prawdopodobnie przypadkowe wprowadzenie czebaczka amurskiego (Pseudorasbora parva). W pracy analizowano strukturę wieku i długości, współczynnik kondycji i tempo wzrostu inwazyjnych populacji czebaczków amurskich z małych cieków w Polsce. Ryby złowiono w 2017 r. z rzek: Molnica (n = 41), Myśla (n = 21) i Wardynka (n = 101). Szacowany wiek czebaczków amurskich wynosił od 1+ do 3+ (Myśla), od 1+ do 4+ (Molnica) i od 1+ do 5+ (Wardynka). Ryby z Molnicy cechowały się najmniejszą długością całkowitą i długością ciała (TL, SL) oraz masą osobniczą. Odczyty wsteczne i parametry równania wzrostu von Bertalanffy’ego ujawniły wyraźne dysproporcje w długości całkowitej w poszczególnych grupach wiekowych (rzeka Molnica: Lt = 54,94 [1 – e–0,68885 (1 – 0,003404)], rzeka Myśla: Lt = 55,39 [1 – e–0,74921 (1 – 0,030962)], rzeka Wardynka: Lt = 66,33 [1 – e–0,69348 (1 – 0,369505)]). Wprowadzenie czebaczka amurskiego miało miejsce w górnej i środkowej strefie małych cieków, ale w kolejnych latach gatunek ten może migrować do nowych miejsc zlokalizowanych w dolnych odcinkach rzek i może wpływać na rodzimą ichtiofaunę.

5

The Invasive Asian Clam Corbicula fluminea in Polish Rivers : The Importance of Thermal Discharge from Power Plants for Its Spread

Urbańska M., Andrzejewski W., Riccardi N., Gierszal H., Golski J.

Polish Journal of Ecology

|

2018

|

Vol. 66, nr 1

70--75

EN

So far in Poland, the Asian clam Corbicula fluminea has been reported from the Oder (Odra) and Vistula River. Its new population has been discovered in the Warta-Gopło Canal in Konin (central Poland), where water temperature can reach 34°C, as the canal is a part of a power plant lake cooling system. The spatial distribution of C. fluminea was found to be very uneven and that is probably why this species was not found during earlier research. The highest density of C. fluminea was 78 ind.·m-2 at the site where water flow was the fastest (2.49 m·s-1), providing sufficient oxygenation of the water. The results suggest that existing information about the distribution of C. fluminea may be far from complete because the clam can be present also in the habitats that were not regarded as suitable for the species according to earlier reports, and therefore have not been monitored for its presence.

6

Różnorodność florystyczna dawnego parku dworskiego w Rzeszowie-Zalesiu

Szczurowski Ł., Oklejewicz K.

Polish Journal for Sustainable Development

|

2018

|

T. 22, cz. 1

97--106

PL

Na obszarze dawnego parku dworskiego w Rzeszowie-Zalesiu zinwentaryzowano 250 gatunków roślin naczyniowych, z czego 187 stanowiły taksony rodzime i trwale zadomowione. Taksony trwale zadomowione reprezentowane były przez 19 gatunków archeofitów i 16 gatunków kenofitów, w tym 13 inwazyjnych. Odnotowano występowanie 57 gatunków uprawianych, 3 gatunków przejściowo zdziczałych z uprawy oraz 3 gatunków o niepewnym statusie we florze Polski. Odnaleziono również nieutrwalonego mieszańca międzygatunkowego. Określono ponadto poziom synantropizacji flory badanego terenu, wykorzystując następujące wskaźniki liczbowe: antropofityzacji (WAn = 38%), archeofityzacji (WAr = 10,16%), kenofityzacji (WK = 8,56%), modernizacji (WM = 45,71%) oraz stopnia labilności flory (WF = 1,2%).

EN

In the territory of the post-manorial park in Rzeszów-Zalesie the occurence of 250 species of vascular plants were inventoried, of which 187 were native and permanently established taxa. Permanently established species were represented by 19 species of archaeaophytes and 16 species of kenophytes, including 13 invasive species. There were 57 cultivated species, 3 ergasiophygophytes and 3 species of uncertain status in the Polish flora. An unpreseved interspecific hybrid has been also discovered. The level of synanthropization of the studied area was determined by using indicators of the antopogenic transitions of flora: anthropophytysation (WAn = 38%), archaeophytysation (WAr = 10,16%), kenophytysation (WK = 8,56%), modernization (WM = 45,71%) and level of lability of flora (WF = 1,2%).

7

Invasive species and their role in historic park sites

Czerniakowski Z. W., Olbrycht T.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2015

|

Y. 112, iss. 5-A

33--40

EN

Invasive species are alien elements of flora and fauna to our environment, in each case their occurrence is a very serious threat to native organisms. Invasive insects damage trees of great significance in park sites. They face very little resistance from the environment and substantially affect the decorative character of plants. A well-known representative of the group of phytophages is Cameraria ohridella or Horse-chestnut leaf miner occurring on horse-chestnut. Recently, Phyllonorycter issikii was observed on lime trees, P. robiniella on Black Locust and P. platani on plane trees in the historical parks of the city of Rzeszów and its surrounding. Newly identified in Rzeszow and potentially dangerous pest of plane trees is also Corythucha ciliata, an insect in the Coreidae family. Another risk for trees and shrubs may be the Western conifer seed bug Leptoglossus occidentalis, which is more and more frequently observed in different parts of Rzeszów.

PL

Gatunki inwazyjne są obcymi dla naszego środowiska elementami fauny i flory, których pojawienie się każdorazowo stanowi bardzo duże zagrożenie dla organizmów występujących na danym terenie. W założeniach parkowych wielkiego znaczenia nabierają inwazyjne gatunki owadów uszkadzających drzewostan. Napotykają one zwykle bardzo mały opór środowiska i w istotny sposób wpływają na pogorszenie dekoracyjności roślin. Powszechnie znanym przedstawicielem tej grupy fitofagów jest Cameraria ohridella, występujący na kasztanowcu białym. W historycznych parkach Rzeszowa i okolic w ostatnich latach zaobserwowano także Phyllonorycter issikii na lipach, P. robiniella na robinii akacjowej oraz P. platani na platanach. Nowo stwierdzonym na terenie Rzeszowa, potencjalnie niebezpiecznym szkodnikiem platanów, jest również Corythucha ciliata, pluskwiak z rodziny prześwietlikowatych. Z kolei zagrożeniem dla drzew i krzewów iglastych może okazać się wtyk amerykański Leptoglossus occidentalis, coraz częściej obserwowany w różnych częściach Rzeszowa.

8

Predation on alien species: a case of oystercatcher (Haematopus ostralegus) foraging on Sinanodonta woodiana - an alien pond mussel

Urbańska M., Andrzejewski W., Łakomy A., Gierszal H.

Polish Journal of Ecology

|

2013

|

Vol. 61, nr 1

175--177

EN

Sinanodonta woodiana (Lea 1834) is a new component of malacofauna and this condition enhances a new adaptation of predators preying on it. In 2010, during the autumn bird migration, an oystercatcher was observed feeding on this clam species alien to European fauna in the area of drained fish ponds (western Poland). The clams chosen by the oystercatcher were 64 to 98 mm long and 46 to 72 mm tall, whereby stabbing method was preferred to the hammering one. Theses sizes are greater than for other mussel species eaten by the oystercatcher. Mussels were typically collected in the depth of 7 cm, which reflects the maximum bill length in oystercatchers. Under some conditions, e.g. drained fish ponds, the population abundance of S. woodiana clam may significantly be affected by foraging birds, especially oystercatchers as suggested findings from our study.

9

Stan, zagrożenia i ochrona ekosystemu Morza Bałtyckiego

Radziejewska T., Staniszewski R.

Ekologia i Technika

|

2012

|

R. 20, nr 3

135-142

PL

Morze Bałtyckie, z uwagi na swe naturalne warunki hydrologiczne i morfologiczne oraz silną presję ze strony zlewni, jest bardzo podatne na degradację. Jego połączenie z Atlantykiem jest złożone, w związku z czym oddziaływania oceaniczne - przejawiające się w postaci dopływu wód o wysokim zasoleniu i natlenieniu - nie są na ogół intensywne. Jednym z szeregu zagrożeń dla Bałtyku jest podwyższony poziom stężenia substancji biogenicznych, prowadzący do eutrofizacji. Zjawisko to przejawia się między innymi się w postaci zakwitów fitoplanktonu. Szczególnie groźne są letnie zakwity sinic z uwagi na niebezpieczeństwo skażenia wybrzeży ważnych dla turystyki i rekreacji oraz pogłębianie deficytu tlenowego wód przydennych w głębszych rejonach akwenu. Przejawem oddziaływań degradujących ekosystem Bałtyku jest dopływ do tego zbiornika, i utrzymywanie się w nim, substancji zanieczyszczających, wśród których największe znaczenie mają związki chloroorganiczne, ropopochodne i metale ciężkie. Potencjalnym zagrożeniem jest także pojawianie się gatunków nieznanych wcześniej w Morzu Bałtyckim. Lista gatunków obcych w Bałtyku wydłuża się prawie co roku. W pierwszej dekadzie XXI w. odnotowano (począwszy od najstarszych znanych źródeł, czyli od XII w.) łącznie 98 gatunków obcych. Obecność niektórych z nich, np. babki byczej (Neogobius melanostomus) czy planktonowej wioślarki Cercopages pengoi może stanowić problem natury ekologicznej i ekonomicznej. Na rzecz poprawy stanu środowiska ekosystemu Morza Bałtyckiego i zmniejszenia istniejących zagrożeń podejmuje się, na poziomie między- i pozarządowym - szereg inicjatyw, których pozytywne wyniki, aczkolwiek spodziewane w dłuższym horyzoncie czasowym, obserwowane są już i dziś.

EN

Owing to its hydrography and bottom topography as well as strong anthropogenic pressure, the ecosystem of the Baltic Sea is extremely susceptible to degradation. The Baltic's connection with the Atlantic is complex, therefore oceanic effects, evident as inflows of saline and well-oxygenated water, are usually weak. The suite of environmental threats to the Baltic includes increased concentrations of nutrients leading to eutrophication. This phenomenon is manifested by phytoplankton blooms. Particularly noteworthy are the summer cyanobacterial blooms as they affect the shores important for tourism and recreation, arid enhance oxygen deficiency in the near-bottom water of the Baltic deeps. Degradation effects include also inputs, and maintenance, of pollutants. The most important of those include chloroorganics (DDT, PCBs), aromatic hydrocarbons, and heavy (trace) metals. A potential threat is posed also by the appearance of non-indigenous species. The list of alien species in the Baltic Sea becomes extended almost every year, a total of 98 non-indigenous species being recorded in the Baltic in the first decade of the 21st century (beginning from the earliest records dating back to the 12th century). The presence of some alien species, e.g., the round goby (Neogobius melanost.om.us) or the predatory waterflea (Cercopages pengoi) may be both an ecological and economic issue. Improvement of the environmental status of the Baltic Sea and reduction of the present threats is in the focus of attention of a number of inter- arid non-governmental initiatives and actions. Their success, although expected to be achieved in the future, are beginning to be perceived already today.

10

Ships' ballast water in The Southern Baltic area

Jóźwiak Z.

Zeszyty Naukowe / Akademia Morska w Szczecinie

|

2011

|

nr 26 (98)

38-46

EN

This article presents an analysis of environmental risks in the Southern Baltic area posed by the transfer of invasive species in ships' ballast water, based on the results of research and relevant literature. The prospects for the implementation of the International Convention for the Control and Management of Ships, Ballast Water and Sediments (the BWM Convention) have also been evaluated. The relevant research has been conducted in the Polish harbours of Szczecin, Police, Świnoujście and Gdańsk (the data for Gdańsk have been derived from the research study conducted by the CTO SA research team). The transport of ballast water is a highly complex issue, combining the requirements of technical and environmental safety, and the expected economic outcome. Alien species introductions appear to be a serious problem, especially if the species turn out to be invasive (IS). They have a damaging and limiting effect on the populations of the native fauna, some indigenous species even risk extinction. Moreover, some alien species generate high financial losses, fouling underwater structures, such as pipelines and ships' or boats' hulls, and constraining the volume of fishing. Owing to its low salinity, the coastal area of the Southern Baltic is conducive to the growth of populations of alien species brought from harbours located on the mouths of rivers. Apart from causing biological contamination of coastal waters, such species may go up the rivers. Both the Helsinki Commission and the European Commission are taking actions aimed at protecting the natural environment of the Baltic Sea, including, among others, at implementing the BWM Convention within the shortest possible time to minimize this type of biological contamination of the Baltic.

PL

W artykule, w oparciu o uzyskane wyniki badań oraz dane literaturowe, przeprowadzono analizę zagrożeń ekologicznych dla rejonu Bałtyku Południowego, będących skutkiem przenoszenia z wodami balastowymi gatunków inwazyjnych. Ponadto poddano ocenie możliwość wdrożenia Międzynarodowej Konwencji o Kontroli i Zarządzaniu Wodami Balastowymi i Osadami na Statkach (Konwencja BWM). Badaniami objęto polskie porty morskie: Szczecin, Police, Świnoujście. Dodatkowo na podstawie danych literaturowych do analizy włączono port w Gdańsku (dane dla Gdańska pochodzą z badań przeprowadzonych przez zespół badawczy CTO w Gdańsku). W analizie odniesiono się do liczby i wielkości statków, tras podróży, ilości przewożonych wód balastowych, gatunków inwazyjnych, wdrażania technologii oczyszczania wód balastowych i osadów dennych oraz wymogów prawnych. Transport wód balastowych jest problemem niezwykle złożonym, ponieważ jest wypadkową wymogów bezpieczeństwa technicznego, ekologicznego oraz oczekiwanego efektu ekonomicznego. Introdukowane nierodzime gatunki (ang. Alien Species, AS) są dzisiaj bardzo ważnym problemem, szczególnie, jeśli okażą się gatunkami inwazyjnymi (ang. Invasive Species, IS), wywierającymi negatywny wpływ na środowisko. Jest to zjawisko bardzo niepożądane, ponieważ populacje gatunków rodzimych mogą być degenerowane, ograniczane ilościowo, a nawet całkowicie wyginąć. Ponadto, niektóre z gatunków generują wysokie straty finansowe, obrastając budowle podwodne, w tym rurociągi, kadłuby statków i łodzi, jak również ograniczając wielkość połowów rybackich. Bałtyk Południowy w strefie brzegowej, ze względu na niskie zasolenie, jest dobrym środowiskiem dla gatunków obcych przywożonych z portów o podobnych warunkach. Zarówno Komisja Helsińska, jak i Komisja Europejska podejmują działania mające na celu ochronić środowisko naturalne Bałtyku, w tym doprowadzić do jak najszybszego wdrożenia Konwencji BWM, aby wyeliminować, na ile jest to możliwe, ten rodzaj biologicznego zanieczyszczenia Bałtyku.

11

Competition between sessile oak (Quercus petraea) and black cherry (Padus serotina) : dynamics of seedlings growth

Robakowski P., Bielinis E.

Polish Journal of Ecology

|

2011

|

Vol. 59, nr 2

297-306

EN

Competition is an evolutionary mechanism which exerts a selection pressure on living organisms. Forest trees compete for light, water and nutrients, especially at a young age. It was observed that the Quercus petraea and Padus serotina natural regenerations occupied the same site growing under the canopy of Scots pine (Pinus silvestris L.). To simulate the competition between young sessile oaks and black cherries found in forest, a controlled experiment was conducted using one-year-old seedlings of both species. There were eight treatments of different competition intensity. The treatments were established varying the number of potted seedlings and adding fresh cherry leaves to the substrate to enhance allelopathic effects. It was hypothesized that black cherry would reduce the height growth and diameter at root collar of sessile oak seedlings and this inhibitory effect would be magnified by an increasing number of cherry seedlings and/or fresh leaves. Black cherry as an invasive, fast-growing species was presumed to win the growth competition with oak. However, the differences in growth parameters would not only depend on genetic differences between the species, but also on the number of competing seedlings in pots and an allelopathic effect of cherry leaves. During the whole vegetative season, each two weeks, the growth parameters of seedlings (height, height increment and diameter at root collar) were measured. The results did not support the hypothesis that cherry had an inhibitory effect on oak growth, at least after one vegetative season. Contrary, a presence of cherry seedlings enhanced the oak height increment (F = 8.6, P <0.001) which might be due to either the strong interspecific competition for light or, less plausibly, positive allelopathic effect, or an interaction of both. Our results indicated a negative auto-allelopathic effect of cherry seedlings and/or fresh cherry leaves on height of cherry seedlings (F = 47.7, P <0.001). This invader showed a continuous and steep height increment within the whole vegetative season, whereas oak seedlings grew rapidly only in July. When compared the mean initial heights in April with those after the bud set in September, cherry was four fold and oak only two fold higher. A very intensive height increment gives black cherry an advantage over sessile oak at a young age which can disturb the spontaneous conversion of pine stands into a mixed pine-oak forest with a greater share of oak and other native deciduous tree species.

12

Wieloaspektowość i specyfika kulturowa badań przyrodniczych na cmentarzach – w nawiązaniu do analiz florystycznych i fitosocjologicznych na obszarze Podbeskidzia Zachodniokarpackiego (Pogórze Śląskie i Wielickie)

Jędrzejko K., Walusiak E.

Problemy Ekologii

|

2010

|

R. 14, nr 2

98-105

PL

Niniejszy artykuł zawiera główne wyniki badań i danych z obserwacji ekologicznych nad jakościowym zróżnicowaniem szaty roślinnej (flora i roślinność) na terenie 32 cmentarzy i ich bliskich stref otulinowych na Podbeskidziu Zachodniokarpackim (transekt wynosi około 120 km – od Cieszyna do Brzączowic koło Dobczyc i Zalewu Dobczyckiego; ryc. 1). Dokonano charakterystyki zróżnicowania gatunkowego flory naczyniowej Tracheophyta na wybranych 32 powierzchniach badawczych/cmentarzach i ich otulinach (o promieniu ok. 100 m). Określono także specyfikę składu gatunkowego flory naczyniowej poszczególnych, wybranych cmentarzy (od 324 do 506 gatunków i ich niższych taksonów), jak i w skali ogółu gatunków tej flory, stwierdzonych na tych obiektach (łącznie – 1250 gat. wraz z niższymi taksonami). Wykonano w terenie liczne spisy florystyczne oraz opracowano bardzo obszerny, naukowy zbiór alegatów zielnikowych, który złożono w Zielniku Naukowym Instytutu Botaniki PAN w Krakowie. Badano również udział we florze spontanicznie rozprzestrzeniających się składników synantropijnych, t.j. rodzimych apofitów i obcych antropofitów, a wśród nich dawnych przybyszy – archeoofitów przybyłych do Polski przed 1500 rokiem n.e.) oraz kenofitów, które przywędrowały do Polski po dacie odkrycia Nowego Świata/Ameryki (1492 r.) przez Krzysztofa Kolumba. Scharakteryzowano liczną grupę pielęgnowanych roślin ozdobnych obcego pochodzenia (jednoroczne, dwuletnie i byliny) wraz z aklimatyzowanymi przedstawicielami dendroflory (drzewa i krzewy). Zwrócono uwagę, że w składzie florystycznym wszystkich badanych cmentarzy znaczący udział (około 60%) ma również grupa alopatycznych roślin leczniczych, a wiele stosowanych jest w homeopatii. Zbadano zróżnicowanie synekologiczne / fitosocjologiczne budowanych przez te gatunki ugrupowań (zespoły sensu Braun–Blaquet 1964, Matuszkiewicz 2001 oraz inne oprac.). Natomiast ogólnoprzyrodnicze aspekty badawcze dotyczyły przede wszystkim pomnikowych drzew oraz spontanicznego, dzikiego występowania in situ roślin objętych ochroną prawną w Polsce, a także chronionych gatunków pielęgnowanych na cmentarzach ex situ (łącznie – ponad 30 gat. chronionych).

EN

The paper presents mainly the results of studies and data from ecological analyses of the qualitative diversity of vegetation (plant communities and flora) of 32 cemeteries and their vicinity within the area of Podbeskidzie Zachodniokarpackie (approximately 120 km – from Cieszyn to Brzączowice in the Dobczyce Municipality, on Dobczyckie Lake; fig. 1). A profile of species diversity of vascular flora Tracheophyta within 32 selected study areas / cemeteries and their vicinity (within the radius of 100 metres). The characteristics of the species composition of the vascular flora of the selected cemeteries have been specified (324 to 506 species and lower taxa). Numerous vegetation lists have been compiled and an extensive scientific collection of herbarium specimens has been prepared, submitted to the National Herbarium of the Institute of Botany, PAN in Krakow. The study also concerned the participation in plant communities of the spontaneously spreading synanthropic components, namely native apophytes and foreign anthropophytes, also the plants that spread in the past, archeophytes (which appeared in Poland before 1500 AD) as well as kenophytes (which spread in Poland after the discovery of the New World/America by Christopher Columbus in 1492). A numerous group of cultivated ornamental plants of foreign origin has been described (annual, biennial and perennial), as well as the acclimatised dendroflora representatives (trees and shrubs). It has been observed that in the plant communities of all the analysed cemeteries, an important part (60%) is composed of allopathic medicinal plants, many of which are used in homeopathy. Synecological/ phytosociological diversity of such plant communities has also been studied (Braun–Blaquet 1964, Matuszkiewicz 2001 and other studies). Other general aspects of the study concerned mainly monumental trees and spontaneous, wild distribution in situ of plants protected in Poland, as well as protected plants cultivated at cemeteries ex situ (over 30 species of protected plants).